Prawo cywilne
Allgemeines Landrecht fur die Preussichen Staaten
geneza
1780 prace kodyfikacyjne C. Svareza (Fryderyk II)
1792 nieudana proba wprowadzenia przez Fryderyka Wilhelma II
1 VI 1794 wejscie w zycie Powszechnego Prawa Krajowego dla Panstw Pruskich
charakter posilkowy do prawa miejscowego
budowa
19187 paragrafow
15000 paragrafow prawa prywatnego
tresc
zbior prawa materialnego
charakter kazuistyczny
w jezyku niemieckim
terminologia niewprawna, styl rozwlekly, liczne dygresje
pruska droga od feudalizmu do kapitalizmu
liberalne idee oswieceniowe, recypowane prawo rzymskie
udzial szkol praw natury
reformy
przestarzaly system stanowy
czesc prywatnoprawna obowiazywala do konca XIX wieku
zmiany w czasie reform Steina- Hardenberga
Allgemeines Burgerliches Gesetzbuch
geneza
poczatek prac kodyfikacyjnych za Marii Teresy
1786 Kodeks Jozefinski opracyowany przez Jana Hortena
1797 Burgerliches Gesetzbuch fur Westgalizien
prace Karola von Martini za Leopolda II
ostatni etap prac pod wodza Franciszka Zeillera
1 VI 1811 sankcja Franciszka I
1 I 1812 wchodzi w zycie ABGB
obowiazywanie na nowo zdobytych ziemiach
1815-16 Dalmacja, Tyrol
1852 Wegry (krotkotrwale)
1855 Krakow
budowa
1502 paragrafy
3 czesci i wstep
prawo osobowe
prawo rzeczowe
przepisy wspolne dla obu
tresc
brak zagadnien ustroju spoleczno- ekonomicznego
przepisy polityczne
realizacja postulatow prawnonaturalnych
nawiazanie do prawa rzymskiego
sformulowania krotkie, proste, wyraziste i ogolne
reformy
zmiany zakresu i charakteru stosunkow prawnych spowodowane przepisami politycznymi
1859-79 okres reform liberalnych- manchesteryzm
1880- reformy w duchu solidaryzmu
1914 nowela I- zmiany w prawie osobowym, rzeczowym i spadkowym
1915 nowela II- przepisy o sprecyzowaniu i odnowieniu granic
1916 nowela III- prawo zobowiazaniowe
obowiazuje do dzis ze zmianami
ograniczony zakres
Code civil des Franais
geneza
przed Rewolucja zwyczajowe prawo prywatne
prawo okresu przejsciowego
laicyzacja, liberalizacja, indywidualizacja prawa
1792 poczatek prac Cambeceresa
1800 czteroosobowa komisja utworzona przez Napoleona
21 III 1804 (30 ventose XII) projekt w 36 ustawach wydany jako jedna
1807 zmiana nazwy na Kodeks Napoleona
budowa
2281 artykulow
3 ksiegi (3 wolnosci- osoby, wlasnosci, obrotu)
o osobach
o majatku i roznych rodzajach wlasnosci
o roznych sposobach nabywania wlasnosci
tresc
klasyczna kodyfikacja “mieszczanskiego” prawa cywilnego epoki kapitalizmu wolnokonkurencyjnego
charakter antyfeudalny
oparty o zasady indywidualizmu i liberalizmu
polaczenie prawa zwyczajowego Francji polnocnej, prawa rzymskiego i droit intermediaire
zachowana silna wladza patrialchalna
zwiezly, prosty jezyk
brak kazuistyki i zbyt abstrakcyjnych konkstrukcji
wzorzec dla kodeksow
1864-65 rumunski
1865 wloski
1867 portugalski
1889 hiszpanski
reformy
XIX/XX prawo osobowe
1945 komisja reformy kodeksu cywilnego
IV, V Republika
Swod Zakonow
geneza
dzialalnosc Michala Sperenskiego (1772-1839)
walka o ujednolicenie ukazow za Aleksandra I
ostatnia kodyfikacja w Rosji- Sobornoje Ulozenije (XVII)
komisja barona Rosenkampfa
1812 zsylka (krytyka zachowawczej Rosji)
1821 powrot z Sybiru
1830 Polnoje Sobranije Zakonow Rossijskoj Imperii
46 tomow ukazow z lat 1649-1825
1832 koniec prac nad Swod Zakonow
1 I 1835 wejscie w zycie Zwodu Praw Cesarstwa Rosyjskiego
budowa
15 tomow
prawie wszystkie dziedziny prawa
tom X czesc 1, prawo prywatne
liczne luki, wewnetrzna sprzecznosc, kazuistyka
structura nova veterum legem
reformy
1905 odrzucenie nowego projektu kodeksu
1914 reformy praw osobistych i majatkowych mezatek
Burgerliches Gesetzbuch
geneza
1814 polemika Thibauta i Savigny
“O powolaniu naszych czasow do ustawodawstwa i nauki prawa”
1874 I komisja kodyfikacyjna zjednoczonej Rzeszy
po kilkunastu latach ostra krytyka germianistow
zbytnie przywiazanie do pandektystyki
1890 II komisja- “wcielenie teorii pandektowej”
1896 uchwalenie przez Sejm Rzeszy
1 I 1900 wejscie w zycie BGB
budowa
2385 paragrafow
5 ksiag (systematyka pandektowa)
czesc ogolna
prawo zobowiazan
prawo rzeczowe
prawo rodzinne
prawo spadkowe
tresc
jurysprudencja pojeciowa
liczne zlozone, abstrakcyjne i precyzyjne pojecia
liczne klauzule generalne
zachowanie miejscowych instytucji feudalnych
akcenty antyliberalne i antyindywidualistyczne (faza monopolistyczna kapitalizmu)
wzorzec dla kodeksow
1916 brazylijski
1920 meksykanski
1925 syjamski
1929 chinski
1936 peruwianski
1940 grecki
1942 wloski
1948 japonski
reformy
minimalne w Republice Weimarskiej
nowe kierunki cywilistyczne w osobnych aktach
1940 prace nad Volksgesetzbuch der Deutschen
po II wojnie swiatowej denazyfikacja
likwidacja ostatnich przezytkow feudalnych
Schweizerisches Zivilgestzbuch
geneza
lokalne kodyfikacje prawa prywatnego
1853-55 kodeks kantonu Zurychu
1874 Konstytucja federalna
uznanie kompetencji Zwiazku w kwestiach prawa prywatnego
1881 ogolnoszwajcarski kodeks zobowiazan
1889 rewizja konstytucji
cale prawo prywatne w rekach Zwiazku
Eugen Hubner (1849-1922)
1893 prawo malzenskie
1895 prawo spadkowe
1896 prawo hipoteczne
19 XII 1907 jednomyslne przeglosowanie projektu kodeksu cywilnego
dolaczenie zrewidowanego kodeksu zobowiazan bez formalnej inkorporacji
1 I 1912 wejscie w zycie ZGB
budowa
kombinacja pandektystyki i Instytucji
wstep, postanowienia ogolne
I ksiega, prawo osobowe
II ksiega, prawo rodzinne
III ksiega, prawo spadkowe
IV ksiega, prawo rzeczowe
(V ksiega) prawo zobowiazan posiadajace wlasna numeracje artykulow
tresc
podstawowe tendencje- egalitaryzm i liberalizm
zmodernizowane dla pomocy drobnym posiadaczom
jezyk prosty, przeciwienstwo stylistyczne BGB
artykuly krotkie, ogolne
noty objasniajace na marginesie
art. 1 szkola wolnego prawa
wzorzec
1927 recypowany przez Turcje
wzor dla kodeksu zobowiazan francusko- wloskich, polskich
nowelizacja ABGB (spadki, hipoteka)
zrodla prawa prywatnego w Anglii
wzrost roli statutow (XIX)
brak wyodrebnienia prawa osobowego i handlowego
niektore statuty stanowia kodyfikacje calych obszarow prawa
1874 ustawa o sytuacji prawnej maloletnich
1890 Partnership Act
1892 Bills of Exchange Act
1893 Tales of Goods Act
1894 ustawa o handlu i marynarce
748 paragrafow
1925 ustawa o wlasnosci
1934 poczatek dzialnosci komitetu do reform prawa
powolywane przez Parlament komisje do szczegolnych spraw
1959 komisja do reformy prawa o kompaniach handlowych
Prawo handlowe
na obszarach systemu anglosaskiego i tam gdzie nie doszlo do skodyfikowania osobnego prawa handlowego (np. Szwajcaria) wydzielilo sie ono w praktyce
Francja
pierwsza kodyfikacja prawa handlowego we Francji
ordonanse Ludwika XIV
1673 o handlu (podstawa pozniejszych prac kodyfikacyjnych)
1681 o marynarce
1807 wydanie code ce commerce
skladal sie z 4 luzno powiazanych ze soba ksiag
ksiega I, prawo handlowe i wekslowe (art. 1-189)
ksiega II, prawo morskie (art. 190-436)
ksiega III, prawo upadlosciowe (konkursowe) (art. 437-614)
ksiega IV, prawo o jurysdykcji o organizacji sadow handlowych (art. 615-648)
prawo handlowe wydzielone na zasadzie przedmiotowej
normy dotyczace obrotu handlowego
wyodrebnienie czynnosci prawnych uznanych za handlowe niezaleznie od tego kto je wykonywal
zbior przestarzaly
pozbawiony terminologii ogolnej
mala precyzja pojec
podlegal licznym nowelizacja
formalnie obowiazuje do dzisiaj (zmieniony okolo 600 razy)
Niemcy
w panstwach niemieckich na poczatku XIX (poza Prusami i terenami obowiazywania kodeksu francuskiego) obowiazywalo przestarzale ustawodawstwo partykularne i zwyczaje
1834 Zwiazek Celny wysunal postulat unifikacji prawa handlowego
1848 parlament frankfurcji uchwalil prawo wekslowe
przejete pozniej przez wszystkie panstwa Zwiazku Niemieckiego
1856 komisja w Norymberdze do opracowania projektu ogolnoniemieckiego prawa handlowego
1861 projekt komisji wprowadzony bez ksiegi V (prawa morskiego) w Austrii
obowiazywal do 1938
przyjety pozniej przez Zwiazek Polnocno-Niemiecki
1871 wprowadzony jako kodeks handlowy dla calego Cesarstwa Niemieckiego
u schylku XIX potrzeba modernizacji prawa handlowego
faza monopolistyczna kapitalizmu
hasla socjalne
potrzeba uzgodnienia norm prawa handlowego z BGB
1897 nowy kodeks handlowy (HGB- Handelsgesetzbuch)
obowiazywal od 1 I 1900 (razem z BGB)
ksiegi
sytuacja prawna kupca
spolki handlowe
czynnosci handlowe
handel morski
moc obowiazujaca do dnia dziesiejszego
ulegl licznym reformom
oparty na haslach solidaryzmu spolecznego i ochrony praw slabszych
kryterium podmiotowe prawa handlowego
prawo kupcow (osob uprawiajacych przedsiebiorstwo handlowe)
Prawo karne
podzial ze wzgledu na stopien realizacji postulatow prawnonaturalnych (Salmonowicz)
epoki feudalnej: Carolina, Theresiana, Codex Iuris Criminalis Bavarici
epoki przejsciowej: Josephina, Landrecht pruski, Kodeks Karzacy, kodeksy rosyjskie
epoki konstytucjonalizmu: Code penal, kodeks bawarski Feuerbacha
francuskie kodyfikacje karne
1789 Deklaracja Praw Czlowieka i Obywatela
art. 5 ustawa zabrania tylko postepowania spolecznie szkodliwego
art. 6 rownosc wobec prawa
art. 8 karanie na podstawie ustawy
1791 pierwszy kodeks karny (2 ustawy Konstytuanty)
czesc ogolna
katalog przestepstw i kar
przeciw jednostce
przeciw interesowi publicznemu
referent Lepeletier de Saint Fargeau
brak kar mutylacyjnych i kwalifikowanych kar smierci
z reguly kary bezwzglednie oznaczone
1795 Code des delits et des peines
646 artykulow
prawo karne procesowe
47 artykulow prawa materialnego
surowe kary za przestepstwa przeciw bezpieczenstwu publicznemu
1810 Code penal
pierwszy klasyczny kodeks karny triumfujacego mieszczanstwa
zawiera tylko prawo materialne
budowa
wstep
2 czesci ogolne
2 czesci szczegolne
sformulowania jasne i precyzyjne
trojpodzial przestepstw
zbrodnie (crimes), kary dreczace lub hanbiace
wystepki (delits), kary poprawcze
wykroczenia (cotraventions), kary policyjne
orzekane przez sady policji prostej
idea odstraszania
przywrocenie konfiskaty majatku
kwalifikowane postacie kary smierci
smierc cywilna
szczegolna surowosc kar za przestestwa przeciw wlasnosci
pozniejsze zmiany
1832 usuniecie kwalifikowanej kary smierci za ojcobojstwo
1848 usuniecie kar pregierza
1854 usuniecie kary smierci cywilnej
wprowadzenie okolicznosci lagodzacych
zaostrzenie kar za recydywe
elementy reedukacyjne
srodki wychowawcze dla nieletnich
ruch nowej obrony spolecznej (po 1945)
1945 wspolpraca z medycyna, psychologia, reorganizacja opieki
1994 nowy kodeks karny
austriackie kodyfikacje karne
1768 Constitutio Criminalis (Nemesis) Theresiana (Maria Teresa)
prawo materialne i procesowe
feudalna systematyka (publicznoprawny charakter przestepstw)
publiczne, prywatne i mieszane
bardzo ciezkie, ciezkie, lekkie
tworzenie pojec ogolnych
dopuszczona analogia
kary nadzwyczajne (arbitralne)
roznice stanowe w karaniu
brak kar hanbiacych dla szlachty
charakter odstraszajacy kar
ryciny w kodeksie
kary na zwlokach przestepcy
pod koniec zycia zwiekszona liczba ulaskawien
1786 Leopoldina (Leopold II, Wielkie Ksiestwo Toskanskie)
realizacja postulatow doktryny humanitarnej (Beccaria)
zniesienie kary smierci, kar hanbiacych
pozbawienie wolnosci jako podstawa kara
1787 Allgemeines Gestz uber Verbrechen und derselben Bestrafung (Josephina)
tylko prawo materialne
1788 proceduralne
podzial
I czesc, o przestepstwach i karach kryminalnych
II czesc, o przestepstwach i karach politycznych
sadzone przez wladze administracyjno- porzadkowe
264 paragrafy
brak kazuistyki, jezyk prosty, jasny
paragraf 1 uznaje za przestepstwo tylko czyn umieszczony w kodeksie (nowosc na swiecie)
brak zroznicowania ze wzgledu na stan
zrownanie usilowania z przestepstwem
brak przedawnienia
charakter subiektywny i indywidualny odpowiedzialnosci
kara smierci tylko w postepowaniu doraznym
kary pozbawienia wolnosci
czasowe, trwaly, dlugotrwale
lagodne, ciezkie, najciezsze
utrzymana kara Schiffeziehen
1790 rewizja (Leopold II)
1795 przywrocenie kary smierci za zdrade glowna
1796 Strafgesetzbuch fur Westgalizien (Franciszek II)
1 I 1797 na ziemiach III zaboru austriackiego wejsciw w zycie Ustawy karnej dla Galicji Zachodniej
1803 Strafgesetz uber Verbrechen und schwere Polizeiubertratungen (Franciscana)
budowa
I czesc, zbrodnie
czesc ogolna, szczegolna, proceduralna
II czesc, ciezkie przestepstwa policyjne
czesc ogolna, szczegolna, proceduralna
karane przez administracje
zmiany w stosunku do Josephiny
przywrocenie przedawnienia
przestestwa przeciw obyczajom i religii jako zbrodnie
zniesienie kary konfiskaty
przywrocenie kary smierci
wprowadzone nadzwyczajne zlagodzenie kary i przedterminowe zwolnienie
1852 modernizacja
formalnie nowy kodeks karny
wprowadzenie trojpodzialu przestepstw
zmiany redakcyjne
1974 nowy kodeks karny w Austrii
niemieckie kodyfikacje karne
Prusy
1794 ALR
tytul XX czesc II, 1577 paragrafow
zasada nullum crimen sine lege
zamykanie niektorych kategorii przestepcow w domach pracy po odbyciu kary
kary odstraszajace
obostrzone kwalifikowane kary smierci
szeroko zastosowana chlosta
charakter feudalno-stanowy
ius castigandi
ochrona czci stanow uprzywilejowanych
proby reform od poczatku XIX wieku
1828 komisja do rewizji prawa karnego (von Dankelmann)
do 1848 przedstawiono 9 projektow kodeksu
prace Kamptza, Savigny'ego
1851 kodeks karny pruski
wzorowany na Code penal
trojpodzial przestepstw
formalna rownosc wobec prawa
nullum crimen sine lege
okolicznosci lagodzace
chroni interesy posiadajacych
silnie rozbudowane przepisy o ochronie wladzy i krola
Bawaria
1751 Codex Iuris Criminalis Bavarici (Maksymilian II Jozef)
pierwsza z europejskich kodyfikacji XVIII wieku
ordynacja starego typu
rozwoj pojec, techniki legislacyjnej
subiektywizacja odpowiedzialnosci
1813 kodeks karny Anzelma Feuerbacha
Anzelm Feuerbach
tworca teorii przymusu psychologicznego
uznawany za tworce nowoczesnej doktryny penalistycznej
przedstawiciel szkoly klasycznej
po raz pierwszy uzyl nullum crimen sine lege
459 artykulow kodeksu obywatelskiego
141 artykulow czesci ogolnej
czesc szczegolna
trojpodzial przestepstw
normy syntetyczne, brak kazuistyki, watkow pozaustawowych
jezyk prawniczy, jednolita terminologia
sankcje bezwglednie oznaczone
zakaz komentarzy do ustawy
system bardzo represyjny (11 przypadkow kary smierci)
kara smierci cywilnej
wzor dla kodeksow
1838 saski
1840 hanowerski
1841 badenski
1841 heski
obowiazywal w Bawarii do 1871
II Rzesza
1871 Kodeks karny ogolnoniemiecki
na podstawie kodeksu pruskiego 1851
1870 kodeks karny Zwiazku Polnocno- Niemieckiego
budowa
paragrafy 1-12, przepisy wstepne
paragrafy 13-79, czesc I, o karaniu za zbrodnie, wystepki i wykroczenia w ogolnosci
paragrafy 80-370, czesc II, o poszczegolnych zbrodniach, wystepkach i wykroczeniach
zlagodzenie kar
ogranicznie stosowania kar smierci
15 lat pozbawienia wolnosci maksymalnie
warunkowe zwolnienie po ¾ kary
pozniejsze ustawodawstwo w formie ustaw szczegolnych
czesto w przepisach z zakresu prawa prywatnego
wspolpraca nad reforma kodeksu z Austria w czasie Republiki Weimarskiej
1930 projekt nowego kodeksu karnego
III Rzesza
prawo karne jako instrument wladzy politycznej, nowele
1933 ustawa przeciw niebezpiecznym przestepcom z nawyku
szczegolny srodki zapobiegawcze i poprawcze
1934 rozbudowa przestepstw przeciw panstwu- karanych smiercia
1935 analogia zamiast legalizmu w prawie
zdrowe odczucie narodu
niemieckie prawo wojenne- rozporzadzenia karne stanu wojennego
rosyjskie kodyfikacje karne
brak rezultatow prac komisji kodyfikacyjnych w XVIII wieku
1767 Instrukcja Katarzyny II
przeciwienstwo do praktyki niszczenia mysli postepowej
publikacja zakazana przez cenzure francuska
526 paragrafow w 20 artykulach
zbior mysli na temat istoty przestepstwa i kary
na podstawie Beccarii i Monteskiusza
argumenty przeciw karze smierci
brak rezygnacji z niej
kary zapobiegaja przestepstwom
przestepstwa tylko w ustawach
kara szybka, nieuchronna, proporcjonalna do przestepstwa
1832 Zwod Praw Speranskiego
765 artykulow prawa karnego
od razu przestarzaly
rodzielenie czesci ogolnej od szczegolowej
poprawi Speranskiego, a potem Bludowowa
1845 Kodeks Kar Glownych i Poprawczych
1 V 1846 wchodzi w zycie
2224 artykuly, czesc ogolna i szczegolna
typowa kodyfikacja panstwa absolutyzmu policyjnego dostosowana do realiow ustroju feudalno-panszczyznianego
analogia
rozwieniete zagadnienie wspoludzialu
szeroko ujete przestepne zamierzenie i usilowanie
rozbudowane przestepstwa przeciw panstwu
kary smierci
przestepstwa przeciw porzadkowi publicznemu
podzial kar
glowne: kara smierci, katorga, zeslanie (czasem obostrzone)
poprawcze: wiezienie, krotkoterminowe roboty i zsylka, grzywna, kary cielesne
od kar cielesnych zwolnione bylo duchowienstwo, szlachta i znamienici obywatele sposrod mieszczanstwa
1847 wersja skrocona (1221 artykulow) zaczyna obowiazywac w Krolestwie Polskim zamiast Kodeksu Karzacego
potepienie wspolpracy Hubego
reformy
odwilz posewastopolska prawie nie dotyczyla prawa karnego
1863 zniesienie kar cielesnych
chlosta w sadach gminnych i na katordze
1864 ustawa o karach wymierzanych przez sedziow pokoju
1866 rewizja tekstu Kodeksu Kar Glownych i Poprawczych
1876 obowiazuje w Krolestwie Polskim
1885 nowelizacja o charakterze redakcyjnym
liczne ukazy szczegolowe
1874 o buntach i tajnych zwiazkach
1882 o srodkach wybuchowych
1903 kodeks karny (Tagancewa i Fojnickiego)
687 artykulow
72 artykuly czesci ogolnej
trojpodzial przestepstw
przestestwa to czyny wyznaczone przez ustawe
kazuistyka w czesci szczegolowej
rozbudowane stany faktyczne
uzyskal sankcje cara Mikolaja II
nigdy nie wprowadzona w calosci
moc obowiazujaca czesci o przestepstwach politycznych i religijnych
obowiazujaca na ziemiach poliskich zaboru rosyjskiego nawet po odzyskaniu niepodleglosci
zrodla prawa karnego w Anglii
Jeremiasz Bentham (1746-1832)
uzytecznosc jednostkowa i publiczna
tworca nowoczsnej teorii kodyfikacyjnej
F. Stephen ozywia program kodyfikacji
1778 projekt kodeksu karnego
nie zostaje uchwalony
zmiany w systemie karania
zbytnia kazuistyka w katalogu kar
brak wiekszych zmian w instytucjach prawa karnego
poczatek XIX, ustawy lagodzace
1808 zniesiona kara smierci za kradziez kieszonkowa
1814 zniesiona kara smierci za zdrade glowna
1820 zniesiona chlosta dla kobiet
1823 zniesiona kara smierci za kradziez na statku
ustawy Roberta Peela (minister spraw wewnetrznych)
1828 Offences against the Person Act
1832 Coinage Act
1861 ustawy konsolidacyjne
potrzeba ujednolicenia i uporzadkowania prawa karnego
zmiany w systemie karania
1853 Penal Servitude Act
1887 (1903) Probation of First Offenders Act
1897 Infant Life Protection Act
1898 Vagreacy Act
1898 Inebriates Act (wczesniej 1879,1888)
1908 Children Act
1911 Perjury Act
1912 Criminal Law Amendment
1913 Forgery Act
1916 Larceny Act