PEDAGOGIKA

Paidagogos - prowadzą chłopca

Paidagogija - całość zabiegów wychowawczych

Pedagogia - samo dzieło wychowania

Pedagologia - całość pedagogiki rozwoju człowieka i pedagogiki stosowanej w instytucjach

Nowa pedagogika określa naukę, której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogiki - wszelkiego rodzaju sztuki i techniki wychowania - czyli wychowawczego prowadzenia dzieci, młodzieży oraz oddziaływania na rozwój ludzi dorosłych.

Współcześnie mówimy o wspieraniu rozwoju człowieka.

Sokrates stosował metodę nauczania za pomocą pytań. Uważał się za tego, który pomagał człowiekowi być coraz lepszym.

Hebagogika - prowadzę młodzieńca

Andragogika - prowadzę mężczyznę

Gerantagogika - prowadzę starego człowieka

Pedagogika paliatywna - dot. wszystkich (rozwija się głównie w kontekście chorób nowotworowych - wspomaga rodzinę.

Wychowanie samowychowanie

Nauczanie uczenie się

Kształcenie samokształcenie

Przedmiotem badań pedagogiki są zjawiska wychowawcze zachodzące w ciągu całego życia oraz różnorodne czynności opracowane teoretycznie tworząc wielokierunkową pomoc wychowawczą dla doskonałego, pełnego, wszechstronnego rozwoju ludzi.

Pedagogika opisowa - pedag. Korczakowska - opisywał zasady, metody z poziomu dziecka, każe dorosłemu zrozumieć dziecko. Dziecko jest człowiekiem od poczęcia.

Pedag. Praktyczna (doświadczenia praktyczne)

Pedag. Opisowa (uogólnienie pojęć, zjawisk)

Pedag. Normatywna (ideał nowego człowieka,

proces rozwojowy człowieka)

Pedag. jest nauką humanistyczną z podbudową przyrodniczą.

Zadania pedag.:

1. opisywanie i uogólnianie.

2. wyjaśnianie.

3. formułowanie norm, zasad, reguł.

Są to zad. Analityczne, opisowo - wyjaśniające, normatywno - praktyczne.

Dyscypliny szczegółowe pedag.:

• pedag. socjalna,resocjalizacja,

• pedag. sztyki,

• pedag. zabawy,

• pedag. niemowlęca,

• pedag. przedszkolna,

• pedag. szkolna,

• pedag. szkoły wyższej,

• pedag. rodzinna, opiekuńcza,

• pedag. sportu,

• andragogika,

• pedag. pracy,

• pedag. czasu wolnego,

• pedag. porównawcza,

• pedag. lecznicza (zajmuje się przewlekle chorymi),

• pedentologia (nauka o nauczycielu).

Pedag. - wychowanie w szerokim znaczeniu, to oddziaływanie całokształtu specyficznych, pedagogicznych bodźców i doświadczeń ogólnospołecznych, grupowych, indywidualnych, profesjonalnych i nieprofesjonalnych przynoszących względnie trwałe skutki w rozwoju jednostki ludzkiej w jej sferze fizycznej, umysłowej, społecznej, kulturowej i duchowej.

Wychowanie w wąskim znaczeniu to świadome celowe i specyficzne pedagogiczne działanie osób z reguły występujących w ich różnych zbiorach (rodzinnych, szkolnych, innych) dokonywanie głównie przez słowo (i inne postacie interakcji zwłaszcza przez przykład osobisty) zmierzające do osiągnięcia względnie trwałych skutków.

Nauczanie - nazwa właściwa części jednolitego procesu nauczania - uczenia się, używana na oznaczenie zespołu czynności podejmowanych intencjonalnie przez nauczycieli dla realizacji społecznie akceptowanych celów dydaktycznych.

„naucz mnie uczyć się” - mówi się o naturalnych metodach uczenia się (metody, z którymi człowiek przychodzi na świat, doświadcza słuchem, wzrokiem, węchem, wszystkimi zmysłami).

Kształcenie ogólne - całokształt takich poczynań, czynności, działań, procesów i metod oddziaływania na jednostki i grupy by efektem było wykształcenie ogólne tych jednostek i grup czyli zdobycie kwalifikacji i kompetencji ogólnych, poprzez tak pojęte wykształcenie ogólne rozumie się opanowanie podstawowych wiadomości, umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń, rozwój zdolności i uzdolnień ogólnych, dorabianie się własnych poglądów i przekonań, rozwoju wielostronnych zainteresowań, zamiłowań i upodobań, pasji i techniki całożyciowego samokształcenia, samowychowania i samorealizacji w ramach edukacji permanentnej, czyli kształcenia ustawicznego.

Pedag. humanistyczna (holistyczna, współczesna) - korzysta się z osiągnięć psychologii humanistycznej. Powstała ona w poł. XX w. kiedy stwierdzono, że ludzkość dąży do zagłady świata, przypisywano to kryzysowi pedagogiki.

Kryzys pedagogiczny - Raport Faure'a (1973 r.) „Uczyć się, aby być” - ratunkiem dla człowieka jest edukacja, raport Rzymski (1976 r.) - „Ucz się albo umrzyj” - drogą wyjścia jest nauczanie innowacyjne (głęboko humanistyczne, wspierające wszechstronny rozwój człowieka, oparte na prawdzie, wolności, tolerancji, twórczej inwencji, rozbudzanej wrażliwości na piękno, na przyrodę, krzywdę i niesprawiedliwość).

Pedag. współczesna przeciwstawia się pedag. tradycyjnej. Współczesna pedag. zakłada rozwój i odnowę całego człowieka przeciwko pedag. tradycyjnej.

Założenia pedag. współczesnej (kryzys pedagogiczny):

1. analiza rzeczywistości, poznanie wychowanka wizja przyszłości.

2. usuwanie przeszkód hamujących rozwój wychowanka czyli diagnoza, rozpoznanie trudności

3. pluralizm światopoglądowy.

4. głęboki kontakt psychiczny z uczniem - uczeń jest partnerem, przyjacielem.

5. priorytet wychowanka - na pierw. miejscu wychowanie, najpierw motywować, rozwijać potrzeby.

6. atmosfera radości, optymizmu, twórczości.

7. nieformalne spotkania z uczniem - imprezy w czasie wolnym, sportowanie się.

Współcz. Nauczyciel - musi traktować swój zawód jako powołanie, którego zad. jest wszechstronny rozwój wychowanka, obdarzanie go inspiracją do życia godnego człowieka, przepojonego miłością do prawdy, oraz twórczego trudu dla podniesienia ludzkości.

Pedag. kultury - twórcy - Bogdan Nawroczyński, Sergiusz Hessen, Bogdan Suchodolski, Zygmunt Mysłakowski - życie duchowe to życie kultury, proces wychowawczy polega na tym że wychowanek wnikając w dobra kultury przeżywa, rozumie tkwiące w nich ponadczasowe wartości tj. dobro, prawda, sprawiedliwość , piękno. Na tej drodze kształtuje się charakter i autonomiczna osobowość.

Wychowanie polega na przygotowaniu świadomych odbiorców (rozwijanie potrzeb kulturalnych).

Fakt kulturowy - fakt społeczny, który jest wspólny wielu grupom i przechodzi w tradycję - np. wigilia, jest skierowany na cele w danej kulturze, czyli normy, życie duchowe skład się z faktów kulturalnych, czynności kulturalnych i wytworów kulturalnych.

Twórcy poedag. kultury wyróżnili 4 etapy w rozwoju człowieka:

1. wnikanie w kulturę,

2. rozumienie,

3. kształtowanie się,

4. tworzenie się - nowa jakość człowieka.

Człowiek jest stworzony do życia duchowego od zarania. Dążył on do zbliżenia się do piękna, do dobra, wychodzenia ponad człowieczeństwo. Budowanie tych struktur duchowych jest zad. człowieka i jest zad. wobec człowieka, odpowiedzialność za drugiego człowieka.

S. Hessen - „Mędrzec niewątpliwy” - obrońca naczelnych wartości humanistycznych, wychowanie jest procesem dialektycznym, kształtowanie osobowości poprzez wdrażanie jej w świat wartości kulturalnych.

Cztery warstwy rozwoju osobowości człowieka:

1. życie biologiczne,

2. uspołecznienie jednostki,

3. kultura duchowa,

4. wspólnota moralna.

Osobowość nie jest dana - jest zadana.

Pedagogika krytyczna - demaskuje i odsłania, bezmyślność, wyjaśnia i interpretuje zabijanie indywidualności, które się wyróżniały, kwestionuje i podważa urabianie i modelowanie. Ta krytyka szczególnie dotyczy szkoły - krytyka wspomagania rozwoju ucznia słabego, małouzdolnionego, nie ma tez czasu aby zajmować się uczniem zdolnym, wybijającym się. Wspomaganie rozwoju to tylko intelektualnie. W szkole sprowadza się „zmieniające społeczeństwo” nie jest to jednak funkcja dostateczna, jeśli chodzi o społeczeństwo.

Tezy Henry Gironxa

1. Procesy edukacyjne to nie tylko wiedza ale tworzenie podmiotów politycznych czyli osób myślących o sobie, o państwie, o innych.'

2. Etyka - czyli domaganie się respektowania praw człowieka.

3. Budowanie się tożsamości osoby - każda osoba jest inna ma prawo do indywidualnego rozwoju.

4. Między uczniem a nauczycielem ma być otwartość.

5. Bazowanie na życiu codziennym, uczyć się na życiu.

6. Poznawanie przez uczestnictwo, przez doświadczenie.

7. Myślenie alternatywne przywrócić wiarę, że nowy człowiek będzie lepszy, doskonalszy.

8. Nauczyciel jako przekaziciel, łącznik, zmiana nauczyciela w tego, który pomaga zrozumieć ten świat, kulturę. Ta teza może być realizowana, jeżeli nauczyciel jest zaangażowany w życie społeczne i polityczne.

9. Włączenie ucznia jako podmiotu na miarę możliwości w procesy polityczne, społeczne, ekonomiczne.

Antypedagogika - przeciwstawia się pedagogice standardowej. Ostro formułuje, stawia zarzut, że nikt przez nikogo nie może być wychowywany. Wolność, radość, przyjaźń, samostanowienie odpowiedzialności. Wychowanie to utopia - świat wyidealizowany. Pierwszym antypedagogiem był Janusz Korczak. Był naturalistą - walczył o prawo dziecka. Mówił: „chroń dziecko przed złym rówieśnikiem, złem tkwiącym w dziecku, przed złym dorosłym”. Mówił jednak, że dzieci nie mają nic do powiedzenia muszą być podporządkowane. Dorośli muszą wytworzyć w sobie gotowość do pełnego partnerstwa. Musimy zapomnieć o swoich doświadczeniach aby móc po partnersku kontaktować się z dziećmi. Janusz Korczak wskazuje, że dzieci są doskonalsze niż dorośli.

Funkcje i znaczenie współczesnego wychowania

1.Drogowskazy UNESCO:

• ochrona pokoju w umysłach,

• znajomość dążeń i życia innych narodów,

• poszanowanie praw człowieka,

• budowanie więzi między ludzmi,

• oparcie pokoju na solidarności międzyludzkiej.

2. Elementy składowe wychowania:

• ideologia,

• teoria,

• praktyka.

4. Główne programy wychowawcze:

• chrześcijański,

• liberalny,

• socjalistyczny.

Cechy charakterystyczne wychowania:

• obejmuje całe życie człowieka,

• uczenie współdziałania, współpracy, pracy w zespole,

• nowe instytucje wychowawcze wspierające szkoły, rodzinę, osobę,

• przypomnienie szkole, że jest instytucją wychowawczą,

• pedagogizacja duszpasterstw,

• wykorzystywanie nowoczesnej techniki.

Funkcje wychowawcze:

• religijna,

• moralna,

• społeczna.

W XVI wieku protestantyzm oddzielił funkcję moralną od wychowawczej, natomiast w XIX wieku odłącza funkcję społeczną od wychowawczej.

Współcześnie:

• przygotowanie do pracy (bezrobocia),

• wprowadzenie zajęć rozwijających talenty, uzdolnienia twórcze,

• promowanie zdrowego stylu życia,

• ćwiczenie woli, uczuć, zainteresowań, myślenia,

• kształtowanie zmysłu gospodarności i oszczędności, reklama manipuluje człowiekiem,

• wychowanie do współżycia z innymi narodami,

• wychowanie w duchu powinności obywatelskiej.

Integracja narodowa.

• „jesteśmy bogaci naszą różnorodnością” (historia, wiedza, doświadczenie, tolerancja, umiejętność bycia razem)

• świat sprzyjający człowiekowi choremu, staremu,

• segregacja hamuje obieg informacji,

• jeśli nie można zapewnić warunków nie powinno się wprowadzać integracji.

Warunki integracji:

• informacje o możliwościach i trudnościach,

• obraz samego siebie - akceptacja kalectwa,

• indywidualizacja procesu nauczania,

• idea szkół środowiskowych,

• młodsze dzieci - inność nie jest barierą w kontaktach,

• mniejsze grupy, stosowanie dwóch nauczycieli (główny, pomocniczy),

• większe różnice odmienności,

• przygotowanie nauczycieli,

• pedagogizacja rodziców,

• współpraca ze specjalistami i rodzicami,

• likwidacja barier,

• pomoce naukowe i techniczne,

• zajęcia wyrównawcze.

Integracja jest nowym modelem oświaty, przeciwstawieństwem segregacji, alternatywą dla rozdziału pedagogiki ogólnej od specjalnej i dzieci zdrowych od niepełnosprawnych. W integracji chodzi o tworzenie środowisk, w których mogłyby wspólnie bawić się i uczyć dzieci o różnym poziomie rozwoju i stopniu sprawności psychofizycznej.

Rodzaje integracji:

• łączyć sprawnych i niepełnosprawnych - tworzyć jedno wspólne społeczeństwo - Europa Zach.

• dopełniać niepełnosprawnymi ogół społeczeństwa - dostosowanie się ludzi z różnymi problemami do wymagań obecnego życia społecznego - Polska.

DYDAKTYKA

Didaktikos - pouczający

Didasco - uczę

„Naucz mnie uczyć się” - głosi współczesna dydaktyka

Jan, Amos Komeński (1592-1670) - ojciec dydaktyki

Funkcje dydaktyki:

• diagnostyczna,

• prognostycza,

• instrumentalno - techniczna.

System dydaktyczny określa treści, zasady, metody, środki nauczania, uczenia się.

Dydaktyka herbartowska (J.F. Herbert - 1776-1841)

Schemat stopni przyswajania wiedzy:

Jasność Kojarzenie System pojęć Metoda

Zgłębianie Zgłębianie Ogarnianie Ogarnianie
spoczywające postępujące spoczywające postępujące

Celem herbartowskim było kształtowanie ludzi o silnym charakterze.

Herbartyzm:

• podstawą są wiadomości,

• dużo wymagać,

• posłuszeństwo,

• nie wolno się oszczędzać,

• nie pokazywać słabości,

• nie zmieniać metod.

Warunki zwycięstwa herbartyzmu:

• nadmiar uczniów,

• niskie kwalifikacje nauczycieli,

• przeładowanie programów,

• surowy reżim polityczny,

• ubogie szkoły.

Dydaktyka deweyowska (progresywistyczna) - J. Dewey - 1859 - 1953.

Szkoła aktywna, uspołeczniająca, na miarę możliwości dziecka.

• uczeń ma odczuć trudność,

• ma określić na czym polega trudność,

• formułować hipotezy,

• wyprowadzać wnioski,

• sprawdzać hipotezy.

W szkole tej uczeń sam poszukuje trudności i rozwiązań, w herbartyzmie była wykładana wiedza i rozwiązywanie problemów.

Podstawy i kompetencje.

Wzrastanie człowieka - otwarcie na ludzi i świat, wyobraźnia, wrażliwość społeczna, ciekawość świata i ludzi, odpowiedzialność za następstwa podejmowanych działań, motywacja do czynienia dobra.

Cele dydaktyczne.

Formułuje się w sferze wartości i podmiotowości - zmiana celów edukacyjnych:

• postawy i kompetencje,

• wiadomości i umiejętności.

Efekt Bąbla - stadium I - każdy sam sobie żeglarzem, okrętem, sterem (bąbelki nowego w morzu starego).

Brak satysfakcji z jakości aktualnego życia - niepokój, poszukiwanie zmiany, duże zaangażowanie i różnorodna aktywność, brak wsparcia ze strony otoczenia, samotne budowanie swojego zdrowego stylu życia.

Efekt Bąbla - stadium II - podobni szukają i znajdują podobnych (z bąbelków powstają grona).

Trójkąt dydaktyczny:

Nauczyciel

Nauczanie Przygotowanie

Uczeń uczenie się Treść

Modyfikacje systemu klasowo - lekcyjnego.

• brak zróżnicowania ze względu na zdolności ucznia, tempo uczenia, treści kształcenia.

System monitorialny polega na tym że nauczyciel kształci najzdolniejszych uczniów, a ci tych mniej zdolnych.

System man........ski - wprowadzono klasy uczniów przeciętnych, klasy dla uczniów małozdolnych, klasy pomocnicze dla uczniów upośledzonych, klasy przejściowe na studia, językowe

Plan Daltoński - system nauczania indywidualnego minima programowe, nikt dziecka nie kontroluje.

Zasady nauczania - tj. formy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajomić ucznia z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zainteresowania i zdolności poznawcze, wpajać im podstawy naukowego poglądu na świat oraz wdrażać do samokształcenia. Tak rozumiane zasady nauczania służą realizacji ogólnych celów kształcenia i obowiązują w pracy szkół oraz w zakresie różnych przedmiotów nauczania (Kupisiewicz Cz.).

Zasady nauczania (dydaktyczne):

• poglądowość,

• przystępność kształcenia,

• systematyczność,

• świadomego i aktywnego uczestnictwa uczniów,

• kształcenia umiejętności uczenia się,

• łączenia teorii z praktyką,

• indywidualizacji i zespołowości,

• trwałości wiedzy,

• ustawicznego kształcenia (J. Półtużyrzycki)

wg. Okonia

• poglądowość,

• przystępność kształcenia,

• systematyczność,

• samodzielności,

• wiązanie teorii z praktyką,

• efektywności,

• indywidualizacji i uspołecznienia.

Podział metod wg Okonia:

1. Metody podające.

• opowiadanie,

• pogadanka,

• dyskusja,

• wykład,

• praca z książką.

2. Met. Problemowe.

• mat. Klasyczne,

• przypadków,

• sytuacyjne,

• pomysłów,

• mikronauczanie,

• inscenizacji.

3. Met. Waloryzacyjne.

• impresyjne,

• ekspresyjne.

4. Met. Praktyczne.

• ćiczebne,

• realizacji zad. wytwórczych.

Wg. Cz. Kupisiewicza

• poglądowość,

• przystępność kształcenia,

• systematyczność,

• świadomość i aktywność,

• łączenie teorii z praktyką,

• trwałości wiedzy,

• operatywności wiedzy.

Niepowodzenia szkolne.

• organizacyjne - sztywna organizacja szkolnictwa (drugoroczność), nienajlepsze programy nauczania, zbyt liczne klasy, brak pomocy dydakt.

• dydaktyczne - błędy rzeczowe i metodyczne (słabe przygotowanie przedmiotowe nauczyciela, nieznajomość procesu nauczania, nieprzestrzeganie zasad nauczania), brak właściwej opieki nad uczniami opóźnionymi w nauce jak i najzdolniejszymi.

Niepowodzenie szkolne - sytuacje, w których następują wyraźne rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi a dydaktycznymi.

• powstanie drobnej luki w wiadomościach,

• narastanie luk,

• ujawnienie opóźnienia przez nauczyciela,

• próby likwidowania zaległości,

• dalsze oceny niedostateczne,

• drugoroczność,

• przerwanie nauki w szkole.

Niepowodzenia społeczne.

• ekonomiczne - materialne,

• środowiskowe (rozbita rodzina, brak pozytywnego wpływu wych.,)

Niepowodzenia biopsychiczne jako przyczyny:

• ogólnego stanu zdrowia,

• ewentualne wady fizyczne,

• ogólny poziom rozwoju umysłowego ucznia,

• ewentualne zaburzenia w funkcjonowaniu procesów poznawczych,

• ewentualne zaburzenia ukł. nerwowego.

• cechy temperamentu i charakteru ucznia,

• uzdolnienia wykazywane przez ucznia.

PEDAGOGIKA SPORTU

Lata 20-te XX w. - potrzeba kształcenia kadr dla potrzeb sportu,

Lata 30-te XX w. - problematyka wych. fiz. w szkołach (ile godz., kto uczy),

Lata 40-te XX w. - zorganizowane formy aktywności ruchowej.

Pedag. sportu ściśle związana jest z pedag. ogólną (kinezjologia, edukacyjna) oraz naukami o kulturze fizycznej - ponieważ zajmuje się wszystkimi zagadnieniami dydaktyczno - wychowawczymi związanymi z działalnością sportową człowieka.

• rola sportu w podnoszeniu sprawności osoby,

• sport jako działalność społeczna kształtująca postawy człowieka, wzrastająca rola sportu w życiu społeczeństw a młodzieży w szczególności.

Kultura fiz. jest częścią kultury narodowej chronionej przez prawo. Obywatele bez względu na wiek płeć wyznanie rasę oraz stopień i rodzaj niepełnosprawności korzystają z równego prawa do różnych form kultury fiz.

Kultura fiz. - wiedza, wartość, zwyczaje, działanie podejmowane dla zapewnienia rozwoju psychofizycznego, wychowania, doskonalenia uzdolnień i sprawności fiz. człowieka, a także dla zachowania oraz przywracania jego zdrowia.

Wartość sportu a wartości wychowawcze sportu.

Jordan Henryk - wartości wych. sportu, usportowienie młodzieży,

Św. Jan Bosko - gł. nacisk na sportowanie (salezjanie),

• wartość jako kierunek - motywuje do sportowania,

• wartość jako przedmiot pozytywnej oceny,

• wartość jako kryterium pozytywnej oceny,

• wartość sportu a osobowość - nie maszyna do zdobywania medali ale człowiek,

• typy wartości sportowej - w. intelektualne, estetyczne, socjocentryczne, allocentryczne, prestiżowe, materialne, przyjemnościowe, emocjonalne, perfekcjonistyczne.

Do sił - dynamizmów zmieniających człowieka należą (1) społeczne działanie wychowawcze, które kieruje (2) naturalnym rozwojem wychowanka przez (3) wychowawcze zbliżenie wychowanka do ideału nowego człowieka oraz przez (4) ukształtowanie jego postawy wobec przyszłego nieznanego jeszcze życia.

Wychowanie to kształtowanie sfery kierunkowej czyli uczuciowo - wolicjonalnej to ćwiczenie w dokonywaniu wartościowych wyborów.

Fazy rozwoju moralnego:

1. okres anomii - nie znamy prawa.

2. okres heterenomii - dziecko poznaje jakieś prawa,

3. okres antonomii - decydujemy o sobie,

• stadium komformizmu,

• st. pryncypializmu,

• racjonalizm,

• ideowość moralna.

Mechanizmy kształtowania się postaw moralnych:

1. mechanizm wzmacniania wew.

2. mechanizm pełnienia ról społecznych.

3. kontakt międzyjednostkowy.

4. mechanizm integracji wew.

Człowiek ma prawo:

• sam ustalać swoje cele i samodzielne podejmować decyzje,

• być traktowanym z szacunkiem,

• mieć i wyrażać własne opinie i odczucia,

• odpowiadać „nie” na prośby,

• prosić o różne rzeczy,

• popełniać błędy,

• zachowywać się agresywnie,

• nie zachowywać się asertywnie,

• zmieniać zdanie,

• zastanawiać się.

Środowisko wychowawcze - elementy otaczającej struktury przyrodniczej, społecznej, kulturalnej, które działają stale lub przez dłuższy czas, albo krótko lecz ze znaczną siłą.

Typologia środowisk

Rodzaj bodzców środowiskowych

Naturalne

ukł. geofizyczny (elementy
otoczenia, których
istnienie wymagało
ingerencji człowieka).

Metody wychowania:

1. metody wpływu sytuacyjnego - oparte na wykorzystaniu wiedzy wychowawcy.

• nagradzanie i karanie wychowawcze,

• instruowanie,

• organizowanie doświadczeń ucznia,

• wywoływanie antycypacji następstw zachowań społeczno - moralnych,

• przydzielanie funkcji i ról społecznych,

• ćwiczenie.

1. metody wpływu osobistego:

• usuwanie sugestii,

• perswazja,

• oddziaływanie przykładem osobistym,

• wyrażanie aprobaty i dezaprobaty.

1. metody organizowania środowiska społecznego:

Kierunki działania wychowawczego:

• nauczyciel może wzmóc oddziaływanie na grupy społeczne, z którymi ma kontakt,

• naucz. może podejmować działania wyłączające ucznia z uczestnictwa,

• naucz. może włączać faktyczne grupy społeczne ucznia do udziału w wychowaniu,

• naucz. może przekształcać zespół uczniów w autentycznie dla nich środowisko wychowawcze.

Grupa rówieśnicza:

• - założenia wychowania przez grupę:

• wyróżniamy dwie grupy: pierwotne, celowe,

• właściwości grup,

• warunki powstawania grup,

• struktury (demokrat., hierarchiczna, wieloośrodkowa, autokrat.),

• struktury grupy bada socjometria,

• spójność grupy,

• władza w grupie - przywódca,

• atmosfera współdziałania w grupie,

• układ stosunków z wychowawcą - rozpoznanie przywódcy i współpraca z nim.

• - fazy rozwoju grupy pierwotnej:

• grupa początkująca, dorastanie, stabilność, rozpadanie się.

Elementy stylu kierowania zespołem:

• sposób ustalania planów i celów zespołu,

• sposób i charakter udziału wychowawcy w zajęciach zespołu,

• sposób przeprowadzania organizacji działania zespołu oraz rola wychowawcy,

• formy kontroli,

• stosunek do inicjatyw zespołu,

• rodzaj najczęstszych interakcji,

• sposób ponoszenia odpowiedzialności,

• ocenianie pracy i osiągnięć zespołu,

• stosunek do przywódców zespołu.

Styl autokratyczny - cechy charakterystyczne:

• wychowanie oparte na strachu,

• dystans między wychowawcą a wychowankiem,

• wymaganie bezwzględnej karności,

• kary fizyczne,

• krzyki, wymyślanie i grożenie,

• blokowanie pragnień dziecka,

• wywoływanie lęku, wstydu,

• ograniczanie swobody wychowanka,

• rygor,

• sterowanie aktywnością dziecka,

• kontrola wykonania zadań,

• brak konsultacji przy podejmowaniu decyzji,

• narzucanie odgórnych decyzji,

• przewaga kar nad nagrodami,

• wysokie wymagania, bez oglądania się na możliwości dziecka.

Konsekwencje wychowawcze:

• przyswajanie sobie norm zachowań powierzchownie,

• znają jednak swoje prawa i obowiązki,

• mają świadomość, że są kontrolowane,

• brak samodzielności,

• brak spontaniczności,

• mała aktywność,

• zastraszenie,

• napięcie emocjonalne,

• agresywność,

• mała akceptacja innych,

• nikłe kontakty w grupie.

Styl liberalny - cechy:

• pozostawianie całkowitej swobody,

• nie hamowanie aktywności,

• nie hamowanie spontanicznego rozwoju,

• interweniowanie w zachowania dziecka tylko przy drastycznych naruszeniach norm społecznych,

• restrykcje słabe i łagodne,

• usprawiedliwianie dziecka przed otoczeniem,

• rodzice zaspokajają niemal wszystkie zachcianki dziecka,

• rodzice niczego nie zabraniają.

Konsekwencje wychowawcze:

• opóźniony proces socjalizacji dziecka,

• opóźnienie we wpajaniu norm moralnych,

• dziecko nie łatwo wyzbywa się swego egocentryzmu,

• z trudem przystosowuje się do grupy rówieśniczej.

Styl demokratyczny - może być łączony ze stylem autorytarnym.

Cechy charakterystyczne:

• dziecko wraz z rodzicami omawia i dyskutuje rozmaite sprawy,

• niekrępujące kierowanie zachowaniem dziecka,

• obowiązki i zadania nie są dziecku narzucane,

• tendencja do posługiwania się środkami łagodnymi,

• docenianie persfazji i argumentacji,

• dążenie do porozumienia z dzieckiem,

• równość i współpraca w działaniu,

• dostosowanie wymagań do możliwości wychowanka,

• przewaga nagród nad karami,

• odwoływanie się do uczuć i ambicji wychowanka,

• okazywanie życzliwości i zaufania.

Konsekwencje wychowawcze:

• silna więź emocjonalna dziecka z rodzicami,

• przewaga uczuć pozytywnych u dziecka,

• pewna samodzielność,

• możliwość wypowiadania swojego zdania,

• wewnętrzna dyscyplina,

• spontaniczność,

• aktywność,

• poczucie bezpieczeństwa,

• solidarność z innymi.

Współpraca z wychowankiem:

• pomoc we wzrastaniu,

• samodzielne działanie wychowanka,

• wolność i odpowiedzialność, podmiotowość,

• świadoma i dobrowolna współpraca z wychowawcą.

Pedag. teoretyczna

Społeczne

Ludzi i stosunki społeczne otaczające osobnika struktura historycznie ukształtowana

Kulturowe

Oddziaływujące na osobnika elementy dorobku historycznego

---