TEMAT: Dom i rodzina jako wartości - motyw powracający w literaturze różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
WSTĘP
Motyw domu i rodziny pojawia się od najwcześniejszych epok w literaturze polskiej. Oczywiście w różnych utworach i w różnych epokach pełni zupełnie inne funkcje i przedstawiany jest w różny sposób. Jest on bardzo bliski każdemu człowiekowi. W domu najczęściej zaznajemy opieki, życzliwości i miłości. W nim czujemy się dobrze i bezpiecznie. Jednak nie zawsze tak jest. Bardzo często dom to pobojowisko, miejsce rojące się od wzajemnych żalów, pretensji i złych humorów. Literatura przedstawiła go zarówno z tej dobrej, jak i tej złej strony. Pojęcie domu może być odczytywane na wiele sposobów. Dom to pomieszczenie mieszkalne, miejsce stałego zamieszkania, rodzina, ojczyzna, a nawet świątynia. Dom symbolizuje bezpieczeństwo, trwałość, schronienie, twierdzę, zaś jako miejsce zorganizowane, uporządkowane i ogrodzone jest symbolem porządku, ładu kosmicznego, pępka świata.
Z kolei rodzina to grupa osób połączonych ze sobą pokrewieństwem lub powinowactwem. Rodzina jest podstawową grupą społeczną występującą we wszystkich historycznie znanych typach społeczeństw i kultur, składa się z małżonków i ich dzieci, oraz krewnych małżonków. Rodzina odgrywa ważną rolę w procesie socjalizacji. Szczęśliwa rodzina to skarb. Kiedy rodzina się kocha, potrafi pokonać wszelkie trudności. Ale w naszej społeczności pełno jest rodzin rozbitych. Widzimy je na co dzień, nie tylko w filmach. Ciągle słyszymy o rozbitych rodzinach i walce małżonków o prawa do dzieci. Często jest też tak, że rodzice w pogoni za pracą, sukcesami i pieniędzmi lub też topiąc swe problemy, smutki i brak pracy w alkoholu, zapominają o swoich dzieciach. Ma to ogromny wpływ na ich życie. Ludzie bez domu, bez rodziny czują się osamotnieni, zagubieni, bezradni. Sieroty są najczęściej odporne na krzywdę, zło, są zaradniejsze i samodzielniejsze. Gorzej z ich psychiką - życie bez rodziców odciska piętno na psychice osieroconych dzieci i degradująco wpływa na ich przyszłość.
Dom może być jedynie miejscem. W nieco szerszej perspektywie dom można interpretować jako miejsce związane z dzieciństwem. Dom to także pewne poczucie tożsamości, korzeni - takie odczytanie narzuca nam motyw domu jako ojczyzny. Dom to azyl, miejsce święte, pozwalające na chwilę wytchnienia i oderwania się od rzeczywistości. Dom może też mieć wartość negatywną, jako miejsce, w którym powstają traumy, urazy, kompleksy. I takie właśnie znaczenia domu pojawiają się w literaturze niemal wszystkich epok.
W dawnych epokach, w okresie Polski niepodległej, dom zapewniał rodzinne warunki materialne i był „szkołą życia” dla przyszłych pokoleń. W okresie zaborów był również ostoją tradycji i polskości.
-1-