FIOLOZOFIA POZYTYWIZMU
Filozofia dojrzałej nowoczesności
Nazwa polskiej epoki literackiej powstała od tytułu dzieła jednego z największych filozofów tej epoki, Auguste’a Comte’a, którego 6 tomów „Kursu filozofii pozytywnej” ukazało się w latach 1830-1842.
Filozofię pozytywistyczną można uznać za kolejny rozdział dziejów nowoczesności. Pozytywiści w sposób odmienny od poprzedników pojmowali cele i zadania filozofii oraz przedmiot jej refleksji.
Najważniejsze cechy filozofii dojrzałeś nowoczesności:
-rozdzielenie przedmiotu refleksji filozoficznej od zakresu badan nauki;
-uznanie filozofii za refleksję nad nauką;
-niechęć do tradycyjnej spekulacji metafizycznej,
-przesunięcie akcentu z pytań o rzeczywistość na pytania o ludzką egzystencją.
Filozofia Auguste’a Comte’a
„Filozofia pozytywna” miała wskazywać, iż ten nurt filozoficzny będzie zajmować się tylko tym co materialne i naturalne w odróżnieniu od poprzedników. Miała wskazywać fakty, a nie tworzyć mity, przejawiać użyteczny charakter filozofii, jej zaangażowanie w postęp ludzkości. Niosła też pozytywny program poznawczy i społeczny.
Comte jest uważany za twórcę nauki o społeczeństwie – socjologii. Uznał, iż refleksja nad człowiekiem powinna mieć charakter naukowy oraz winna wykraczać poza subiektywistyczną, indywidualistyczną perspektywę.
Comte wyróżnił trzy stadia umysłowego rozwoju ludzkości. W ludzkim poznaniu określił trzy fazy: teologiczną (myślenie religijne), metafizyczną (metafizyczna spekulacja) i pozytywną (oparta na wiedzy naukowej). Pierwsze dwie żywią się złudzeniami i urojeniami, dopiero trzecia jest fazą umysłowej dojrzałości ludzi. W filozofii Comte’a nauka uzyskuje status jedynego wartościowego narzędzia poznawania świata. To przekonanie o wyłączności naukowego poznawania świata określa się mianem scjentyzmu.
Filozofia Johna Milla
John Stuart Mill przysłużył się nauce opisując tzw. Kanony wnioskowania indukcyjnego, które stały się podstawą nowoczesnej metodologii nauk. Zasady te określają procedury logiczne wywodzenia twierdzeń ogólnych z obserwacji faktów jednostkowych w celu wyjaśnienia ich przyczyn.
Mill zredefiniował także cele nauki – już nie jako poszukiwanie metafizycznej istoty rzeczy, ale wyjaśnienie istniejących zjawisk.
Mill jest uważany za współtwórcę i jednego z najważniejszych reprezentantów dwu ważnych stanowisk w tej dziedzinie: utylitaryzmu i liberalizmu. Utylitaryzm wyraża przekonanie, że etyczne jest wszystko to, co przyczynia się do zwiększenia liczby ludzi szczęśliwych na świecie. Liberalizm był zaś dopełnieniem utylitaryzmu. Jest to przekonanie, iż wolności jednostki jest w społeczeństwie najwyższą wartością oraz źródłem wolności i dobra społeczeństw.