Współczesna koncepcja wych przedszkolnego - jest to taka koncepcja, która kształtuje praktykę pedagogiczną na poziomie aktualnego stanu wiedzy o dziecku i jednocześnie wychodzi naprzeciw tym potrzebom społecznym, których zaspokojenie jest dla jego rozwoju znaczące
Głównym celem tak rozumianej nowoczesności przedszkola jest wszechstronny rozwój osobowości dziecka przejawiającej się w sferze intelektualnej, emocjonalnej, wolicjonalnej, w aktywności ruchowej, społecznej, poznawczej, w twórczości artystycznej i wrażliwości estetycznej
Podstawowe umiejętności pedagoga przedszkolnego - rozumienie potrzeb dziecka (rozwojowych i indywidualnych), znajdowanie trafnych dróg ich zaspokajania w specyficznych warunkach placówek zbiorowego wychowania dzieci
Placówki wych przedszkolnego: przedszkola publiczne (zakładane i prowadzone przez gminę, państwo przekazuje jedynie niewielką subwencję na prowadzenie przedszkoli, bezpłatne w określonym zakresie-podstawa programowa, minimalny czas realizacji 5 godzin dziennie, koszt wyżywienia i dodatkowych zajęć pokrywają rodzice; zatrudnieni są nauczyciele z określonymi kwalifikacjami; nauczyciele podlegają pod kartę nauczyciele; posiada statut, podlega nadzorowi pedagogicznemu kuratorium; maksymalna liczba dzieci w grupie 25); przedszkola niepubliczne (prowadzone przez osoby prawne, związki wyznaniowe, kościoły, zgromadzenia zakonne, osoby i stowarzyszenia świeckie; płatne w całości przez rodziców; nauczyciele o dowolnych kwalifikacjach; nie obowiązuje karta nauczyciela; statut opracowany przez osobę prowadzącą; nadzór pedagogiczny w ograniczonym zakresie; nie obowiązuje limit dzieci w grupie); zespoły i punkty (nowe formy wychowania przedszkolnego; w zespole zajęcia prowadzone są w niektóre dni tygodnia a w punkcie przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący; dzienny wymiar godzin ustala organ prowadzący, minimalnie jest to 3 godziny dziennie a 12 godzin tygodniowo; obowiązek realizowania podstawy programowej wychowania przedszkolnego; nauczanie jest bezpłatne, nauczyciele posiadają kwalifikacje i wolontariusze; zajęcia prowadzone w grupach od 3 osób)
Pedagogika przedszkolna jako wiedza o kierowaniu rozwojem dziecka: pedagogika przedszkolna zajmuje się problematyką zbiorowego wychowania dzieci w placówkach przedszkolnych; określenie jej podmiotu wynika ze specyfiki tego procesu, zależnej od właściwości psychofizycznych dzieci w tym wieku; efekty pracy uzależnione są od właściwości dziecka jako aktywnego podmiotu wychowania, to zobowiązuje przedszkole do właściwego stymulowania i kształtowania rozwoju dzieci, a także do działań wyrównawczych; stąd pedagogika przedszkolna określa się jako naukę zajmującą się procesem kierowania rozwojem dzieci w instytucjach przedszkolnych;
Rola wychowawcy w rozwoju dziecka: wspomaga wysiłki dziecka; wychodzi naprzeciw jego inicjatywie; okazuje pomoc w razie potrzeby; włącza się w działalność; udziela wyjaśnień, uczy;
Proces wych w przedszkolu - jest organizowany na tle samorzutnej działalności dziecka, polegającej na interakcji aktywności dziecięcej i oddziaływań pedagogicznych; przedszkole kieruje rozwojem dziecka przy pomocy celowo dobieranych bodźców i wartościowych treści rozbudzających aktywność znajdującej wyraz w różnych formach dziecięcej działalności; wychowanie przedszkolne nie ma polegać tylko na podawaniu dziecku treści wychowawczych i naukowych ale na organizowaniu jego działalności według tych treści;
Zadania ped przedszkolnej: jest nauką teoretyczno-praktyczną; główne zadania to dostarczenie praktyce wiedzy służącej jej doskonaleniu i wyjaśnianiu skuteczności podejmowanych działań pedagogicznych; spełniając funkcję poznawcza ped przedszkolna służy przede wszystkim potrzebom praktyki, którą ma ulepszać;
Funkcje przedszkola: główna-wspomagająca rozwój (tworzenie sytuacji sprzyjających doskonaleniu różnych form aktywności dzieci, zapobieganie nieprawidłowościom w rozwoju); opiekuńczo-wychowawczo-dydaktyczna (zapewnienie opieki wych i uczenie się w atmosferze akceptacji i bezpieczeństwa; opieka nad zdrowiem, przygotowanie do szkoły, kierowanie uczeniem się dzieci); doradztwo i wspieranie działań wychowawczych rodziny wobec dziecka (pomaganie rodzicom w rozpoznawaniu możliwości rozwojowych dziecka i podjęcia wczesnej interwencji specjalistycznej; uzgadnianie kierunku i zakresu realizowanych w przedszkolu zadań)
Zasady wychowania w przedszkolu: zasada zaspokojenia potrzeb dziecka (zabezpieczenie podstawowych potrzeb dziecka tj. potrzeby biologiczne, emocjonalno-społeczne, bezpieczeństwa, miłości, uznania, potrzeba ruchu, działania, potrzeba osiągnięć w zespole, nawiązywania kontaktów) zasada aktywności (przedszkole ma rozbudzać aktywność dzieci zwłaszcza gdy przejawia się ona w słabym stopniu; aktywność pobudza rozwój inicjatywy odkrywczości, twórczej działalności dziecka); zasada indywidualizacji (metody powinny być dopasowane do potrzeb i możliwości dzieci; powinno się rozwijać zainteresowania i uzdolnienia każdego dziecka); zasada organizowania życia społecznego dziecka (budzenie wrażliwości na opinię społeczną; uczenie współdziałania z innymi; akceptowanie czynności społecznych obowiązujących w zbiorowości przedszkolnej); zasada integracji (konieczność liczenia się w każdej sytuacji ze współzależnością rozwoju samoczynnego i psychicznego dziecka wpływem zdrowia: dobrego samopoczucia na jego zachowanie, wpływem przeżyć emocjonalnych, zabawy na funkcjonowanie)
Proces dydaktyczno-wychowawczy w przedszkolu: wychowanie to świadoma działalność, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka; wychowawca musi rozróżniać wpływy wychowania naturalnego pozytywne i negatywne, które mogą wzmacniać lub osłabiać efekty pracy; w przedszkolu posługujemy się pojęciem edukacja obejmującym wychowanie i kształcenie; treści wychowania i kształcenia są zintegrowane w formy organizacyjne pracy; wszystkie sytuacje związane z pobytem dziecka w przedszkolu (zabawa, samoobsługa, praca) mają charakter wychowawczy, oddziałują na rozwój całej osobowości dziecka; uczenie się w wieku przedszkolnym jest przede wszystkim powiązane z działaniem (dzieci uczą się w sposób mimowolny, niezamierzony); kształcenie polega na poszerzaniu wiedzy dziecka o otaczającym świecie, rozwijaniu umiejętności;
Formy pracy: zabawy i zajęcia dowolne (podejmowane przez dzieci z własnej inicjatywy, w wyznaczonym na to czasie, nauczyciel powinien być wśród dzieci, może to być rysowanie, sprzątanie, oglądanie ilustracji); zajęcia obowiązkowe (czynności samoobsługowe; prace użyteczne indywidualne lub grupowe, wykonywanie poleceń nauczycielki; zajęcia z całą grupą są wtedy pożądane gdy każde dziecko może być w nich aktywne; zajęcia z grupą lub indywidualne organizowane w celu rozwijania uzdolnień dziecka lub pracy korekcyjno-kompensacyjnej); spacery, wycieczki, uroczystości (odbywają się okazjonalnie; przewidują aktywny udział dzieci w organizowaniu, planowaniu i przygotowywaniu); sytuacje okolicznościowe (nieoczekiwane sytuacje nasuwają dzieciom jakieś problemy, wynikające z ich zainteresowań, obserwacji i przeżyć; dają nauczycielce okazję do oddziaływań wychowawczych);
Organizacyjne formy procesu kierowania rozwojem dzieci: zabawy i zajęcia dowolne zajmują centralne miejsce ponieważ potrzeba zabawy jest silna i trwała potrzebą dziecka, czas zabawy powinien być w przedszkolu chroniony; żadna granica nie dzieli świata zabawy i obowiązku - w krąg obowiązków wprowadzają dzieci różne formy pracy tj. spacery, wycieczki; obowiązkowe formy pracy nie tracą łączności zabawy i muszą uwzględniać dziecięcą spontaniczność;
Dowolne działanie dziecka: zabawy spontaniczne (dziecko samo realizuje zabawę poprzez wymyślone przez siebie środki na zasadzie prób i błędów, dorosły nie powinien się włączać ale w razie potrzeby pomóc dziecku); zabawy spontaniczne z udziałem nauczycielki (nauczyciel ma dostarczyć środki do realizacji pomysłów, wspierać inicjatywę dzieci i urealniać ich pomysły; nie odbierać inicjatywy w myśl zamierzeń dydaktycznych); zabawy wg określonych reguł dobrowolnie podejmowane przez dzieci (dydaktyczne i ćwiczenia; ćwiczą samodyscyplinę i podporządkowanie się wyznaczonym przez dzieci zadaniom)
Rodzaje zabaw: tematyczne (polegają na naśladowaniu otoczenia, przyjmowaniu na siebie różnych ról, są to zabawy w coś); konstrukcyjne (kierują aktywność dziecka ku stworzeniu czegoś, wykorzystuje się bryły, materiał przyrodniczy); ruchowe (ćwiczą siłę, wytrzymałość, zwinność, ruch towarzyszy prawie każdej zabawie spontanicznej); badawcze (służą zaspokajaniu potrzeb poznawczych poprzez działanie i manipulowanie); dydaktyczne (podporządkowane regułom postępowania przez nauczycielkę, kierowane metodą zadań stawianych dziecku, dają możliwość podporządkowania wiadomości, dociekania, rozumowania);
Gotowość szkolna - stan w rozwoju dziecka będący rezultatem dojrzewania oraz dotychczasowego treningu wychowawczego przede wszystkim na terenie rodziny, który czyni je wrażliwym na znaki, ich istotę i znaczenie w procesie komunikowania się ludzi, a jednocześnie gotowym do odnoszenia korzyści ze wskazówek otoczenia;
3 aspekty stanu gotowości: gotowość psychomotoryczna (od dziecka oczekuje się opanowania umiejętności rozpoznawania i klasyfikacji wg istotnych cech różnorodnych znaków, symboli graficznych, znajomości liter i nazw); gotowość słownikowo-pojęciowa (zasób doświadczeń osobistych, psychologicznych i językowych); gotowość emocjonalno-motywacyjna (odkrywanie mowy pisanej, zasad nią rządzących i rozumienia jej znaczenia w procesie porozumiewania się ludzi)
Pisanie i czytanie: jest to złożony proces zawierający elementy: psychologiczny (analiza i synteza dźwiękowej, wzrokowej i ruchowej); fizjologiczny (pobudzenie nerwowych integracji w korze mózgowej i aspekcie ruchowym ręki); motoryczny (skoordynowane ruchy manualne); pisanie jest pewną całością psychomotoryczną: słuchowe wydzielanie głoski, znalezienie jej odpowiednika literowego, zapamiętanie litery, kolejne rozmieszczenie liter w wyrazie, napisanie litery lub wyrazu;
Podłoże trudności w opanowaniu nauki czytania: niedojrzałość w funkcjonowaniu poszczególnych analizatorów; niedostateczny poziom wyćwiczenia określonej umiejętności; słaba stymulacja rozwoju konkretnych prostych i złożonych czynności w zakresie pisania i czytania;
Objawy trudności w początkowej nauce czytania: błędne rozpoznawanie liter podobnych kształtem; trudności z analizą dźwiękową, słowną i syntezą słyszanych głosek; błędne różnicowanie głosek o podobnym brzmieniu;
Adaptacja do przedszkola: dziecko uczy się życia w grupie społecznej innej niż rodzina; musi przestawić tryb dzienny; wcześniej nie ma do czynienia z tak dużą grupą dzieci, musi nauczyć się m.in. dzielenia zabawkami; zmiana trybu życia całej rodziny, nie tylko dziecka; okres adaptacyjny nie powinien przekroczyć miesiąca, jeśli trwa dłużej tzn że adaptacja nie przebiega prawidłowo; w czasie adaptacji dziecko może: budzić się z krzykiem, być wrażliwe lub płaczliwe; moczyć się w nocy;