WYKŁAD X 13.05.08r.

Przykłady SWAP-ów procentowych i walutowych oraz innych instrumentów pochodnych

LIBOR jest zmienną stałą procentową stosowaną często w umowach SWAP-owych. Jest to stopa procentowa oferowana na eurowalutowym rynku depozytów międzybankowych. Zmienia się ona w sposób ciągły w zależności od warunków ekonomicznych. Jest zwykle stosowana jako stopa odniesienia dla pożyczek o zmiennym oprocentowaniu na rynkach międzybankowych.

Analizujemy:

Pożyczka, której oprocentowanie zostało określone na poziomie 6-miesięcznej stopy LIBOR + 0,5% w skali rocznej. Czas na jaki zaciągnięto pożyczkę dzielony jest na okresy 6-miesięczne. Dla każdego okresu oprocentowanie oblicza się dodając 0,5% do poziomu 6-mesięcznej stopy LIBOR w skali rocznej na początku okresu. Oprocentowanie płacone jest na końcu okresu.

Przykład SWAP-u procentowego:

Załóżmy, że dwie spółki A i B mają zamiar zaciągnąć kredyty w wysokości 10 mln dolarów i okresie ważności 5 lat każdy. Oferowane poziomy oprocentowania kredytów wynoszą:

	Oprocentowanie stałe	Oprocentowanie zmienne
Spółka A	10%	6-miesięczna stopa LIBOR + 0,3%
Spółka B	11,2%	6-miesięczna stopa LIBOR + 1%

Załóżmy także, że spółka B chce zaciągnąć kredyt o oprocentowaniu stałym podczas gdy spółka A wybiera oprocentowanie zmienne. Spółka B musi zapłacić 1,2% więcej za kredyt w oprocentowaniu stałym, a tylko 0,7% więcej za kredyt o oprocentowaniu zmiennym niż spółka A. W takiej sytuacji, spółka B ma przewagę komparatywną na rynku zmiennych stop procentowych a spółka A na rynku stałych stóp procentowych. Taka rozbieżność interesów stwarza warunki do wynegocjowania obustronnie korzystnego kontraktu SWAP. Spółka A zaciąga kredyt w oprocentowaniu stałym 10% rocznie zaś spółka B kredyt o oprocentowaniu zmiennym LIBOR + 1%. Następnie spółki zawierają umowę SWAP-ową zastrzegając sobie wykorzystanie preferowanego rynku. W rezultacie spółka A preferuje na rynku zmiennych stóp procentowych, a spółka B na rynku stałych stóp procentowych. Załóżmy, że kontaktują się one bezpośrednio.

10% Spółka 9,95% Spółka LIBOR + 1%

A LIBOR B

Spółka A zobowiązuje się wypłacać oprocentowanie równe 6-miesięcznej stopie LIBOR naliczaną od kwoty 10 mln dolarów, w zamian za to spółka B zobowiązuje się płacić spółce A oprocentowanie od tej samej kwoty równe 9,95% w skali rocznej. Spółka A płaci kredytodawcom zewnętrznym 10% w skali roku i otrzymuje od B 9,95% w skali rocznej i A płaci B oprocentowanie LIBOR. Z trzech płatności spółki A wynika, że jest ona zobowiązana do płacenia oprocentowania w wysokości stopy LIBOR + 0,05% w skali rocznej. Jest to o 0,25% mniej niż gdyby korzystała ona bezpośrednio z kredytu o oprocentowaniu zmiennym. Przepływy pieniężne spółki B składają się również z 3 rodzajów płatności:

1. B płaci zewnętrznym kredytodawcom oprocentowanie równe LIBOR + 1% w skali rocznej

2. B otrzymuje od A oprocentowanie równe stopie LIBOR

3. B płaci A 9,95% w skali rocznej

Suma wszystkich 3 płatności spółki B daje oprocentowanie w wysokości 10,99% w skali rocznej. Jest to więc o 0,25% mniej niż gdyby korzystała ona bezpośrednio z kredytów o oprocentowaniu stałym.

Umowa SWAP-owa poprawia pozycję obu spółek o 0,25% w skali rocznej, a więc łączny zysk z tej umowy jest równy 0,5% w skali rocznej. Zysk ten można obliczyć z góry jako:

A - B

gdzie

A - jest różnicą stóp zaoferowanych spółkom na rynku stałych stóp procentowych

B - jest różnicą oprocentowania oferowanego na rynku zmiennych stóp procentowych

W naszym przypadku: A = 1,2%

B = 0,7%

W rzeczywistości spółki zawierające kontrakty SWAP zwykle kontaktują się ze sobą przez pośrednika finansowego np. bank, co oznacza, że potencjalny zysk musi być rozdzielony na 3 podmioty.

SWAP-y warunkowe

Polegają na wymianie wartości nominalnej pożyczki oraz jej oprocentowania naliczanego według stałej stopy procentowej w jednej walucie na wartość nominalną pożyczki wraz z oprocentowaniem obliczanym według stałej stopy procentowej w innej walucie. Wartości obu pożyczek są w przybliżeniu równe. SWAP-y warunkowe podobnie jak procentowe można wyjaśnić odwołując się do przewagi komparatywnej.

Przykład

Załóżmy, że spółkom A i B zostały zaoferowane następujące stałe stopy procentowe dla kredytów denominowanych w dolarach amerykańskich i w euro.

	Dolary	Euro
Spółka A	8%	11,6%
Spółka B	10%	12%

Przewaga komparatywna A jest związana z rynkiem dolara amerykańskiego podczas gdy dla spółki B względnie bardziej opłacalny jest rynek euro, ponieważ na rynku kredytów dolarowych spółka B jest zmuszona płacić oprocentowanie o 2% wyższe niż spółka A zaś na rynku euro oprocentowanie zaoferowane spółce B jest tylko o 0,4% wyższe niż dla spółki A. Spółki używając SWAP-u walutowego dokonują konwersji kredytu.

Najpierw obie spółki pożyczają środki na rynkach które SA dla nich korzystniejsze. Spółka A korzysta z kredytu dolarowego, a spółka B zaciąga kredyt w euro. Następnie używając SWAP-u walutowego dokonują one konwersji kredytu, spółka A na kredyt w euro, a kredytu spółki B na kredyt w dolarach.

dolary dolary 8% dolary 9,4% euro

Spółka Instytucja Spółka

8% A finansowa B 12%

euro 11% euro 12%

Instrumenty pochodne

Kontrakt FEATURES jest umową kupna lub sprzedaży określonych aktywów w szczególności instrumentów finansowych lub towarów o określonym czasie w przyszłości o określonej cenie. Największe giełdy, na których zawierane są w/w transakcje to Chicago Board of Trade i Chicago Mercantile Exchange. Inwestor kupujący kontrakt zajmuje pozycję długą, zaś inwestor sprzedający kontrakt pozycje krótką. Cena uzgodniona przez maklerów giełdowych jest ceną terminową. Korzenie rynków terminowych sięgają Średniowiecza, a ich rozwój wynikał z konieczności sprostania potrzebom producentów żywności i kupców. W latach nieurodzaju jest duże prawdopodobieństwo, że farmerzy uzyskają relatywnie wysoką kwotę. Z drugiej strony, w przypadku urodzaju, wartość ich produktów może spaść do skrajnie niskiego poziomu. Są oni więc narażeni na wysokie ryzyko zmiany ceny. Sytuacja kupców handlujących zbożem jest odwrotna niż farmerów i też są oni narażeni na ryzyko cenowe. Kontrakt FEATURES eliminuje to ryzyko. Giełda Chicago Board of Trade powstała w 1848r. celem organizowania rynku zboża. Obecnie oferuje kontrakty terminowe na produkty role, srebro, długo i średnioterminowe obligacje skarbowe oraz indeksy giełdowe. W 1919r. powstała Chicago Mercantile Exchange, a w 1972r. powstał jej oddział International Monetary Market w celu organizowania obrotu walutowymi kontraktami FEATURES. Zawierane ta, transakcje terminowe oprócz walut obejmują złoto i bony skarbowe. Większość transakcji zawieranych na innych giełdach to transakcje na towarowe kontrakty FEATURES bądź finansowe kontrakty FEATURES (opiewają na aktywa finansowe takie jak obligacje czy portfel akcji) i kontrakty opcyjnie.

Dwa typy opcji:

1. Opcje kupna czyli CALL

2. Opcje sprzedaży czyli PUT

Opcja kupna daje posiadaczowi prawo do kupna aktywów przed określoną datą po określonej cenie. Opcja sprzedaży zaś uprawnia właściciela do sprzedaży aktywów przed określonym terminem po określonej cenie. Cena realnej umowy na która opiewa opcja nazywana jest ceną bazową lub ceną wykonania. Opcje maja też własną cenę zwaną wartością opcji. Opcje można podzielić na europejską i amerykańską. Europejska może zostać wykonana jedynie w dniu wygaśnięcia opcji zaś opcja amerykańska przez cały okres ważności instrumentu. Podstawowa różnica między kontraktem FEATURES, a opcjami polega na tym, że kontrakt opcyjny daje posiadaczowi prawa, z których nie musi on korzystać jeśli mu się to nie opłaca, zaś inwestor zajmujący długą pozycję w kontrakcie FEATURES zobowiązuje się do kupna określonych aktywów po określonej cenie w określonym momencie w przyszłości, zaś inwestor zajmujący pozycję krótką w kontrakcie FEATURES musi sprzedać aktywa. Największą giełda transakcji opcyjnych jest Chicago Board Options Exchange. Pierwsze kontrakty opcyjne zawierano w Europie i USA w XVIII wieku. Kontrakty opcyjnie i FEATURES wykorzystywane są w transakcjach zabezpieczających, związanych z ryzykiem cenowym. Mogą być one także używane w transakcjach spekulacyjnych oraz arbitrażowych podczas gdy inwestorzy stosujący strategie zabezpieczające starają się unikać niepomyślnych ruchów cen. Spekulanci próbują zająć odpowiednią pozycję na rynku, by te ruchy w maksymalnym stopniu wykorzystać. Celem zaś transakcji arbitrażowych jest osiągnięcie zysku bez ponoszenia ryzyka dzięki jednoczesnemu zawarciu transakcji na dwóch lub więcej rynkach. Opcje i kontrakty FEATURES są przykładami instrumentów pochodnych nazywanych też derywatami, ponieważ ich cena zależy od wartości aktywów pierwotnych np. opcja na akcje IBM jest derywatem, gdyż jej wartość jest zależna od ceny akcji IBM. Tak samo derywatem będzie np. kontrakt FEATURES na dostawę pszenicy, ponieważ na jego wartość wpływa cena pszenicy na rynku gotówkowym. Obecnie możliwości konstruowania nowych instrumentów pochodnych są praktycznie nieograniczone.

---