Barok
Reformacja to ruch odnowy chrześcijaństwa prąd religijny doby renesansu który doprowadził do zreformowania odnowienia kościoła na czele którego stał papież od XIV w. rozpoczęły się groźne zjawiska np. spór o inwestyturę które doprowadziły do schizmy (dwóch papieży) a następnie do upadku kościoła jako autorytetu moralnego wystąpienie Marcina Lutra rozpoczyna dyskusję na temat roli papieża w efekcie czego kościół katolicki traci wyznawców i pojawiają się kościoły zreformowane (protestancki, kalwiński, anglikański, ariański) Reformacja doprowadziła do rozbicia jedności wyznaniowej Europy.
Geneza baroku w Europie
Nazwa barok oznaczała początkowo prąd, styl w sztuce Europejskiej, który powstał po soborze Trydenckim a następnie tak zaczęto określać epokę której ów prąd dominował. Barok nie objął swym zasięgiem wszystkich krajów Europejskich rozprzestrzeniał się głownie w krajach katolickich gdzie silnie było zjawisko kontrreformacji.
Kontrreformacja to reakcja kościoła na ruchy reformatorskie którą przyjęła postać soboru trwającego 18 lat w Trydencie.
Sobór Trydencki (1545-1563) jasno sformułował obowiązki duchownych i wiernych, wprowadził porządek w kwestiach wiary, sformułował oficjalną doktrynę katolicką; rozpoczął jednocześnie walkę z różnowiercami.
Do wykonania soboru trydenckiego został powołany w 1534r. zakon Jezuitów (Ignacy Loyola). Jezuici uczynili ze sztuki ważny oręż propagandowy, sztuka Jezuicka miała olśniewać porywać przyciągać widzów, odbiorców wskazywać na potęgę doktryny katolickiej. Twórcy Barokowi nie przeciwstawiali się ideom renesansowym -chcą je wzbogacić uczynić bardziej wzniosłymi nadać im rysy wzniosłe czy tragiczne.
Nazwa Barok pochodzi od portugalskiego słowa „Barocco”, które określa perłę o nieregularnym kształcie.
Mikołaj Sęp Szarzyński poeta metafizyczny.
Sonet III „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem”
Koncepcja człowieka -rozdwojony w sobie między własną duchowością a cielesnością. „Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?”, życie ludzkie walka „bojowanie”
Koncepcja Świata -teren ingerencji szatana
Koncepcja Boga -król powszechny, prawdziwy pokój; Bóg to jedyny stały punkt we wszechświecie nieruchomy poruszyciel wszystkiego ale jednocześnie ktoś odległy, obcy człowiekowi.
Sonet III
Pokój - szczęśliwość, ale bojowanie
Byt nasz podniebny. On srogi ciemności
Hetman i świata łakome marności
O nasze pilno czynią zepsowanie.
Nie dosyć na tym, o nasz możny Panie!
Ten nasz dom - ciało, dla zbiegłych lubości
Niebacznie zajźrząc duchowi zwierzchności,
Upaść na wieki żądać nie przestanie.
Cóż będę czynił w tak straszliwym boju,
Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?
Królu powszechny, prawdziwy pokoju,
Zbawienia mego jest nadzieja w Tobie!
Topos moralności motyw vanitas stanowi różne literackie i artystyczne prezentacje kruchości ludzkiego życia, nazwa wywodzi się od słynnego fragmentu biblijnej księgi Eklazjastesa „Vabitas wanitum et amia vanitas „ (łac. Marność nad marnościami i wszystko marności”)
Jan Andrzej Morsztyn - Polski Marynista
Giam Babttista Marino to poeta konceptu żądał od poezji i poetów pomysłowości (konceptu-pomysłu) oraz mistrzowskiego panowania nad językiem i wierszem „celem poety jest cudowność, kto nie potrafi zdumiewać niech idzie do stajni”.
Marynizm to jeden z najważniejszych nurtów poezji Europejskiej XVII wieku polegał na naśladowaniu poezji Mariniego. Maryniści taj jak ich mistrz popisywali się niezwykłymi pomysłami, osiągali prawdziwą wirtuozerie formy poetyckiej.
Koncept mógł się zarówno realizować na płaszczyźnie treści np.: zaskakujące i nielogiczne porównanie, czyli ujawnianie ukrytego podobieństwa w rzeczach z pozoru do siebie nie podobnych jak i formy np.: oparcie całego utworu na jednym środku stylistycznym. Zwieńczeniem konceptu była niespodziewana i zadziwiająca puenta, którą polski barokowy poeta i teoretyk poezji określił paradoksalnie jako „zgodną niezgodność i niezgodną zgodność”