ImiÄ™ i Nazwisko

Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe - zaliczenie

Stosunki międzynarodowe

Zagrożenia militarne bezpieczeństwa Polski

1. Ogólne uwarunkowania bezpieczeństwa.

2. Zmienność i nieprzewidywalność.

3. Zaskoczenie jako podstawowe uwarunkowanie bezpieczeństwa.

4. Doświadczenia (uwarunkowania ) historyczne.

5. Uwarunkowania geograficzne

6. Ogólne uwarunkowania bezpieczeństwa

7. Zmienność i nieprzewidywalność

1. Ogólne uwarunkowania bezpieczeństwa.

Bezpieczeństwo możemy definiować na wiele sposobów. Szczególnie w XXI wieku
w erze globalizacji. Jeszcze sto lat temu najskuteczniejsze sojusze zawierano pomiędzy państwami, bliskimi sobie politycznie lub kulturowo, ponadto koalicje zawierano pomiędzy sąsiadami, bądź państwami na jednym kontynencie. W obecnym czasie, głównym czynnikiem determinującym zawieranie koalicji jest czynnik ustroju politycznego. Pakt północnoatlantycki NATO tworzą tzw. kapitalistyczne Państwa demokracji zachodniej. Głównymi czynnikami determinującymi bezpieczeństwo narodowe są: potencjał militarny, potencjał gospodarczy, potencjał demograficzny, położenie geograficzne i geopolityczne, polityka zagraniczna oraz wyznaczniki kulturowe.

Stanisław Koziej, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, bezpieczeństwo definiuje zarówno jako stan (osiągnięte poczucie bezpieczeństwa danego podmiotu), jak i proces (zapewnianie poczucia bezpieczeństwa podmiotu). Bardziej praktyczne jest podejście drugie, odzwierciedlające naturalny, dynamiczny charakter zjawiska bezpieczeństwa. W tym sensie bezpieczeństwo danego podmiotu to ta dziedzina jego aktywności, której treścią jest zapewnianie możliwości przetrwania (egzystencji) i swobody realizacji własnych interesów
w niebezpiecznym środowisku, w szczególności poprzez wykorzystywanie szans (okoliczności sprzyjających), stawianie czoła wyzwaniom, redukowanie ryzyka oraz przeciwdziałanie (zapobieganie i przeciwstawianie się) wszelkiego rodzaju zagrożeniom dla podmiotu i jego interesów.

Bezpieczeństwo narodowe należy rozumieć poprzez cel działania państwa i rządu
w celu zapewnienia wewnętrznych i zewnętrznych warunków zapewniających rozwój państwa, jego życiowym interesom których utrata zagroziłaby żywotności i podstawowym wartościom państwa. Podstawowe interesy narodowe są niezmienne i oparte na całościowej koncepcji bezpieczeństwa państwa, uwzględniającej aspekty polityczno-militarne, ekonomiczne, społeczne i ekologiczne. Interesy narodowe wynikają z fundamentalnych
i niezmiennych wartości Polski, a ich realizacja stanowi dla państwa i jego mieszkańców potrzebę nadrzędną. Zgodnie z Konstytucją RP należą do nich: zapewnienie niepodległości, nienaruszalności terytorialnej, wolności, bezpieczeństwa, poszanowania praw człowieka
i obywatela, a także zachowanie dziedzictwa narodowego oraz ochrona środowiska naturalnego w warunkach zrównoważonego rozwoju

Wyzwaniem dla każdego podmiotu, państwa jest sposób zapewnienia bezpieczeństwa. Sprawdzonym a zarazem najwłaściwszym jest zapewnienie bezpieczeństwa poprzez wytworzenie warunków do zdobycia przewagi militarnej, ekonomicznej i kulturowej nad pozostałymi, czyli zapewnienie bezpieczeństwa poprzez własną siłę.

2. Zmienność i nieprzewidywalność.

Zmienność i nieprzewidywalność stanowią podstawowe uwarunkowania bezpieczeństwa. Wynikają one z natury naszego świata, nieustannie rozwijającej się przyrody a przede wszystkim technologii. Wszystkie te czynniki powodują nieuchronne i stałe zmiany, działania których czasem nie jesteśmy w stanie przewidzieć, te uwarunkowania są ściśle ze sobą powiązane i stanowią integralną całość. Te czynniki odgrywają natomiast ogromną rolę w bezpieczeństwie państwa. W tematyce zmienności głównie należy skupić się na zmienności polityki państwa, zmienności sojuszy lub koalicji. Historia państwowości polskiej przedstawia nam kilka spektakularnych całkowitych zmian polityki obronnej i zagranicznej państwa oraz zmian sojuszników. W naszej historii doświadczyliśmy bolesnych upokorzeń związanych
z tym że nasi sojusznicy zmieniali się w naszych wrogów lub nie dotrzymywali obietnic, lecz również państwo polskie zmieniało niespodziewanie swoją politykę zagraniczną, obronną oraz koalicjantów.

W 1683 roku Jan III Sobieski rozgromił armię turecką pod Wiedniem, ratując Austrie
i cała Europę przed najazdem tureckim i prawdopodobną islamizacją. Wydawać by się mogło że czynem tym zaskarbimy sobie wieczną wdzięczność i przyjaźń Austrii, oraz wieczną nienawiść Turcji. Nic bardziej mylnego. Już 89 lat później Austria była jednym z państw uczestniczących w rozbiorze I Rzeczypospolitej. Należy wspomnieć że jednym państwem
w Europie które nie uznało rozbiorów i upadku państwa polskiego była Turcja. W odstępie
90 lat Austria od państwa którego byliśmy sojusznikiem a nawet wybawcą stała się naszym grabarzem.

Również Polska dokonywała całkowitej zmiany geopolityki i zrywała sojusze.
W latach 1989 - 1990 Polska z kursu proradzieckiego, prowschodniego momentalnie przybrała prozachodni, wystąpiła z układów wojskowych i ekonomicznych sprzymierzających ją ze Związkiem Radzieckim, a następnie podjęła skuteczne próby związania się sojuszami wojskowymi i ekonomicznymi z zachodnią Europą i Stanami Zjednoczonymi Ameryki Północnej.

Jednak najbardziej nieprzewidywalnym i tragicznym w skutkach był zwrot w polskiej polityce w 1939 roku. Marszałek Piłsudski swoją politykę chciał oprzeć na utworzeniu tzw. federacji państw która odgrodziła by Polskę od Rosji Radzieckiej, niestety wizja ta legła
w gruzach. Piłsudski uważał Rosję za najgroźniejszego wroga polskiej państwowości, ponadto uważał, że sojusz Rosji i Niemiec byłby wyrokiem dla bytu Polski. W związku z tym postanowił o dążeniu do polepszenia stosunków z Niemcami. Należy tu dodać że miał ułatwione zadanie, gdyż Hitler był zafascynowany militarnymi sukcesami i umiejętnościami Piłsudskiego. 26 stycznia 1934 w Berlinie podpisano deklarację polsko-niemiecką
o niestosowaniu przemocy. Doprowadziło to do normalizacji i poprawy stosunków polsko-niemieckich w latach 1934-1939. Deklaracja została podpisana, gdy Józef Piłsudski nabrał przekonania, że Francja jest coraz słabszym sojusznikiem Polski i Polska musi sama unormować stosunki z Niemcami. Bezpośrednio potwierdziła to odmowa Francji przyjęcia tajnej propozycji wojny prewencyjnej przeciw Niemcom w obronie postanowień traktatu wersalskiego, wysuniętej przez Piłsudskiego w 1933 roku. Na Hitlera po podpisaniu traktatu spadła ostra krytyka w Niemczech, część z niemieckiej klasy politycznej uważała Hitlera za polonofoba. Po podpisaniu traktatu zwiększyła się wymiana handlowa pomiędzy Polską
a Niemcami, ponadto Hitler snuł plany wspólnej z Polską napaści na Związek Radziecki, oraz złożył ofertę przystąpienia Polski do paktu antykominternowskiego. O przyjaznych stosunkach polsko - niemieckich świadczy niniejszy fakt, w 1935 roku po śmierci Piłsudskiego, w Berlinie odprawiono mszę żałobną z udziałem Hitlera i najwyższych urzędników państwowych. Ponadto, wysocy niemieccy dygnitarze partyjni i wojskowi tacy jak Goering, Ribbentrop czy Goebels byli częstymi gośćmi w Polsce. Herman Goering często polował w Polsce z Prezydentem Mościckim, ponadto został odznaczony Orderem Orła Białego. Również propaganda niemiecka przedstawiała Polskę jako bliskiego partnera politycznego i gospodarczego Niemiec. Zbliżenie polsko - niemieckie nie było na rękę Francji i Wielkie Brytanii, w tych państwach prasa i politycy przedstawiali Polskę jako państwo faszystowskie. W 1938 roku przed zajęciem Czechosłowacji Hitler obawiał się zbrojnej odpowiedzi Związku Radzieckiego, w związku z tym wystosował pismo do władz Rzeczypospolitej z zapytaniem czy w takim przypadku przepuszczą przez swoje terytorium Armię Czerwoną. W odpowiedzi otrzymał zapewnienie o nie przepuszczeniu wojsk radzieckich przez Polskę. Należy tu nadmienić że Polska brała udział w tzw. Rozbiorze Czechosłowacji. Hitler stale wysuwał do rządu polskiego propozycję przystąpienia Polski do paktu antykominternowskiego i wspólnego ataku na ZSRR.

Jednakże stało się inaczej, 6 kwietnia 1939 minister spraw zagranicznych Józef Beck podpisał w Londynie dwustronne porozumienie polsko-brytyjskie o gwarancjach wzajemnej pomocy wojskowej na wypadek agresji niemieckiej. W ciągu jednego dnia minister Beck zmienił dotychczasową politykę obronna i zagraniczną, uległ mglistym zapewnieniom Brytyjczyków o pomocy wojskowej. Brytyjczykom zależało na podpisaniu takiego paktu, ponieważ tym ruch kierowali pierwsze uderzenie Hitlera właśnie na Polskę, odsuwając te zagrożenie od krajów zachodu. Zarówno Francja jak i Wielka Brytania nie były przygotowane do wojny. Franklin Delano Roosvelt w 1939 roku twierdził że Niemcy są zdecydowane uderzyć na zachód, również lord Halifax otrzymywał w styczniu 1939 roku informacje wywiadowcze o planowanym ataku Niemiec na zachód. 31 marca Chamberlain w czasie wystąpienia w Izbie Gmin zapewnił o udzielenie gwarancji Polsce. Naiwność Becka była niezrozumiała również dla Halifax, ministra spraw zagranicznych Królestwa Brytyjskiego,
i części polityków brytyjskich. Halifax otwarcie mówił że nie zamierza wywiązywać się
z tego paktu w dniu 31.03.1939 roku twierdziÅ‚: ”Nie uważamy, że gwarancje udzielone Polsce bÄ™dÄ… nas wiÄ…zać”. W tydzieÅ„ później do tych gwarancji przyÅ‚Ä…czyÅ‚a siÄ™ Francja. 28 kwietnia Hitler przemawiajÄ…c w Reichstagu uznaÅ‚ umowy Polski z WielkÄ… Brytania i FrancjÄ… za pogwaÅ‚cenie polsko-niemieckiej deklaracji o nieagresji i za jej anulowanie przez PolskÄ™, co zostaÅ‚o przyjÄ™te jako jednostronne zerwanie tego porozumienia przez III RzeszÄ™.

Zdziwienie swoimi dziaÅ‚aniami Beck wywoÅ‚aÅ‚ również w Polsce, pozbawiony zaplecza politycznego WÅ‚adysÅ‚aw Studnicki napisaÅ‚ broszurÄ™ pt. „Wobec nadchodzÄ…cej drugiej wojny Å›wiatowej”, która krytykowaÅ‚a zawarcie paktu sojuszniczego z Wlk. BrytaniÄ…. ArgumentowaÅ‚ w niej, że Londyn zamierza wciÄ…gnąć ZSRR do koalicji, za co Anglia może „zapÅ‚acić” mu wschodnimi województwami Polski. Broszura ta, wydana jeszcze w czerwcu 1939 roku, zostaÅ‚a skonfiskowana przez polski rzÄ…d. SÅ‚uszność tez postawionych przez Studnickiego odnoÅ›nie polsko-brytyjskiego sojuszu potwierdziÅ‚ jednak rozwój późniejszych wydarzeÅ„.

Chociaż ustalenia układu zobowiązywały Wielką Brytanię do pełnej
i natychmiastowej pomocy Polsce w razie agresji III Rzeszy to rzeczywistość nie speÅ‚niÅ‚a polskich oczekiwaÅ„. Wielka Brytania 3 wrzeÅ›nia 1939 r. wypowiedziaÅ‚a Niemcom wojnÄ™. Jednak prócz blokady morskiej Niemiec (w której zostaÅ‚ w dniu 17 wrzeÅ›nia 1939 r. zatopiony lotniskowiec HMS „Courageous”) i nalotu samolotów RAF na niemieckie bazy morskie w Wilhelmshaven, Cuxhaven i Brunsbuttelkoog w dniu 5 wrzeÅ›nia, nie podjęła żadnych poważnych dziaÅ‚aÅ„ militarnych wobec Niemiec w 1939 roku. Zamiast tego sojusznicy Polski podjÄ™li dość niezrozumiaÅ‚e przedsiÄ™wziÄ™cia, które przeszÅ‚y do historii jako tzw. „dziwna wojna”.

3. Zaskoczenie jako podstawowe uwarunkowanie bezpieczeństwa.

Samo słowo zaskoczenie można interpretować na wiele sposobów dlatego próbując definiować to pojęcie warto zajrzeć do słownika języka polskiego PWN, który zawiera wiele różnorodnych objaśnień tego terminu. Są to m. in.: napaść na kogoś niespodziewanie, zdarzenie lub wystąpienie czegoś nieoczekiwanie dla kogoś, wprawienie kogoś w zdumienie lub zakłopotanie czymś niespodziewanym. Element zaskoczenia odgrywa świetną rolę
w polityce militarnej państwa. Jest jednym z najskuteczniejszych działań strategicznych
i zazwyczaj daje ogromną szansę na zwycięstwo. W historii świata wiele zdarzeń historycznych było efektem zaskoczenia. Jednym z takich zjawisk był chociażby dzień
17 września 1939 r. agresja Związku Radzieckiego na Polskę, atak na Pearl Harbor, Hiroszimę, atak na World Trade Center z 11 września 2001r. Zaskoczenie, ruch wyprzedający ma niesamowite działanie psychologiczne, wywołują panikę wśród społeczeństwa, rodzi się chaos, działania takie uniemożliwiają skuteczne kierowanie państwem bądź jego obroną. Głównym celem zapewnienia bezpieczeństwa narodowego powinni być nie dopuszczenie do sytuacji w której działanie przeciwnika bądź konkurenta jest dla totalnym zaskoczeniem.

4. Doświadczenia (uwarunkowania ) historyczne.

Czy Polska jako państwo, biorąc pod uwagę ilość nieszczęść, porażek wojennych, zaborów, może być traktowane jako państwo uciemiężone, nieszczęśliwe, skazane tylko na przyjmowane od innych oznak współczucia w związku z poniesionymi stratami i ofiarami?
W czasie jednej z wizyt międzynarodowych Pan Prezydent Lech Kaczyński, spotkał się właśnie z takim podejściem jednego z Prezydentów Europy Zachodniej, który na początku rozmowy zaczął wyrażać żal i współczucie dla naszego państwa i narodu w związku
z poniesionymi porażkami i stratami. Wówczas Prezydent KaczyÅ„ski, przerwaÅ‚ mu mówiÄ…c: „nie traktujcie nas jako narodu ofiar, to Polacy powstrzymali pochód turecki i rozgromili ich pod Wiedniem, to Polacy zatrzymali pochód komunistów na zachód i pokonali ich pod WarszawÄ…, to w koÅ„cu my rozmontowaliÅ›my ZwiÄ…zek Radziecki i w koÅ„cu to Polacy jako jedyni zdobyli MoskwÄ™ i rzÄ…dzili na Kremlu przez dwa lata”. CzerpiÄ…c ze wszystkich doÅ›wiadczeÅ„ historycznych powinniÅ›my odnosić siÄ™ nie tylko do porażek ale także do naszych zwyciÄ™stw. Nauka z bolesnych porażek powinna być przestroga dla przyszÅ‚ych pokoleÅ„, musimy czerpać wnioski z upadku I Rzeczypospolitej, klÄ™ski wrzeÅ›niowej i upadku II Rzeczypospolitej, w taki sposób by już nigdy nie popeÅ‚nić takich bÅ‚Ä™dów. JednoczeÅ›nie powinniÅ›my czerpać naukÄ™ z naszych zwyciÄ™stw militarnych, kulturalnych i ekonomicznych. Warto przypominać o sile i mocarstwowoÅ›ci paÅ„stwa polskiego w XV, XVI i XVII wieku.
W rządzeniu państwem, w zapewnianiu bezpieczeństwa dla Polski nie może być czasu na eksperymenty. Rządzący powinni pełnymi garściami czerpać z doświadczeń przeszłości. Czerpiąc z historii powinniśmy pamiętać, że sojusze nie są w stanie zapewnić nam bezpieczeństwa, na pewno pomogą ale przede wszystkim to my jako państwo musimy dysponować odpowiednią siłą militarną, ekonomiczną, polityczną i kulturalną by być w stanie przeciwstawić się jakiejkolwiek agresji czy naciskowi, czy to militarnemu, ekonomicznemu czy kulturalnemu. Osłabianie polityczne, ekonomiczne a przede wszystkim militarne stały się główną przyczyną upadku I Rzeczypospolitej. Nie właściwe prowadzenie polityki zagranicznej, nie realne sojusze, całkowite oparcie na nich strategii bezpieczeństwa narodowego oraz niewłaściwa strategia obronna i błędy dowódców przyczyniły się do klęski wrześniowej i upadku II Rzeczypospolitej. Tysiącletnia historia państwowości polskiej jest skarbnicą wiedzy i doświadczeń, nam i rządzącym Polską pozostaje tylko wyciągać właściwe wnioski.

5. Uwarunkowania geograficzne

Trudne położenie geograficzne Polski, nie jest spowodowane ukształtowaniem terenu, słabym zaopatrzeniem w wodę, brakiem dostępu do morza czy słabą jakością gleby. Państwa polskie leży w centrum Europy, każdy szlak prowadzący ze wschodu na zachód (lub odwrotnie) oraz z północy na południe wiedzie przez Polskę. Każdy kto chciał panować nad Europą musiał zdobyć ten strategiczny szlak. Jego zdobycie otwierało bramy dalszych podbojów. Ponadto, zarówno na wschodzie jak i na zachodzie sąsiadujemy z państwami które od zawsze dążyły do podkreślenia swojej mocarstwowości, za każdym razem przeszkodą
w dążeniu do tych celów było państwo polskie. Niestety, zarówno wschodnia jak i zachodnia granica państwa polskiego pozbawiona jest naturalnych przeszkód w postaci gór, rzek. Stwarzało to i nadal stwarza zagrożenie przed trudnym do odparcia atakiem nieprzyjaciela
i niemożliwością oparcia obrony na naturalnej infrastrukturze. Od początku istnienia państwo polskie musiało stawiać czoła agresji swoich sąsiadów. Trudne położenie geograficzne powinno determinować działania państwa w kierunku wytworzenia skutecznych systemów obronnych zabezpieczających bezpieczeństwo narodowe.

5. Zmienność i nieprzewidywalność

Zmienność, nieprzewidywalność, zaskoczenie stanowiÄ… podstawowe uwarunkowania bezpieczeÅ„stwa wynikajÄ…ce z natury Å›wiata, jego przyrody i z kolei życia spoÅ‚ecznego, w których ciÄ…gÅ‚y ruch, bÄ™dÄ…cy fundamentalnym atrybutem Å›wiata powoduje nieuchronne zmiany niemożliwe do „przewidzenia”

8

---