Rys historyczny,rozwój poszczególnych konkurencji LA.
100 m. Jest to najkrótszy wyścig jaki jest rozgrywany na stadionie lekkoatletycznym.Na dystansie 100m najważniejsza jest szybkość. Pierwotnie bieg odbywał się na trawie na dystansie 100 yardów (91.44m) zanim międzynarodowe porozumienie zmieniło dystans na 100 m.Sprinterzy startowali z pozycji stojącej do roku 1887,kiedy Churles H.Sherrill (USA) małe dołki w podłożu i próbował startować z pozycji kucznej (skulonej),która w kilku odmianach stosowana jest do dnia dzisiejszego.W 1928-29 trenerzy Georgie Breshnahan i William Tuttle (USA) wprowadzili bloki startowe,które ułatwiały w znacznym stopniu start. Używanie bloków startowych zostało oficjalnie uznane przez IAAF w roku 1937.Rok później IAAF ogłosiła,że żaden rekord nie będzie uznawany bez odczytu siły wiatru.Max. siła wiatru (która nie prowadzi do przerwania rozgrywania konkurencji) została ustalona na 2m/s.Prymitywne eksperymenty z elektrycznym mierzeniem czasu sprintu datuję się na pierwszą ćwiartkę XXw.Ta technologia rozwinęła się do tego stopnia,że w 1977 IAAF ogłosiła,że będą uznawane jedynie rekordy,przy których pomiary wykonywane są elektronicznie. Foto finisz pozwala na sprawiedliwe ustalenie kolejności zawodników którzy pokonywali metę w małych odległościach.Dzisiejsze techniki pozwalają wychwycić zwycięzcę z dokładnością 1/1000s widoczną na zdjęciu z Foto Komórki.
200m.Ta konkurencja jest podobna do sprintu antycznych Greków(dł.stadionu),ale wywodzi się z dystansu milowego (1/8 mili).W USA konkurencja 200m odbywała się po linii prostej do roku 1960.Bieg po półokręgu stosowany był jedynie w Europie i na igrzyskach olimpijskich,gdzie dystans ten pojawił się po raz pierwszy w 1900r.Bieganie 200m na odcinku bieżni 400m stało się powszechne od 1958r.Specjaliści na tym dystansie muszą łączyć szybkość sprintera na odcinku 100m,i technikę biegu równoważąc siłę odśrodkową na kręgu. Czas biegu na 200m po prostej jest 3 do 4/10 szybszy niż bieg częściowo po kręgu.
400m.Dystans ten wywodzi się z biegu na ćwierć mili (440 yardów lub 402.34m).Jest to sprint na wytrzymałość.Bieg na 400m odbywa się po torach od początku do finiszu,podobnie jak krótsze sprinty,od 1912r.
Sztafety.Powstały w USA,ok.1880r,jako rozwinięcie charytatywnych biegów organizowanych przez strażaków NY,którzy przekazywali sobie czerwona pałeczkę co 300 yardów.Pałeczka była drewniana,później metalowa,dł. jednej stopy(30.48cm).Sztefety pojawiły się po raz pierwszy na igrzyskach 1908,gdzie konkurencja dzieliła się na dystansy 200,400,800m.Konkurencje wygrali Amerykanie,z JohnemTaylorem,który stał się pierwszym czarnoskórym zawodnikiem wygrywającym złoty medal olimpijski .W 1912r konkurencja 4x100m i 4x400m zostały rozegrane podczas Olimpiady w Sztokholmie.Europejską inwencją było ustalenie 20m odcinka na którym ma nastąpić wymiana pałeczki.Reguła ta została zmodyfikowana w 1963r,pozwalając zawodnikowi czekającemu na pałeczkę,stać 10m przed odcinkiem wymiany pałeczki.
LA jest dyscypliną sportową uprawianą indywidualnie i zespołowo obejmująca konkurencje i ćwiczenia oparte na naturalnych formach ruchu takich jak chód,bieg,skok,rzut.Lekkoatletyka jest główną dyscypliną igrzysk olimpijskich od zawsze jest w ich programie.Stanowi podstawę nowożytnego wychowania fizycznego.Wszystkie zawody rozgrywane są wg przepisów Międzynarodowej Amatorskiej Federacji Lekkiej Atletyki (IAAF powstałej w 1912).W skład dyscypliny wchodzą następujące grupy konkurencji:biegi płaskie(krótkie,średnie,długie),biegi przez płotki,biegi z przeszkodami ,biegi sztafetowe,skoki,chody,rzuty i wieloboje.LA w programie igrzysk jest od 1886,a kobiety startują od 1928r.Wcześniej kobiety startowały w Światowych Igrzyskach Kobiet(lata 1922,26,30,34).Początki sportów lekkoatletycznych w Polsce sięgają końca XXw.Wiele zawodów realizowano w ramach powstałego w Polsce w 1867r Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.Od 1904 LA była uprawiana w takich polskich klubach jak Pogoń Lwów czy Czarni Lwów.
Rozwój LA rozpoczął się po 1918r,powstałł W tym roku Polski Związek LA w Krakowie.1920 pierwsze Mistrzostwa Polski. Tadeusz Kuchar-LA,łyżwiarstwo,jazda konna.Biegi długie mężczyzn,najlepsze wyniki w okresie M-dzywojennym: Alfred Freyed(1500m),Stanisław Pietkiewicz,Janusz Kusociński(Mistrz Olimpijski w 1932r),Józef Noji(11xmistrz Polski,w Berlinie był 5-ty na 5 tyś. W 1936), Kazimierz Kucharski (średniodystansowiec,4-ty w Berlinie,miotacz i 10-cio boista),Antoni Cejzik(10-cio boista), Gierutto, Schneider(tyczkarz), Jerzy Pławczyk (skok wzwyż), Zygmunt Eliasz,Eugeniusz Lokajski(oszczepnik). Kobiety: Stanisława Walasiewiczówna(wszystkie biegi krótkie,skok w dal, rekordzistka na 60,100,200 m,srebro w Berlinie,złoto w Los Angeles), Halina Konopacka (rzut dyskiem-rekordzistka świata-39,62m, pierwszy złoty medal dla Polski w Amsterdamie 1928r), Jadwiga Wajsówna (rzut dyskiem-rekordzistka świata,brąz w Los Angeles,srebro w Berlinie,ME- brazowy medal,skok wzwyż +pchnieęcie kulą), Maria Kwaśniewska (rzut oszczepem,1936 w Berlinie 3-cie miejsce, MP skok w dal i 5-ciobój). Okres po II wojnie światowej: 1956-Wunderteam- Jan Mulat wychował-Chromik,Krzyśkowiak; Zygmunt Szelest(oszczepnik) wychował Janusza Sidłę; Zabienowski wychował sprinterów- Dudziak,Fojk,Zieliński. KONKURENCJE KLASYCZNE,KT.WCHODZA W SKLAD PROGRAMU IGRZYSKA OLIMP.:
dla mężczyzn: chody:20km(start i meta na stadionie);biegi:100,200,400,800,1500,3000z przeszkodami,5km,10km,maraton(42195m),110m ppł, 400m ppł,sztafeta 4razy100 i 4razy400;skoki:w dal,wzwyż,trójskok,trójskok tyczce;rzuty:pchniecie kula,rzyt dyskiem,oszczepem i mlotem;wieloboje:dziesięciobój(dziesięciobój dzien-100m,skok w dal,pchniecie kula,skok wzwyż,bieg na 400m;IIdzien-110ppł,rzut dyskiem,skok o tyczce,rzut oszczepem,bieg 1500m)
dla kobiet:chody:5km i 10km(start i meta na stadionie);biegi:100,200,400,300,1500,3000,maraton(42195m),100mppł,400m ppł,sztafeta 4razy100 i 4razy400;skoki:w dal,wzwyż,trójskok,skok o tyczce;rzuty:pchniecie kula,rzut dyskiem,oszczepem i mlotem;wieloboje:siedmioboj(Idzien-100mppł,skok wzwyż,pchniecie kula,bieg 200,IIdzien-skok w dal,rzut oszczepem,bieg 800m) . W lekkoatletyce przyjęto następujący podzial konkurencji biegowych: biegi krotkie-od 60 do 400m włącznie,srednie-od 800 do 1500m włącznie,dlugie od 3km do 10km,bardzo dlugie powyżej 10km.
RZUT OSZCZEPEM herkules jest znany jako najstarszy zawodnik w rzucie oszczepem.Od najdawniejszych czasow konkurencja była obecna podczas igrzysk w dwóch formach \:rzut oszczepem do celu i na dystans.Oryginalny oszczep był wykonany z drzewa oliwnego,miał dl.od 2,30m do 2,40 i wazyl 400g.Skandynawowie przyjeli konkurencje ok. 1780r.a sam oszczep stal się symbolem niezależności Finow.W tamtych czasach oszczep miał 2,60m dl.,wazyl 800g i był wykonany z drzewa hikory.Antyczny styl rzuty ,dopuszczal tak rzut jedna reka,jak i obiema rekoma.W 1952r linia rzutu zmienila się z prostej na luk.Odleglosc rzutu zaczela być mierzona od miej upadku oszczepu do srodka luku.W 1953 Franklin Bud Held(USA) wprowadzil drazony oszczep co zwiększyło zdolność lotu.W 1954r Held wprowadzil metaloway wariant oszczepu.W 1966r Spaniard Feli Erausquin rzucil na odlegl ponad 100m używając rotacyjnej techniki,kt zostala zniesiona przez IAAF jako zbyt niebezpieczna.Bariera 100m zostala ponownie pokonana w 1984 przez WE Horn.IAAF uregulowal nowe zasady konstrukcji oszczepu by zapewnic krótszy lot(bezpieczniejszy i łatwiejszy do zmierzenia)W 1991 reguly ponownie się zmienily dyskwalifikując nowy typ oszczepu chropowatym falowanym ogonem.Pierwsze kobiece występy w tej dysc datuje się na 1916(Finlandia).Oryginalny uzywany wtedy oszczep wazyl 800g pozniej waga zostala zmieniona na 600g.Pierwszy rekord IAAF pochodzi z 1932,co spowodowalo pojawienie się tej konkurencji na olimpiadzie w 1948.
RZUT MLOTEM-ta konkurencja zrodzila się już w tradycjach antycznych,gdzie rzut mlotem poprzedzony był biegiem(mlot był to drewniany uchwyt polaczony z metalowa kula).Obecnie rzut wykonywany jest z kola o średnicy siedmiu stop(2,13).W 1887 waga mlota zostala ustalona na 16 funtow(7,26g)z uchwytem o dl.miedzy 1,175m a 1,215,kt zastąpił drewniana czesc.Zawodnicy przewaznie rzucając wykonuja trzy lub cztery obroty,w sekwencji pieta-palce-pieta.Uzycie wolframu jako materialu na glowice mlota zredukowano jego wielkość(od 1950r)Pierwszy rekord kobiecy datuje się na 1931r.IAAF zaczela notowac rekordy kobiet od 1995r(mlot wazacy 4kg).Konkurencja pojawila się na Mistrzostwach Swiata Seniorow w 1999r.
PCHNIECIE KULAPierwsza wzmianke o tej konkurencji można znaleźć u Homera,gdzie żołnierze bioracy udzial w walkach o Troje urzadzali zawody w rzucie skala.W XVIw Krol Henryk VIII sprawdzal męstwo swoich żołnierzy organizując zawody w rzucie mlotem a w XVIIw Angielscy żołnierze urzadzli zawody w rzucie kula armatna.Reguly konkurencji zostaly pierwszy raz ustanowione w 1860r,kiedy rzut był wykonywany z kwadratu o bokach siedmiu stop(2,13m)Kwadrat zostal w 1906r zastapiony przez Kolo o średnicy siedmiu stop.Waga kuli zostala ustalona na 16funtow(7,257kg)Zgiecie reki rzucającego zostalo zniesione jako zbyt niebezpieczne,natomiast zawodnicy mieli trzymac kule w rece przy szyi,przed wypuszczeniem jej,Doskok w kole zostal wprowadzony w USA w 1876r.W 1951r Terry O'Brien(USA)stworzyl nowa technike.Z początkowej pozycji zwróconej tylem do progu Kola,O'Brien po doslizgu obracal się o 180stopni,by wypchnąć kule.To pomoglo mu zdobyc palme pierszenstwa w pokonaniu odlegl 18m(i wreszcie 19m)W 1976 Lexander Barychnikov wprowadzil rotacyjna technike,podobna do tej stosowanej w rzucie dyskiem,która stala się najpopularniejsza.Kobiece zawody pchniecia kula(4kg)były rozegrane pierwszy raz we Francji w 1917r.
Pierwszy swiatowy rekord IAAF datuje się na 1934,co spowodowalo debiut na igrzyskach olimpijskich w 1948.Do 1927 kobiety współzawodniczyły w pchnieciu kula wazaca 8fintow i 5kg.
RZUT DYSKIEM-Antyczni Grecy do rozgrywania zawodow kamieniami,pozniej dyskow z brazu o wadze pomiedzy dwoma a sześcioma kg,rozmiarze pomiedzy 21cm a 34cmsrednicy.W 1896 konkurencja zostala wlaczona do programu igrzysk olimpijskich w Atenach.Rzuty odbywaly się z piedestalu o wymiarach od 60cm do 70cm,W tym samym czasie Szwedzi rzucali dyskiem z Kola o średnicy 2,5m.W 1897,w USA,konkurencja była rozgrywana z Kola o średnicy siedmiu stop,zwiekszonej w 1908r do 2,50mSam dysk zostal standaryzowany w 1907 ,jego waga zostala ustalona na 2kg a srednica na 22cm.Z oryginalnej statycznej postawy zawodnika podczas rzutu,technika ewoluowala do dzisiejszego,wprowadzonego przez Clarence'a Houser'a(USA) w 1926,polegającego na obrotach polaczonych z przedmuchami przed rzutem,Obie rece były uzywane do rzutu do roku 1920.Od tego czasunorma stala się technika wykorzystujaca jedna reke.W 1954r wprowadzono betonowe Kolo,by zwiększyć prędkość obrotowa zawodnika.Pierwszy kobiecy rekord padl w 1914 r(USA-
dysk wazacy 1,25kg)Standardowe dyski jednokilogramowe zostaly przyjęte z igrzysk olimpijskich w 1928,IAAF ratyfikowala pierwszy oficjalny rekord swiata w 1936
SKOK WZWYRZ- praktykowana przez Celtów, 1 zawody Anglia 1840, przepisy sformułowane 1865( każdy zawodnik 3 skoki, najlepszy wynik się liczy), 6 stóp (1,83m) 1874r Marshall Brooks (GBR) technika pierwszeństwa stopy, Technika nożna (scissors) William Page (USA) 1874, George Horine jako 1 pokonał wysokość 2,00 m, do 1936r poprzeczka pokonywana najpierw stopa, 1925 IAAF zdecydowalao ze poprzeczka mam być tak zamocowana ze każde jej dotkniecie powoduje jej spadniecie, 1941 Lester Steers (USA) poprzeczka pokonana najpierw głowa pokonał tak wysokość 2,11 m. Później regulamin regulował grubość butów zawodników,
1968 Dick Fosbury (USA) wprowadził flop, używany przez czołowych skoczków od 1978 i polegał na skoku tyłem z szybkiego biegu, 1 zawody z udziałem kobiet 1895 (USA), na igrzyskach konkurencja pojawiła się w 1928, pierwszy rekord uznany przez IAAF 1932.
SKOK W DAL- na początku była częścią pantathlonu, gdzie zawodnik trzyma w ręku małe ciężarki, które pozwalały uzyskać lepszy wynik, nowoczesna konkurencja rozwinęła się w Anglii i USA 1860- odbicie wykonywane z deski o szerokości 20 cm, skok oddawany do wypełnionej piaskiem piaskownicy, do 1920 nogi pod ciąłem zaraz po odbiciu , następnie wyciągnięte i znowu pod ciąłem podczas lądownia, 1922- 1927 William de HartHubbard (USA)
1 czarnoskóry mistrz olimpijski i zdobywca rekordu świata (100 yardow w 9,6)wprowadził wraz z Robertem legendre (USA) fazę biegu podczas lotu, 1 skok w dal kobiet 19\895 (USA), 1 rekord świata IAAF1928 uczynił te konkurencje olimpijska(Londyn 1948)
SKOK O TYCZCE-już znany antycznym Grekom i Uretznom, którzy używali tyczek do skoków przez byki, Celtowie skakali o tyczce na odległość, konkurencja ta stała się pionowym skokiem w Niemczech ok. 1775 podczas zawodów gimnastycznych, 1850 1 zawody skoku o tyczce, ówczesna tyczka wykonana z ciężkiego jesionu, zawodnicy wznosili się na nie j podczas skoku, 1889Amerykanie zmienili technikę rak wzdloz tyczki i wprowadzili technikę nóg uniesionych ku górze, pokonując poprzeczkę twarzą do niej, 1900 po raz 1 użyto bambusowych tyczek pozostających w użyciu do 1942,
1957 Bob gutowski użył duraluminiowej tyczki przy ustaleniu rekordu świata (4,78m), który został poprawiony tego samego roku przez Dana Bragga (USA), który użył stalowej tyczki (przekroczył 4.80 m), to wymusiło zastosowanie mat w celach bezpieczeństwa, Tyczki wykonane z włókna szklanego 1956 (USA), 1 rekord swiata1961, skok o tyczce kobiet 1991 , IAAF zaczął notować rekordy kobiet w 1995, 1 zawody kobiet 1996 Wysokość 4,16M
TRÓJSKOK-Grecy 3 długie skoki jeden po drogim, Celtowie styl 3 skoków jako konkurencja akcji, Oryginalny hop-hop-jump z pierwszymi 2 hopami wykonywanymi z tej samej stopy, trójskok stal się hop-step-jump po 1900, rkord kobiet (USA)1989-brak oficjalnego potwierdzenia,
1 rekord kobiecy IAAF 1990, po raz 1 pojawiła się ta konkurencja na mistrzostwach swata IAAF 1993
110 METROWQ PRZEZ PLOTKI MEZCZYZN I 100 M KOBIET-1 raz pojawiła się w Anglii 1830 jako rozwiniecie biegu na 100 yardow z ciężkimi drewnianymi barierami, 1864 Oxford i Cambridge zmienili dystans na 120 yardow z 10 przeszkodami wysokimi na 3 stopy 6 inch. (1,06m) w odległościach 10 yardow (9,14.) z 1 i ostatnia przeszkoda ustawiona 15 yardow od startu i finiszu. 1888 Francuzi dodali 28 cm do dystansu by uzyskać dystans 110m, 1896 olimpiada 9 płotków, dawna technika pokonywania płotków to podkurczanie nóg pod ciało, 1895 nowe plotki które mogły się już przewracać, dyskwalifikacja za przewrócenie więcej niż 3 płotków, rekord nie uznawany gdy przewrócił się choć 1 plotek, zmiana zasad 1935, Alin Kraenzel (USA)nowa technika pokonywania płotków- 3 kroki pomiędzy przeszkodami, 1020 Kanadyjczyk Earl Thomson rekord poniżej 15 s, plotki podobne do litery L wprowadzano w 1935 r, miały kontbalast ważący 8 funtów, syntetyczne bieżnie wprowadzono w latach 60, 1 bieg kobiet na dystans 80 m 1926, wysokość plotka 76 cm, status olimpijski 1932, 1 rekord zatwierdzony przez IAAF 1934, dystans 100m, z 84 cm plotkami 1969.
400 m PRZEZ PLOTKI-
wprowadzona w Oxfordzie w Anglii ok 1860 r- dystans 440 yardow z 12 ciężkimi drewnianymi barierami wysokości 1,06 m, 1900 na igrzyskach olimpijskich zmodyfikowano dystans do 400 m z 10 plotami o wysokości 91,44 cm rozstawionymi co 35 cm, 1 plotek ustawiony 45 cm od lini startu, 10 40 m przed meta, 1 kobiecy wyścig na tym dystansie z plotkami o wysokości 76 cm miał miejsce w 1971, IAAF zaakceptował konkurencje w 1974, konkurencja rozegrana podczas mistrzostw świata IAAF w 1983
800 M- łączy szybkość i wytrzymałość, wywodzi się z biegu na pol mili (880 yardow= 804,672 m), 1 raz rozegrana w Wiekiej Brytanii ok. 1830,norma był najszybszy start i max szybkość podczas 1 okrążenia, 1932 Tom Hampson (GBR) czas mniejszy niż 1,50 min, 1959 IAAF sprzciwilo się przepychankom na pierwszych 300 m, dziś biegnie się 100 pierwszych m po swoich torach
1500M- zrodził się na bieżniach 500m w Europie, jako cześć zawodów olimpijskich zaistniała w 1896r.
5000M/ 10000M-adaptacaj biegu na 3 mile i 6 mil, kobiety 1 raz 1953 Brytania, IAAF wprowadził ta konkurencje podczas mistrzostw świata w 1983, igrzyska 1 raz 1984, 1 kobiecy bieg na dystans 10000 1967 Finlandia, IAAF zaakceptwal 1 rekord w 1981, status olimpijski 1968
3000 METROW Z PRZESZKODAMI- Oxford 1850, imitacja wyścigu konnego, pierwotny dystans 2 mile z plotkami i innymi przeszkodami, zawodnicy mieli handicap wagowy, na bieżnie przeniósł się podczas mistrzostw Anglii 1879, w programie igrzysk olimpijskich pojawil się 1900 z 2 dystansami 2500, 4000m, 1904- dystans 2500m, 1908 jako 2 mile, 1954 IAAF ustandaryzowal zasady biegu z przeszkodami, tory maja długość 400 m plotki wysokosc 0,914 . (3 stopy) i basen wodny (3,66 m szerokosci, 0,7 m glebokosci, dystans pomiedzy przeszkodami 78 m