EMOCJE

1. Definicje emocji. Emocja a motywacja, emocja a uczucie.

W kwestii definicji współcześni psychologowie określają emocję jako złożony zespół zmian cielesnych i psychicznych, obejmujących pobudzenie fizjologiczne, uczucia, procesy poznawcze i reakcje behawioralne wykonywane w odpowiedzi na sytuację, spostrzeganą jako ważna dla danej osoby. Pobudzenie fizjologiczne obejmuje zmiany neuronalne, hormonalne, trzewiowe i mięśniowe. Do uczuć zalicza się zarówno ogólny stan afektywny (dobry - zły, pozytywny - negatywny), jak i specyficzny ton uczuciowy, taki jak radość czy wstręt. Procesy poznawcze obejmują interpretacje, wspomnienia i oczekiwania. Zewnętrzne reakcje behawioralne mogą mieć charakter ekspresyjny (płacz, śmiech) i (lub) ukierunkowany na działanie (wołanie o pomoc). Sytuację jako ważną możemy spostrzegać świadomie lub nieświadomie.

wg J. Reykowskiego:

emocje - specyficzne procesy wewnętrznej regulacji, obejmujące zmiany fizjologiczne, odczuwaniowe, poznawcze i behawioralne, pojawiające się w reakcji na zdarzenia znaczące dla jednostki, jej zdrowia lub osobowości.

wg Tobby'ego i Cosmides:

emocje - mechanizm powstały na drodze ewolucji; adekwatna odpowiedź na problemy wymagające rozwiązania.

wg Frijdy:

emocje - zwykle wynik (nie)świadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele/interesy podmiotu; odczuwana jako pozytywna/ negatywna (zdarzenie zgodne/niezgodne z celami); istota: uruchomienie gotowości do realizacji programu działania; uruchamiają priorytet dla określonego działania, któremu nadaje status pilnego; doświadczane jako szczególny rodzaj stanu psychicznego; często towarzyszą im/następują po nich zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz reakcje o charakterze behawioralnym.

ogólnie:

emocja - subiektywny stan psychiczny uruchamiający priorytet dla związanego z nią programu działania; jej odczuwaniu towarzyszą zwykle zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz zachowania.

emocja a motywacja:

emocja → sprowadza się do reakcji na pewne bodźce

motywacja → odnosi się do sytuacji wiążących się z działaniem człowieka

emocje a uczucia:

emocje = wymiary: afektywny + treściowy + pobudzenia

automatyczne, udział zwierząt

wg Jamesa:

uczucie - pewien stan pojawiający się w odpowiedzi na pewien bodziec, który jest czymś więcej niż wrażenie; idzie za tym odpowiedź fizjologiczna.

efekt refleksji, procesów poznawczych, zwierzęta ich nie mają, emocja wtórna, społeczna, subiektywny stan, efekt działania emocji.

2. Cechy dobrej teorii emocji w propozycji R. Lazarusa.

Dobra teoria emocji powinna:

1. obejmować definicję emocji

2. dawać informacje, które pozwolą odróżnić, co jest, a co nie jest emocją

3. dać instrumenty, które pozwolą odpowiedzieć na pytanie, czy emocje są odrębne, czy ciągłe

4. pozwolić odpowiedzieć na pytanie, jaka jest rola fizjologii oraz tendencji do działania w emocji

5. podać sposoby współdziałania ze sobą różnych emocji, odpowiedzieć na pytanie, czy jakieś są przeciwstawne

6. odpowiedzieć na pytanie o związki emocji z motywacją i poznaniem

7. charakteryzować związki między biologicznymi i socjo-kulturowymi podstawami a emocjami

8. obejmować rolę świadomości i ocenę w emocjach

9. obejmować kwestie powstawania emocji

10. dotyczyć rozwoju emocjonalnego

11. dotyczyć wpływu emocji na funkcjonowanie człowieka i dobrostan

12. dotyczyć wpływu na emocje i zmiany ich przez psychoterapię

3. Ewolucyjne koncepcje emocji, McDougall, James-Lange.

Koncepcja McDougalla:

- instynkt = dziedziczny wzorzec zachowania uruchamiany przez określone bodźce, który posiada 3 składniki: percepcyjny, emocjonalny, behawioralny

- człowiek jest najbardziej emocjonalnym zwierzęciem

- emocje ukształtowały się w nas, byśmy przeżyli

Koncepcja Jamesa-Langego:

- William James utrzymywał, że nasz organizm reaguje, a potem odczuwamy emocję: „Czujemy się smutni, ponieważ płaczemy, gniewni, ponieważ bijemy, przestraszeni, ponieważ drżymy"

- źródłem emocji jest sprzężenie zwrotne od zmian zachodzących w organizmie

- Carl Lange przedstawił podobne poglądy w tym samym roku, co James

- spostrzeżenie bodźca wywoduje pobudzenie układu autonomicznego oraz inne czynności organizmu, które prowadzą do doświadczenia określonej emocji

- obwodowa teoria organiczna → najważniejszą rolę w łańcuchu emocji przypisuje reakcjom trzewnym,

spowodowanym czynnościami autonomicznego układu nerwowego, które względem ośrodkowego układu nerwowego przebiegają na obwodzie.

4. Fenomenologiczna koncepcja, Giorgi.

W perspektywie fenomenologicznej:

- doświadczanie emocji jest traktowane jako coś integralnego z samoistnością (osobowością) i ze sposobami oceny i zachowania w stosunku do innych oraz z moralnym wymiarem tych zachowań

- indywidualne „żywe doświadczenia” albo też sposoby pojmowania siebie i opinie, ukształtowane na doświadczeniach uczestnictwa w danym środowisku społecznym są kluczem do uchwycenia emocji

- emocje są jednostkowymi symbolicznymi interpretacjami siebie, innych i środowiska społecznego

- sprowadzanie emocji do poziomu zachowań, fizjologii nie oddaje ich natury

- jednostkowa interpretacja cielesnych doznań wskazuje na emocję

- emocje są procesami

- w doświadczeniu emocjonalnym centralnym obiektem jest „ja”, które doznaje uczucia

- emocje nie są liniowo przedstawianym następstwem zdarzeń i reakcji, ale wyłaniają się one z „koła hermeneutycznego”, w którym emocjonalne myśli scalają się i przebiegają razem oraz są reakcją na wcześniejsze interpretacje, rozumienia i doświadczenia.

- emocje prowadzą do usprawiedliwienia siebie (justyfikacji „ja”) - stanowią sposoby usprawiedliwienia (wytłumaczenia) własnych zachowań w aktualnej sytuacji życiowej

- przeżyciowy komponent jest podstawowym wymiarem emocji.

Giorgi:

-

5. Koncepcje behawiorystyczne, Watson, Millenson.

Watson:

- ojciec behawioryzmu

- przedmiot psychologii: wszystko, co można dotknąć, gdy bodziec prowadzi do zachowania

- przez powtarzanie zachowań wyuczamy się czegoś, łącznie z emocjami

- przez styczność bodźca neutralnego z bodźcem negatywnym, ten pierwszy nabiera cech drugiego

- łatwo się uczymy, trudniej oduczamy

- istnieją 3 wrodzone reakcje emocjonalne: strach, wściekłość i miłość - z nich wywodzą się pozostałe emocje

- zachowanie kształtuje się pod wpływem środowiska

Millenson:

- Principles of behavioral analysis

6. Teorie fizjologiczne, Cannon-Bard, Lindsley, Plutchik.

Teoria ośrodkowych procesów nerwowych Cannona i Barda:

- Walter Cannon odrzucił obwodową koncepcję emocji i teorię Jamesa-Langego na korzyść podejścia centralistycznego, skupiającego się na czynności ośrodkowego układu nerwowego

- Cannon odpalił salwę zarzutów przeciw teorii Jamesa-Langego, opartych na eksperymentalnym materiale dowodowym i analizie logicznej

- Wysunął on 4 główne zarzuty:

1. aktywność trzewna nie była związana z doświadczeniem emocjonalnym - zwierzęta eksperymentalne nie przestawały reagować emocjonalnie nawet po chirurgicznym odłączeniu ich narządów wewnętrznych od ośrodkowego układu nerwowego

2. reakcje trzewne w różnych sytuacjach pobudzających są podobne - takie samo kołatanie serca towarzyszy ćwiczeniu aerobiku, uprawianiu miłości i ucieczce przed niebezpieczeństwem - lecz nie prowadzą do tej samej emocji wynikającej z uzyskania informacji zwrotnej o tym, jak reagujemy

3. wielu emocji nie można rozróżnić tylko na podstawie ich fizjologicznych komponentów, a zatem dana osoba nie może doświadczać różnych emocji jedynie przez „odczytywanie" reakcji trzewnych, które są słabo zróżnicowane

4. reakcje autonomicznego układu nerwowego są z reguły zbyt powolne, by mogły być źródłem emocji, wywoływanych w ułamku sekund

- aby wystąpiła emocja, między wejściem (stymulacją) a wyjściem (reakcją) musi interweniować mózg; szczególnie nieodzowne jest zaangażowanie wzgórza i kory mózgowej. Sygnały ze wzgórza docierają do jednej okolicy kory, wywołując odczucie emocji, oraz do innej okolicy, zawiadującej ekspresją emocjonalną. - - Philip Bard, także doszedł do wniosku, że reakcje trzewne nie odgrywają głównej roli w sekwencji procesów prowadzących do powstania emocji

- bodziec pobudzający emocję wywiera w tym samym czasie podwójny wpływ, powodując zarówno pobudzenie fizjologiczne za pośrednictwem współczulnego układu nerwowego, jak i subiektywne doświadczenie emocji za pośrednictwem kory. Bodziec emocjonalny wywołuje dwie równoczesne reakcje, pobudzenie i doświadczenie emocji, z których żadna nie jest przyczyną drugiej.

Teoria Lindsleya (motywacyjna teoria aktywacji):

- uwzględnia nie tylko stany pobudzające do działania, które są powszechnie uznawane za emocje, ale i stany, które nie są traktowane jako emocjonalne

- na układ aktywacji składają się 2 formacje neuronalne:

1. system siatkowaty → scalanie impulsów i przesyłanie ich do podwzgórza, a następnie do struktur międzymózgowia i jąder wzgórza → aktywizacja wszystkich części kory mózgowej

2. system włókien - projektują pobudzenia przez jądra wzgórza do kory mózgowej → stymuluje mózg jako całość

- są różne poziomy aktywacji na kontinuum: brak pobudzenia - bardzo intensywne pobudzenie

- aktywacja (wysoka - niska) - proces fizjologiczny zachodzący w ośrodkowym układzie nerwowym, dający się rejestrować za pomocą EEG

- pobudzenie emocjonalne (duże - małe) - wskazuje na psychiczne przejawy aktywacji

- podniecenie behawioralne (duże - małe) - ogólna charakterystyka form zewnętrznego zachowania się, uwzględniająca: ruchliwość, tempo, energię

- aspekty motywacji:

1. ogólna czujność (gotowość) i proces aktywacji → składniki dynamiki i poziomu energetycznego zachowania

2. wyostrzenie i koncentracja aktywności na tych wskaźnikach, które wiążą się z celem zachowania/realizacją potrzeby

Psychoewolucyjna teoria emocji R. Plutchika:

- emocje - podstawowe źródło rozwoju wielu innych procesów psychicznych; stany subiektywne, którym przypisujemy różne określenia

- zaliczana do tzw. teorii ekspresywnych, podkreślających podstawowe znaczenie ekspresji zarówno we wzbudzaniu emocji, jak i w przystosowaniu się do środowiska

- emocje pełniły kluczową rolę w ewolucji → przetrwanie i rozwój

- werbalne określenia emocji mogą być próbą umyślnego wprowadzenia w błąd

- emocje mogą być tłumione

- komunikowanie emocji zależy od specyficznej historii danej jednostki i od łatwości posługiwania się słowem

- o emocjach można wnioskować na podstawie innych wskaźników niż wypowiedzi słowne → dzieci, niemowlęta, zwierzęta

- emocje są rzadko doświadczane w formie czystej → mieszanka emocji

- wskaźniki emocji:

• własne werbalne wypowiedzi o wewnętrznych stanach

• ekspresywne formy zachowania

• reakcje innych osób

- emocje można opisywać w różnych formach:

• posługując się językiem własnych odczuć, co pozwala dokonać identyfikacji emocji → poziom subiektywnego języka

• za pomocą określeń behawioralnych typowych dla ujęcia etologicznego/psychologii porównawczej

• w kategoriach efektów reakcji (w kategoriach funkcji) → język funkcjonalny

- emocje, które występują na każdym poziomie rozwoju filogenetycznego, wskazują na rodzaj podstawowych emocji

- każda emocja ma sobie właściwe wrodzone wzorce ekspresji pozwalające na wykonywanie zadań adaptacyjnych

- adaptacyjne sposoby zachowania - reakcje o charakterze:

• destrukcji

• zabezpieczania

• reprodukcji

- procesy poznawcze pozostają na usługach emocji i potrzeb biologicznych

bodziec → poznawcza ocena bodźca → prymarna emocja kierowana przez wewnętrzne mechanizmy → formy zachowania na prymarną emocję → funkcja, którą spełniają zachowania

- jednocześnie teoria emocji i motywacji

aspekt	emocje	motywacja
wzbudzane przez bodźce naturalne obiekty w otoczeniu, w stronę których ukierunkowują się/organizm wzbudzone charakter	- zewnętrzne - wiążące się z koniecznością przetrwania brak po dostrzeżeniu i ocenie obiektu zależą od zdarzeń w otoczeniu, które występują przypadkowo	- wewnętrzne - brak bodźców istotnych dla utrzymania homeostazy istnieją zanim zacznie się proces poszukiwania pewnej powtarzalności (rytmiczności)

7. Koncepcje kognitywne, Arnold, Schachter, Lazarus, Mandler, Frijda, Ortony.

M. Arnold:

- emocja - odczuwana tendencja w kierunku czegokolwiek intuicyjnie ocenianego jako dobre (korzystne) albo od czegokolwiek intuicyjnie ocenianego jako złe (niekorzystne); temu dążeniu/oddalaniu (awersji) towarzyszą wzorce fizjologicznych zmian sprzyjające (organizujące) zbliżaniu/oddalaniu - są one różne dla różnych emocji

- przebieg procesu emocjonalnego:

1. coś musi być znane (postrzegane i intuicyjnie ocenione jako dobre/złe dla postrzegającego), zanim będzie pożądane/wzbudzi lęk

2. zanim pojawi się emocja, najpierw to, co jest znane, musi być ocenione pod kątem wpływu, jaki może mieć na postrzegającego

3. ocena zależy od pamięci podobnych zdarzeń z przeszłości, dlatego ważne są wcześniejsze oceny i oczekiwania

4. odmienność emocji wynika z różnorodności oszacowań

neutralna recepcja → ocena → tendencja do działania → emocja → działanie sterowane przez emocję

Stanley Schachter (dwuczynnikowa teoria emocji/teoria emocji Lazarusa-Schachtera):

- doświadczenie emocji jest łącznym efektem pobudzenia fizjologicznego i oceny poznawczej, przy czym oba te czynniki są niezbędne do wystąpienia emocji

- pobudzenie jest zawsze uogólnione i niezróżnicowane oraz pojawia się jako pierwsze w sekwencji procesów emocjonalnych

- procesy poznawcze służą do ustalenia, jak zostanie nazwany ten wieloznaczny stan wewnętrzny.

- czynniki organiczne, trzewne, wchodzą w interakcję z czynnikami psychicznymi, dając w wyniku emocję

- kiedy więc wystąpi pobudzenie układu sympatycznego bez znanego, określonego źródła, wówczas

dana osoba będzie szukać w środowisku odpowiednich, zwracających uwagę elementów poznawczych, których będzie mogła użyć do nazwania tego pobudzenia i nadania mu emocjonalnego znaczenia

Richard Lazarus:

- doświadczenia emocjonalnego nie można zrozumieć w kategoriach tego tylko, co dzieje się w danej osobie czy w jej mózgu, lecz wynika ono z zachodzących aktualnie interakcji (transactions) ze środowiskiem, które są oceniane

- emocje pojawiają się tylko w takich układach relacji między jednostką a środowiskiem, które są dla jednostki źródłem potencjalnych korzyści/szkód

- emocje stanowią podstawowy ewolucyjno-adaptacyjny system podmiotu i uzależnione są od działań motywacyjnych, poznawczych i zaradczych, które ukierunkowują podmiot na istotne właściwości otoczenia; jednostka analizuje wydarzenia pod kątem ich wpływu na stan psychobiologiczny

- ocenę ważności zdarzenia wyznacza podstawowy temat relacyjny, dotyczący stopnia dopasowania podmiotu do warunków danej sytuacji; emocje wskazują na rodzaj szkody/korzyści; znajomość tematu relacyjnego pozwala na wyjaśnienie i przewidywanie emocji, która może być wzbudzona w danej sytuacji; istota relacyjności: 2 osoby w tej samej sytuacji zewnętrznej mogą spostrzegać ją zupełnie odmiennie

- związek między emocją a znaczeniem relacyjnym jest wrodzony i specyficzny dla danego gatunku

- procesy zaradcze mogą zmienić treść, znak i natężenie przeżywanej emocji

- zróżnicowanie procesów emocjonalnych zależy od zróżnicowania procesu oceny relacji między jednostką a otoczeniem

- ocena zdarzenia/obiektu jest wypadkową rzeczywistych właściwości środowiska oraz cech osoby dokonującej oceny

- proces oceny pierwotnej:

• ocena adekwatności celu → szkodliwy/pożyteczny

• ocena spójności celu → zdarzenie przybliża/oddala od celu

• ocena rodzaju zaangażowania ego

proces oceny wtórnej - kryteria:

• odpowiedzialność → stopień kontroli nad sytuacją

• możliwości określające wybór strategii rozwiązania problemu

• możliwości określające wybór technik kontroli napięcia emocjonalnego

• przewidywanie skutków działań podjętych w danej sytuacji

Mandler:

- jeśli rozpoczęta czynność zostanie zakłócona powstaje stan pobudzenia, którego wielkość zależy od nagłości pojawienia się zdarzenia i rozbieżności z oczekiwaniami, przebiegu i wyników poznawczego opracowania niezgodnych informacji

informacje zgodne ze schematem antycypacyjnym → dodatnia emocja i bardzo niski poziom pobudzenia

informacje niezgodne w małym stopniu → dodatnia emocja i zwiększone pobudzenie emocjonalne

informacje niezgodne w dużym stopniu → uruchomienie schematu alternatywnego → asymilacja
napływających informacji i znaczny stopień pobudzenia emocjonalnego

→ wypracowanie nowego schematu (próba akomodacji napływających informacji) i bardzo wysoki poziom pobudzenia → emocje dodatnie (skuteczna)
→ emocje ujemne ( (nie)skuteczna)

Frijda:

- określa emocje ze względu na pełnione funkcje adaptacyjne

- 2 aspekty emocji:

• ocena zdarzeń jako (nie)istotnych, (nie)przyjemnych

• wzbudzanie pewnych reakcji fizjologicznych, zachowań, przeżyć

- fazy procesu emocjonalnego:

1. analizator → co się dzieje wewnątrz i na zewnątrz

2. komparator → ocena zdarzenia

3. diagnosta → ocena zdarzenia w kategoriach możliwości zrobienia z tym czegoś

4. ewaluator →jakie są wymagania sytuacji, powaga sprawy

5. propozytor → opracowanie planu konkretnej akcji

6. generator zmian fizjologicznych → wywołuje te zmiany

7. aktor → działanie

- prawa:

1. znaczenia sytuacyjnego

2. zaangażowania

3. bezpośrednio postrzeganej rzeczywistości

4. zmiany

5. przyzwyczajenia

6. odczuwania porównawczego

7. kontrastu uczuciowego

8. hedonistycznej asymetrii

9. zachowania emocjonalnego momentu

10. zamknięcia się w sobie

11. zważania na konsekwencje

12. minimalnego obciążenia

13. maksymalnego zysku

Ortony:

- wraz z Turnerem poprosili 14 wybitnych psychologów o podanie listy emocji podstawowych; najmniej wątpliwości budził strach, następnie złość, smutek, radość, zaskoczenie

- tak więc nie powinno się stosowac terminów: emocje podstawowe i pochodne

8. Lokalizacyjna koncepcja emocji - autostymulacja (Olds i Milner).

Olds i Milner:

- w mózgu szczurów występują wyspecjalizowane ośrodki, odpowiedzialne za przeżywanie emocji pozytywnych i negatywnych (→ exp. elektrody w ośrodku przyjemności - powtarzanie aplikowania sobie bodźców elektrycznych, ośrodek przykrości - nigdy nie powtarzał zachowania)

9. Lateralizacja półkul mózgowych a emocje pozytywne i negatywne.

- David Sonary (?) - stronność półkul mózgowych: nie są symetryczne, lewa → emocje w ogóle pozytywne

- jeśli jest lezja 1 części, to 2 działa

- źródła stronniczości: EEG, środki elektryczne

- lateralizacja emocji (ang. lateralization of emotion), zróżnicowany wpływ dwóch półkul mózgowych na różne emocje; lewa półkula zdaje się wpływać na emocje pozytywne, takie jak szczęście, podczas gdy na emocje negatywne, takie jak gniew, silniejszy wpływ wywiera prawa półkula.

10. Atrybucyjna koncepcja emocji, Weiner.

Atrybucyjna koncepcja emocji Weinera:

- jeśli ludzie przypisują możliwość odniesienia sukcesu czynnikom zewnętrznym, to mogą antycypować raczej porażki; jeśli przypisują ją czynnikom wewnętrznym - następuje skłonność do przewidywania sukcesu

- jeśli sukcesy zostaną przypisane stałym dyspozycjom (np. zdolnościom), to w zależności od oceny samego siebie ludzie oczekują sukcesu; jeśli porażki zostaną przypisane brakowi zdolności, to staje się podstawą oczekiwania dalszych porażek; jeśli sukces wiązany jest z posiadaniem szczęścia, to staje się to podstawą do oczekiwania dalszych sukcesów

- kontrolowalność → ludzie doznają porażki, ale są przekonani, że jest ona rezultatem zbyt słabego wysiłku własnego, to oczekują, że większy wysiłek powinien przynieść sukces

- ważna jest pozytywna/negatywna wartość przypisywana sukcesom/porażkom w zakresie wykonywania zadania

- kobiety częściej odczuwają lęk przed sukcesem, przypisują porażki brakowi zdolności, a nie słabym wynikom własnym

11. Emocje podstawowe, wymienić przynamniej 3 propozycje i stanowisko Ekmana.

emocje podstawowe i i pochodne:

- wg Ekmana:

• strach

• złość

• smutek

• radość

• wstręt

• zaskoczenie → zastanawiał się, czy to w ogóle emocja; potem wykreślił z tej listy

podstawowe, bo doświadczane i rozpoznawane przez wszystkich ludzi, uniwersalne kulturowo;

wyróżnione na podstawie ekspresji twarzy

- wg Izarda:

• strach

• złość

• smutek

• radość

• wstręt

• zaskoczenie

• wstyd

• poczucie winy

• zainteresowanie

• pogarda

aby uznać emocję za podstawową muszą być spełnione warunki:

1. specyficzność substratu neuronalnego

2. odróżnialna jakość subiektywna

- wg Plutchika:

• strach

• złość

• smutek

• radość

• akceptacja

• wstręt

• antycypacja

• zaskoczenie

emocje podstawowe to te obserwowane na różnych poziomach filogenetycznych i mające adaptacyjne znaczenie dla walki jednostki i gatunku o przetrwanie

- pochodne = prototypowe:

• miłość

• strach

• złość

• smutek

• szczęście

podstawowe, bo najszybciej przychodzą na myśl

12. Prawo Yerkesa-Dodsona a prawo Spence'a.

prawa Yerkesa-Dodsona:

- prawo o krzywoliniowej zależności między wzrostem motywacji a poziomem wykonania

- im trudniejsze zadanie, tym niższy stopień pobudzenia wystarcza do osiągnięcia maksimum działania - w zadaniach łatwych jest odwrotnie
- im większa aktywacja (motywacja) tym większa sprawność działania, ale tylko do pewnego momentu, w którym aktywność wzrasta a poziom wykonania spada
- związek aktywacji i sprawności wykonania zadania z jego trudnością.

- Pierwsze głosi, że wraz ze wzrostem poziomu pobudzenia wzrasta skuteczność działania, ale tylko do pewnego poziomu (optymalnego) - dalsze jego zwiększanie obniża sprawność działania.

- Z drugiego wynika natomiast, że łatwo przyswajalne i nie wymagające trudnego różnicowania, ani złożonych skojarzeń, nawyki ruchowe można opanować łatwo nawet w warunkach dużego pobudzenia, natomiast zadania trudne przy niskim.

prawo Spence'a:

-

13. Transfer pobudzenia (Zillmann).

osoby badane: bieg 30 mężczyzn w 3 grupach

14. Siła bodźca (pozytywnego vs. negatywnego) a siła i znak emocji (krzywa Wundta).

- emocje pozytywne rosną do pewnego momentu, potem wskutek intensywności spadają i mogą przejść w negatywne

- emocje negatywne dochodzą do pewnego poziomu i utrzymują się na nim, nigdy nie przechodzą w pozytywne

15. Opozycyjna koncepcja pobudzenia wg Solomona.

Teoria Solomona:

- jeśli układ nerwowy kieruje się w jedną stronę, to z taką samą mocą powraca, stale dąży do wyrównania → po początkowej pozytywnej reakcji emocjonalnej nastąpi reakcja negatywna i odwrotnie

- przykład ze spadochroniarzami

stan A → stan B (trwalszy od A) → ujemne oddziaływanie na stan A → osłabienie stanu A → wcześniejsze zanikanie stanu A → wzmacnianie się stanu B nawet bez udziału stanu A

16. Wskaźniki emocji werbalne i fizjologiczne (rodzaje: GSR, praca serca, EMG, temperatura).

Wskaźniki emocji:

- werbalne

- GSR - Galwaniczna Reakcja Skóry

aktywność elektryczna skóry (EDA) - zjawiska elektryczne generowane przez skórę, mierzone na jej powierzchni (zazwyczaj na dłoniach i stopach); mierzona metodami:

• endosomatyczna - pomiar oparty na różnicy potencjałów między 2 punktami na skórze

• egzosomatyczna - pomiar oporności elektrycznej mierzony w trakcie przepływu przez skórę prądu z zewnętrznego źródła

- praca serca

- EMG - ElektroMioGram; gdy mięsień twarzy kurczy się, generuje na swojej powierzchni potencjał elektryczny; pozwala na różnicowanie negatywnych i pozytywnych stanów emocjonalnych

- temperatura

17. Hipotezy wyjaśniające GSR i zastosowanie poligrafu Keelera.

teorie:

• mięśniowa - to, co może być mierzone na powierzchni skóry, może dać obraz tego, co dzieje się pod nią - w mięśniach; przy każdym skurczu mięśnia obecne są zmiany elektryczne; upadła, bo zjawisko na skórze trwa długo, a skurcze mięśni trwają ułamki sekund

• naczyniowa - za zmiany elektryczne na powierzchni skóry odpowiada krew płynąca pod nią (→ dynamika, ilość); upadła, bo zmiany naczyniowe są dużo wolniejsze niż te na powierzchni skóry

poligraf Keelera - wykrywacz kłamstw; mierzy zmiany fizjologiczne pod wpływem stresu; badanie trwa 3-4 godz. i składa się z 3 etapów: wywiad, testy stymulujące, właściwe badanie poligraficzne.

18. Pierwszeństwo emocji czy poznania (dyskusja Zajonc-Lazarus).

Tezy Zajonca:

• sądy emocjonalne są pierwotne - mogą wyprzedzać poznanie

• emocje mają zasadnicze znaczenie

• reakcje emocjonalne są nieuniknione

• sądy emocjonalne mają tendencję do bycia nieodwołalnymi

• sądy emocjonalne zawsze dotyczą „ja”

• reakcje emocjonalne są trudne do zwerbalizowania

• reakcje emocjonalne nie muszą zależeć od procesów poznawczych

• reakcje emocjonalne mogą być oddzielone od treści

- cechy afektywne bodźca mogą być przetwarzane szybciej i łatwiej niż jego obiektywne cechy nieafektywne

Lazarus:

- u podstaw emocji leży rozpoznanie przez podmiot określonego zdarzenia jako znaczącego z punktu widzenia jego własnych celów i interesów

- proces oceny ma charakter poznawczy, ale niekoniecznie w pełni uświadamiany

- różne oceny sytuacji wiążą się z doświadczaniem odmiennych emocji

19. Obronność percepcyjna - eksperyment McGinniesa i Zajonca.

Obronność percepcyjna:

- OBRONNOŚĆ PERCEPCYJNA -zjawisko to polega na tym, że jedn. sama wytwarza sobie barierę zabezpieczającą przed bodźcami płynącymi z zewnątrz (bodźce pojedyncze, kompleksy bodźców, wydarzenia uwarunkowane sytuacyjnie, nie akceptowane przez jedn. ze względu na jej osobowość, własne interesy, stanowiące dla niej zagrożenie. Sposoby reagowania ludzi na nieakceptowane info: całkowite odrzucenie lub modyfikacja tych info. Wyjaśnienie zjawiska obronn. percepc.: - info wprowadzające zakłócenia rozpatrywane na poziomie emocjonalnym mają wyższy próg rozpoznania niż info neutralne (z którymi podmiot nie jest emocjonalnie związany); -zakłócenie info wywołuje tzw. percepcję zastępczą, która wiąże się z utrudnieniem spostrzegania zakłócających elementów (kierownik spostrzega swoich podwładnych jako zadowolonych nawet gdy nie są- np.: nie, oni strajkują tylko agitatorzy ich sprowokowali); -info wzbudzające emocje modyfikuje ich narastanie tak, że utrudniają one prawidłową regulację zachowań (przejawy - np.: strofowanie dzieci jako forma rozładowania emocji)

- Obronność percepcyjna -polega na trudności spostrzegania tych treści ,które mogą wywołać

negatywną emocje bądź negatywne napięcie motywacyjne.

- zjawisko to ma większe nasilenie u osób reprezentujących represywny styl reagowania

- Czynniki które mogą warunkować stopień wpływu procesów motywacyjno-emocjonalnych na procesy

poznawcze ,to :

• stopień natężenia tych procesów

• stopień organizacji procesów poznawczych

• stopień dojrzałości osobowości

20. Warunkowanie emocji (exp. Watsona).

klasyczny eksperyment Watsona:

1. Albertowi pokazywano szczura i równocześnie uderzano młotem w stalowy pręt → emocja strachu

2. kilka powtórzeń → płacz dziecka na sam widok zwierzęcia; generalizacja reakcji na inne zwierzęta i przedmioty podobne do szczura

- podstawowym czynnikiem modyfikującym zachowania są silne stany emocjonalne

21. Wyuczona bezradność.

wyuczona bezradność:

- można sobie poradzić, ale jest się nauczonym, że nie można nic zrobić

- stan wewnętrzny

- utrata motywacji do działania, przekonanie, że działania nie mogą być skuteczne

- spostrzeżenie braku związku między różnymi zdarzeniami a wykonywanymi przez siebie działaniami

- objawy: deficyty poznawcze, motywacyjne, emocjonalne

- Seligman

22. Poczucie kontroli a siła negatywnych emocji (Bowersa badania nad bólem).

Kontrola:

• behawioralna → panowanie nad czynnikami fizycznymi

• poznawcza → przebieg, skutki, analiza

- wiąże się z nią poczucie bezpieczeństwa i emocje pozytywne

- konstrukt; Rotter; przekonanie, które podzielamy na temat świata (→ poznawczy), wyrabiamy na podstawie wzmocnień (→ behawioralny)

- zachowanie ma przełożenie na skutki

- często to, co nas spotyka, nie zależy od naszych działań, ale od czynników zewnętrznych (zewnętrzne poczucie kontroli/brak kontroli)

- badania Bowersa nad bólem: w zależności od poczucia kontroli oceniano inaczej na skali - jest kontrola, miej boli

23. Ograniczenie ekspresji (represja) a siła przeżywanych emocji.

ekspresja emocji - wszelkie sygnały (zmiany w wyglądzie organizmu, ruchy i dźwięki) emitowane przez jednostkę, będące dla kogoś innego wskazówką przeżywania przez tę osobę określonej emocji

- ekspresja emocji potęguje ich odczuwanie

- ograniczanie, blokowanie ekspresji jest czymś nienaturalnym, niekorzystnym dla zdrowia psychicznego - może prowadzić do zaburzeń somatycznych

24. Deprywacja zaspokojenia potrzeb a emocje (Bruner i Goodman).

Bruner i Goodman:

- Deprywacja sensoryczna jest to odcięcie jednostki od bodźców świata zewnętrznego i dopływu wszelkiej informacji.

- Odizolowane od środowiska osoby wykazały zaburzenia w procesie percepcji, mniej adekwatnie spostrzegały ludzi i przedmioty, po dłuższej izolacji pojawiały się halucynacje.

- Wystąpiły zaburzenia w procesie myślenia z zapamiętywaniem, zaburzenia emocjonalne, silny lęk, senność. - Człowiek może nawet strącić poczucie tożsamości, mieć trudności z oceną wartości zjawisk, uruchamianiem programów działania. Tak więc zaburzeniu ulegają podstawowe struktury poznawcze.

25. Trójkątna koncepcja miłości wg Sternberga.

Trójkątna koncepcja miłości wg Sternberga:

- komponenty:

• emocje (lubienie) - bliskość, intymność; najbardziej się odczuwa, gdy są zakłócone

• motywacja (fizyczne) - romans, kontakt seksualny, dotyk; automatyczna

• poznawczy (decyzja) - decyzja, że się kocha; najbardziej kontrolowalny

- Według Sternberga:

• lubienie: intymność, ale bez zobowiązań czy namiętności.

• zadurzenie: namiętność bez zobowiązań czy intymności.

• pusta miłość: zobowiązanie bez namiętności czy intymności.

• romantyczna miłość: intymność i namiętność, ale bez zobowiązań.

• niedorzeczna miłość: zobowiązanie i namiętność, ale bez intymności.

• partnerska miłość: zobowiązanie i intymność, ale bez namiętności.

• miłość doskonała: zobowiązanie, intymność i namiętność.

MOTYWACJA

1. Koncepcje motywacji: fizjologiczna, biologiczna, społeczna, behawioryzm, teoria nieświadomych motywów, teoria poznawcza.

koncepcja fizjologiczna:

- motywacja - proces pobudzenia/stymulacji

- organizm ludzki jest w stanie ciągłej aktywności, zewnętrzne i wewnętrzne bodźce pobudzają komórki receptoryczne i tym samym inicjują złożone procesy, które z pozycji zewnętrznego obserwatora są postrzegane jako zachowanie

- koncentruje się na warunkach, które regulują i ukierunkowują zachowania, jak i pobudzają do aktywności

koncepcja biologiczna:

- motywy są wynikiem właściwości natury cielesnej człowieka

koncepcja społeczna:

- motywy - wyzwalane przez sytuacje społeczne, mają charakter odniesień społecznych

behawioryzm:

- podstawowe są 3 pojęcia:

• popęd - wielkość deficytu ważnego dla organizmu czynnika pozytywnego/siła oddziaływania czynnika negatywnego; ukierunkowany i specyficzny niepokój pojawiający się w organizmie i uruchamiający czynności ukierunkowane na usunięcie tego niepokoju

• pobudka (przynęta) - obiekt/stan mający zdolność redukowania/zmniejszania wielkości popędu

• wzmocnienie - każdy obiekt/stan rzeczy, który zwiększa prawdopodobieństwo powtórzenia reakcji wywołanej działaniem danego bodźca

- gotowość do wykonywania pewnych zachowań rośnie wraz z:

• wielkością nagrody (zredukowanego popędu)

• częstością otrzymywania danej nagrody → w miarę ponawiania nagrody jej wartość wzmacniająca maleje

• regularnością otrzymywania danej nagrody → w miarę przedłużania się serii regularnych nagród wartość wzmacniająca kolejnych nagród jest coraz mniejsza

teoria nieświadomych motywów:

- psychoanaliza

- Jednostki zazwyczaj nie są świadome ukrytych przyczyn własnego zachowania.
- Aktywność umysłowa musi przebiegać na 3 poziomach:

• świadomy ( o czym człowiek myśli, czego doświadcza w danym momencie. Bezpośrednia świadomość własnego otoczenia jest krótkotrwała)
  strumień świadomości- świadome myśli człowieka płyną jak woda w strumieniu.

• przedświadomy ( odnosi się do całej nagromadzonej przez jednostkę wiedzy w pamięci, która może zostać przesunięta na poziom świadomy)

• nieświadomy ( ogromny obszar:
  ♣ Irracjonalnych życzeń
  ♣ Wstydliwych popędów
  ♣ Nie akceptowanie społecznie pragnień seksualnych
  ♣ Lęków
  ♣ Uczuć agresywnych
  ♣ Wypartych {zepchniętych w nieświadomość nieświadomość celu zapomnienia} myśli, które są źródłem lęku)
  Uczucia te są dla nas zagrażające, dlatego trzymamy je uwięzione w nieświadomym umyśle. Kiedy śpimy te uczucia i popędy są czasem ujawniane, ale zwykle w sposób tak zniekształcony, że ich nie rozpoznajemy. Jednak wszystkie one są czynnikami motywującymi zachowanie i wywierające na nas wpływ w nieświadomy sposób.
  Freud wysunął hipotezę co do Id:
  ♣ Jest systemem pierwotnym dziedziczonym
  ♣ Stanowi instynktowny aspekt osobowości
  ♣ Zawiera prymitywne popędy aktywizujące nasze potrzeby fizjologiczne [takie jak potrzeba pokarmu, płynu, seksu]
  ♣ Mieszczą się tu wszystkie emocje, nadające nowy wymiar temu co FREUD opisał jako nieświadome czynniki motywujące
  ♣ Działa na zasadzie „przyjemności”

model poznawczy:

• interaktywny - poznanie samo w sobie jest czynnikiem dynamizującym, ale wymaga odniesień do układu zewnętrznych informacji, które potwierdzają/zaprzeczają stany aktualne i standardy, motywując tym samym do działania

• o charakterze wewnętrznie motywowanym - źródłem aktywności jest aktywność procesów psychicznych podmiotu

- procesy poznawcze ukierunkowują i pośrednio dynamizują zachowania

- procesy poznawcze mają swoją własną wewnętrzną motywację

- (nie)równowaga poznawcza motywuje do działania

2. Instynkt, popęd, homeostaza (McDougall, Freud, Woodworth).

McDougall:

- wprowadził pojęcie instynktu do psychologii → dziedziczna/wrodzona dyspozycja psychofizyczna, determinuje do spostrzegania i skupienia uwagi na obiektach pewnej klasy, do doświadczania specyficznej jakości emocjonalnego podniecenia z percepcji takiego obiektu i do działania z uwagi na ten obiekt w specyficzny sposób/do doświadczania impulsu do takiego działania.

- czasami proces/stan cielesny determinuje stymulację organów sensorycznych

- przyjemność/przykrość są często podstawą motywacji

- działania mają charakter celowy (dobrowolnie lub automatycznie)

- czynnikiem uaktywniającym działanie instynktu jest emocja

- wyróżnia: instynkty podstawowe (np. instynkt ucieczki → strach), instynkty złożone (np. instynkt życia zbiorowego), ogólne tendencje wrodzone (np. skłonność do naśladownictwa)

- sposób zachowania się człowieka zależy od emocji i sentymentów (uczuć złożonych)

- hormizm - teoria instynktów społecznych McDougalla.
- instynkt jako celowa siła tkwiąca w żywych organizmach. Składa się z aspektu wzruszeniowego, poznawczego i motywacyjnego
- wg McDougalla istnieje pewna ograniczona ilość wrodzonych instynktów, które każdy z nas posiada (biologiczne i społeczne)
- teoria ta opisuje sytuacje życiowe
- skompromitowała ją liczba instynktów

Freud:

- cechy instynktu:

• źródło - somatyczny proces przebiegający w organach/częściach ciała, którego wynikiem jest stymulacja reprezentowana w życiu umysłowym przez instynkt

• siła (impetus) - motoryczny element instynktu, ilość siły/miara zapotrzebowania na energię, jaką instynkt reprezentuje; każdy instynkt jest formą aktywności

• cel - celem instynktu jest zadowolenie, które może być osiągnięte przez usunięcie stanu stymulacji płynącej ze źródła instynktu

• obiekt - wiąże się z instynktem tylko wtedy, gdy jest szczególnie korzystny w osiąganiu jego zaspokojenia; może ulec zmianie w ciągu życia

- grupy pierwotnych instynktów:

• instynkt życia (Eros) - obejmuje właściwy niezahamowany popęd seksualny i wywodzące się z niego popędy ograniczane przez cel i podlegające sublimacji, a także popęd samozachowawczy; reprodukcja i podtrzymywanie życia

• instynkt śmierci (Tanatos) - wskazuje na sprowadzanie życia organicznego z powrotem do stanu martwego; ma charakter regresywny, dążenie do likwidacji/zmniejszenia pobudzenia

- instynkty mają charakter konserwatywny/zachowawczy → ich celem jest przywrócenie równowagi organizmu

- przymus powtarzania - instynkty powtarzają się tyle razy, ile razy występuje cykl zdarzeń rozpoczynający się pobudzeniem a kończący się uspokojeniem

Woodworth:

- popęd - ogólna energia mobilizująca organizm do działania; sposób przywracania równowagi (homeostazy); popędy homeostatyczne to np. głód, temperatura ciała, sen;

* wskazuje na wewnętrzne źródła energii o charakterze biologicznym

* podkreśla powszechność pewnych form zachowań ludzkich i możliwość ich modyfikacji w rezultacie sprzężenia stanu dyspozycji ze stanami otoczenia

* uwzględnia wymiar modyfikowalności zachowań i podstawowe znaczenie dla jego sposobu spełniania się charakteru interakcji między podmiotem a innymi obiektami → pozwala to zrozumieć mechanizmy powstawania popędów wtórnych (motywacji wtórnej)

* uwzględnia indywidualną linię rozwoju człowieka

* wskazuje na możliwość odwołania się do podstawowych elementów zapewniających utrzymanie się przy życiu, tworzących podstawy rozwoju procesów psychicznych, osobowości

* pozwala uchwycić mechanizmy regulujące zachowaniem, zrozumieć, wg jakich zasad może być uruchamiany proces motywacyjny, dynamikę popędów i ich uporządkowanie hierarchiczne, przewidywać kolejność spełniania się popędów w różnych zmiennych sytuacjach

- nawyki - sterują zachowaniem w określonym kierunku

3. Hulla rozumienie popędu, nawyku, wartości bodźca. Eksperyment gradient celu Webba, Merymana.

Hull:

- zróżnicowanie zachowań ludzkich da się wyjaśnić zasadami uczenia się

aktywacja popędu → przypadkowe, nieskoordynowane zachowania →organizm wykonuje przypadkiem reakcję redukującą popęd → wzmocnienie tej reakcji → przejście jej w nawyk

- zmniejszenie siły popędu wytwarza wzmocnienie

- popędy prowadzą do nawyków, dostarczają energii do uruchomienia zachowania

zachowanie = popędy x nawyki

- kiedy nawyk jest słaby, do wywołania odpowiedniego działanie niezbędny jest bardzo silny popęd, a jeśli nawyk już się ukształtował, to wystarczy słaby popęd, by uruchomić zachowanie

 - teoria Hull'a:

-         teoria zmatematyzowana

-         potrzeba - popęd - służy do wzbudzania zachowania (energetyzowania), nie ukierunkowuje na żadne zachowania, np.: „Nie wiem co mam z sobą zrobić”

-         zachowanie jest funkcją 2 czynników: popędu (wrodzona) i nawyku, który nas ukierunkowywuje (wiedzieć jak coś zrobić)

-         Jeżeli nie ma nawyku to człowiek wykonuje chaotyczne ruchy albo uruchamiają się automatyczne odruchy

-         Wzór: z(f) = (P * N * wielkość przynęty * intensywność bodźców zewnętrznych * hamowanie reaktywne)

-         Hamowanie reaktywne: im więcej się trzeba napracować tym mniejsza jest motywacja

- dwa rodzaje popędów: pierwotne (oparte o mechanizmy wrodzone np. głód, seks) i wtórne (wyuczone, wbudowane) i nagród: pierwotne (pokarm) i wtórne (pochwała, zdolność częściowego redukowania popędu, np. przy odchudzaniu)

eksperyment Webba:

-

eksperyment Merymana:

-

4. Popęd w ujęciu N. Millera (popędy wyuczone).

popędy wyuczone wg Millera:

- Reakcje fizjologiczne, które kontroluje głównie autonomiczny układ nerwowy, są wywoływane automatycznie przez różne silne stany popędowe i nie trzeba się ich wyuczać. Te wrodzone reakcje autonomiczne często są wzbudzone przez popędy pierwotne, lecz mogą je także wywoływać popędy wtórne, czyli wyuczone. Spocone dłonie, zaburzenia żołądkowe i bicie serca u wylęknionego studenta oczekującego na ważny egzamin mogą służyć jako przykład.

- Hull miał licznych następców: Miller. On tez uznawał pojęcie popęd, ale interpretował nieco inaczej. Popędy powstają właściwie w wyniku wszystkich działających bodźców. A bodziec ma dwa aspekty: popędowy (miotanie się) i sygnału (gdzie szukać zaspokojenia). Aby czynność utrwaliła się w nawyk potrzebna jest nagroda. Wtórny popęd strachu tłumaczy schematem trójczłonowym: bodziec awersyjny, który uszkadza tkankę - relacja emocjonalna (fizyczna nie psychiczna: zmiany hormonalne) - bodziec wewnętrzny, który domaga się redukcji 9bodziec popędowy) - reakcja zewnętrzna (ucieczka). Jeśli reakcja zlikwiduje popęd, to bodziec awersyjny i bodziec wewnętrzny przestaje działać i popęd znika - utrwalenie, generalizacja

-         popęd nabyty: bodziec obojętny występujący przypadkowo z reakcja emocjonalną i dalej schemat przebiega tak samo, dążenie do zaspokojenia popędu

-         najważniejszą rolę w indukowaniu(?) zachowania mają popędu nabyte: lęk, poczucie iwny, poczucie akceptacji

5. Millera model konfliktu popędów.

model konfliktu popędów Millera:

- prawa przebiegu konfliktów:

* tendencja dążenia do celu jest tym większa, im mniejsza jest odległość od osiąganego celu (gradient dążenia)

* tendencja unikania celu jest tym silniejsza, im mniejsza jest odległość do zamierzonego celu (gradient unikania)

* gradient unikania jest bardziej stromy niż gradient dążenia i szybciej wzrasta w miarę zbliżania się do celu (chęć unikania rośnie szybciej niż chęć osiągania)

* tendencje dążenia i unikania zmieniają się wprost proporcjonalnie do siły znajdujących się u ich podłoża popędów (im silniejszy popęd, tym silniejsza tendencja)

* kiedy zaistnieje konflikt między 2 niezgodnymi reakcjami, pojawi się reakcja silniejsza

- konflikt może stanowić podstawę analizy relacji emocje - motywacja, jeśli traktujemy go jako stan emocjonalny

6. Przeniesienie (popędów, zachowań, konfliktu), frustracja a agresja.

przeniesienie:

- Przeniesienie uczuć z obiektu niedostępnego na dostępny.

- Agresja przeniesiona: mężczyzna po powrocie z pracy, wszczyna kłótnie z żoną i w ten sposób rozładowuje złość spowodowaną przez bolesną krytykę ze strony szefa

frustracja a agresja:

- stan frustracji prowadzi bezpośrednio do uaktywnienia zachowań agresywnych

- frustracja nie zawsze prowadzi do agresji - często pobudzenie przez stan frustracji jest zbyt słabe

7. Frustracja - eksperyment Hanera i Farbera, Sears i Searsa.

eksperyment:

- Sears i Sears - badanie czasu latencji płaczu, do kiedy dziecko wybuchnie płaczem po odebraniu mleka

- Hanera i Farbera

8. Lewina teoria pola i koncepcja mechanizmów napędowych. Poziom aspiracji.

Model homeostatyczny w teorii osobowości Lewina:

- zachowanie jest funkcją pola istniejącego w tym czasie, kiedy to zachowanie występuje

- analiza zawsze rozpoczyna się od sytuacji jako całości, w której zostają wyróżnione części składowe

- konkretną osobę w konkretnej sytuacji można opisać w formie matematycznej

- pole - ogół współistniejących faktów pojmowanych jako wzajemnie uzależnione od siebie; jest w stanie ciągłej dynamiki - napięć zaburzających równowagę i wytwarzanej energii, która ma ją przywrócić

- przestrzeń życiowa - cała rzeczywistość psychologiczna człowieka; w niej występuje zachowanie człowieka; skład: osoba i jej środowisko psychologiczne

- energia psychiczna jest wtedy uwalniana, gdy w rezultacie wzrostu napięcia w jakiejś części systemu w stosunku do innej części systemu nastąpi utrata równowagi

- motywacja daje się opisać za pomocą 3 pojęć:

• napięcia → stan osoby

• siły → wpływ środowiska psychologicznego

• równowagi → stan, do którego zmierza system

koncepcja mechanizmów napędowych Lewina:

- każda reakcja behawioralna (konkretne zachowanie, np. pracownika w zespole lub grupy w organizacji) jest wypadkową działania sił dwojakiego rodzaju: napędowych i hamujących.

- Siła napędowa może prowadzić do wzrostu efektywności, jednakże w niektórych przypadkach może wywołać wzrost sił hamujących.

- Zasada współistnienia sił hamujących i napędowych odnosi się do procesu zmiany: każdemu naciskowi mającemu skłonić do zmiany zachowania towarzyszą naturalne siły zmierzające do zachowania status quo i opierania się wprowadzeniu nowych wzorców zachowań.

poziom aspiracji:

- aspiracje - sąd na temat wyniku upragnionego/pożądanego; oparte na działaniach własnych

9. Rodzaje i rozwiązywanie konfliktów wg Lewina.

Konflikty wg Lewina:

- napięcie - stan relacji między różnymi regionami wewnątrz osoby; właściwości:

• tendencja do zrównania stanu napięcia w określonym systemie z wielkością napięcia w systemach otaczających → środki psychologiczne prowadzące do wyrównania napięcia (przywracania homeostazy) są wszelkiego rodzaju procesy (np. myślenie, odczuwanie, przypominanie)

• wywieranie nacisku na granicę systemu → w zależności od przepuszczalności granic napięcie może łatwiej/trudniej przechodzić do innych systemów; wzrost napięcia spowodowany jest wzbudzeniem potrzeby; pewne regiony w polu psychologicznym mogą być istotne, gdyż stanowią o możliwości osiągnięcia celu, dlatego mogą mieć wartość +/-.

10. Efekt Zeigarnik.

efekt Zeigarnik - lepsze pamiętanie zadań niedokończonych

11. Teoria potrzeb wg Maslowa.

hierarchiczna teoria potrzeb Maslowa:

- zachowanie ludzkie i wszelkie formy życia psychicznego muszą być traktowane jako zintegrowana całośc

- dążenie jednostkowe jest tylko wtedy zrozumiałe, kiedy zostanie uchwycone na tle całości - holistycznej jedności motywacyjnej, która wyraża się jako dążenie do realizacji siebie, stanowiące kierunek i cel rozwoju

- możliwość wyróżnienia różnych form życia motywacyjnego może bazować na określeniu podstawowych celów i potrzeb

- potrzeba wyższa - późniejszy wytwór rozwoju ewolucyjnego/filogenetycznego, pojawia się później w rozwoju ontogenetycznym, odczuwana jako mniej nagląca, jej zaspokojenie prowadzi do silniejszego zadowolenia, wymaga liczniejszych i lepszych warunków, ma szersze konsekwencje społeczne, bliższa możliwości osiągania realizacji siebie, prowadzi do wyraźniejszego zindywidualizowania rozwoju

- hierarchia potrzeb

1. potrzeby fizjologiczne → muszą być zaspokojone, by pojawiły się potrzeby z wyższego poziomu; podporządkowane regulacji homeostatycznej

2. potrzeby bezpieczeństwa

3. potrzeby przynależności i miłości

4. potrzeba szacunku

5. potrzeba realizacji siebie

- zaspokojenie potrzeb podstawowych wpływa korzystnie na zmiany w sferze wolicjonalno-uczuciowej, poznawczej, relacji interpersonalnych, w cechach charakteru

- potrzeby:

• braku - potrzeby niższe, których niezaspokojenie prowadzi do pojawienia się silnego napięcia motywacyjnego; podlegają regulacji homeostatycznej

• wzrostu - ich zaspokojenie jest powodem wzrostu napięcia; podporządkowane regulacji typu heterostatycznego (→ nigdy dość)

12. Deprywacja sensoryczna i jej emocjonalno-motywacyjne efekty.

deprywacja sensoryczna:

- Deprywacja sensoryczna polega na zamierzonej redukcji lub usunięciu bodźca działającego na jeden lub kilka zmysłów.

- krótkotrwała deprywacja może być dla organizmu relaksująca, jednak długotrwała może prowadzić do skrajnego niepokoju, halucynacji, natłoku myśli, depresji i zachowań aspołecznych.

- Wynalazcą komory deprywacji sensorycznej jest amerykański psycholog John C. Lilly.

13. Potrzeba wrażeń wg Zuckermana i jej motywacyjne właściwości (optymalny poziom pobudzenia).

koncepcja poszukiwania doznań Zuckermana:

- poszukiwanie doznań - potrzeba sensoryczna oparta na optymalnym poziomie stymulacji; względnie trwała, wyjaśnia różnice indywidualne, związana z jednostkowym doświadczeniem; optymalny poziom pobudzenia - w zależności od oceny sytuacji/typu pobudzenia na poziomie mechanizmów biologicznych ten sam poziom może być doświadczany jako stan pozytywny/negatywny

- może ono wyrażać się w różnych formach zachowań:

• poszukiwanie ekscytacji i przygód → niebezpieczne sporty vs. zamiłowanie do tego, co znane, ułożone, konwencjonalne, bez ryzyka

• poszukiwanie przeżyć → aktywność fizyczna, umysłowa, społeczna vs. potrzeba utrzymania utartego sposobu zachowania, szlaków poznawania itp.

• rozhamowanie → tendencja do zachowań impulsywnych, rozładowywania napięcia, poszukiwania odprężenia vs. potrzeba unormowanego, uporządkowanego stylu życia, refleksyjności i opanowania

• podatność na nudę - awersja do powtarzalnych doznań, ustalonych, monotonnych czynności, nudnych ludzi

14. Motyw nudy wg Berlyne'a.

15. Motywacja osiągnięć (MOS) - koncepcja Atkinsona i McCellanda.

motywacja osiągnięć - tendencja do osiągania i przekraczania standardów doskonałości, związana z odczuwaniem pozytywnych emocji w sytuacjach zadaniowych, spostrzeganych jako wyzwanie

koncepcja Atkinsona:

- żywy organizm jest zawsze aktywny

- zachowanie jest zdeterminowane przez tendencje do działania, które pozostają w stanie niezmienionyym, jeśli nie działają na nie pewne siły

- czynniki odpowiedzialne za zmiany w aktywności ludzkiej:

* siły pobudzające

* siły konsumacyjne

* siły hamujące

- oczekiwanie - wskazuje na kierunek motywacji; związane z przewidywaniem prawdopodobieństwa sukcesu/niepowodzenia; zależy od osobistych doświadczeń i percepcji aktualnej sytuacji

- motyw - względnie ogólna i stała dyspozycja osobowościowa; determinuje tendencje dążenia do celu

- podnieta - siła przyciągania/odpychania przez prawdopodobieństwo sukcesu/porażki

Motywacja = f (Oczekiwanie i Wartośc (Motyw i Podnieta) )

koncepcja McCellanda:

- wymagania - wskazówki/bodźcowe sytuacje, które powodują rozwój motywów; regularnie wprowadzają stan motywów; mogą być typu biologicznego i społecznego; nabierają właściwości motywujących w wyniku uczenia się

wymagania/wskazówki traktowane w kategoriach podniet → kontakt z dyspozycją motywacyjną → wyzwolenie motywacji → połączenie z poznaniem, nawykami → impuls do działania → związanie impulsu z dogodnymi dla jego realizacji okolicznościami → działanie

- jeśli dana osoba, dzięki zachętom, osiąga dużo przyjemności z pokonywania jakichś trudności, to rozwija w sobie silniejszy motyw osiągnięć → więcej sytuacji będzie prowadziło do przewidywanej satysfakcji z pokonywania trudności

16. Cechy osób o wysokiej MOS i metody jej badania.

Osoby, u których dominuje motywacja osiągnięć (motywacja dążenia do sukcesu):

- preferują zadania o średniej trudności

- wykazują większą wytrwałość w pracy nad zadaniem związanym z osiągnięciem

- wykazują większą skuteczność wykonania

- są bardziej wytrwałe przy zadaniach nierozwiązywalnych

- podnoszą poziom aspiracji po osiągnięciu sukcesu, ale obniżają go po porażce

- mają bardziej realistyczne aspiracje zawodowe

- częściej przemieszczają się w hierarchii ról zawodowych

- Metody badania: kryterium: sukces/niepowodzenie

17. Wybór zadań o różnym stopniu trudności przy różnej MOS.

- osoby, u których dominuje motywacja osiągnięć (motywacja dążenia do sukcesu) preferują zadania o średniej trudności; wykazują większy upór w dążeniu do celu i odporność na kłopoty i niepowodzenia

- osoby, które cechują się wysokim lękiem przed niepowodzeniem - łatwe; średnie są dla nich najmniej atrakcyjne

18. Rozwojowe aspekty MOS, różnice międzypłciowe, sugestia Horner.

rozwojowe aspekty MOS:

- motywy

powodzenia (motive for success) - silnie zaznaczoną chęć współzawodnictwa, potrzebę mierzenia się z innymi i osiągania sukcesów;

unikania niepowodzenia - silnie zaznaczoną obawę przed porażką (motive to avoid failure), wyrażającą się skłonnością do unikania sytuacji współzawodniczych i pewnym brakiem wiary w możliwość powodzenia.

- Oba te motywy powstają we wczesnym dzieciństwie jako wynik przeżyć dzieci i wpływających na nie oddziaływań środowiska.

- Ponieważ związane są z wymiarami osobowości, kiedy się rozwiną, pozostają raczej stałe, nie ulegają

łatwym przemianom. Są od siebie niezależne. Mogą występować u jednego człowieka w różnych nasileniach.

różnice międzypłciowe (Horner):

- Martina Horner - motyw unikania sukcesu u kobiet (65% kobiet napisało opowiadanie odzwierciedlające motyw unikania sukcesu i mniej niż 10% mężczyzn). Jej zdaniem kobiety znajdują się w konfliktowej sytuacji: osiągnięcie sukcesu przynosi ujemne następstwa - jest ona określana jako „mało kobieca”, jest odrzucana społecznie (samotna, niepopularna). Zaprzecza się też aby kobieta mogła osiągnąć sukces.

19. Atrybucyjna teoria motywacji (Heider, Weiner).

Heider:

- Psychologia stosunków międzyludzkich…

- Przypisywanie intencji jest naturalną ludzką czynnością. Ludzie wykazują skłonność do interpretowania w kategoriach intencjonalnych nawet zupełnie przypadkowych zdarzeń. Większość ludzkich zachowań jest zamierzona, a proces wyjaśniania ich przyczyn polega na odczytywaniu intencji. Ale ludzie przejawiają również zachowania NIEINTENCJONALNE. A konsekwencje psychologiczne przypisania komuś intencji / braku intencji są zupełnie odmienne.

- Heider wprowadza rozróżnienie pomiędzy: przypisywaniem przyczynowości (kto jest sprawcą?) - a przypisywaniem winy/ odpowiedzialności (kto zawinił? kto jest odpowiedzialny za zdarzenie?).

- Rozróżniając PRZYCZYNY OSOBOWE i ŚRODOWISKOWE widzi te dwa rodzaje przyczyn jako wzajemnie wykluczające się (tzw. "hydrauliczny model atrybucji" - Hewstone, 1989) :

• PRZYCZYNY OSOBOWE obejmują: INTENCJE („Chcę”), ZDOLNOŚCI („Potrafię”, „Mogę”), MOTYWACJE („Usiłuję”),

• PRZYCZYNY ŚRODOWISKOWE odwołują się do obiektywnych trudności, okoliczności czy warunków, w których realizowane było działanie.

- To Heider pierwszy opisał efekt atrybucyjny polegający na niedocenianiu roli czynników sytuacyjnych w wyjaśnianiu przyczyn ludzkiego zachowania (tzw. PIERWOTNY BŁĄD ATRYBUCJI). Jego zdaniem zachowanie wraz z jego wykonawcą tworzy tak wyrazistą FIGURĘ PERCEPCYJNĄ, że przeciętny obserwator będzie przecenianiał rolę, jaką w determinacji zachowania odgrywały CECHY DYSPOZYCYJNE WYKONAWCY (w porównaniu z rolą zewnętrznych czynników sytuacyjnych).
- „Zachowanie ma tak wyraziste cechy, że wypełnia nam całe pole percepcyjne”

Weiner:

- Aby właściwie zrozumieć teorie Weinera, należy rozpocząć od definicji atrybucji, a więc atrybucja to przypisywanie czegoś komuś lub czemuś. W psychologii pojęcie atrybucji odnosi się do tego jak ludzie wyjaśniają przyczyny swojego bądź cudzego zachowania, tzw. naiwne teorie przyczynowości.

- Teoria Weinera jest propozycją spojrzenia na emocję i motywację w aspekcie praw rządzących przypisywaniem właściwości sobie samemu, bądź zdarzeniom z którymi jednostka się spotyka. Autor określił strukturę przyczynowości składającą się z trzech wymiarów: umiejscowienia źródła, wymiaru stabilność-zmienność oraz kontrolowalność.

- Można powiedzieć, że emocje są efektem wyjaśniania przyczyn naszych zachowań.
- Wynikowi zdarzenia towarzyszy pozytywna lub negatywna reakcja to znaczy reakcja pierwotna, która opiera się na powodzeniu lub porażce naszego przedsięwzięcia. Zdarzenia, które powodują szczęście z uzyskanego efektu lub smutek z powodu porażki są określane jako zależność od rezultatu-niezależność atrybucji (przyczyny). Zdarzenia te są zdeterminowane przez osiągnięcie lub nie-osiągnięcie upragnionego celu, a nie przez przyczynę rezultatu (szczęście, bądź smutek powoduje rezultat, a więc zaliczenie z biologicznych podstaw na 5+, a nie fakt że nauczyliśmy się właśnie na to zaliczenie;) Dla pojawienia się emocji ważne są oceny przypisywane przyczynom zachodzących zdarzeń.
- Weiner analizuje związki pomiędzy rodzajami atrybucji, a rodzajami wyzwalanych emocji.

Atrybucja	Emocje	Emocje
Sukces	Duma i pozytywna samoocena	Wdzięczność
Porażka	Negatywna samoocena	Rezygnacja i beznadzieja

- Przypisywanie sobie samemu sprawstwa sukcesu lub porażki prowadzi do pojawienia się tych emocji.
- Atrybucje pełnią podstawową rolę w kreowaniu emocji. Emocje takie jak gniew, litość, wina, wdzięczność są związane z wymiarem kontrolowalności. Z kolei poczucie wartości siebie i duma wydają się wynikać z układu takich zmiennych jak wymiar stałości, wewnętrzne dyspozycje oraz niekontrolowalność.

20. Motywacja wewnętrzna wg Deci'ego (eksperyment szkolny), (eksperyment Leppera i współpracowników).

Deci:

- motywacja wewnętrzna - działanie wykonywane z uczuciem kompetencji i autodeterminacji/samodecydowania

- warunkiem wzbudzenia motywacji jest świadomość możliwości uzyskania zadowolenia, która wyzwala i dynamizuje ukierunkowane na osiągnięcie celu zachowania

- nagrody:

• zewnętrzne - prowadzą do ukierunkowania popędów na dane obiekty (cele) i wyzwalają stany afektywne, które stanowią o dalszych kierunkach i sposobach zachowania

• wewnętrzne - wzmacniają pragnienie kompetencji i autodeterminacji, nasilają motywację wewnętrzną

21. Osobiste sprawstwo wg de Charmsa i wg Rottera.

R. de Charms:

- z 1 strony mamy pionków czyli ofiary losu, z drugiej panów, czyli sprawców swojego losu

- Rotter:

- Teoria umiejscowienia poczucia kontroli dotyczy subiektywnie odczuwanego ulokowania sprawstwa zdarzeń. Rotter twierdzi, że ludzie uczą się w ciągu życia wierzyć, że ich losem kierują oni sami, bądź też że kierują nim czynniki od nich samych niezależne. W związku z tym teoria ta umieszcza ludzi na (jednomodalnym) kontinuum z dwoma biegunami.

• Osoby o wewnętrznym umiejscowieniu kontroli (internaliści) mają przekonanie, że ich życiem i ważnymi zdarzeniami sterują oni sami → przekonanie, że od ich własnych wysiłków, pracy, osobistego wpływu zależy to, co ważnego przydarza się im w życiu.

• Osoby o zewnętrznym umiejscowieniu kontroli (eksternaliści) żywią przekonanie, że życiem sterują czynniki niezależne od ich świadomego, celowego i zamierzonego wpływu- los, Bóg itd.

22. Własna skuteczność wg Bandury.

Bandura:

- oczekiwanie własnej skuteczności - przekonanie o tym, że czynniki mające wpływ na wykonywanie danego działania zależą od samej jednostki → zależy ono od doświadczeń jednostkowych i doświadczeń z danymi formami działania

- osoby o zaniżonym poziomie oczekiwania własnej skuteczności będą podejmowały cele o niskim poziomie aspiracji, które na pewno zakończą się sukcesem

23. Koncepcja reaktancji wg Brehma (badania Maziesa).

Koncepcja reaktancji Brehma:

-Teoria reaktancji (oporu psychicznego)

- Reaktancja psychologiczna - dążenie do przywracania wolności wyboru, zagrożonej przez kogoś, kto próbuje nam coś narzucić lub czegoś zakazać.

- Działanie to jest tym silniejsze im:

• ważniejsza możliwość działania jest nam odebrana;

• więcej jest zablokowanych, odebranych możliwości;

• bardziej nieoczekiwana jest blokada;

• większe jest zagrożenie swobody działania.

- To, czego się nam zakazuje, staje się bardziej atrakcyjne. Jednocześnie pojawia się niechęć wobec źródła przeszkód, oraz motywacja do przywrócenia stanu swobody, wolności

- Ludzie różnią się tolerancją na odebranie im możliwości i swobody. W skrajnych przypadkach są w stanie rezygnować z wielu osobistych dóbr po to, aby przywrócić sobie możliwość wyboru ("na złość babci odmrożę sobie uszy", "nie będę zażywać przepisanych lekarstw", "zrobię odwrotnie niż mi każą").

- Zjawisko to nasila się szczególnie tam, gdzie występują duże różnice poziomów mocy: np. duma bezsilnych wobec wyższej, pewniejszej siebie, mniej wahającej się mocy zewnętrznej - lub, przeciwnie, pogarda ludzi silnych, zdeterminowanych dla tych, którzy nie wiedzą, czego chcą, ciągle się wahają, szukają kierunku itd. - Teoria reaktancji ma szerokie poparcie empiryczne.

badania Manziesa:

-

24. Dysonans poznawczy jako motyw (koncepcja Festingera).

dysonans poznawczy → napięcie → chęć pozbycia się → stan motywacyjny, by rozwiązać tę sytuację → alternatywy:

1. poznawcza → stwierdzenie, że mnie nie dotyczy

2. behawioralna → zaprzestanie zachowania

Koncepcja Festingera:

- ludzie dążą do utrzymania wewnętrznej zawartości swoich przekonań, opinii, postaw itd.

- dysonans - brak zawartości; relacja między elementami poznawczymi

- konsonans - harmonia wewnętrzna

- występowanie dysonansu, będące stanem psychologicznie niekorzystnym, motywuje do jego redukcji i przywrócenia konsonansu

- celem redukcji istniejącego dysonansu ludzie aktywnie unikają sytuacji i informacji, które mogłyby zwiększyć dysonans

- rodzaje relacji między elementami: brak relacji, dysonans, konsonans

25. Model TOTE, Millera, Galantera, Pribrama.

Model TOTE:

- motyw - skład:

• wartości → obraz - całość zgromadzonej i zorganizowanej wiedzy organizmu o sobie samym i o świecie; wskazuje na posiadanie doświadczeń, wyuczonych ocen, relacji, pojęć itd.; zmiany w nich mogą być dokonywane na podstawie realizacji planów; rodzaje:

obrazy zdarzeń - powstają w wyniku kodowania informacji przez mózg

obrazy kontrolne - reprezentacja stanu organizmu

obrazy osiągnięć - reprezentacje wyuczonych oczekiwań dotyczących siły i zmiany siły wymaganej do wykonania zadania

• intencje → plan - każdy hierarchiczny proces zachodzący w organizmie, zdolny do kontrolowania porządku, w jakim powinny być wykonywane sekwencje operacji; zmiany w nich mogą pojawiać się tylko w następstwie informacji dopływających z obrazów

- TOTE - podstawowa jednostka, na której podstawie budowane są obrazy i plany

Test-Operate-Test-Exit (Sprawdzanie-Operacja-Sprawdzanie-Wyjście)

fazy:

1. T - test: dane wyjściowe porównywane są z ustalonym wcześniej standardem

2. O - operacja: jeśli nie są one zgodne ze standardem, uruchamiana jest jakaś aktywność, forma zachowania

3. T - test: jeśli w wyniku aktywności zostanie przywrócona zgodność ze standardem

4. E - wyjście

26. Motywacja w ujęciu teorii decyzji.

motywacja w teorii decyzji:

- Pugh

- wartości są kryteriami, do których odwołuje się system decyzyjny przy podejmowaniu wyborów

- system decyzyjny jako najwyższa ewolucyjnie forma zachowania kieruje się wartościami:

• pierwotnymi - wynik ewolucji, naturalnie dane człowiekowi, ostateczne kryteria przy podejmowaniu decyzji, nie podlegają racjonalnym perswazjom i społecznym naciskom

• wtórnymi - rozwijane przez system decyzyjny, forma odzwierciedlenia wartości pierwotnych

• społecznymi - złożone z 3 elementów:

• emocji

• sentymentów

• instynktownych motywów - pewne naturalne, wrodzone dążenia do spełniania pewnych form aktywności, np. dążenie do dominacji, społecznej akceptacji, aktywności, pracy z innymi, spełniania społecznych preferencji

27. Zachowanie wg skryptów: koncepcja Shanka i Abelsona.

Shank i Abelson:

- teorie sytuacji - skrypty - Abelson: zachowanie społeczne zależy od wyboru skryptu reprezentującego sytuację i przyjęcia roli w obrębie skryptu

- Skrypt - "wcześnie założone, stereotypowe sekwencje działań, które określają ogólnie znane sytuacje"

- Osoby pracujące w dziedzinie sztucznej inteligencji włożyły istotny wkład do nauk poznawczych, dzięki czemu możemy wykorzystywać do rozwiązywania problemów specjalne typy schematów zwane Aktami (ang. Scripts) oraz Adnotacjami (ang. Deltacts).
     Schematy typu Akta stanowią standardowe reakcje oparte na doświadczeniu.
Według opinii Schanka i Abelsona (1977), aby poradzić sobie z problemami lub sytuacjami w sytuacji, w której nie można odszukać stosownych Akt..., ludzie decydują się na „zachowanie ukierunkowane na cel”. Co więcej, należy opracować wiele sposobów na realizację głównego celu przez określenie celów pośrednich i towarzyszących im planów. Owe cele pośrednie i plany zostały nazwane Adnotacjami.
     Schank i Abelson (1977) stali na stanowisku, iż struktury wyższego rzędu, zwane Tematami (ang. Themes) stanowią jądro wokół którego formułowane są cele (ang. Goals), Plany (ang. Plans) i Akta. Podejmując próbę rozwiązania problemu autorzy zalecają skoncentrowanie myśli wokół tematu.

28. Osobiste cele jako motywy. Znaczenie przyszłościowej perspektywy czasowej (Nuttin).

osobiste cele = motyw:

- wyzwalane przez indywidualne potrzeby, stany, ukierunkowane na własny dobrostan

Nuttin:

- Nuttin wyróżnia 3 rodzaje perspektywy czasowej:

1.Właściwa [ma długość, stopień zagęszczenia, strukturalizacji, realizmu]

2. Pozytywna lub negatywna postawa wobec przyszłości, teraźniejszości, przyszłości

3. Orientacja czasowa czyli preferencje jednostki w PPC

- Przeciwstawia aktywną i motywacyjną PPC - perspektywie wyobrażeniowej

29. Motywacja transgresyjna - propozycje Kozieleckiego.

Kozielecki:

- poznanie człowieka to poznanie jego celów

- cele ukierunkowują działania ludzkie, współdecydują o doborze programów strategii i o metodach pracy, są wyznacznikami siły motywacji, decydują o zakończeniu działania

- antycypacja dotyczy:

• przyszłych wyników działań i prawdopodobieństwa ich osiągnięcia

• zewnętrznych warunków wykonywania działań

• przyszłych stanów osoby podejmującej działania

- antycypacja w zakresie działań transgresyjnych obejmuje sfery:

* oczekiwania

* niespodzianki

- wyznaczniki motywacji:

* antycypacja

* wartościowanie antycypowanych wyników

- działania ochronne - czynności zapobiegające utracie typowych wartości; działania, których celelm jest likwidacja aktualnego deficytu wartości i powrót do stanu typowego → „napięcie-ulga”

- działania transgresyjne - działania typu „poza” → wychodzenie poza to, czym jednostka jest i co posiada; przełamywanie dotychczasowych granic osiągnięć i tworzenie/asymilacja nowych wartości → „nigdy dość”;

osiąganie celów nie redukuje motywacji do podejmowania dalszych tego typu działań, ale podtrzymuje taką motywację/zwiększa ją (→ podstawowa rola: aspiracje); kategorie

• działania ekspansywne - o charakterze materialnym, interpersonalnym, symbolicznym, osobistym; np. transgresje kratyczne - dążenia do poszerzania władzy osobistej, chęć zdobycia coraz większego wpływu na ludzi

• działania twórcze

są uruchamiane i podtrzymywane przez 2 rodzaje motywacji:

• hubrystyczną - dążenie do potwierdzenia i wzrostu własnej ważności; ma charakter egoistyczny i hedonistyczny

• poznawcza - dążenie do kompetencji/mistrzostwa intelektualnego; niehedonistyczna, nieegoistyczna, nie polega na oczekiwaniu zewnętrznych gratyfikacji

9

Rower

1min

5min

9min

film erotyczny

transfer pobudzenia

najwyższe pobudzenie

zostało pobudzenie, ale nie pamiętali źródła, więc przełożyli je na film

emocje

+

-

zgodność z oczekiwaniami

motyw nudy → prosty, banalny

różny dla każdego

nadmierna złożoność, nowość

---