Merton „Funkcje jawne i ukryte”

Paradygmat analizy funkcjonalnej w socjologii.

Merton stwierdza że niezbędne dla kodyfikacji paradygmatu funkcjonalnego w socjologii będzie utworzenie paradygmatu złożonego z zasadniczych pojęć i problemów.

Taki paradygmat zawierać powinien:

jakiemu elementowi przypisuje się funkcje?

Koncepcje dyspozycji subiektywnych ( motywów i celów)

Koncepcje konsekwencji obiektywnych ( funkcji i dysfunkcji)

funkcja - dające się obserwować skutki, przyczyniające się do adaptacji i modyfikacji danego systemu

dysfunkcja- takie rezultaty, które adaptację czy modyfikację pomniejszają.

Każde zjawisko może mieć zarówno skutki funkcjonalne jak i dysfunkcjonalne.

koncepcje jednostki której dana funkcja służy, wymogów funkcjonalnych ( potrzeb, warunków wstępnych) , mechanizmów przez które funkcje są spełniane, alternatyw funkcjonalnych, kontekstu strukturalnego, dynamiki i zmiany

problemy uprawomocnienia analizy funkcjonalnej

problemy implikacji ideologicznych analizy funkcjonalnej

Cele paradygmatu:

uporządkowanie reguł służących prowadzeniu analiz, zawierać powinien zbiór pojęć jakimi socjolog musi się posługiwać

powinien nakierować bezpośrednio na założenia, na których oparta jest analiza funkcjonalna

uwrażliwienie socjologów na ściśle naukowe znaczenie różnych typów analizy funkcjonalne

Zjawiska poddawane analizie funkcjonalnej

W materiale opisowym powinny się znaleźć:

rozmieszczenie w strukturze społecznej ludzi uczestniczących we wzorze

rozważenie innych sposobów zachowania wypartych przez doniosłość obserwowanego wzoru

znaczenie uczuciowe i poznawcze przypisywane wzorowi przez jego uczestników

rozróżnienie motywacji uczestników wzoru od obiektywnego zachowania, jakiego wzór wymaga

prawidłowości w zachowaniach nie dostrzegane przez uczestników, które są powiązane z zasadniczym wzorem.

Funkcje jawne i ukryte

Rozróżnienie wprowadzone w celu zapobieganiu mieszania świadomych motywacji w zachowaniach społecznych z ich obiektywnymi konsekwencjami.

Myśliciele i badacze jak : G.H.Mead, W.G.Sumner, W.Thomas i F.Znaniecki rozrózniali kategorie stanów subiektywnych dyspozycji od kategorii na ogół nie dostrzeganych, czyli obiektywnych konsekwencji funkcjonalnych.

Funkcje jawne- odnoszą się do obiektywnych skutków dla określonej jednostki, które przyczyniają się do jej adaptacji i korygowania, a które zostały w tym celu pomyślane

Funkcje ukryte - odnoszą się do takich samych skutków, ale nie zamierzonych i nie dostrzeganych.

Heurystyczne cele rozróżnienia na funkcje jawne i ukryte

wyjaśnianie analizy pozornie irracjonalnych wzorów społecznych,

czyli wielu stale występujących praktyk, które pomimo długotrwałego sposobu postępowania nie spełniają swoich jawnych celów. ( np. ceremoniały wywoływania deszczu) Pojęcie funkcji ukrytej kieruje uwagę na skutki takie jak oddziaływanie na osobowości indywidualne czy zwartości i trwałość grupy. A zatem pozornie irracjonalne zachowanie okazuje się funkcjonalne względem grupy.

Podział zwraca uwagę na dziedziny badań pożyteczne dla teorii.

Na te obszary zachowań, postaw, poglądów, w których najlepiej można spożytkować wiedze fachową. Dopóki ogranicza się do funkcji jawnych, to poszukiwania są raczej wynikiem zaleceń ludzi interesu, praktyków. Dopiero tam gdzie socjologowie odstąpili od badania funkcji jawnych na rzecz ukrytych wnieśli wkład w naukę- badania w Western Electric w Hawthorne- związek między oświetleniem a wydajnością robotników.

Poważny przyrost wiedzy socjologicznej.

Poprzez ujawnienie ukrytych funkcji danego postępowania czy poglądu, który nie należy do wiedzy powszechnie dostępnej, ponieważ jest nie zamierzonym i na ogół nie dostrzeganym skutkiem społecznym i psychologicznym. ( np. wzór konsumpcji ostentacyjnej Veblena - bezpośrednie, jawne funkcje nie ujmują w całości powszechnych wzorów konsumpcji.).

Odkrycie funkcji ukrytej przyczynia się do lepszego sprecyzowania koncepcji funkcji spełnianych przez pewne wzory społeczne, ale też wprowadza odmienny jakościowo wkład do stanu wiedzy.

Zapobiega zastępowaniu analizy socjologicznej naiwnymi osądami moralnymi.

Osądy moralne odnoszą się bowiem zwykle do funkcji jawnych i analiza f. Ukrytych często je podważa.

Z funkcjonalnego punktu widzenia trwałe wzory i struktury społeczne spełniają zazwyczaj funkcje pozytywne, które w danym momencie nie mogą być odpowiednio zaspokajane przez inne istniejące wzory i struktury.

Niektóre funkcje machiny politycznej.

Rozpatrujemy dwa typy zmiennych socjologicznych:

kontekst strukturalny, który utrudnia moralnie aprobowanym strukturom spełnianie zasadniczych funkcji społecznych, ustępując pola machinacjom politycznym. W USA jest to rozproszenie władzy. Stąd tez funkcjonalne wady oficjalnej struktury rodzą strukturę alternatywną ( nieoficjalną) mającą za zadanie spełniać rzeczywiste potrzeby w sposób bardziej skuteczny- machinę polityczną.

podgrupy, których specyficzne potrzeby nie są zaspokajane, z wyjątkiem f. Ukrytych, które są wypełniane przez machinę polityczną.

Potem następuje dłuższa wypowiedź na temat tego w jaki sposób i dla jakich grup machina polityczna spełnia swoje funkcje. Wymienione są między innymi funkcja humanizacji i personifikacji wszelkich sposobów dopomagania będącym w potrzebie.

- klasy upośledzone są jedna z podgrup dla której machina polityczna stanowi źródło zaspokajania potrzeb nie spełnianych odpowiednio przez legalna strukturę społeczną.

- biznes- m.pol. dostarcza takich przywilejów politycznych, które zapewniają natychmiastowe zyski ekonomiczne.

- dostarczenie alternatywnych kanałów ruchliwości społecznej ludziom, którzy w innym wypadku byliby pozbawieni możliwości awansu konwencjonalnymi sposobami.

- służenie biznesowi nielegalnemu poprzez umożliwienie mu działania służącego spełnianiu potrzeb ekonomicznych dużego rynku z pominięciem należytej interwencji rządu.

Machina polityczna spełnia obecnie pewne funkcje, które nie są właściwie zapewniane przez przyjęte kulturowo czy formalne struktury.

Każda próba wyeliminowania jakiejś istniejącej struktury społecznej, jeśli nie zapewnia zastąpienia jej odpowiednimi strukturami alternatywnymi, które miałyby spełniać jej dotychczasowe funkcje, jest skazana na niepowodzenie. Wszelkie dążenie do zmiany z pominięciem jawnych i ukrytych funkcji spełnianych przez poddawaną zmianie organizację nie jest forma inżynierii społecznej.

Społeczne funkcje organizacji pomagają w kształtowaniu struktury, podobnie jak struktura przyczynia się do kształtowania skuteczności spełnianych funkcji.

Struktura wpływa na funkcję, a funkcje wpływają na strukturę.

1

---