STANY ZAGROŻENIA ŻYCIA W OBRĘBIE UKŁADU ODDECHOWEGO (stan astmatyczny, niewydolność oddechowa). Farmakoterapia w stanach zagrożenia życia układu oddechowego.

Infekcje górnych dróg oddechowych

Infekcje dolnych dróg oddechowych

ASTMA OSKRZELOWA

przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych o podłożu alergicznym. Polega na napadowym lecz odwracalnym zwężeniu dróg oddechowych z nadreaktywnością oskrzeli. W przebiegu choroby występują przemiennie napady duszności. W okresach nasilenia choroba może stanowić zagrożenie życia.

/duszność spowodowane skurczem oskrzeli, świszczący oddech, kaszel /

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Ograniczenie to wynika z choroby małych dróg oddechowych i zniszczenia miąższu płucnego (rozedmy) o różnym nasileniu i jest najczęściej związane z nieprawidłową odpowiedzią zapalną ze strony układu oddechowegona szkodliwe pyły i substancje, z jakimi chory ma do czynienia w ciągu swojego życia. Najczęstszą przyczyną POChP jest narażenie na dym tytoniowy, ale inne czynniki, takie jak substancje drażniące z powietrza oraz stany wrodzone również mogą doprowadzić do rozwinięcia się choroby. Objawy są niespecyficzne, dominuje duszność. Rozpoznanie stawia się na podstawie badania spirometrycznego. Leczenie ma charakter objawowy. POChP jest chorobą nieuleczalną, a wszelkie działania lekarskie mają na celu spowolnienie procesu chorobowego i poprawę komfortu życia pacjenta.

/ Duszność, kaszel, plwocina, krwioplucie, ↓ saturacji, serce płucne /

STAN ASTMATYCZNY

ciężkie zaostrzenie astmy oskrzelowej lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), w którym podstawowe leki stosowane w napadach astmy nie przynoszą oczekiwanego efektu. Stanowi zagrożenie życia chorego i bezwzględnie wymaga hospitalizacji pod ścisłym nadzorem, najlepiej na oddziale intensywnej opieki medycznej (OIOM). U niektórych chorych stan astmatyczny może być pierwszym objawem astmy, u innych z kolei może nie wystąpić w ogóle.

Przyczyny stanu astmatycznego. Czynnikiem wyzwalającym wystąpienie stanu astmatycznego może być każdy bodziec, który prowadzi do zaostrzenia objawów astmy:

• kontakt z alergenem (pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt);

• zakażenie układu oddechowego (zwłaszcza infekcja wirusowa);

• zmiana pogody, szczególnie temperatury i wilgotności powietrza;

• dym papierosowy;

• intensywne, drażniące zapachy;

• gwałtownie wyrażane silne emocje, np. śmiech lub płacz.

Stan astmatyczny może się rozwinąć w różny sposób. Może wystąpić nagle, niespodziewanie, bez objawów zapowiadających, pod wpływem zadziałania niewielkiego bodźca, który nie wywołałby widocznej reakcji u osób zdrowych. W rozwijającym się w ten sposób stanie astmatycznym objawy narastają bardzo szybko i stan chorego od początku jest bardzo ciężki, zagrażający życiu chorego. Stan astmatyczny może się również rozwijać stopniowo, z występującymi objawami prodromalnymi, czyli przepowiadającymi. Objawy zaostrzenia choroby powoli nasilają się i nie ustępują pomimo zastosowania coraz większych dawek leków powodujących rozkurcz mięśniówki oskrzeli. Przyjmuje się, że w wypadku, kiedy konwencjonalne leczenie zaostrzenia astmy nie przynosi poprawy po 1 godzinie stosowania wzrastających dawek leków rozkurczających oskrzela, chorego należy przewieźć do szpitala, gdzie zostanie poddany intensywnej terapii, mającej nie dopuścić do wystąpienia niewydolności oddechowej.

Leczenie - postępowanie ratownicze.

Tlenoterapia bierna 6-12 l/min

Obwodowy dostęp naczyniowy

Zbierz wywiad/zbadaj pacjenta

Monitoruj rytm serca

Zmierz RR krwi

1. Betaminetyki: BEROTEC 1-2 x wziewnie , SALBUTAMOL 1-2 x wziewnie

VENTOLIN /SALBUTAMOL/ 2,5-5 mg w nebulizacji

ew. salbutamol 0,25-0,5 mg iv powoli

2. Kortykosteroidy: HYDROCORTISON 200-400 mg iv lub DEXAWEN 8-16 mg iv lub FENICORD 25-50 mg iv

3. Metyloksantyny: AMINOPHYLINA 5-7 mg/kg.m.c

4, ADRENALINA 0,3 mg sc /do 3 dawek/

5. Wlew ciągły 0.9% NaCl

U wszystkich chorych w stanie astmatycznym wskazana jest tlenoterapia w celu utrzymania wysycenia krwi tlenem powyżej 95%.
Podstawowym leczeniem jest leczenie farmakologiczne, które można podzielić na leki standardowe (pierwszego rzutu): wziewne betamimetyki (Berotec, Salbutamol) i w nebulizacji. Powodują one obniżenie napięcia mięśni gładkich oskrzeli podawane są one co 15-20 min, u osób z ciężkim napadem podawane są w sposób ciągły. Przedawkowanie może prowadzić do wystąpienia tachykardii.
Inną grupą leków są kortykosteroidy powodujące zahamowanie zapalnego komponentu astmy oskrzelowej, są lekami pierwszego rzutu w leczeniu u chorych którzy wolno reagują na betamimetyki. Tutaj podaje się Hydrocortison lub Dexaven, Fenicort.
Dalej są leki z grupy metyloksantyny, czyli Aminophylina, Teophylina, Euphylina, jednak znacznie ograniczono stosowanie ich z powodu częstego występowania objawów ubocznych jej działania. Leczenie Aminophyliną jest polecane u chorych wcześniej leczonych tym preparatem.
Gdy leki pierwszego i drugiego rzutu nie skutkują (szczególnie u młodych pacjentów) w czasie ciężkiego ataku stanu astmatycznego można podać adrenalinę (dorośli 0,3 mg podskórnie, dzieci 0,01 mg/kg m.c.).
Wentylacja mechaniczna i intubacja jest wskazana u chorych z zagrażającą niewydolnością oddechową. polecane jest wykonanie intubacji z możliwie dużym światłem rurki dotchawiczej, co umożliwia odessanie wydzieliny i zmniejszenie oporu dróg oddechowych.
Rozpoznanie zapalenia płuc u chorego na astmę oskrzelową zwykle jest wskazaniem do szpitala.

NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA - stan, gdy zaburzenia czynności układu oddechowego doprowadzają do upośledzenia wymiany gazowej w płucach i do spadku ciśnienia parcjalnego tlenu poniżej 60 mmHg (8,0 kPa) (hipoksemia) lub wzrostu ciśnienia dwutlenku węgla powyżej 45 mmHg(6,0 kPa) (hiperkapnia).

Ze względu na przebieg rozróżnia się:

Ostra niewydolność oddechowa - rozwija się ostro i jest potencjalnie odwracalna.

Przewlekła niewydolność oddechowa - rozwija się stopniowo i nie jest w pełni odwracalna.

Zespół ostrej niewydolności oddechowej (acute respiratory distress syndrome - ARDS)

Przyczyny płucne:

- Aspiracja treści żołądkowej

- Zapalenie płuc

- Uraz klatki piersiowej i stłuczenie płuca

- Inhalacja dymu i toksyn

- Uszkodzenie wskutek wentylacji mechanicznej

- przytopienie

Przyczyny pozapłucne:

- Sepsa

- Wstrząs

- Ostre zapalenie trzustki

- Uraz wielonarządowy

- Rozległe oparzenia

- Uraz głowy i nadciśnienie śródczaszkowe

- Masywne przetoczenie preparatów krwi

- Powikłania ciąży ( rzucawka, zator wodami płodowymi)

- Reakcje polekowe i zatrucia lekami

- Zespół rozpadu nowotworu

- Stan po zastosowaniu krążenia pozaustrojowego

Objawy podmiotowe: Duszność, kaszel, Gorączka, Ból w klatce piersiowej, krwioplucie

Objawy przedmiotowe:

- Objawy związane z niedotlenieniem: sinica, tachykardia, tachypnoe

- Objawy zależne od etiologii: objawy niedrożności górnych dróg oddechowych, objawy obturacji oskrzeli, obrzęku

płuc, nacieku zapalnego, niedodmy, odmy opłucnowej, płynu w jamie opłucnej

leczenie

1. Tlenoterapia: Bierna, Wentylacja mechaniczna

2. Leczenie farmakologiczne -- zależne od etiologii

3. Leczenie inwazyjne

- Udrażnianie dróg oddechowych (intubacja, konikotomia, tracheotomia)

- Przyczynowe leczenie zabiegowe ( np. odbarczenie odmy opłucnej)

- Różne techniki pozaustrojowego wspomagania oddychania

przewlekła niewydolność oddechowa

przyczyny:

1. Choroby przebiegające z obturacją oskrzeli:

- POChP

- Mukowiscydoza

- Astma

2. Przewlekle śródmiąższowe choroby płuc np. Pylice płuc, Pozapalne zwłóknienie i marskość płuc ( po tbc)

3. Nowotwory układu oddechowego pierwotne i przerzutowe

4.Zniekształcenia klatki piersiowej (najczęściej kyfoskolioza)

5. Skrajna otyłość

6. Choroby układu nerwowego i mięśni: Choroba Parkinsona, Stwardnienie rozsiane, Przewlekłe miopatie

7. Choroby układu sercowo-naczyniowego np. przewlekła zatorowość płucna, sinicze wady serca, wady dużych naczyń

przewlekła niewydolność serca

Objawy przedmiotowe:

Konsekwencje hipoksemii: tachypnoe, tachykardia, sinica, palce pałeczkowate, objawy prawokomorowej niewydolności serca

Objawy zwiększonego wysiłku dodatkowych mięśni oddechowych - przerost tych mięśni, wdechowe ustawienie klatki piersiowej

Objawy choroby podstawowej

Leczenie :

• Tlenoterapia

• Dieta ( zapobiegająca niedożywieniu, ze zmniejszoną zawartością węglowodanów)

• Leczenie farmakologiczne -- zależy od choroby podstawowej

• Leczenie inwazyjne ( zależne od etiologii; przeszczep płuc)

BEROTEC rozszerza oskrzela
Postać: aerosol
Wskazania: astma oskrzelowa, stan astmatyczny, niewydolność serca z obkurczeniem oskrzeli
Działania uboczne: tachykardia
Sposób podawania: doustnie/odoskrzelowo/
Dawkowanie: 1-2 porcje ewentualnie powtórzenie po 15-20 min

SALBUTAMOL rozszerza oskrzela
Postać: areosol 1 dawka 0,1 mg, amp 0,5 mg/1ml
Wskazania: stan astmatyczny
Działania uboczne: drżenia mięśniowe, bóle głowy, tachykardia, zaburzenia rytmu, pobudzenie, zaburzenia snu, hiperglikemia
Sposób podawania: dożylnie, doustnie /odoskrzelowo/
Dawkowanie: areosol 0,1- 0,2 mg do 4 x na 24 godziny, dożylnie 0,25-0,5 mg powoli w ciągu 5 min, powtarzane co 4-6 godzin

WENTOLIN (SALBUTAMOL)postać: 2,5 mg do nebulizacji

Glikokortykosteroidy przeciwzapalnie, przeciwalergicznie

Wskazania: ostre schorzenia alergiczne, wstrząs anafilaktyczny, leczenie lub profilaktyka obrzęku mózgu, udaru mózgowego
Działania uboczne: przyrost masy ciała, nasilenie osteoporozy, zmiany skórne, cukrzyca, uczynnienie przebytej gruźlicy płuc
Sposób podawania: dożylnie
Dexaven
Postać: amp 4 mg/1ml, 8 mg/2ml

Dawkowanie: dożylnie 8-16 mg.

HYDROCORTISONUM HEMISUCCINATUM /CORHYDRON/
Postać: amp 100 mg/2ml (+ 3 ml rozpuszczalnik), 500 mg/2ml (+ 3 ml rozpuszczalnik)
Dawkowanie: dożylnie stan astmatyczny 100-400 mg, do 1,5/24 godz.

Aminophylina rozszerza mięśnie gładkie oskrzeli /i naczyń krwionośnych/, ↑ czynność serca
Postać: 370mg/100 ml.
Wskazania: astma, duszności, obrzęk płuc
Działania uboczne: tachykardia z szybką akcją komór, arytmia, spadek ciśnienia krwi, niepokój, nudności
Sposób podawania: dożylnie
Dawkowanie: dożylnie powoli 6-7 mg/kg

---