Narkomania to patologiczne zjawisko społeczne, uzależnienie spowodowane krótszym lub dłuższym zażywaniem leków (głównie przeciwbólowych środków narkotycznych) lub innych środków uzależniających (narkotyki, leki uspokajające i psychotropowe).
ZMIANA PRZYCZYN ZAŻYWANIA NARKTYKÓW
Z zażywaniem substancji psychoaktywnych ludzkość miała do czynienia już w najstarszych okresach historii. Współcześnie jednak zmieniły się przyczyny i formy ich zażywania, a wygląd zewnętrzny przestał być elementem identyfikującym subkulturę, której członkowie zażywają narkotyki. Zażywanie narkotyków przestało być wyrazem kontestacji, buntu przeciw zakłamaniu i konformizmowi starszego pokolenia, staje się natomiast modą, formą spędzania wolnego czasu, zaspokojenia potrzeby przeżycia silnych wrażeń lub ucieczki od stresów i flustracji.
ZMIANA STEREOTYPU NARKOMANA
Nałóg zażywania narkotyków traktowano zazwyczaj jako przejaw słabej woli i ułomności charakteru, czyli cech niższych klas społecznych. Stopniowo następowała w opinii społecznej zmiana stereotypu narkomana z człowieka słabego na osobnika uwikłanego w działania o charakterze przestępczym. Obecnie po narkotyki sięgają coraz bogatsi, dobrze wykształceni, ambitni ludzie zorientowani na karierę i sukces. Narkotyki służą im do zwiększenia aktywności psychicznej i fizycznej, a także relaksu i rozrywki towarzyskiej. Okazjonalne zażywanie narkotyków nie wiąże się już z potępieniem społecznym.
PRESJA GRUPY RÓWIEŚNICZEJ, PROBLEM Z WŁASNĄ TOŻSAMOŚCIĄ
Zażywanie narkotyków jest najczęstsze wśród ludzi młodych, głównie z powodu chęci doznania niezwykłych wrażeń. Młodzież częściej sięga po narkotyki również z powodu poczucia niedopasowania do rówieśników, dorosłych i samego siebie, wynikającego z szybkich zmian dokonujących się w sferze ich osobowości, postaw i zainteresowań. W miarę dorastania zmienia się również zakres kontaktów interpersonalnych, stopniowemu rozluźnieniu ulegają kontakty dziecka z rodzicami, a coraz większego znaczenia nabierają grupy rówieśnicze. Przynależność do określonej grupy pozwala uzyskać poczucie własnej tożsamości. Grupa rówieśnicza często umożliwia identyfikację, daje poczucie przynależności i zapewnia bezpieczeństwo. Środowisko rówieśnicze często wywiera presję i namawia jednostkę do zażywania narkotyków.
UCIECZKA OD NEGATYWNYCH EMOCJI
Inna przyczyną sięgania po substancje psychoaktywne może być poczucie niskiej wartości, mała satysfakcja z własnych dokonań, poczucie bezradności. Również duża rozbieżność między ja rzeczywistym a ja idealnym prowadzi do flustracji i napięcia. Narkotyki mogą sprawić, że nasze problemy staną się odległe i mało ważne. Sprawią, że będziemy się czuć odprężeni i zadowoleni. Zmieni się wizja siebie i świata. Ucieczka w narkotyki jest sposobem na stworzenie nowego obrazu siebie i lepszej wizji rzeczywistości. W wyniku pozytywnego wzmocnienia narkotyki mogą szybko stać się jednym sposobem poprawy nastroju.
NARKOMANIA JAKO OBJAW NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO
Jednostka często sięga po narkotyki, gdy pojawiają się u niej problemy emocjonalne, zaburzenia w nastroju, zaburzenia osobowości, niepowodzenia związane z karierą lub życiem osobistym, depresje, próby samobójcze. Zażywanie środków psychoaktywnych traktuje się jako ucieczkę od problemów, jednak ich przyjmowanie sprzyja pogłębianiu się już występujących trudności i wywołuje nowe problemy. Narkomania zazwyczaj związana jest również z używaniem innych używek. Przyswojenie sobie jednego nałogu sprzyja powstawaniu innych. Sięganie po środki psychoaktywne występuje również, gdy jednostka ma trudności z kontaktami interpersonalnymi oraz problemy z adaptacją.
STATYSTYKA
W ramach monitorowania problemu narkotyków i narkomanii Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii realizuje badania dotyczące używania narkotyków w populacji generalnej oraz wśród młodzieży szkolnej. W 2007 roku 16 procent badanej młodzieży deklarowało chociaż jednorazowy kontakt z marihuaną i haszyszem, a w przypadku amfetaminy 4 procent. Rozpowszechnianie używania narkotyków w Polsce jest niższe niż w innych krajach Unii Europejskiej, z wyłączeniem zażywania leków uspokajających i nasennych bez konsultacji z lekarzem ( 18 procent badanych). Najnowsze oszacowanie oparte na badaniach populacyjnych z 2006 roku wskazuje, że liczba osób długotrwale używających narkotyków, u których występują problemy natury społecznej i zdrowotnej, mieści się w przedziale 100 000 - 125 000 osób. Dane z 2007 roku wskazują na 214 przypadków odnotowanych zgonów z powodu narkotyków.
Bibliografia:
- „Narkomania - podręcznik dla nauczycieli, wychowawców i rodziców” - Zygfryd Juczyński,
- „Psychologia i życie” - Gerrig, Zimbardo,