Mierniki wykonania planu

Efekt wykonania planu logistycznego może być mierzony miernikami ilościowymi (naturalnymi), wartościowymi (przeliczonymi na jednostki pieniężne) oraz wieloma innymi złożonymi miernikami strukturalnymi (produktywności, sprawności, poziomu wykorzy­stania, niezawodności, rentowności), a także miernikami chłonności (pracochłonności, materiałochłonności, kosztochłonności). Mierniki są wykorzystywane do oceny wykonania planów logistycznych, np. mierniki naturalne - ciężaru, ilości, powierzchni, pojemności -umożliwiają pomiar wyniku realizacji procesów logistycznych, np. liczby rozładowanych samochodów, ciężaru przewiezionych ładunków, ilości zmagazynowanych produktów.

Miernik to informacja pochodząca z pomiaru, wynika z zastosowanej formuły obliczeniowej i jest podana w jednostkach miary właściwych dla mierzonych wielkości. Dokładna definicja miernika obejmuje po­nadto warunki pomiaru i zakres czasowy pomiaru danych służących do obliczenia wartości miernika.

Mierniki proste wyrażane są najczęściej w naturalnych jednostkach miary, natomiast mierniki złożone (syntetyczne, zagregowane) wyra­żają wartościowo dane składowe formuły obliczeniowej miernika.

Do grupy uniwersalnych mierników oceny wykonania zadań i realizacji planów należą: produktywność, sprawność, stopień wykorzystania. Przyjmując, że plan obejmuje 100% wartości wyniku, który należało osiągnąć, zastosowane mierniki pozwalają ocenić rzeczywisty wynik w odniesieniu do założonego.

Produktywność - jest mierzona najczęściej w odniesieniu do wykonanych działań lub wykorzystanych zasobów. Jest miarą określającą relację rzeczywistego wyniku mierzonego w określonym czasie (np. liczby produktów, liczby zrealizowanych zamówień) - wyjścia, do wartości wykorzystanych zasobów (nakładów) - wejścia. Miernik jest definiowany jako:

Nakład (wejście)

Produktywność = -----------------

Wynik (wyjście)

Wyniki i nakłady mogą być wyrażone w kategoriach pieniężnych lub w innych (natu­ralnych) jednostkach miary. Miernik często określa wielkość produkcji (wyrobów, usług) uzyskanej z jednostki określonego zasobu, np. (wyjście):

— liczba rozładowanych palet,

— liczba dostarczonych ładunków,

— liczba wytworzonych produktów,

— liczba zrealizowanych zamówień,

— do rzeczywistej wielkości zużytych zasobów, np. (wejście):

— liczby przepracowanych godzin (godzina, zmiana robocza, doba, tydzień, miesiąc),

— ilości zużytego materiału lub paliwa,

— wielkości wykorzystywanej powierzchni,

— poniesionych kosztów.

Do określenia kolejnych dwóch mierników oceny wykonania planu - sprawność i stopnia wykorzystania - przypomnijmy

jaka może zostać wytworzona w określonym czasie (okresie planistycznym). Określa pełny potencjał rozpatrywanego zasobu

przedsiębiorstwa (np. mocy produkcyjnej maszyn i urządzeń, pojemności magazynowej), który teoretycznie może być wykorzystany. Przykładowa potencjalna (maksymalna) wydajność wyciągu narciarskiego wynosi 2000 osób na godzinę.

Przykład - potencjał dostawczy hurtowni stali na plac budowy odcinka autostrady wynosi 1,8 tys. ton wyrobów konstrukcyjnych stalowych (w kilku kategoriach: elementy konstrukcyjne, łączniki, pręty zbrojeniowe, wyroby ogólnobudowlane) na kalendarzowy tydzień pracy.

Miernik to informacja pochodząca z pomiaru, wynika z zastosowanej formuły obliczeniowej i jest podana w jednostkach miary właściwych dla mierzonych wielkości. Dokładna definicja miernika obejmuje po­nadto warunki pomiaru i zakres czasowy pomiaru danych służących do obliczenia wartości miernika.

Mierniki proste wyrażane są najczęściej w naturalnych jednostkach miary, natomiast mierniki złożone (syntetyczne, zagregowane) wyra­żają wartościowo dane składowe formuły obliczeniowej miernika.

Do grupy uniwersalnych mierników oceny wykonania zadań i realizacji planów należą: produktywność, sprawność, stopień wykorzystania. Przyjmując, że plan obejmuje 100% wartości wyniku, który należało osiągnąć, zastosowane mierniki pozwalają ocenić rzeczywisty wynik w odniesieniu do założonego.

Produktywność - jest mierzona najczęściej w odniesieniu do wykonanych działań lub wykorzystanych zasobów. Jest miarą określającą relację rzeczywistego wyniku mierzonego w określonym czasie (np. liczby produktów, liczby zrealizowanych zamówień) - wyjścia, do wartości wykorzystanych zasobów (nakładów) - wejścia. Miernik jest definiowany jako:

Nakład (wejście)
Produktywność =----------------------

Wynik (wyjście)

Wyniki i nakłady mogą być wyrażone w kategoriach pieniężnych lub w innych (natu­ralnych) jednostkach miary. Miernik często określa wielkość produkcji (wyrobów, usług) uzyskanej z jednostki określonego zasobu, np. (wyjście):

-liczba rozładowanych palet,

-liczba dostarczonych ładunków,

-liczba wytworzonych produktów,

-liczba zrealizowanych zamówień,

-do rzeczywistej wielkości zużytych zasobów, np. (wejście):

-liczby przepracowanych godzin (godzina, zmiana robocza, doba, tydzień, miesiąc),

-ilości zużytego materiału lub paliwa,

-wielkości wykorzystywanej powierzchni,

-poniesionych kosztów.

Do określenia kolejnych dwóch mierników oceny wykonania planu - sprawność i stopnia wykorzystania - przypomnijmy (rozdział 7.8) miary zdolności (mocy) produkcyjnej.

Potencjalna (maksymalna, teoretyczna) zdolność (moc) produkcyjna - to ma­ksymalna ilość produktów, jaka może zostać wytworzona w określonym czasie (okresie planistycznym). Określa pełny potencjał rozpatrywanego zasobu przedsiębiorstwa (np. mocy produkcyjnej maszyn i urządzeń, pojemności magazynowej), który teoretycznie może być wykorzystany. Przykładowa potencjalna (maksymalna) wydajność wyciągu narciarskiego wynosi 2000 osób na godzinę.

Przykład - potencjał dostawczy hurtowni stali na plac budowy odcinka autostrady wynosi 1,8 tys. ton wyrobów konstrukcyjnych stalowych (w kilku kategoriach: elementy konstrukcyjne, łączniki, pręty zbrojeniowe, wyroby ogólnobudowlane) na kalendarzowy tydzień pracy.

Efektywna (oczekiwana, możliwa) zdolność (moc) produkcyjna - to możliwa do osiągnięcia liczba produktów, jaka może zostać wytworzona w określonym czasie (okresie planistycznym), np. ze względu na prace remontowo-konserwacyjne, prowadzone równo­legle inwestycje, problemy z dostawcami. Innymi słowy, jest to maksymalna (wielkość produkcji) liczba produktów, której można oczekiwać w warunkach normalnych. Dla wspom­nianego wcześniej wyciągu narciarskiego nie zawsze wszystkie miejsca są zajęte, występują awarie (przestoje) wyciągu i efektywna wydajność może wynosić 1750 osób na godzinę.

Przykład - awaria dwóch samochodów ciężarowych, brak ciągłej dyspozycyjności kierowców oraz problemy z dojazdem i lokalne objazdy na plac budowy spowodowały, że aktualna zdolność dostawcza hurtowni stali na piać budowy autostrady zmalała do 1,5 tys. ton wyrobów konstrukcyjnych stalowych, w bieżącym kalendarzowym tygodniu pracy.

Kolejne dwa mierniki - sprawność i stopień wykorzystania - służą do oceny wykonania planu.

Sprawność - jest miarą określającą relację rzeczywistego wyniku (wielkości produkcji) do efektywnej (dostępnej) zdolności produkcyjnej w określonym czasie (okresie planistycz­nym).

Rzeczywista wielkość produkcji (wynik, wyjście)

Sprawność =----------------------------------------------------

Efektywna zdolność produkcyjna

Przykład - problemy z zaopatrzeniem hurtowni, błędy w bieżących uzgodnieniach specyfikacji załadun­kowych pomiędzy działem zaopatrzenia odcinka robót na autostradzie a hurtownią stali spowodowały, że rzeczywista wielkość dostaw wyniosła 1,35 tys. ton wyrobów konstrukcyjnych stalowych w ostatnim kalendarzowym tygodniu pracy, co spowodowało sprawność (1,35 tys. ton / 1,5 tys, ton) = 90%._

Stopień wykorzystania - jest miarą określającą relację rzeczywistego wyniku (wiel­kości produkcji) do potencjalnej (maksymalnej) zdolności produkcyjnej (zdolności produk­cyjnej maszyn I urządzeń, maksymalnej powierzchni magazynowej) w określonym czasie (okresie planistycznym).

Rzeczywista wielkość produkcji (wynik, wyjście)

Stopień wykorzystania =---------------------------------------------------------

Potencjalna (maksymalna) zdolność produkcyjna