FILOZOFIA POZYTYWISTYCZNA(na podst. Faktów, bez domysłów) zajmuje się przedmiotami rzeczywistymi dostępnymi umysłowi ludzkiemu; rozważa problemy pożyteczne; unika badań problemowych - bada tylko to co jest pewne; problemy ścisłe; próbuje konstruować nowe teorie naukowe. POZYTYWIZM to postawa metodologiczna i filoz.,- nominalizm, fenomenalizm, minimalizm, agnostycyzm; szeroki prąd kulturowy w wielu dziedzinach życia w 2 poł XIX w. w europie.; odejście od pytań „dlaczego?”, a przejście do „jakie są fakty? Jak powstają zjawiska?” EPOKI ORGANICZNE-podtrzymujące odziedziczony ład społeczny; społ. Traktowane ponadjednostkowo, wart. sama w sobie i nadrzędna. EPOKI KRYTYCZNE: aktywność burzycielska. Ludzie wątpią w istniejący porządek po czym go niszczą. Następuje przejście z jednej epoki do drugiej, a społ. Jest na doskonalszym poziomie. AUGUSTE COMTE1798-1857; FILOZOF POZYTYWISTYCZNY. tworzył filozofię nauki; interesował się społeczeństwem, metafizyką, religią. Chciał zostać wielkim reformatorem świata. zajmował się prawami rozwoju myśli ludzkiej i twierdził, że myślenie naukowe ("pozytywne") jest ostateczną fazą w ewolucji według następującego schematu trzech stadiów rozwoju: faza teologiczna - gdy w wyjaśnieniach zjawisk ludzie odwoływali się do sił nadprzyrodzonych czy istoty boskiej, a ich myśleniem rządziły uczucia; faza metafizyczna - współczesna: gdy ludzie wyjaśniają zjawiska poprzez abstrakcyjne pojęcia i rozumową kontemplację a ich myśleniem rządzi intelekt (który wszelako również tworzy fikcję); faza pozytywna - rozpoczynająca się: gdy ludzie formułują twierdzenia oparte na faktach i zależnościach współistnienia lub następstwa między faktami. W tej fazie ludzie mogą ustalać i przewidywać nieznane dotąd fakty. Zadaniem filozofii pozytywnej miało być stworzenie metody dla tej fazy rozwoju.
JOHN STUART MILL1806-1873; Onto- istnieją tylko rzeczy jednostkowe. Czł są dostępne zjawiska, które wytwarzają wrażenia. Materia to możliwość odbierania wrażeń, poza tym nic więcej nie możemy powiedzieć. Gno- empirysta, mówił że logika jest niezgodna z empiryzmem w poznaniu i trzeba ją uzgodnić. Twierdził że indukcja wyprzedza dedukcję. Od szczegółu do ogółu. Antro- utylitaryzm(korzyść, nagroda). Szczęście dla niego to przyjemność i brak cierpienia. Nieszczęście odwrotnie. Ludzie są „ułomni” bo wybierają dobro które jest najbliżej. Celem każdego człowieka jest życie bez cierpień, pełne przyjemności. Bieda jest źródłem nieszczęść, którą można pokonać polityką społ. Moralność utylitarystyczna (poświęcanie się, oddawanie dóbr innym) wykorzystuje sankcje wewn.(nadzieja na względy innych, obawa niełaski, sympatia, miłość) i zewn. Czyny niesprawiedliwe: pozbawienie kogoś mienia, wolności; odpłacanie dobrem za zło; nie dochowanie wiary; bycie stronniczym; karanie dla przykładu. Władza i społ.- pytał czy sprawiedliwe jest by bardziej uzdolnieni mieli większe wynagrodzenie. (tak, bo więcej dają społ.; nie, bo wszyscy dają z siebie wszystko i mają być tak samo traktowani) Właściwa dziedzina wolności-wszystko co obejmuje działania czł i wpływa tylko na niego bezpośrednio i przede wszystkim: obejmuje wewn.sferę świad; wymaga swobody gustów i zajęć, opracowania planu życia zgodnie z naszym charakterem; z takiej swobody wynika zrzeszania się. Wolność musi być ograniczona ale tak by nie sprawiała przykrości innym. Celem człowieka jest „najwyższy i najbardziej harmonijny rozwój jego władz złączonych w jedną logiczną całość”. Każdy powinien dążyć do rozwinięcia silnej indywidualności. KAROL MARKS (1818-1883) FRYDERYK ENGELS (1820-1895) Onto- bytem jest wszystko co nas otacza i czym sami jesteśmy, a co określamy abstrakcyjnym pojęciem „materia”. Materia jest w ciągłym ruchu, ruch jest formą jej istnienia, a tym samym jest on niepowtarzalny i niezniszczalny. Atrybutami materii są też czas i przestrzeń. Rzeczywistość realna istnieje czasoprzestrzennie. Gno- rzeczywistość poznają konkretni ludzie. Rzeczy, ludzie zjawiska, procesy stanowią przedmiot poznania. Człowiek poznający też nim jest. Prawem nauki można nazwać uzasadnione, sprawdzone i sformułowane w formie intersubiektywnej twierdzenia odzwierciedlające obiektywne prawidłowości. Metodologiczne zasady analizy życia społecznego: 1)zasada całościowej analizy społeczeństwa (społ to `byt społeczny' zbudowany z odrębnych elementów); 2)zas. Uwzględniania jedności tego, co logiczne i tego co historyczne; 3)zasada stosowania metody wznoszenia się od tego, co abstrakcyjne do tego co konkretne 4)zasada uwzględniania prawa „wydłużonych okresów” 5) zasada dwukierunkowego rozwoju bytu społecznego 6)zas. Dostrzegania alienacyjnego rozwoju określonych cech strukturopochodnych 7)zas. Uwzględniania podporządkowania rozwoju bytu społecznego zaspokajaniu konkretnym jednostkom ludzkim konkretnych potrzeb 8)analizy dotychczasowej historii społeczeństw z punktu widzenia kategorii „własności” i „walk klasowych” 9)zasada poszukiwania, konstruowania nauki w taki sposób aby zawierała odpowiedz na pytanie „dlaczego?” a nie tylko określonej grupy zjawisk z rzeczywistości. 10)zasada teoretyczno-przedmiotowego doboru pojęć Antro- mówili że czł jest zarazem jednostką przyrodniczą i społeczno-historyczną. (przyrodnicza: jego życie psych.jest nierozerwalnie związane z mózgiem i ukł. Nerwowym; bez określonej organizacji cielesnej staje się teoretycznym widmem; społeczna: człowiek działa tylko wspólnotowo, działając posługuje się mową, w procesie działania podlega socjalizacji; historyczna: hist.czł. tworzą zmienne formy jego bytowania, społ.hist. ludzi jest zarazem hist.indywidualnego rozw. Czł.) HUMANIZM dla nich- powiązanie emancypacji i rozwoju osobowości z walką o przezwyciężenie róznych form wyzysku czł.przez czł.; uwłaszczenie producentów tj. uspołecznienie środków produkcji, skutkiem czego-stan w którym produkt nie panowałby nad producentem; zniesienie podziału pracy na materialną i duchową)
Kant Immanuel- Istotę jego podglądów stanowi krytycyzm teoriopoznawczy nazywany też transcendentalizmem, wg którego podmiot jest warunkiem przedmiotu, a pojęcia są warunkiem doświadczenia. Po pierwsze, świat zmysłowy jest zjawiskiem ujmowanym przez formy czasu i przestrzeni, a świat umysłowy poznajemy przez nasze pojęcia. Stad też jednoznaczny rozdział matematyki i metafizyki, ta ostatnia jest bowiem produktem czysto umysłowym. Dalej stwierdził, że człowiek jest wolny wewnętrznie, każde indywiduum nosi w sobie prawo, któremu jest posłuszne, a podlega tylko koniecznością przyrody. Było to niezwykle ważkie stwierdzenie: człowiek sam w sobie jest wolny, jako człowiek zaś jest zdeterminowany przez przyrodę! Ale nie jest on tylko integralną częścią natury, dlatego też wolność metafizyczna jednostki staje się wolnością praktyczną. Człowiek musi być wolny, gdyż jest rozumny i ma możliwość moralnego wyboru. Jedno zatem warunkuje drugie. człowiek patrzy na świat przez pryzmat dwóch kategorii: przestrzeni i czasu, i tym samym nie poznaje on rzeczywistości takiej, jaką ona jest. Poznanie na tym szczeblu zmysłowym staje się aprioryczne, a więc subiektywne, obraz zaś rzeczywistości otrzymany w wyniku procesu poznania jest obrazem złożonym, w którym elementy subiektywne mieszają się z treściami obiektywnymi. Poza uzyskany w ten sposób obraz człowiek jednak nie może wyjść. Tę właśnie teorie poznania nazywa Kant estetyką transcendentalną. A więc transcendentalne jest dla niego wszelkie poznanie, które zajmuje się w ogóle nie tyle przedmiotami, ile naszym sposobem poznawania przedmiotów, jeśli sposób ten ma być a priori możliwy.
Friedrich Wilhelm Nietzsche- dowodził, że poznanie ludzkie, tak jak wszystkie czynności człowieka, wypływa z potrzeb życiowych i jest im podporządkowane. Nietzsche podkreślał, że każdy ma taką moralność, jaką ma naturę. A ponieważ natura jest słaba lub silna, wyróżniał moralność panów i niewolników. Pierwsi cenią: dostojność, godność osobistą, stanowczość, sprawność, pewność działania, bezwzględność w osiąganiu celów. Drugich cechuje: skłonność do litości, miękkość serca, uległość, altruizm, niepewność. Uważał, że współczesnych cechuje moralność niewolników (zwyrodnienie i dekadencja). Przyczynę tego stanu rzeczy upatrywał w próbie realizacji takich założeń, jak: 1) równość, 2) wolność, 3) wpisanie w normy i prawa wartości moralnych.