Amortyzacja i umorzenie w ewidencji ksi©gowej, Nowelizacja ustawy o rachunkowości


Amortyzacja i umorzenie w ewidencji księgowej

1. Dlaczego dokonuje się odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych i co może być przedmiotem amortyzacji?

W świetle przepisów ustawy o rachunkowości, poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności.
 

Dokonywanie odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych jest konsekwencją stosowania w rachunkowości zasady ostrożności, która w odniesieniu do rzeczowych aktywów majątku oznacza ujęcie ich w bilansie na koniec roku obrotowego w rzeczywistej ich wartości, tj. uwzględniającej dotychczasowe zużycie.

Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonuje się w celu uwzględnienia utraty wartości aktywów trwałych na skutek ich używania lub upływu czasu.

Jak wiadomo, żaden zakupiony środek trwały po kilku latach używania nie przedstawia takiej samej wartości jak w dniu jego zakupu. Zastosowanie zasady ostrożności powoduje, że w bilansie przedstawia się realną, czyli niezawyżoną wartość zasobów majątkowych jednostki.

Odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe zmniejszają wartość początkową:

a) środków trwałych - za wyjątkiem gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową, które nie podlegają amortyzacji,

b) wartości niematerialnych i prawnych,

c) nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczanych do inwestycji, które wycenia się według zasad przyjętych dla środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

2. Jaka jest różnica pomiędzy pojęciem odpisów amortyzacyjnych i odpisów umorzeniowych?

Amortyzacja jest odniesioną w koszty działalności kwotą odzwierciedlającą utratę wartości początkowej środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości i prawa. Natomiast umorzenie jest zmniejszeniem wartości początkowej ww. aktywów trwałych.

W ewidencji księgowej odpisy umorzeniowe ujmuje się po stronie Ma konta 07 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości i prawa". Jest to konto bilansowe i oznacza, że saldo końcowe tego konta w jednym roku jest saldem początkowym roku następnego. W bilansie wartość tego salda zmniejsza wartość początkową środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości i prawa. Umorzenie jest sumą odpisów od początku używania środka trwałego, a konto 07 prezentuje sumę tych odpisów.

Odpisy amortyzacyjne ze względu na ich kosztowy charakter odnosi się w ewidencji księgowej w ciężar kosztów działalności operacyjnej i ujmuje się po stronie Wn konta 40 "Koszty według rodzajów" lub na kontach zespołu 5 w zależności od stosowanego modelu rozliczania kosztów, tworząc do kont syntetycznych konto analityczne pod nazwą "Amortyzacja". Konto "Amortyzacja" jest kontem wynikowym, a to oznacza, że na zakończenie roku bilansowego obroty tego konta przeksięgowuje się na konto 86 "Wynik finansowy". Dlatego na koncie tym, nie występuje saldo ani na początku danego roku obrotowego, ani na jego końcu. Zatem odpisy amortyzacyjne odzwierciedlają jedynie bieżące zużycie środka trwałego w ciągu jednego roku obrotowego.

Nie wszystkie jednostki dokonują odpisów amortyzacyjnych, obciążając nimi koszty swojej działalności. Takim przykładem są spółdzielnie mieszkaniowe, które dokonują jedynie odpisów umorzeniowych, dlatego w ustawie o rachunkowości wprowadzono zapis "odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych" w celu uwzględnienia zasad stosowanych przez wszystkie jednostki.

3. Na czym polega ewidencja księgowa odpisów amortyzacyjnych i umorzeniowych?

Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji następującym zapisem księgowym:
 

      - Wn konto 40 "Koszty według rodzajów" lub konto zespołu 5 
        (w analityce: Amortyzacja),
      - Ma konto 07 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych, wartości 
        niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości i prawa".

Natomiast w jednostkach, które dokonują tylko odpisów umorzeniowych (np. spółdzielnie mieszkaniowe), zapisy będą przebiegały następująco:
 

      - Wn odpowiednie konto funduszu,
      - Ma konto 07 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych, wartości 
        niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości i prawa".

4. W jaki sposób i za pomocą jakich metod ustala się amortyzację bilansową środków trwałych?

Podstawowe zasady amortyzacji bilansowej

Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonuje się na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji.

Okres amortyzacji wyznaczany jest poprzez czas ekonomicznej użyteczności środka trwałego, który uzależniony jest od m.in. takich czynników, jak: