UKLAD WEWNATRZWYDZIELNICZYobejmuje gruczoly o wydzielaniu wewnetrznym, zwane także gruczolami dokrewnymi, nie maja one przewodow wyprowadzajacych, a produkowane przez nie wydzieliny, hormony, przedostaja się bezposrednio do krwi lub limfy i sa rozprowadzane do calego organizmu.GRASICAlezy w dolnym odcinku szyi przed tchawica oraz w gorno-przedniej cz jamy kl piersiowej, tuz za mostkiem i do przodu od tchawicy i wielkich naczynsklada się z 2 platow, lewego i prawego, które sa polaczone cienka warst tkanki lacznej, każdy plat otoczony jest cienka torebka, która wysyla w glab miazszu liczne przegrody dzielac grasice na placikimiazsz grasicy sklada się z kory i rdzenia, kora ciemniejsza tworzy warstwe obwodowa jest unaczyniona, rdzen jasniejszy i wnika w postaci pasm w glab kory, w cz rdzeniowej znajduja się tzw kom HasslaCZYNNOŚĆ - dostarcz organizmowi limfocytow, w okresie plodowym i dziececym przyspiesza wzrastanie i bierze udzial w wytwarzaniu cial odpornosciowych przeciez zakazeniom i zatruciom.TARCZYCA, gruczol tarczowyjest nieparzystym gruczolem dokrewnym, polzonym w przednio dolnej okolicy szyi, sklada się z 2 platow, prawego i lewego, polaczonych ze soba posrodku węziną gruczołu.Ksztalt podobny do podkowy, przednia pow pokrywaja miesnie podgnykowe, od tylu przylega do tchawicy i przelyku, wielkosc jest zmienna, caly gruczol otoczony jest torebka wloknistaWewnatrz placikow znajduja się pecherzyki wypelnione substancja koloidowa zawierajaca jod, z substancji powstaje hormon tyroksyna.Tyroksyna: reguluje przemiane materii ustroju, u dzieci wplywa na proces wzrastaniaTarczyca jest silnie unaczynionaGRUCZOLY PRZYTARCZYCZNEwystepuja w liczbie 4, 2 gornych i 2 dolnych, ksztaltem i wielkoscia przypominaja ziarno prosa lub pieprzu, maja zabarwienie zolto czerwonawe, a konsystencje miekka, przylegaja najczesciej do tylnej pow tarczycy.Zewn pow kazdego gruczolu jest gladka i otacza ja cienka torebka wloknista, która wysyla do wnetrza gruczoly wypustkiHormon wydzielany to parathormon, przejawia wspolne właściwości z wit D.Reguluje gospodarke wapniowo-fosforowa, niedobor powoduje obnizenie jonow wapnia a podwyzszenie jonow fosforu, a to rpowadzi do nadpobudliwosci ukladu nerwowego i miesniowegoNADNERCZA. Gruczol nadnerczowyjest narzadem parzystym lezacym w jamie brzusznej zaotrzewnowo na gornym biegunie nerki, wyrozniamy w nim pow przdnia, i nieco mniejsza pow tylnadolna pow zwana pow nerkowa jest wklesla i przylega do gornego konca nerki, prawe nadnercze zblizone jest ksztaltem do trojkata, a lewe bardziej zaokraglone ma ksztalt polksiezycanadnercze otoczone jest torebka wloknista a miazsz gruczolu zbudowany z 2 ronego pochodzenia i odmiennej funkcji skladnikowKORA - Klebkowatej - najciensza lezy bezposrednio pod torebkaPasmowatej - srodkowejSiatkowatej - najglebiej polozonej.Hormony: kortykosteron, kortyzon, aldosteron, odgrywaja bardzo wazna role w procesach przemiany tluszczow w przemianie weglowodanow oraz bialek i tworzeniu barwinka melaniny.RDZENJest otoczony kora sklada się z kom chromochlonnych wytwarzajacyh hormon adrenaline, która podnosi cisnienie krwi, zwieksza zawartosc cukro we krwi, wzmaga czynność serca, hamuje czynność zoladka i jelit.SZYSZYNKAjest malym gruczolem, ksztaltem przypomina szyszke pinii, powstaje z elementow sklepienia komory trzeciej miedzymozgowia, i spoczywa w zaglebieniu pomiedzy wzgorkami gornymi srodmozgowiablona wloknista otaczajaca gruczol wysyla do jego wnetrza liczne wypustki, dzielace narzad na nieregularne placiki, w miazszu wyroznia się przocz wlasciwych kom szyszynkowych kom glejowe i nerwowe.Czynność: przypuszcza się ze wytwarza hormon który dziala hamujaco na hormony gonadotropowe przysadki mozgowej i gruczoly plciowe.PRZYSADKAma ksztalt eliptyczny o dlugiej osi poprzecznej, lezy na podstawie mozgu, miedzy skrzyzowaniem wzrokowym a cialkami suteczkowatymi, cala przysadka objeta jest pochewka wloknista utworzona z opony twardejcz przednia czyli plat przedni zwany cz gruczolowata powstaje z ektodermy stropu jamy ustnej, plat tylny zwany cz nerwowa jest wytworem dna kom trzeciej.Plat przedni wytwarza ok. 10 hormonow które powstaja wylacznie w kombarwnikochlonnychSomatotropina - pobudza wzrost chrzastek nasadowychTyreotropina - pobudza rozwoj i czynność tarczycyKortykotropina - pobudza czynność kory nadnerczyA i B folikulostymulina i hormon luteinizujacy - czynność gruczolow plciowychHormon lakotropowy - mlekotworczyPlat tylny - zbudowany glownie z tkanki glejowej ktorej kom nazywamy pituicytamiHormony: wazopresyna - skurcz miesniowki tetnic - podwyzszenie cisnienia krwiAdiuretyna - podobnie do wazopresyny, hamuje wydz wody z ustrojuOksytocyna - powoduje skurcze miesniowki macicySZPIK KOSTNYwystepuje w postaci szpiku czerwonego i zoltego, w czerwonym szpiku kostnym powstaja krwinki czerwone(erytrocyty),biale a także plytki krwi, krwinki czerwone wytwarzane sa przez erytroblasty znajdujace się w oczkach tkanki lacznej siateczkowatej tworzacej zrob szpiku.NARZADY LIMFATYCZNEplamy mleczne - wystepuja w sieci mniejszej i wiekszej otrzewnej jamy brzucha i stanowia bariere obronna przed bakteriamigrudki limfatyczne samotne i skupione - wystepuja w blonie sluzowej jelita cienkiegomigdalki - znajduja się w jamie ustnej i w gardle, wytworzone w migdalkach limfocyty biora udzial w czynnosciach obronnych ustroju.Wezly limfatyczne - ksztalt i wielkosc rozna, wezel objety jest torebka wloknista, zewn warstwe tworzy kora, która okrywa rdzen,Kora zbudowana jest z tkanki limfatycznej zawierajacej liczne grudki chlonne, Tkanka limfatyczna rdzeniowa jest mniej zbita i uklada się w pasma rdzenioweZrab wezlow limfatycznych jest zbudowany z tkanki lacznej wloknistej oraz siateczkowatejSLEDZIONAnieparzysty narzad polozony w jamie brzusznej wewnatrzotrzewnowo, sledzione przyrownuje się do cwiartki pomaranczy lub ziarna kawy, sledziona jest niebieskoszara bądź purpurowoczerwona.Lezy w lewej okolicy podzebrowej w przestrzeni zwanej komora sledziony miedzy IX a XI zebrem, koniec tylny jest zaokraglony skierowany przysrodkowo ku gorze, koniec przedni bardziej ostry idzie w przod i w bok.Sledziona odznacza się dosc duza ruchomosciaPod blona surowicza lezy scisle z nia zlaczona torebka wloknista zawierajaca oprocz wlokien klejodalnych wlokna sprezyste oraz niewielka ilosc wlokien miesniowych gladkich, torebka jest zawsze napieta.Miazga sledziony: 2 postacie:miazga czerwona liczne biale i czerwoen cialka krwi oraz miazgi bialej w postaci grudek limfatycznych sledziony.CZYNNOŚĆ: w sledzionie odbywa się niszczenie starych, zuzytych krwinek czerwonych a uwolniona hemoglobina przedostaje się droga krwi zyly sledzionowej do watroby, w grudkach limfatycznych stanowiacych miazge sledziony powstaja limfocyty.
UKLAD WEWNATRZWYDZIELNICZYobejmuje gruczoly o wydzielaniu wewnetrznym, zwane także gruczolami dokrewnymi, nie maja one przewodow wyprowadzajacych, a produkowane przez nie wydzieliny, hormony, przedostaja się bezposrednio do krwi lub limfy i sa rozprowadzane do calego organizmu.GRASICAlezy w dolnym odcinku szyi przed tchawica oraz w gorno-przedniej cz jamy kl piersiowej, tuz za mostkiem i do przodu od tchawicy i wielkich naczynsklada się z 2 platow, lewego i prawego, które sa polaczone cienka warst tkanki lacznej, każdy plat otoczony jest cienka torebka, która wysyla w glab miazszu liczne przegrody dzielac grasice na placikimiazsz grasicy sklada się z kory i rdzenia, kora ciemniejsza tworzy warstwe obwodowa jest unaczyniona, rdzen jasniejszy i wnika w postaci pasm w glab kory, w cz rdzeniowej znajduja się tzw kom HasslaCZYNNOŚĆ - dostarcz organizmowi limfocytow, w okresie plodowym i dziececym przyspiesza wzrastanie i bierze udzial w wytwarzaniu cial odpornosciowych przeciez zakazeniom i zatruciom.TARCZYCA, gruczol tarczowyjest nieparzystym gruczolem dokrewnym, polzonym w przednio dolnej okolicy szyi, sklada się z 2 platow, prawego i lewego, polaczonych ze soba posrodku węziną gruczołu.Ksztalt podobny do podkowy, przednia pow pokrywaja miesnie podgnykowe, od tylu przylega do tchawicy i przelyku, wielkosc jest zmienna, caly gruczol otoczony jest torebka wloknistaWewnatrz placikow znajduja się pecherzyki wypelnione substancja koloidowa zawierajaca jod, z substancji powstaje hormon tyroksyna.Tyroksyna: reguluje przemiane materii ustroju, u dzieci wplywa na proces wzrastaniaTarczyca jest silnie unaczynionaGRUCZOLY PRZYTARCZYCZNEwystepuja w liczbie 4, 2 gornych i 2 dolnych, ksztaltem i wielkoscia przypominaja ziarno prosa lub pieprzu, maja zabarwienie zolto czerwonawe, a konsystencje miekka, przylegaja najczesciej do tylnej pow tarczycy.Zewn pow kazdego gruczolu jest gladka i otacza ja cienka torebka wloknista, która wysyla do wnetrza gruczoly wypustkiHormon wydzielany to parathormon, przejawia wspolne właściwości z wit D.Reguluje gospodarke wapniowo-fosforowa, niedobor powoduje obnizenie jonow wapnia a podwyzszenie jonow fosforu, a to rpowadzi do nadpobudliwosci ukladu nerwowego i miesniowegoNADNERCZA. Gruczol nadnerczowyjest narzadem parzystym lezacym w jamie brzusznej zaotrzewnowo na gornym biegunie nerki, wyrozniamy w nim pow przdnia, i nieco mniejsza pow tylnadolna pow zwana pow nerkowa jest wklesla i przylega do gornego konca nerki, prawe nadnercze zblizone jest ksztaltem do trojkata, a lewe bardziej zaokraglone ma ksztalt polksiezycanadnercze otoczone jest torebka wloknista a miazsz gruczolu zbudowany z 2 ronego pochodzenia i odmiennej funkcji skladnikowKORA - Klebkowatej - najciensza lezy bezposrednio pod torebkaPasmowatej - srodkowejSiatkowatej - najglebiej polozonej.Hormony: kortykosteron, kortyzon, aldosteron, odgrywaja bardzo wazna role w procesach przemiany tluszczow w przemianie weglowodanow oraz bialek i tworzeniu barwinka melaniny.RDZENJest otoczony kora sklada się z kom chromochlonnych wytwarzajacyh hormon adrenaline, która podnosi cisnienie krwi, zwieksza zawartosc cukro we krwi, wzmaga czynność serca, hamuje czynność zoladka i jelit.SZYSZYNKAjest malym gruczolem, ksztaltem przypomina szyszke pinii, powstaje z elementow sklepienia komory trzeciej miedzymozgowia, i spoczywa w zaglebieniu pomiedzy wzgorkami gornymi srodmozgowiablona wloknista otaczajaca gruczol wysyla do jego wnetrza liczne wypustki, dzielace narzad na nieregularne placiki, w miazszu wyroznia się przocz wlasciwych kom szyszynkowych kom glejowe i nerwowe.Czynność: przypuszcza się ze wytwarza hormon który dziala hamujaco na hormony gonadotropowe przysadki mozgowej i gruczoly plciowe.PRZYSADKAma ksztalt eliptyczny o dlugiej osi poprzecznej, lezy na podstawie mozgu, miedzy skrzyzowaniem wzrokowym a cialkami suteczkowatymi, cala przysadka objeta jest pochewka wloknista utworzona z opony twardejcz przednia czyli plat przedni zwany cz gruczolowata powstaje z ektodermy stropu jamy ustnej, plat tylny zwany cz nerwowa jest wytworem dna kom trzeciej.Plat przedni wytwarza ok. 10 hormonow które powstaja wylacznie w kombarwnikochlonnychSomatotropina - pobudza wzrost chrzastek nasadowychTyreotropina - pobudza rozwoj i czynność tarczycyKortykotropina - pobudza czynność kory nadnerczyA i B folikulostymulina i hormon luteinizujacy - czynność gruczolow plciowychHormon lakotropowy - mlekotworczyPlat tylny - zbudowany glownie z tkanki glejowej ktorej kom nazywamy pituicytamiHormony: wazopresyna - skurcz miesniowki tetnic - podwyzszenie cisnienia krwiAdiuretyna - podobnie do wazopresyny, hamuje wydz wody z ustrojuOksytocyna - powoduje skurcze miesniowki macicySZPIK KOSTNYwystepuje w postaci szpiku czerwonego i zoltego, w czerwonym szpiku kostnym powstaja krwinki czerwone(erytrocyty),biale a także plytki krwi, krwinki czerwone wytwarzane sa przez erytroblasty znajdujace się w oczkach tkanki lacznej siateczkowatej tworzacej zrob szpiku.NARZADY LIMFATYCZNEplamy mleczne - wystepuja w sieci mniejszej i wiekszej otrzewnej jamy brzucha i stanowia bariere obronna przed bakteriamigrudki limfatyczne samotne i skupione - wystepuja w blonie sluzowej jelita cienkiegomigdalki - znajduja się w jamie ustnej i w gardle, wytworzone w migdalkach limfocyty biora udzial w czynnosciach obronnych ustroju.Wezly limfatyczne - ksztalt i wielkosc rozna, wezel objety jest torebka wloknista, zewn warstwe tworzy kora, która okrywa rdzen,Kora zbudowana jest z tkanki limfatycznej zawierajacej liczne grudki chlonne, Tkanka limfatyczna rdzeniowa jest mniej zbita i uklada się w pasma rdzenioweZrab wezlow limfatycznych jest zbudowany z tkanki lacznej wloknistej oraz siateczkowatejSLEDZIONAnieparzysty narzad polozony w jamie brzusznej wewnatrzotrzewnowo, sledzione przyrownuje się do cwiartki pomaranczy lub ziarna kawy, sledziona jest niebieskoszara bądź purpurowoczerwona.Lezy w lewej okolicy podzebrowej w przestrzeni zwanej komora sledziony miedzy IX a XI zebrem, koniec tylny jest zaokraglony skierowany przysrodkowo ku gorze, koniec przedni bardziej ostry idzie w przod i w bok.Sledziona odznacza się dosc duza ruchomosciaPod blona surowicza lezy scisle z nia zlaczona torebka wloknista zawierajaca oprocz wlokien klejodalnych wlokna sprezyste oraz niewielka ilosc wlokien miesniowych gladkich, torebka jest zawsze napieta.Miazga sledziony: 2 postacie:miazga czerwona liczne biale i czerwoen cialka krwi oraz miazgi bialej w postaci grudek limfatycznych sledziony.CZYNNOŚĆ: w sledzionie odbywa się niszczenie starych, zuzytych krwinek czerwonych a uwolniona hemoglobina przedostaje się droga krwi zyly sledzionowej do watroby, w grudkach limfatycznych stanowiacych miazge sledziony powstaja limfocyty.