Mierniki wykonania planu
Efekt wykonania planu logistycznego może być mierzony miernikami ilościowymi (naturalnymi), wartościowymi (przeliczonymi na jednostki pieniężne) oraz wieloma innymi złożonymi miernikami strukturalnymi (produktywności, sprawności, poziomu wykorzystania, niezawodności, rentowności), a także miernikami chłonności (pracochłonności, materiałochłonności, kosztochłonności). Mierniki są wykorzystywane do oceny wykonania planów logistycznych, np. mierniki naturalne - ciężaru, ilości, powierzchni, pojemności -umożliwiają pomiar wyniku realizacji procesów logistycznych, np. liczby rozładowanych samochodów, ciężaru przewiezionych ładunków, ilości zmagazynowanych produktów.
Miernik to informacja pochodząca z pomiaru, wynika z zastosowanej formuły obliczeniowej i jest podana w jednostkach miary właściwych dla mierzonych wielkości. Dokładna definicja miernika obejmuje ponadto warunki pomiaru i zakres czasowy pomiaru danych służących do obliczenia wartości miernika.
Mierniki proste wyrażane są najczęściej w naturalnych jednostkach miary, natomiast mierniki złożone (syntetyczne, zagregowane) wyrażają wartościowo dane składowe formuły obliczeniowej miernika.
Do grupy uniwersalnych mierników oceny wykonania zadań i realizacji planów należą: produktywność, sprawność, stopień wykorzystania. Przyjmując, że plan obejmuje 100% wartości wyniku, który należało osiągnąć, zastosowane mierniki pozwalają ocenić rzeczywisty wynik w odniesieniu do założonego.
Produktywność - jest mierzona najczęściej w odniesieniu do wykonanych działań lub wykorzystanych zasobów. Jest miarą określającą relację rzeczywistego wyniku mierzonego w określonym czasie (np. liczby produktów, liczby zrealizowanych zamówień) - wyjścia, do wartości wykorzystanych zasobów (nakładów) - wejścia. Miernik jest definiowany jako:
Nakład (wejście)
Produktywność = -----------------
Wynik (wyjście)
Wyniki i nakłady mogą być wyrażone w kategoriach pieniężnych lub w innych (naturalnych) jednostkach miary. Miernik często określa wielkość produkcji (wyrobów, usług) uzyskanej z jednostki określonego zasobu, np. (wyjście):
— liczba rozładowanych palet,
— liczba dostarczonych ładunków,
— liczba wytworzonych produktów,
— liczba zrealizowanych zamówień,
— do rzeczywistej wielkości zużytych zasobów, np. (wejście):
— liczby przepracowanych godzin (godzina, zmiana robocza, doba, tydzień, miesiąc),
— ilości zużytego materiału lub paliwa,
— wielkości wykorzystywanej powierzchni,
— poniesionych kosztów.
Do określenia kolejnych dwóch mierników oceny wykonania planu - sprawność i stopnia wykorzystania - przypomnijmy
jaka może zostać wytworzona w określonym czasie (okresie planistycznym). Określa pełny potencjał rozpatrywanego zasobu
przedsiębiorstwa (np. mocy produkcyjnej maszyn i urządzeń, pojemności magazynowej), który teoretycznie może być wykorzystany. Przykładowa potencjalna (maksymalna) wydajność wyciągu narciarskiego wynosi 2000 osób na godzinę.
Przykład - potencjał dostawczy hurtowni stali na plac budowy odcinka autostrady wynosi 1,8 tys. ton wyrobów konstrukcyjnych stalowych (w kilku kategoriach: elementy konstrukcyjne, łączniki, pręty zbrojeniowe, wyroby ogólnobudowlane) na kalendarzowy tydzień pracy.
Miernik to informacja pochodząca z pomiaru, wynika z zastosowanej formuły obliczeniowej i jest podana w jednostkach miary właściwych dla mierzonych wielkości. Dokładna definicja miernika obejmuje ponadto warunki pomiaru i zakres czasowy pomiaru danych służących do obliczenia wartości miernika.
Mierniki proste wyrażane są najczęściej w naturalnych jednostkach miary, natomiast mierniki złożone (syntetyczne, zagregowane) wyrażają wartościowo dane składowe formuły obliczeniowej miernika.
Do grupy uniwersalnych mierników oceny wykonania zadań i realizacji planów należą: produktywność, sprawność, stopień wykorzystania. Przyjmując, że plan obejmuje 100% wartości wyniku, który należało osiągnąć, zastosowane mierniki pozwalają ocenić rzeczywisty wynik w odniesieniu do założonego.
Produktywność - jest mierzona najczęściej w odniesieniu do wykonanych działań lub wykorzystanych zasobów. Jest miarą określającą relację rzeczywistego wyniku mierzonego w określonym czasie (np. liczby produktów, liczby zrealizowanych zamówień) - wyjścia, do wartości wykorzystanych zasobów (nakładów) - wejścia. Miernik jest definiowany jako:
Nakład (wejście)
Produktywność =----------------------
Wynik (wyjście)
Wyniki i nakłady mogą być wyrażone w kategoriach pieniężnych lub w innych (naturalnych) jednostkach miary. Miernik często określa wielkość produkcji (wyrobów, usług) uzyskanej z jednostki określonego zasobu, np. (wyjście):
-liczba rozładowanych palet,
-liczba dostarczonych ładunków,
-liczba wytworzonych produktów,
-liczba zrealizowanych zamówień,
-do rzeczywistej wielkości zużytych zasobów, np. (wejście):
-liczby przepracowanych godzin (godzina, zmiana robocza, doba, tydzień, miesiąc),
-ilości zużytego materiału lub paliwa,
-wielkości wykorzystywanej powierzchni,
-poniesionych kosztów.
Do określenia kolejnych dwóch mierników oceny wykonania planu - sprawność i stopnia wykorzystania - przypomnijmy (rozdział 7.8) miary zdolności (mocy) produkcyjnej.
Potencjalna (maksymalna, teoretyczna) zdolność (moc) produkcyjna - to maksymalna ilość produktów, jaka może zostać wytworzona w określonym czasie (okresie planistycznym). Określa pełny potencjał rozpatrywanego zasobu przedsiębiorstwa (np. mocy produkcyjnej maszyn i urządzeń, pojemności magazynowej), który teoretycznie może być wykorzystany. Przykładowa potencjalna (maksymalna) wydajność wyciągu narciarskiego wynosi 2000 osób na godzinę.
Przykład - potencjał dostawczy hurtowni stali na plac budowy odcinka autostrady wynosi 1,8 tys. ton wyrobów konstrukcyjnych stalowych (w kilku kategoriach: elementy konstrukcyjne, łączniki, pręty zbrojeniowe, wyroby ogólnobudowlane) na kalendarzowy tydzień pracy.
Efektywna (oczekiwana, możliwa) zdolność (moc) produkcyjna - to możliwa do osiągnięcia liczba produktów, jaka może zostać wytworzona w określonym czasie (okresie planistycznym), np. ze względu na prace remontowo-konserwacyjne, prowadzone równolegle inwestycje, problemy z dostawcami. Innymi słowy, jest to maksymalna (wielkość produkcji) liczba produktów, której można oczekiwać w warunkach normalnych. Dla wspomnianego wcześniej wyciągu narciarskiego nie zawsze wszystkie miejsca są zajęte, występują awarie (przestoje) wyciągu i efektywna wydajność może wynosić 1750 osób na godzinę.
Przykład - awaria dwóch samochodów ciężarowych, brak ciągłej dyspozycyjności kierowców oraz problemy z dojazdem i lokalne objazdy na plac budowy spowodowały, że aktualna zdolność dostawcza hurtowni stali na piać budowy autostrady zmalała do 1,5 tys. ton wyrobów konstrukcyjnych stalowych, w bieżącym kalendarzowym tygodniu pracy.
Kolejne dwa mierniki - sprawność i stopień wykorzystania - służą do oceny wykonania planu.
Sprawność - jest miarą określającą relację rzeczywistego wyniku (wielkości produkcji) do efektywnej (dostępnej) zdolności produkcyjnej w określonym czasie (okresie planistycznym).
Rzeczywista wielkość produkcji (wynik, wyjście)
Sprawność =----------------------------------------------------
Efektywna zdolność produkcyjna
Przykład - problemy z zaopatrzeniem hurtowni, błędy w bieżących uzgodnieniach specyfikacji załadunkowych pomiędzy działem zaopatrzenia odcinka robót na autostradzie a hurtownią stali spowodowały, że rzeczywista wielkość dostaw wyniosła 1,35 tys. ton wyrobów konstrukcyjnych stalowych w ostatnim kalendarzowym tygodniu pracy, co spowodowało sprawność (1,35 tys. ton / 1,5 tys, ton) = 90%._
Stopień wykorzystania - jest miarą określającą relację rzeczywistego wyniku (wielkości produkcji) do potencjalnej (maksymalnej) zdolności produkcyjnej (zdolności produkcyjnej maszyn I urządzeń, maksymalnej powierzchni magazynowej) w określonym czasie (okresie planistycznym).
Rzeczywista wielkość produkcji (wynik, wyjście)
Stopień wykorzystania =---------------------------------------------------------
Potencjalna (maksymalna) zdolność produkcyjna
Rozdział 8
2