ORGANIZACJA ŁOWIECTWA. Łowiectwo- jest to element ochrony środowiska, oznacza ochronę zwierząt łownych i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami gospodarki rolnej i leśnej oraz rybackiej. cel: ochrona drzewostanu, zachowanie różnorodności zwierząt i gospodarowanie populacjami, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego na rzecz poprawy warunków bytowania, spełnianie potrzeb społecznych w zakresie uprawnienia myślistwa, krzewienia tradycji oraz krzewienie etyki i kultury łowieckiej. plany łowieckie- roczne plany i wieloletnie plany łowieckie. typy obwodów łowieckich: leśny 40% i polny poniżej 40%. organizacje łowieckie- 1893r. Towarzystwo Myśliwskie we Lwowie; 1871r. Towarzystwo łowieckie we Lwowie, 1923r. I org łowieckie funkcjonuje po dzień dzisiejszy. 1934r. Komisja wyceny trofeum zwierzyny. Obszary łowieckie wydzierżawia się kołom łowieckim polskiego związku łowieckiego na czas krótszy niż 10 lat.

PIELĘGNACJA DRZEWOSTANU W FAZACH ROZWOJOWYCH. faza uprawy i nalotu. 1.prace pielęgnacyjne: obróbka powierzchniowa gleby, zwalczanie mechaniczne i chemiczne chwastów, przerzedzanie za gęstych siewów, nawożenie organiczne lub mineralne.

2.czyszczenia wczesne (cięcia pielęgnacyjne): regulacja składu gatunkowego, usuwa się gatunki niepożądane i przerosty.

młodniki i podrosty- czyszczenia późne, celem ich jest: regulowanie składu gatunkowego, wyrównanie tempa wzrostu, usuwanie przerostów i rozpieraczy, normowanie zwarcia, poprawa jakości i zdrowotności przez usuwanie osobników niepożądanych.

tyczkowina i drągowina- trzebieże wykonywane są co 3 lub 5 lat. selekcja pozytywna: ochrona najwartościowszych drzew, poprawa jakości surowca drzewnego, poprawa stanu sanitarnego i biologicznego, zwiększenie przyrostu miąższości, zachowanie siły produkcyjnej gleby, dostarczenie cienkich użytków międzyrębnych. drzewostan dojrzewający- trzebieże późne powtarzane co 5-8 lat, cięcia w tym okresie trwale przerywają ach koron nie mogą być stosowane więc tak często. Te cięcia pielęgnacyjne mają na celu: skrócenie okresu produkcji przez osiąganie przyrostu z prześwietlenia, czyli grubości drzew, wzmożenie siły wytwórczych siedliska poprzez zintensyfikowanie procesów glebowych (zwiększenie ilości światła, ciepła, wilgoci docierającej do gleby), przygotowanie drzewostanu do odnowienia: skrócenie cyklu produkcyjnego (naturalne odnowienie pod okapem drzewostanu macierzystego); w drzewostanie o specjalnym znaczeniu- ochronnym spotęgowanie ochronnej roli lasu./ zwykle ta faza kończy się już wyrębem lasu.

SKŁAD GATUNKOWY DRZEWOSTANU- jest to najważniejsza cecha drzewostanu, od niej zależą inne, a także uzależnione są czynności gospodarcze w lesie. drzewostan lity (jednogatunkowy)- liczebność jednego gatunku stanowi co najmniej 90%; w sposób naturalny występuje tylko w specjalnych warunkach mieszany (wielogatunkowy): liczebność jednego gatunku jest mniejsza niż 90%, w Polsce dominują drzewostany mieszane z przewagą sosny. cechy drzewostanów mieszanych: są żyźniejsze, występuje przemienny system korzeniowy, ma lepszy obieg składników pokarmowych, mniejsza kwasowość gleb, występuje większe zróżnicowanie gatunków roślin i zwierząt, większa produktywność.

Na skład gatunkowy drzewostanów rzutują warunki środowiskowe- przy bardzo trudnych i skrajnych, drzewostany mogą być lite.

ROLA WIATRU W LESIE. działanie wiatru może być bardzo pożyteczne jak i bardzo szkodliwe i zależy od sił oddziaływania wiatru. wiatry mają stałe rozmieszczenie na kuli ziemskiej. działanie wiatrów negatywne- może występować obłamywanie gałęzi, łamanie całych drzew, osuszanie gleby, erozja wietrzna gleby, nadmierna transpiracja roślin. szkodliwa działalność wiatru nasila się ze wzrostem jego prędkości, dochodząc do niszczycielskiego działania przy prędkościach 13m/s, przejawiającego się w postaci wiatrołomów. działanie wiatrów pozytywne- umożliwia zapylanie roślin, strząsa liście z drzew.

ROZMIESZCZENIE PIONOWE LASU- leśne piętra roślinności w górach w Polsce.

400-600m npm

1.piętra pogórza (lasy mieszane, z dużym udziałem gatunków typu liściastego , dąb grab, buk, sosna, jodła, charakterystyczny typ lasu to grąd)

2.piętro regla dolnego- kraina buka do wysokości 1000-1250m, dominuje buk, domieszka jodły, świerk, wiąz, jesion, topola osika.

3.piętro regla górnego- kraina świerka do wysokości 1250-1550m, dominuje świerk, a inne są domieszką.

4.piętro kosodrzewiny- sosna, kosówka (zatrzymują lawiny śnieżne i podwyższają górną granicę lasu).

5.piętro hal wysokogórskich- piętro alpejskie (roślinność hal upodabnia je do tundry- wierzby karłowate i płożące).

6.piętro turni- granica wiecznych śniegów- powyżej 2300m, nagie strome skały, mchy i porosty.

HISTORIA LASÓW EUROPEJSKICH- okres sosny i brzozy- okres ten miał miejsce przed 8000lat p.n.e. w okresie tym, zasiedliły się leśne gatunki pionierskie: brzoza, sosna, osika w towarzystwie wierzb. Klimat był wówczas suchy i zimny. okres leszczyny klimat w dalszym ciągu się ocieplał, jednak brakowało wilgoci. poza leszczyną pojawiły się dalsze gatunki drzewiaste: dęby, lipy i wiązy, stanowiące niewielką jeszcze domieszkę lasów sosnowo brzozowych. okres mieszanych lasów dębowych- (okres atlantycki) znaczną część niżową Europy środkowej zajmowały w tym czasie mieszane lasy dębowe z domieszką innych gatunków liściastych: wiązu, lipy i graba. Sosna zepchnięta została na słabsze piaszczyste gleby. Jodła i buk stały się panującymi gatunkami lasach środkowo europejskich. świerk- północno wschodnie tereny Europy i tereny górskie. okres buka- jodła rozszerzyła swój zasięg na Alpy i Karpaty ok. 1000lat p.n.e zaczęła się ekspansja buka, a jej kulminacja przypada ok. 500lat p.n.e. świerk na północy Europy opanował Skandynawię i zajął północno wschodni teren Polski. w górach regiel dolny opanował buk.

WPŁYW CZŁOWIEKA NA LASY: wskutek plądrowniczego i nieracjonalnego użytkowanie lasu i sztucznego odnawiania powstały bardzo znaczne i przeważnie ujemne zmiany w jego stanie gatunkowym, budowie i stosunkach siedliskowych. Faworyzowanie litych drzewostanów świerkowych i sosnowych, tępienie buka, hodowla drzew niedostosowanych do siedliska, nieuwzględnienie pochodzenia drzew i ich odmian i ras klimatycznych. Brak pielęgnacji gleby i drzewostanów itp. sprawiły, że oprócz obniżenia i przyrostu również odnowienie naturalne, stało się w wielu miejscach utrudnione lub wręcz niemożliwe. Następstwem wymienionych działań człowieka jest fakt, że obecnie w Europie środkowej większa część lasów utraciła zdolność do naturalnego odnowienia i utrzymywania dynamicznej równowagi biocenotycznej. Nie można pominąć także innych niekorzystnych wpływów ze strony człowieka: użytkowania lasów dla celów rolniczych, użytkowanie ściółki dla rolnictwa.

WPŁYW NISKICH TEMPERATUR NA LAS: marznięcie nie zdrewniałych pędów, uszkadzanie kory i kambium, zamrażanie młodych pędów i kwiatów, wysadzanie roślin z gleby i pękanie pni, pękanie drzew podczas mrozu.

WPŁYW WYSOKICH TEMPERATUR NA LAS: występują bardzo rzadko, 50stopni C, buk grab, jesion- gładka i cienka kora, następuje porażenie miazgi, tj zamieranie kory, rany, są podatne na grzyby. Gleba od 50-60 stopni- zamieranie siewek.

WIEK DRZEWOSTANU- równowiekowe- lasy gospodarcze- tam gdzie stosuje się zręby zupełne i odnowienia sztuczne z siewu i sadzenia. różnowiekowe- lasy naturalne i pierwotne, oraz gospodarcze zagospodarowane rębnią przerębową lub zrębowo-przerębową.,

- ściśle różnowiekowe drzewostany są praktycznie niemożliwe: różny jest czas kiełkowania nasion, dosadzanie, wypadanie, samosiew; brzoza osika, sosna.

- w hodowli lasu za równo wiekowe uważa się: gdy w okresie młodszym różnice wieku poszczególnych drzew dochodzą do 10 lat, a w starszych do 20 lat

- klasy wieku IA, Ib, IIa, IIb.

oznaczanie wieku drzewostanów:

a)na podstawie ksiąg gospodarskich, w których jest historia drzewostanów (rok założenia i sposób powstania)

b)na ściętych drzewach licząc słoje+ 2-5 lat na siewkę.

c) drzewo stojące, na wiert świdrem przyrostowym szyi korzeniowej i policzenie słojów rocznych na wałeczku drewna

d)młodsze drzewostany iglaste: policzenie okółków gałęzi + dodanie 2-5 lat na wyrośnięcie jednego okółka.

fazy rozwojowe drzewostanów:

1)uprawa lub nalot- (uprawa- sadzenie, nalot-samosiew) trwa od chwili kiełkowania lub posadzenia do chwili zetknięcia się koron drzew czyli wystąpienia zwarcia, zależy np. od siedliska, tempa wzrostu, gęstości sadzenia. jest to faza indywidualnego wzrostu drzew, brak powiązań socjologicznych, drzewa nie wchodzą w stosunki konkurencyjne pomiędzy sobą. faza ta decyduje o udatności drzewostanu.

2)młodnik lub podrost- (do ok. 20-25 lat) młodnik pochodzi od odnowienia sztucznego na powierzchni otwartej a podrost z odnowienia naturalnego pod okapem drzewostanu. uwidacznia się konkurencja i drzewa oddziaływają na siebie. występuje od momentu zwarcia koron drzew do obumierania dolnych gałęzi, czyli tzw. oczyszczania się. Cechą tej fazy jest szybki wzrost, kulminacja rocznych przerostów i zróżnicowanie się drzewostanu.

3) faza tyczkowiny- od ok. 30-35 lat. pierśnica do ok. 30cm, wysokie tempo wzrostu na wysokość, stagnujący przyrost na grubość, drzewa są smukłe, dolne gałęzie silnie obumierają, korona nieduża i drzewostany narażone na wiatry i śniegołomy.

4)faza drągowiny- od ok. 30-50 lat, pierśnica 11-20 cm, spowolniony wzrost na wysokość, zaczyna się przyrost na grubość, Słabną procesy oczyszczania się i wydzielania drzew. Osiąganie wieku dojrzałości fizjologicznej.
5)drzewostan dojrzewający- od ok.50-80 lat, pierśnica 21-35cm; Wysokość drzew jest już ustalona i przyrosty są minimalne, utracenie zdolności rozrostu koron i ich regeneracji, przerywanie pułapu koron to powstawanie luk w sklepieniu leśnym, drzewa regularnie kwitną i obradzają, wzmożony przyrost na grubość, jeśli są cięcia pielęgnujące to występuje zjawisko przyrostu z prześwietlenia czyli wzmożony przyrost średnicy drzew.
6) drzewostan dojrzały- 80-100lat, pierśnica 36-50cm; osiągnięcie kulminacji przyrostu grubości, nadaje się do użytkowania rębnego, drzewostan wszedł do użytkowania rębnego, drzewostan wszedł w okres odnowienia naturalnego
7) starodrzew- powyżej 100lat, pierśnica pow. 50 cm; traci zdolność przyrostu, oznaki starzenia się, obumierają pojedyncze drzewa, zwarcie stopniowo i się rozluźnia

SUKCESJA EKOLOGICZNA- przebiegają niezmiennie w pewnym określonym kierunku, pod wpływem stale działającego czynnika. Prowadzą one do całkowitej zamiany jednej roślinności przez inną zupełnie różną od pierwotnej. jest to uporządkowany proces przemian jakim jest biocenoza Rozwój biocenozy przez oddziaływanie roślinności na środowisko, prowadzący do osiedlania się nowych gatunków. Typowym przykładem zmian sukcesyjnych jest nasuwanie się lasu na step.

ORGANIZACJA LEŚNICTWA W POLSCE

udział lasów państwowych 39%, niepaństwowych 61%. już ok. 80lecie lasów państwowych. Ministerstwo środowiska- odpowiedzialne za lasy państwowe, Dyrekcja lasów w Polsce, Nadleśnictwa, gatunki iglaste stanowią 71%. Instytut badawczy lesnictwa- prowadzą badanie na zapotrzebowanie gospodarki leśnej. 438 nadleśnictw w Polsce, w okolicah lublina 25, Białystok 32, Gdańsk 15, Katowice 40, krosno 27, Kraków 16, łódź 21, Olsztyn 35, piła 20, zielona góra 20.

ZALESIENIE- sadzenie lasu na powierzchni gdzie las się nie znajduje, ta powierzchnia nie była powierzchnią lasu. powiększenie powierzchni lasu odbywa się dzięki zalesianiu.

LICZEBNOŚĆ- liczba populacja w czasie, jest trudna do określenia, ponieważ zależy od specyfiki gatunku dynamika liczebności - zmiana liczby populacji w czasie.

1)dynamika liczebności wykładnicza- w krótkich przedziałach wiekowych jest duży przyrost osobników. po gwałtownej liczebności następuje ogromny spadek- gradacja (istnieje gdy jest duży potencjał populacji, dobra pasza, żerowa, występują rekwizyty terytorialne)

2) logistyczna- typowa dla populacji ssaków i ptaków, występuje gdy jest ekspansja terytorialna- charakteryzuje się tym, że zwierzęta osiedlają się w nowych warunkach: nastepuje ich wzrost. Później może się ona ustabilizować. Inwazje mają charakter przypadkowy, naturalny, zamierzony przez człowieka.

3)cykliczna - może charakteryzować się kształtem sinusoidy, a odległość między punktami ekstremalnymi jest stała, czyli odległości są równe.

POPULACJA- zespół osobników zamieszkujących na danym terenie, osobniki danej populacji, mogą się krzyżować. każda populacja ma swoją strukturę: rozrodczość, śmiertelność, liczebność.

ROZRODCZOŚĆ- cecha specyficzna dla gatunku i populacji, czynniki wpływające na rozrodczość są uwarunkowane środowiskiem cechy rozrodczości: długość ciąży (w czasie niekorzystnych warunków przy porodzie może powodować przedłużenie ciąży o kilka dni)

liczba młodych w miocie (uwarunkowana genetycznie i wiekiem samicy (im starsza tym więcej młodych) wiek osiągania dojrzałości rozrodczej- zależy od gatunku i może się przesuwać w wyniku złej kondycji u samic. samice dojrzewają szybciej. istnieje możliwość opóźnienia dojrzałości rozrodu

ŚMIERTELNOŚĆ- ubytek liczby osobników populacji, wywołany śmiercią osobników, najczęściej wyrażany w procentach. wyróżnia się śmiertelność minimalną ( występująca w warunkach optymalnych). śmiertelność ekologiczna (faktycznie istniejąca w przyrodzie zależną od czynników abiotycznych, chorób, drapieżników itd.

ROZMIESZCZENIE os w populacji- sposób rozmieszczenia osobników na określonym terenie. wyróżnia się rodzaje rozmieszczenia: skupiskowe- w skupieniach, tylko na danym Terenia, równomierne i przypadkowe.

FUNKCJE BRZEGU LASU:- brzeg drzewostanu- obejmujący po obu stronach skrajnego rzędu drzew obrzeżną partię lasu szerokości 5-10m, może być otwarty lub zamknięty. otwarty brzeg drzewostanu występuje często w lasach gospodarczych, głównie tam, gdzie gospodaruje się zrębami zupełnymi, najczęściej w jednopiętrowych i jednogatunkowych lasach. otwarty brzeg drzewostanu nie zabezpiecza lasu przed szkodami ze strony wiatrów i nie sprzyja powstawaniu w jego wnętrzu specyficznego klimatu.

zamknięty brzeg drzewostanu- z wykształconym okrajkiem oraz wypełnioną koroną drzew i podszytów partią brzeżną lasu, sięgającą od ściany w głąb drzewostanu co najmniej na odległość równą połowie wysokości starych drzew (10m i więcej ), zabezpiecza w znacznym stopniu drzewostan przed szkodami powodowanymi przez wiatr i przyczynia się do powstawania w jego wnętrzu zacisznej atmosfery. Szczególne znaczenia mają zamknięte brzegi drzewostanów na ekspozycjach silnie narażonych na działanie wiatrów burzowych, gdzie spełniają przede wszystkim rolę opaski przeciwwietrznej.

GATUNEK ŁOWNY, ZWIERZĘTA ŁOWNE, OPIS LICZEBNOŚCI ZWIERZĄT

Gatunki łowne- jest to określenie na drodze dokumentów Ministerstwa Środowiska. Nadzorują one łowiectwo.

ŁOŚ- gromada: ssaki, rząd: parzystokopytne, grupa: przeżuwające, rodzina: jeleniowate

- występuj na półkuli północnej

- na terenie Europy: łoś europejski i syberyjski, mandżurski

- na kontynencie: łoś alaskoński, syberyjski wschodni i środkowy

Liczebność łosi:

- Szwecja 340000

- Norwegia 90000

- Białoruś 30000

- Łotwa 17000

- Litwa 7000

- Polska 3000

Łosie występujące w Polsce: przed wojną 1200 łosi na terenach wschodnich po latach 20-stych 1,3 tys. Po II wojnie światowej żyło tylko kilka łosi. W [puszczy kampinoskiej stworzono dobre warunki dla tego gatunku oraz wzięto pod ochronę ale jego liczebność wzrosła przez naturalna imigrację. Maksymalna ilość łosi w Polsce miała miejsce w roku 1981 - 6000 sztuk. Pierwotnie łosie pojawiły się we Włodawie, a w Lublinie w 1971 roku odkryto jednego łosia. Załamanie liczebności nastąpiło w skutek tego że były postrzegane jako zagrożenie.

Łoś występuje:

- Polska północna wschodnia- 50%

- Lubelszczyzna- pojedyncze stanowiska

- Polska zachodnia- nie występuje.

W parkach liczebność łosi jest większa ponieważ występuj dobra roślinność oraz nie są niepokojone (brak odstrzałów). Dlatego tam się skupiają i rozwijają.

Różnica między samicami i samcami nie jest wielka. Byki są duże i większe od samic. Cechą charakterystyczną jest broda wysoko rosnąca. Poroże u łosia to nasady (bodylarz i łopatacz).

Aktywność dobowa- rano i wieczorami żerują

Łosie odżywiają się roślinnością, może być ona mało strawna (20-30%). W okresie letnim zjadają pokarm zielny. Mogą jeść również roślinność wodną. Losie dobrze pływają ale nie galopują. Jedzą sosnę która stanowi 50% ich pokarmu. W okresie letnim zjadają ok. 50 kg dziennie. W zimie 10kg dziennie. Samice osiągają dojrzałość rozpłodową w 2 roku życia. U samca także. Młode rodzą się w połowie maja.

JELEŃ- zwierze sztandarowe, ma znaczenie historyczne. Wieniec to poroże u samców. U nas występuje jeleń szlachetny (europejski). Zwierzę parzystokopytne. Rodzina: jeleniowate, występuje w Azji, Europie, Ameryce północnej, i w górach Atlas.

Wyróżniamy 14-27 gatunków.

- bałkański

- karpacki

- syberyjski

-mazurski

-nizinny

Jeleń szkocki nie żyje na terenie lasu.

Jelenie wapiki nie posiadają korony. Korona- odnogi w kształcie kielicha, są to odnóża poroża.

Wiek XX to wiek przesiedlenia jeleni z Beskidu Żywieckiego do Białowieży. Ameryka południowa, Nowa Zelandia, Australia- miejsca przesiedleń jeleni. W Nowej Zelandii brak drapieżników, dobra baza pokarmowa przyczyniły się do szybkiego rozwoju jelenia który zaczął zagrażać środowisku naturalnemu. W Europie zagęszczenie równoważy się z lesistością.

Liczebność jeleni:

-woj. Białostockie- 45

-obecnie jest 92000 jeleni w lasach państwowych

-na terenach Lubelszczyzny w okresie międzywojennym nie było w ogóle jeleni. Z czasem przesiedlono 50-60 sztuk

Przeciętna masa tuszy jelenia wynosi powyżej 100 kg. Masa tuszy w okresie zimowym jest większa, wzrasta w X a spada w III. Byki powiększają masę ciala w okresie rykowiska.

Żywienie jeleni: zimą byki- owies zwyczajny, łanie- sosna zwyczajna, dąb szypułkowy, wrzos zwyczajny.

Struktura socjalna jelenia szlachetnego w południowej i wschodniej Polsce:

-ugrupowania mieszane

-ugrupowania męskie

-ugrupowania pojedyncze

SARNA- parzystokopytne, rodzina: jeleniowate, gatunek: sarna. Sarna europejska: Europa i Polska. Pozostałe występują w Azji: sarna syberyjska (Mongolia, Kazachstan), jętrzańska (Rosja, Chiny), syczuańska (Europa)

Zmiana liczebności w Polsce:

75r- 300.000 / 47.000

80r- 400.000 / 55.000

89r- 480.000 / 128.000

90r- 550.000 / 166.000

96r- 660.000 / 140.000

Sarna charakteryzuje się:

-smukla budowa ciała, głowa smukła, pysk zakończony czarnymi nozdrzami, oczy mają poziome źrenice.

-uszy na 2/3 długości Glowy, cienka szyja, tułów krępy

-wysokie cienkie nogi, zakończone parą racic

-ogon szczątkowy

-występuje dymorfizm płciowy

-u samca okresowe poroże, ubarwienie sierści zmienia się sezonowo

-na zadzie plama

-u samca nakładanie poroża na zimę, ma 3 odnóża

-dobry węch (może rozpoznawać znaki pozostawione przez inne zwierzęta)

-dobry słuch

-oko jest astygmatyczne (wzrok mało ostry i zniekształcony, ale dobrze rozpoznaje ruch)

rytm dobowy życia zależy od pory roku:

-zima 6

- lato 8-12

Żerowanie trwa 190-340dni

Żucie pokarmu 270-440 dni

Sen 70-180 dni

Sarna żeruje wcześnie rano, w południe i godzinach wieczornych

Areały bytowania:

-bytuje na niewielkim terenie gdzie ma ostoję dzienną

- wielkość areału: 30-50ha na 1 osobnika

-w zimie sarny żyją w niewielkich zgrupowaniach. Latem i wiosną łączą się w większe zgrupowania

-terytorializm występuje latem u samców

-w ciagu roku 0,6 osobnika bytowało na powierzchni 50ha

Pokarm: zjadają tylko najbardziej odżywcze części roślin. Muszą pobierać wysoko energetyczny pokarm ze względu na ich masę ciała. Młode muszą przetrwać zimę i nabierają 12-14kg masy ciała

Rozród: przewaga samic, struktura płci 1:1,3 / 1:1,5, okres godowy przypada na sierpień, występuje zjawisko ciąży przedłużonej (10 miesiecy) 43% kóz rodzi bliźnięta, 30% pojedyncze, 12% trojaczki, 10% czworaczki. Początkowo koźle ukryte jest w trawie. Po tygodniu zaczyna się poruszać.

MUFLON- rząd parzysto kopytne, rodzina pustorogi, rodzaj: muflon. występowanie: Czechy 14.000, Niemcy 8.000, Węgry 9.000, polska 1.000

żeruje na terenach odkrytych tj łąka i pola, wyrządza duże szkody. jest roślinożercą, latem rośliny zielone, a zimą pędowe. rogi-ślimy, wrastają w oczodoły przez co osobniki ślepną, rosną już osobnikom kilkuletnim. jest to ogromną wadą tych zwierząt. rozród: ruja XI-XII, ciąża 5mcy, młode waży 2kg.

DZIK- rząd parzystokopytne, podrząd nieprzeżuwające, rodzina świniowate, rodzaj: dzik. występowanie: na Terenia Azji, Europy, Afryki, Australii. dziki mają dużą adaptację. był gatunkiem leśnym. zaczynają występowanie w środowisku polnym. wnikają w środowisko człowieka bo znajdują pokarm. zagęszczenie musi być regulowane przez człowieka. zyją w ugrupowaniach (watahy) na ich liczebność wpływają wilki. odżywianie: zjada napotkane gniazda ptaków, pokram zwierzęcy, pokarm roślinny, rołsiny uprawne. zwycięża silniejszy w walce o pokarm (konkurencja) rozród:- ruja XII, ciąża IV-V, ruja przez cały rok, obniżenie wieku rozrodu.

ZAJĄC- podstawowy gatunek w łowiectwie. W ostatnich latach nastąpił kryzys w liczebności populacji zajęcy Ostatnio proponowano aby objąć go ochroną. Zając bielak -> dominuje biała okrywa. EBHs jest to jednostka chorobowa u zajęcy. Zając szarak występuje w południowej Skandynawii i południowej Afryce. Zające żyjące w trudniejszych warunkach mają większą masę. Europa: 305kg, zachodnia Polska: 3,8kg, Lubelszczyzna: 4,5kg

Wymagania środowiskowe:

-preferuje gleby żyzne, pofałdowany teren

-biotyp- agrocenoza

-w lesie występowanie uzależnione jest od wielkości kompleksu

-nie da się obliczyć ilości zajęcy na terenach drzewnych

Pokarm:

-są roślinożerne, mają 2 siekacze, dobrze rozbudowane jelito ślepe, duża plastyczność zająca, 800g zielonej masy zjada. liczebność- 56 000. czynniki wpływające na zmniejszenie liczebności- duży wzrost gatunku drapieżnych, łowne- lisy, jenoty. gospodarka ludzka, myszkołów [potrafi zabijać małe zające, kruki atakują zające.

rozrodczość: samice młode: mniej młodych, samice stare: do 4 młodych. samica w ciągu roku daje 8,2 młodych, młode ważą po 100g, na początku są niedołężne, ale pod konie 1ego miesiąca ważą 800g

DANIEL- przedstawiciel jeleniowatych, parzystokopytny pochodzenia azjatyckiego, daniel europejski i daniel perski (na wymarciu). liczebność: ok. 8.000. w ostatnich latach zwiększyło się zainteresowanie danielami, dlatego zostały przesiedlone na Lubelszczyznę. aby daniel zaaklimatyzował się, amplituda miesięcy usi być wyższa niż 10 stopni występuje w małych grupach. cechy: odmiany barwy: płowa, jasna, czarna, biała; poroże, masa ciała, wymaganie siedliskowe: występuje w siedlisku leśnym, roslinożerca, jego przysmakiem są nasiona kasztanów. ugrupowania: samych byków lub rodzinne, aktywność dobowa: wczesny ranek, wieczór. rozród ruja X, ciąża 290 dni, nie ma ciąży utajonej, poród V, rodzą się pojedynki. gatunek perspektywiczny potrzeba mu mało kompleków leśnych, sporo gatunków żyje w hodowli zamkniętej.

Bór suchy- siedlisko: skrajnie ubogie, suche, słabe, świeże; Gleba: bielicowa właściwa, gleba słabo wykształcone; Runo: chrobotki, widłoząb miotlasty, mącznica lekarska; Drzewostan panujący- sosna, domieszkowy- brzoza; Podszyt- jałowiec
Bór świeży- siedlisko- żyzność- ubogie; wilgotność- świeże; Gleba: bielicowe właściwe; Runo: borówka czarna, gajnik lśniący, pomocnik baldaszkowaty; Drzewostan panujący- sosna; domieszkowy- brzoza, świerk; Podszyt: jałowiec, kruszyna, leszczyna
Bór wilgotny- siedlisko- żyzność- ubogie; wilgotność- wilgotne; Gleba: bielicowe, torfiasto- mineralne; Runo: borówka bagienna, bagno zwyczajne; Drzewostan panujący- sosna; domieszkowy- brzoza, świerk; Podszyt: jałowiec, kruszyna, wierzby, leszczyna
Bór bagienny- siedlisko- żyzność- ubogie; wilgotność- bagienne z b.płytką silnie kwaśną wodą gruntową; Gleba: torfowe; Runo: żurawina błotna, modrzewica zwyczajna, torfowce; Drzewostan panujący- sosna; domieszkowy- broza i świerk; Podszyt: kruszyna, wierzby krzewiaste:

Bór mieszany świeży- siedlisko- żyzność- dośc ubogie; wilgotność- świeże; Gleba: bielicowe, rdzawe; Runo: konwalijka dwulistna, orlica pospolita, poziomka pospolita, narecznica krótkoostna; Drzewostan panujący- sosna, świerk; domieszkowy- dąb, buk, modrzew, lipa, osika; Podszyt: jałowiec, jarząb, leszczyna, wiciokrzew
Bór mieszany wilgotny- siedlisko- żyzność- ubogie; wilgotność- wilgotne; Gleba: bielicowe właściwe, oglejone, torfiaste; Runo: tojeść pospolita, widłak jałowcowaty, płonnik strojny; Drzewostan panujący: sosna, świerk; domieszkowy- dąb, świerk, brzoza, osika, jodła, buk; Podszyt: kruszyna, wierzby krzewiaste, leszczyna
Bór mieszany bagienny- siedlisko- żyzność- ubogie; wilgotność- bagienne; Gleba: torfowo- murszowe, torfowe; Runo: wełnianka wąskolistna, turzyca pospolita, turzyca siwa, czermień błotna; Drzewostan panujący- sosna, świerk; domieszka- brzoza; Podszyt: kruszyna, wierzby krzewiaste
Las mieszany świeży- siedlisko- żyzność- średnio żyzne; wilgotność- świeże; Gleba: brunatne wyługowane, bielicowe, kwaśne; Runo: przylaszczka pospolita, gwiazdnica wielokwiatowa; turzyca palczasta, sałatnik leśny; Drzewostan panujący- sosna, dąb, buk, świerka; domieszkowy- modrzew, brzoza, osika, lipa, klon; Podszyt: leszczyna, trzmielina, kruszyna
Las mieszany wilgotny- siedlisko- żyzność- średnio żyzne; wilgotność- wilgotne; Gleba: bielicowe właściwe, oglejone, brunatne wyługowane; Runo: śmiałek darniowy, sit rozpierzchły; turzyca zajęcza; Drzewostan panujący- sosna, dąb, świerk, jodła; domieszkowy- brzoza, osika, lipa; Podszyt: kruszyna, leszczyna, jarząb, czeremcha
Las mieszany bagienny- siedlisko- żyzność- średnio żyzne; wilgotność- bagienne; Gleba: torfowe, murszowo torfowe; Runo: narecznica błotna, siedmiopalecznik błotny, fiołek błotny; Drzewostan panujący- sosna, świerk, brzoza, olsza; domieszkowy- brzoza, olsza, sosna, świerk; Podszyt: kruszyna, łoza, jałowiec, jarząb
Las świeży- siedlisko- żyzność- żyzne bardzo żyzne; wilgotność- świeże; Gleby: brunatne, wyługowane, niekiedy kwaśne, płowe właściwe; Runo: marzanka wonna, gajowiec żółty, turzyca leśna; Drzewostan panujący: dąb, buk, świerk; domieszkowy- modrzew, lipa, jawor; Podszyt; leszczyna, trzmielina, kruszyna, jarząb
Las wilgotny- siedlisko- żyzność- żyzne i bardzo żyzne; wilgotność- wilgotne; Gleba: brunatne właściwe, czarne ziemie; Runo: czyściec leśny, kostrzewa olbrzymia, niecierpek pospolity; Drzewostan panujący- dąb, jesion; domieszkowy- jesion, buk, wiąz, olcha; Podszyt: kruszyna, leszczyna, czeremcha, trzmielina, wierzby krzewiaste
Ols jesionowy- siedlisko- żyzność- b. żyzne; wilgotność- bagienne z płytką woda gruntową; Gleba: mułowo-murszowo- glejowe; Runo: chmiel zwyczajny, koziołek lekarski, Drzewostan panujący- jesion, olsza; domieszkowy- wiąz, dąb, brzoza; Podszyt: leszczyna, kruszyna, bez czarny, czeremcha

Ols typowy- siedlisko- żyzność- żyzne; wilgotność: wilgotne z bardzo płytką wodą gruntową; Gleba: murszowo- torfowe; Runo: wiązówka błotna, psianka słodkogórz; Drzewostan panujący; olsza; domieszkowy- jesion, brzoza, świerk; Podszyt: kruszyna, leszczyna, kalina, czeremcha
Las łęgowy- siedlisko- żyzność- żyzne i b. żyzne; wilgotność: okresowo zalewane i podtapiane o dużych wahaniach poziomy wody gruntowej; Gleba: mady, brunatne, czarnoziemne; Runo: bluszczyk kurdybanek, ziarnopłon wiosenny, nawłoć późna; Drzewostan panujący - dąb, jesion; domieszkowy- wiąz, lipa, klon, jawor, grab; Podszyt: bez czarny, bez koralowy, głóg, trzmielina, dereń, wierzby

Formacje leśne na kuli ziemskiej
1) Lasy w strefie przyrównikowej- lasy deszczowe, temp. 22-28stC; opady 1600 mm w ciagu roku minimalnie; gleby laterytowe czerwone i żółte, duża zawartość gliny; brak części ogranicznych; 5 warstw roślinnych; brak pór roku, brak słojów rocznych, kora gładka, cienka, jasna; produktywność ogólna produkcja suchej masy 500-600 t/ha; system korzeniowy płytki;
1a) Las tropikalny deszczowy górski- wzrost wysokości do 3500 - spadek temp., opadów ok. 2000. mniej gatunków, głównie paprocie drzewiaste, niższa wysokość lasu, mniej pięter lasu; część zrzuca liście
2) Lasy tropikalne zielone w porze deszczowej- lasy monsunowe- monsuny - stałe wiatry wiejącee na przemian w przeciwnych kierunkach; monsun lądowy- zimny, morski- letni; lasy niższe niż dżungla, świetliste, mniej pięter, zrzucają liście; najniższe piętro gęste zioła i trawy- bambus; lasy wysoko produkcyjne, hodowla,
3) Tropikalne lasy suche- suche gleby i klimat, opady 700-1500mm, roślinność niższa max 20-25 m, gruba kora, drewno twarde lub zastąpione gąbczastą tkanką magazynującą wodę; występowanie: wsch i płd- Zach Afryka, Indie, Brazylia, Ameryka Środkowa; znaczenie gospodarcze- drewno opałowe a) las sawannowy- głownie trawy i rzadkie kępy drzew i krzewów kserotermicznych, Afryka- baobaby; znaczenie krajobrazowe b) namorzynowy- zarośla mangrowe- płytkie brzegi mórz krajów tropikalnych, lasy lub zarośla rosnące w wodzie morskiej; korzenie powietrzne; c) tropikalne lasy iglaste- górskie tereny klimatu ciepłego, gleby ubogie; płd-wsch Azja i Ameryka Środkowa; głównie sosna; użytkowanie-drewno i zywica, odnowienia naturalne i sztuczne d) lasy bambusowe- 60 rodzajów i ok. 700 gatunków; gleby dobre o przewietrzane, niziny, wymagając wys. Temp. i równomiernych opadów; użytkowane na plantacjach na grunty wykarczowane i rolne e) lasy galeriowe - wzdłuż rzek które zaopatrują je w wilgoć, roślinność podobna jak w dżungli, Afryka Środkowa i Ameryka Płd. f) wtórne lasy tropikalne- pod wpływem człowieka, obiegowy wyrąb lasu, g) lasy deszczowe ciepłej i umiarkowanej strefy klimatycznej- bogate i równomierne opady, ciepło, gleby dobre; sklepienie luźne, bujny wzrost roślinności zielnej, paproci, palm, bambusów
4) Twardolistne lasy ciepłej i umiarkowanej strefy klimatycznej- klimat: gorące i suche lata, krótkie i łagodne zimy- klimat łagodny; wyst: Basen Morza Śródziemnomorskiego, płd. Afryka, Chile, Australia; typowe lasy oliwne i gaje cyprysowe; dąb korkowy; wprowadzone: agawy, opuncje, pomarańcze i cytryny; obecnie odbudowa lasów naturalnych w tej strefie
5) Lasy letnie- lasy liściaste umiarkowanej Stefy klimatycznej zrzucające liście na zimę- występowanie- Europa Zach., Anglia, USA, Azja; opady 700-1500mm rocznie; iglaste sosny i świerki; roślinność: gat. Lasotwórcze;
6) Lasy mieszane liściasto- iglaste umiarkowanej strefy klimatycznej oraz lite lasy iglaste- wyst. Europa płn, i środkowa Azja; gorsze warunki cieplne i krótszy okres wegetacyjny; Lasy sekwojowe z udziałem daglezji i tuji olbrzymiej, jodły olbrzymiej; rezerwaty i parki narodowe
7) Lasy iglaste chłodnej strefy klimatycznej- występowanie: Europa płn., Azja i Ameryka Płn.; przechodzi w tundrę; gatunki drzew; sosna, świerk, jodła syberyjska, modrzew syberyjski i limba; drzewa iglaste nie zrzucające liście; asymilacja wczesna wiosną i późną jesienią maksymalnie wykorzystanie okresu wegetacyjnego; drzewa iglaste mniej narażone na śniegołomy; duża produkcyjność

---