BIELINEK KAPUSTNIK - PIERRIS BRASSICAE
rząd : motyle /Lepidoptrea
rodzina: bielinkowate / pieridae
Rośliny żywicielskie: Gąsienice żerują na warzywach kapustnych., chrzanie , gorczycy , rzodkiwi i innych krzyżowych , a także na nasturcji i rezedzie . Motyle żywią się nektarem kwiatów różnych roślin uprawnych i dziko rosnących. Chętnie oblatują pola z lucerną i koniczyną . Morfologia: Motyl jest biało - żółty o rozpiętości skrzydeł 50-60 mm . Naroża przedniej pary skrzydeł są brunatne lub czarne a na tylnej parze występuje plamka koloru naroży. Przednie skrzydła samicy mają parę dużych brunatnych lub czarnych plamek . U samca plamki te nie występują ., Jajo jest żółte o odcieniu pomarańczowym żeberkowane , owalne długości ok. 1,2 mm . Gąsienica barwy żółtozielonej z czarnymi plamkami różnej wielkości z czarna głową o ciele długości do 45 mm . Poczwarka zamknięta kanciasta zielonawo szara z plamkami dłu. Ok. 25mm . Zwalczanie: Należy niszczyć skupiska kwitnących chwastów z rodziny krzyżowych . W okresie masowego wylęgania się gąsienic zaleca się opryskiwanie plantacji biopreparatem Dipel Thuricide HP lub Bactospeine PM 6000 wszystkie w dawce 0,5 -1 kg /ha lub jednym z insektycydów .
BRUDNICA MNISZKA- LYMANTRIA MONACHA
rząd: motyle /lepidoptera
rodzina: brudnicowate /lymantriidae
Występuje w lasach liściastych i mieszanych , często roi się w lipcu i sierpniu. Jest to motyl , przednie skrzydła ma białe z licznymi brązowoczarnymi plamami i poprzecznymi zygzakami. Skrzydła tylne są brązowoszare. Jajo kuliste nieco spłaszczone średnicy 1mm najpierw różowo czerwone później perłowoszare. Gąsienica zielonoszare brodawkami pokrytymi długimi włoskami. Gąsienice zgryzają liście i igły prawie wszystkich drzew liściastych i iglastych. Świerk sosna.
CHOWACZ BRUKWIACZEK- Centorrhynchus napi
Rodz: chrząszcze /coleoptera
Rząd: ryjkowcowate / curclionidae
Opis: żerują na: kapuście glowiastej, kalafior, kalarepa, brukiew, rzepa, rzodkiew, rzepak, gorczyca.
Biologia: chrząszcze zimują pod ściółką lub w ziemi. Na początku kwietnia opuszczają miejsce zimowania i przelatują na pola. Po wstępnym żerowaniu i kopulacji samice składają pojedynczo jaja(jedna samica może złożyć do 60 jaj) w kwietniu/maju w dołkach specjalnie wygryzionych w tk roś. rozwój trwa 30-40 dni. Przepoczwarzają się one w glebie w kolebkach ziemnych, w tym stadium pozostają przez ok.. 30dni. W tym stanie chrząszcze nie opuszczają kolebek pozostają tam przez zimę. W ciągu roku powstaje jedno pokolenie.
Zwalczanie: w okresie sadzenia rozsad usuwać i niszczyć roś. z chodnikami wygryzionymi przez larwy. Z kapusty nasiennej usuwać porażone liście zanim larwy przejdą do łodygi. W przypadku stałego pojawiania się szkodnika należy 2 krotnie opryskać rozsadę(z odstępem 10-dniowym)
GUZAK PÓŁNOCNY- MELOIDOGYNE HAPLA
Rząd-
Rodzina:
Atakuje ok. 300 gatunków roślin , uszkadza marchew i inne warzywa .Powoduje silne osłabienia roślin, i opóźnienie ich rozwoju . Występują w uprawach szklarniowych i polowych , dość wytrzymałe na wymarzanie. Formy dorosłe i larwy giną w tem 0 stopni jaja przetrzymują 5 dni przy tem, -6 stopni , dwa dni przy - 8 . Na korzeniach roślin wyst, kulistych lub owalnych kulek niezbyt dużych o średnicy do 1-1,5 cm tworzą się tam korzenie przybyszowe i boczne. Jaja zimują w resztkach roślin zwłaszcza w żywych tkankach. Zwalczanie: Zmianowanie przez 1-5 lat w szklarniach zmiana ziemi , wymrażanie jej zimą w pryzmach , parowanie gleby.
MĄCZLIK OSTROSKRZYDŁY- BEMISIA TABACI
Rząd: pluskwiaki równoskrzydłe /homoptera
Rodzina: skoczkowate /jassidae
W szklarniach na roślinach ozdobnych . Rośliny żółkną i usychają , atakuje w skali ok. 500 gatunków roślin z różnych rodzin . Szkodnik gwiazdy betlejemskiej i goździków dł. Ciała 0,82-0,93.
MĄCZLIK SZKLARNIOWY- Trialeurodes vaporariorum
Rodz. Akoczkowate / jassidae
Rząd: pluskwiak równoskrzydły- Homoptera
Opis: owad 2-3 mm dł., śnieżnobiałe skrzydła. Larwy i nimfy nie podobne do owada dorosłego, są płaskie jasnożółte nie uskrzydlone, nimfy tracą odnóża i nieruchomieją przytwierdzone do liścia.
Objawy: Do szklarni dostają się z rozsadą lub z blisko położonych upraw. Zarówno osobniki dorosłe jak i larwy wysysają soki z tkanek. Mączliki preferują wierzchołkowe części roś oraz młode liście. Wydalają one w dużych ilościach rosę miodową(spadź)na których rozwijają się grzyby które ograniczają asymilację i oddychanie roś. prowadzi to do zahamowania wzrostu, powst. chlorazy liści, i obniżenia plonu.
Zwalczanie: dezynfekowanie szklarni i tuneli, bezpośrednio po posadzeniu rozsady wywiesić żółte tablice lepowe, zwalczanie chemiczne (np. środkiem Actellic 500 EC), wprowadzenie pasożytniczej błonkówki Encarsia formosa.
MSZYCA ZIEMNIACZANA- Aulacoethum solani
Rodzina: mszycowate / aphididae
Rząd: pluskwiaki równoskrzydłe /homoptrea
Na roślinach ozdobnych oraz na sałacie . jest to mszyca bez pokolenia dwupciowego może rozmnażać się cały rok.w szklarniach. Ciało ma lekko gruszkowate seledynowo-zielone lub blado żółtawe . U nasady syfonów występują zielone plamy , które po zalaniu mszyc alkoholem i podgrzaniu zmieniają się w czerwone . Czułki są ciemniejsze.
MSZYCA BRZOSKWINIOWA- MYZUS PERSICAE
rząd : Dwuskrzydłe (muchówki) - Diptera ;
rodzina : mszycowate - Aphididae
Długość ciała osobnika nie uskrzydlonego przekracza 2mm . Mszyca jest barwy oliwkowo zielonej czułki ma krótsze niż ciało. Osobniki uskrzydlone są nieco dłuższe ( 2,3mm) smuklejsze ,głowę i tułów mają czarną a odwłok zielony z nieregularną plamką . Żywicielem zimowym jest brzoskwinia w lecie migruje na ziemniaki, pomidory, sałatę i wiele innych roślin uprawianych i dziko rosnących . Liście są odbarwione i skręcone pojawia się na nich lepka wydzielina . Wzrost rośliny zostaje zahamowany , goździki chińskie i brodate. .Po wykryciu mszyc rośliny spryskiwać silnym strumieniem wody , można również opryskać preparatem mszycobójczym takim jak Bio Insekt AL. Lub Pirimo
PCHEŁKA CZARNA- PHYLLOTRETA ATRA
Rodz: Chryomelidae- stonkowate
Rząd: Coleoptera- chrząszcze
Biologia: zimują w stadium chrząszcza w pobliżu miejsc żerowania pod resztkami roś., liści grudek gleb. Na wiosnę początkowo żerują na chwastach krzyżowych w pobliżu swoich zimowych kryjówek później przenoszą się na uprawne rośliny krzyżowe j. Jaja składają od końca maja do poł. Lipca, wylęgają się po 3-12 dniach.. larwy żerują na tych samych roślinach żywiciela co osobniki dorosłe. Od lipca ukazuje się nowe pokolenie pchełek. Młode chrząszcze żerują przejściowo na ros. Krzyżowych a także na nasiennych po czym przechodzą jesienią na miejsce żerowania.
Zwalczanie: niszczenie chwastów krzyżowych przed siewem lub sadzeniem roślin , szkodliwość pchełek zapobiega wczesny wysiew nasion po zauważeniu szkodnika zastosować oprysk (np. owadofolem?)do opylania roślin stosuje się Karbotox pylisty 5.
PIĘTNOWKA KAPUSTNICA- Mamestra brassicae
Rodz: sówkowate / noctuidae
Rząd: motyle /lepidoptera
Biologia: poczwarki zimują w glebie, wylot motyli następuje w maju/czerwcu. Lot odbywa się nocą, w dzień kryją się pod roś. lub rożnymi przedmiotami. Jaja 1-szego pokolenia są składane w czerwcu po 10 sztuk. Jedna samica składa w ciągu swojego życia do 700 jaj. Po 5-12 dniach z jaj wylęgają się gąsienice. Żerują one w czerwcu i 1.pol lipca, po czym schodzą do gleby gdzie się przepoczwarzają. Motyle 2-go pokolenia pojawiają się pod koniec lipca i latają w sierpniu/ wrześniu, gąsienice tej generacji żerują od końca sierpnia do końca października. Dojrzałe larwy schodzą do ziemi gdzie przekształcają się w poczwarkę.
Zwalczanie: głęboka orka z przedpłużkiem wykonana po zbiorze plonu niszczy poczwarki. W okresie wegetacji należy niszczyć chwasty aby nie przyciągały motyli które żywią się nektarem. Po zauważeniu gąsienic zaleca się opryskać plantację. Skuteczną walką z gąsienicami 2-go pokolenia jest oprysk jeszcze gdy żerują gromadnie i nie wgryzly się jeszcze do środka gł. kapusty.
ŚMIETKA KAPUŚCIANA - DELIA BRASSICAE
Rząd: muchówki /diptera
Rodzina: śmietkowate /anthomyiidae
Muchówki żywią się kwiatami roślin uprawnych i rosnących. Pokarmem larw są warzywa krzyżowe a także rośliny krzyżowe dziko rosnące . Rodzaj i wielkość wyrządzanych szkód: Larwy śmietki kapuścianej najwięcej szkód wyrządzają na wczesnych odmianach kapusty białej i kalafiorów. Z późniejszych upraw uszkadzają główki brukselskiej. Larwy pierwszego stadium żerują tylko na częściach podziemnych roślin: na korzeniach szyjce korzeniowej lub w części spichrzowej stykającej się z ziemią ( np. kalarepy) Następne pokolenia atakują ponadto części podziemne: główki kapusty brukselskiej, główne nerwy liści kapusty głowiastej kalafiorów . Zerowanie larw powoduje że Rośliny żółkną więdną dają się łatwo wyciągnąć z ziemi . Na korzeniu palowym i szyji korzeniowej widoczne są kręte płytkie chodniki. W częściach nadziemnych np. główkach kapusty brukselskiej lub grubszych liściach kapusty głowiastej widoczne są wżery w postaci chodników prowadzących w głąb . Biologia: Zimują larwy w bobówce w ziemi. Początek wylotu przypada na pierwszą połowę kwietnia do czerwca. Samice składają jaja na szyjce korzeniowej rośliny lub w jej pośrednim sąsiedztwie w glebę. Po 20-30 sztuk. Jedna samica może złożyć do 120 jaj . Jaja pierwszego pokolenia składane są od połowy kwietnia do początku czerwca . Rozwój larw twa ok. 20 dni po czym przepoczwarczają się one w ziemi przechodząc ok. dwu tygodniowy okres spoczynku . Pierwsze muchówki drugiej generacji pojawiają się w drugiej połowie czerwca a larwy żerują od końca czerwca przez lipiec i sierpień . Wylot much , składanie jaj i żerowanie larw drugiego pokolenia zazębia się z trzecią generacją która pojawia się na początku sierpnia.Samica drugiego i następnych pokoleń składa jaja nie tylko blisko ziemi ale , ale także na roślinach od 2-9 sztuk. Część populacji każdego pokolenia pozostaje już w ziemi do następnego roku. Zwalczanie: Zaleca się niszczenie kwitnących chwastów przez cały okres wegetacyjny ponieważ przyciągają one muchówki . Aby skutecznie ochronić wczesne odmiany warzyw kapustnych stosuje się następujące sposoby zwalczania: 1. Ziemie doniczkową zaprawia się preparatami Dyfonate 10 G w ilości kg/m3 ziemi . Rozsadę w doniczkach podlewa się Pimieidem 30 DP. Ok. 50 cm3 pod roślinę bezpośrednio przed sadzeniem w polu w razie uprawy kapusty z siewu bezpośrednio do gruntu zaprawia się nasiona insektycydem.
ŚLUZOWNICA LIPOWA - CALIROA ANNULIPES
Rząd
Rodzina: pilarzowate /tenhredinidae
Owada spotyka się na lipie , dębie, wierzbie, brzozie. Samica składa jaja na spodniej stronie liści tych drzew . larwy ogryzają przez lato liście tak , że pozostają tylko głównie nerwy . trzy pokolenia w roku. Błyszczący czarny, pzednie skzydła ma z czarniawym nalotem i jaśniejszym szczytem. Larwa mała pokryta jasnym śluzem
ŚMIETKA CEBULANKA- Hylemyia antigua
Rodz. Śmietkowate / anthomyiidae
Rząd: Muchówki /diptera
Opis: białe osiągające 9mm dł. larwy żerują w korzeniach i cebulach.
Objawy: rośliny słabo rosną liście żółkną
Zwalczanie: przedsiewne kompleksowe zaprawianie nasion. Cebulę uprawiać w rzędach na przemian z marchwią , usuwanie i palenie porażonych roś. jeżeli nasiona nie były zaprawione to ok. drugiej dekady maja może być konieczne wykonanie oprysków.
TURKUĆ PODJADEK - Gryllotalpa gryllotalpa,
rząd : prostoskrzydłe - Orthoptera ;
rodzina : Turkuciowate - Gryllotalpidae
Rośliny żywicielskie . Turkuć uszkadza części podziemne roślin warzywnych w uprawie gruntowej , w inspektach . Większość swego życia spędzają w glebie przegryzając korzenie zarówno włośnikowe jak i palowe młodszych roślin. Turkucie drążą chodniki tuż pod powierzchnią ziemi , która unosi się i pęka . Uszkodzone rośliny wypchnięte do wierzchu więdną na skutek braku wody a następnie obumierają . Najwięcej szkód powoduje turkuć w inspektach oraz w gruncie w okresie od wschodu roślin. Morfologia : Dorosły owad dl. 4-4,5 mm ma barwę brunatno szarą , ciało walcowate pokryte jedwabistymi włoskami ,skrzydła przednie skórzaste tylnie błoniaste zwykle dużo szersze ukryte pod przednimi. Nogi pierwszej pary silnie zbudowane szerokie z ostrymi wyrostkami , przystosowane do kopania podziemnych chodników. Jajo owalne barwy żółtawo białej z połyskiem dł. Ok. 2,6 mm .Larwa wyglądem przypomina owada dorosłego jest mniejsza , bezskrzydła Biologia: Zimują lawy i owady dorosłe w glebie na głębokości 1m . Rozwój larw trwa 11-12 miesięcy . Owady dorosłe pojawiają się wiosną w maju .W czerwcu samice składają jaja w uprzednio przygotowane gniazda w zakończeniu chodnika na głębokości 10-30cm w ilości 200 jaj. . Larwy wylęgają się po 2-3 tygodniach. Do II stadium pozostają pod opieką samicy żerując gromadnie . Żywią się korzeniami napotkanych roślin. Największe szkody wyrządzają larwy ostatniego stadium żerujące wiosną, Zwalczanie: Wcześnie wykonana orka niszczy stosunkowo duży procent owadów zanim te zdążą się przemieścić w głębsze warstwy gleby na zimowiska . W okresie wegetacji niszczyć gniazda spulchniając między rzędzia . Na małych wierzchniach skuteczne są pułapki z końskiego nawozu : nawóz zakopać do gleby na głębokość do 50 cm w końcu lata przetrzymać do wiosny. Dobre wyniki uzyskuje się ponadto z doniczkami wkopanymi poniżej powierzchnię ziemi. turkucie potykając o przeszkodę posuwają się wzdłuż niej i wpadają do doniczek skąd należy je codziennie wybierać i niszczyć. Na większych powierzchniach pół silnie zaawansowanych zaleca się dezynfekcje gleby np. Basudinem .
TRZEP SZPARAGÓWKA- Platyparea poeciloptera
Rodz: muchówki/ diptera
Rząd: nasionnicowate / trypetidae
Biologia: poczwarki zimują w brązowych bobówkach u podstawy pędu rzadziej w glebie. Muchówki wylatują w kwietniu. Samice składają jaja pod łuskami pędów szparaga tuż pod wierzchołkami. Larwy wylęgają się w maju początkowo minują pęd pod skórką, starsze larwy żerują w rdzeniu gł. pędu. Przepoczwarzenie następuje wew. pędu w lipcu i sierpniu. Stadium poczwarki trwa 10 mie. W ciągu roku występuje tylko jedno pokolenie szkodników.
Zwalczanie: jesienią należy starannie wycinać uszkodzone pędy aż do karpy. Wiosną zakładać pułapki, w ziemię wbija się białe kolki(smaruje się je lepem przylepiają się do nich samice)lub stare pędy szparagów.
WCIORNASTEK TYTONIOWIEC - THIPS TABACI
rząd : Przylżeńce - Thysanoptera ;
rodzina: Wciornastkowate - Thripida
Rośliny żywicielskie: Cebula groch marchew , ogórek, kapusta, pomidor i wiele innych gatunków roślin warzywnych. , ozdobnych, rolniczych, i chwastów. Morfologia: Owad dorosły ma ciało cienkie wydłużone długości 0,8 - 0,9 mm . barwy jasno żółtej lub brązowej. Skrzydła wąskie ze strzepiną po brzegach czułki siedmioczłonowe. Jajo jest drobne nerkowate , białawe . Lawa kształtem przypomina dorosłe wciornastki. Jest tylko drobniejsza i bezskrzydła . W pierwszym stadium jest biaława później zielonawo żółta . Nimfa jest żółtawa z zaczątkami skrzydeł . Biologia: Owady dorosłe zimują w resztkach roślinnych pod suchymi łuskami cebuli i innych gatunków roślin. Jedna samica w ciągu życia składa do 100 jaj pojedynczo w tkankę liścia. Po 3-6 dniach z jaj wylęgają się lawy . Rozwój jednego pokolenia trwa 15-30 dni. W zależności od temp. W okresie zbiorów część wciornastków ukrywa się pod suchymi łuskami cebuli i w ten sposób dostaje się do przechowalni. Zwalczanie: Należy starannie sprzątać niszczyć resztki pożniwne a pole głęboko zaorać . W razie silniejszego zagrożenia przeprowadzić zwalczanie chemiczne. Stosując no. Basudin 25 EC Owadofos płynny 50
WCIORNASTEK ZACHODNI KALIFORNIJSKI- FRANKLINIELLA OCCIDENTALIS
Rodzina: Wciornastkowate - Thripida
rząd Przylżeńce - Thysanoptera
Zasiedla górne części roślin i odżywia się nakłuwając ich tkanki i wypijając zawartość komórek . W miejscach nakłuć pojawiają się następnie zahamowanie wzrostu tkanek a w końcu ich zamieranie . Wskutek tego porażone pączki kwiaty i inne części rośliny mogą korkowacieć i deformować się a w końcu brunatnieć i usychać. Poraża ok. 100 gatunków u nas uszkadza pomidory szklarniowe oraz goździki , gerbery złocienie, róże. Dł. Ciała 1,3-1,9 mm barwa od jasnej poprzez żółtą brązową do ciemno brązowej na grzbiecie segmentalne poprzeczne paski, tułów też ciemny. Skrzydła przejrzyste czułki 8 członowe . Larwy i nimfy białe lub kremowe. Odżywiają się głównie
We wnętrzu kwiatów i na dolnej stronie młodych liści.
ZMIENIK LUCERNOWIEC - Lygus rugulipennis
rząd: Pluskwiaki różnoskrzydłe- Heteroptera ;
rodzina: Tasznikowate -Miridae
Zmieniki wysysają sok z liści pąków kwiatowych , kwiatów i części wierzchołkowej roślin. Pod wpływem fitotoksycznych substancji przedostających się do rośliny ze śliną owadów sok z liści korkowacieją. A w miarę rozrastania się zdrowych tkanek : w miejscu uszkodzenia powstają otwory o nieregularnych brzegach . Że zmieników w części wierzchołkowej rośliny powoduje jej zamieranie . Morfologia : Długość ciała dorosłego pluskwiaka wynosi 4,5-6mm . Zabarwienie jest zmienne od oliwkowego do ciemnobrunatnego . Całe ciało pokrywają gęsto jasne włoski . Jaja są kremowe wydłużone na przednim końcu lekko zagięte. Ukośnie ścięte dł. Do 1mm. Larwa nimfa podobna do imago lecz mniejsza. Niektóre są z słabo rozwiniętymi skrzydłami , ciało jasnozielone z ciemniejszymi plamkami na stronie grzbietowej .Biologia: Owady dorosłe zimują w resztkach pożniwnych lub w leśnej ściółce. Zmienik występuje w dwóch pokoleniach rocznie. Jest to owad ciepłolubny. W słoneczne ciepłe dni jest bardzo ruchliwy natomiast w razie spadku temp. powietrza poniżej 15 C jego aktywność maleje przeważnie tkwi nieruchomo w jednym miejscu. Zwalczanie: Właściwie i terminowo wykonywane zabiegi agrotechniczne utrudniające rozwój zmieników zmniejszają ich liczebność . Należy unikać gęstego siewu nasion oaz zbyt małej rozstawy rzędów . Istotną rolę spełnia okresowe odchwaszczanie plantacji . Walkę chemiczną z zmienikiem powadzi się przed kwitnieniem w okresie powstania nowych liści i wydłużania się pędu. A także w fazie kwitnienia w fazie nieprzerwanej inwazji szkodnika . Do opryskiwania plantacji zaleca się jeden z następujących insektycydów: Ambusz 25 EC , Winylofos płynny 5o
PSOWACZ RÓŻANY- ALLANTUS CINCTUS
Rodzina;
Rząd;
Larwy tego gatunku żerują na liściach, a czasem i na pędach róż . występować może zarówno na różach szlachetnych jak i dzikich. Samica składa jaja do tkanki liściowej i na spodniej stronie liścia, przebijając skórke pokładełkiem. Górna strona liścia w miejscu złożenia jaj przybiera zabarwienia czerwone, tworząc plamę o średnicy 1,5mm. Pozwala to rozpoznać liście na których zostały złożone jaja. Spodnia strona w miejscu złożenia jaj przybiera barwę jasno miodową. Młode larwy żeruja po spodniej stronie liścia zeskrobując skórkę i miękisz, pozostawiając górna skórke nie ruszona. Starsze larwy zjadaja calą blaszke liściową zostawiając tylko grubsze nerwy. Larwy dorastaja do 15mm dł. I posiadają 11 par nóg. Grzbietowa strona larwy jest ciemnozielona, brzuszna natomiast szarozielona. Głowa jest żółto brunatna. Przednia część ciała jest szersza niż tylna. Dorosłe larwy przepoczwarzają się w szczelinach kory, w miejscu po ściętych gałązkach róż. Wylęgające się owady dorosłe są czarne dł. ok 8mm. Samice mają białe paski na odwłoku. Gatunek ten daje dwa pokolenia w ciągu roku. Zimować może w stadium larwy lub poczwarki. Lot owadów dorosłych ma miejsce od maja do sierpnia. Konieczne jest utrzymanie czystości na plantacji lub w najbliższym otoczeniu. Jeżeli zajdzie potrzeba opryskiwać rośliny „Owadofosem płynnym”
NIMUŁKA RÓŻANA- ARDIS ROSAE
Rodzina: obnażaczowate /argidae
Rząd; błonkówki /hymenoptera
jest to mała 3-4mm błonkówka występująca pospolicie na terenie całego kraju. Atakuje prawie wszystkie gatunki róż wyjątkiem rosa rugowa. Szkodnik ten żeruje na liściach charakterystycznie zwiniętych od brzegów bo spód w kształt rurki wzdłuż głównego nerwu. Siedzą Ce wewnątrz takiej rurki larwy zgięte w kształcie litery ”C”, wygryzają tkankę miękiszową. Szczególnie silnie atakowane Są róże rosnące na stanowiskach zacienionych i wilgotnych. Stanowiska otwarte i nasłonecznione nie sprzyjają rozwojowi szkodnika. Dorosła samica czarno zabarwiona nakłuwa pokładełkiem liść róży w różnych miejscach. W niektóre z tych miejsc samica wkłada jajo, natomiast w inne wydziela substancje powodujące po 24 godz. zwijanie się liści w rurki. Larwy nimułki różanej są początkowo białe, później jasnozielone o brunatnej głowie. Dorastają do 9mm dł. po czym opadają na ziemię, gdzie na gł. ok. 10cm otoczone kokonem, zimują. Na wiosnę od maja do czerwca wylatują dorosłe owady. Z chwilą zauważenia pierwszych objawów żerowania szkodnika należy przeprowadzić opryskiwanie preparatami „Owadofos płynny” 2 zabiegi w odstępach 14 dniowych.
GUZŁAK PÓŁNOCNY- MELOIDOGYNE HAPLA
objawy - w wyniku żerowania nicieni na korzeniach marchwi powstają małe wyrośla. Uszkodzony korzeń spichrzowy jest zdeformowany a na jego powierzchni tworzą się liczne drobne korzenie. Przy silnym opanowaniu roślin przez nicienie straty plonu mogą sięgać do 50%. Warunki rozwoju i zakażenia- nicienie namnażają się w glebie sukcesywnie w miarę stosowania monokulturowej uprawy marchwi lub innych roślin żywicielskich tego szkodnika. Larwy nicieni atakują korzenie, zwykle od dolnej strony. Sposób żerowania szkodnika wywołuje nadmierne powiększenie się otaczających komórek i powstawania nowych wyrośli w których umieszczone są tysiące jaj szkodnika. Profilaktyka i zwalczanie - stosowanie odpowiednich płodozmianów. Na polach zakażonych nicieniami wstrzymać uprawę roślin zagrożonych na 4-5lat.
PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC- TETRANYCHUS URTICAE
Rodzina: przędziorkowate /tetranychidae
Rząd: roztocze /acarida
Samica tego gatunku jest beżowo zielona z dwiema wyraźnymi ciemnymi plamami po bokach ciała. Samiec jest od niej mniejszy i jaśniejszy. U przędziorka Chmielowca zimują samice w różnych okryciach na drzewach i w ich pobliżu. Przędziorek żeruje na spodniej stronie blaszki liściowej. Po żerowaniu przędziorka roślina może ucierpieć bardziej niż gdyby każdy z nich żerował na drzewach oddzielnie ponieważ jednoczesnemu uszkodzeniu ulegają obie powierzchnie blaszki liściowej. Początkowo na liściach uszkodzonych roślin pojawiają się jasne, często żółte plamki, przy silnym porażeniu całe liście żółkną, brunatnieją i zasychają. Zwalczanie przędziorków poprzez preparaty zawierające oleje parafinowe które utrudniają wyleganie się larw.
MĄCZLIK OSTROSKRZYDŁY- BEMISIA TABACI
polifag występuje na większości roślin uprawianych pod osłonami. Objawy występowania- szkodnik odżywiając się wysysa płynną zawartość komórek zaatakowanej rośliny. Żerują głównie na spodniej powierzchni liścia, gdzie najczęściej można zaobserwować wszystkie stadia rozwojowe szkodnika. Porażone rośliny mają chlorotyczne przebarwienia części zielonych zniekształcone kwiaty i owoce. Postaci dorosłe wydzielają rosę miodową. Substancja może utworzyć na powierzchni rośliny lepka warstewkę, na której mogą rozwijać się grzyby. Po potrząśnięciu spłoszone postaci dorosłe podfruwają i z powrotem szybko siadaja biologia- jaja wydłużone ok. 2mm dł. często składane w okręgu na powierzchni rośliny. Bezpośrednio po złożeniu jasne i w miarę dojrzewania
brunatnieją . larwy białe pół przezroczyste spłaszczone w zarysie owalne. Ciało postaci dorosłej żółte dł. ok. 1mm zaopatrzone w 2 pary białych skrzydeł układanych w czasie spoczynku daszkowato na d tułowiem i odwłokiem. Gatunek ciepłolubny pochodzenia tropikalnego. Rozwój w temp. Powyżej 10°C w Polsce pod osłonami. Do wykrywania szkodnika można stosować pułapki lepowe.
MSZYCA ZIEMNIACZANA ŚREDNIA-AULACOETHUM SOLANI
mszyca ziemniaczana średnia jest gatunkiem pośrednim. Ten gatunek mszycy powoduje dwojakiego rodzaju szkody, a mianowicie szkody bezpośrednie i pośrednie. Szkody bezpośrednie to wysysanie soku z roślin w wyniku czego pomidory słabiej rosną liście żółkną i są skierowane do dołu. W trakcie żerowania mszyce wydzielają lepką substancję zwana spadzią, która opada na rośliny. Szkody pośrednie to przenoszenie wirusów wywołujących choroby wirusowe na pomidorach. Zwalczanie- w przypadku pojawienia się mszyc należy wprowadzić pasożyta Aphelinus abdominalis.
TARCZNIK PAPROTKOWIEC- PINNASPIS ASPIDISTRAE
Rząd pluskwiaki równoskrzydłe
Rodzina misecznicowate, tarcznikowate
SA to małe owady o bardzo zróżnicowanej budowie ciała. Samice są zawsze pozbawione skrzydeł. Większe od samców o ciele robakowatym pokrytym często nalotem woskowym. Objawy uszkodzenia- szkodliwość owadów polega na wysysaniu soków z rośliny oraz na „zakażeniu” roślin wprowadzanymi wydzielinami, które powodują zahamowanie wzrostu powstawanie nekroz i obumieranie pędów. Rosa moidowa wydzielana przez szkodnika jest bardzo dobrym pożywieniem dla grzybów spadziowych, które utrudniają asymilację roślin. Liście i pędy pokrywają się czarnym nalotem. Zwalczanie - środki chemiczne takie jak MOSPILAN 20 SP, ACTELLIC 500EC 100ML
WĘGOREK CHRYZANTEMOWIEC-APHELENCHOIDES RITZEMABOSI
Rodzina; węgorkowate /aphelenchidae
Rząd: tylenchida
Gatunek polifagiczny Objawy występowania - Na roślinach ozdobnych uszkodzenia mają postać różnego rodzaju zniekształceń liści i kwiatów oraz plam na liściach. Początkowo wyraźnie ograniczonych głównym nerwem, a potem rozszerzających się dalej. Mogą one mieć zabarwienie od żółtozielonego do brązowego i układać się w formie mozaiki. Ponadto obserwuje się wypadanie części tkanek i powstawanie małych otworów z czasem zasychanie i więdnięcie najpierw pojedynczych liści począwszy od brzegów, a potem całych roślin. Biologia- nicienie tego gatunku porażają wyłącznie nadziemne części roślin do których przenikają z gleby. Na złocieniu i innych roślinach ozdobnych węgorek chryzantemowiec je4st zwykle endopasożytem występującym wewnątrz blaszki liściowe, chociaż można go też spotkać pąkach gdzie zimuje. Rozwój 1 pokolenia na złocieniu w naszych warunkach trwa 10-13dni. Nicienie giną w glebie przy braku żywiciela zwykle po upływie ok. miesiąca natomiast w sas8usazonych resztkach rośliny ok. 3 miesiecy lub nawet dłużej
BRUZDOWNICA PĘDÓWKA- ARDIS BRUNIVENTRIS
Rodzina; pilarzowate /tenthredinidae
Rząd: błonkówki /hymenoptera
Objawy- wiednięcie, czernienie i zasychanie wierzchołków pedów. Przyczyna - larwy żerują pojedynczo wewnątrz pędów drążąc chodniki w pędach róż powodując ich obumieranie. Zwalczanie- po zauważeniu pierwszych objawów porażone pędy z liśćmi należy usuwać i palić.
OBNAŻACZ RÓŻÓWKA- ARGAE ROSAE
do grupy tej należą szkodniki o gryzącym aparacie gębowym które powodują trwałe obrażenia blaszki liściowej. Najczęstszymi uszkodzeniami liści są wygryzanie okienek, wygryzanie nieregularnych jamek na górnej stronie liścia, szkieletowanie. Jednak najgroźniejszym rodzajem uszkodzenia jest gołożer. Czasem na roślina pozostają tylko najgrubsze nerwy. Zwalczanie MOSPILAN 20SP KARATE ZONE
SKOCZEK RÓŻANY- EDWARDSIANA ROSAE
Rodzina; skoczkowate /jassidae
rząd: pluskwiaki róznoskrzydłe /homoptera
znany jest g łownie jako szkodnik róż efektem jego żerowania jest bielenie liści zwłaszcza w przestrzeniach między nerwami. Zimują jaja w pędach róż, na których też rozwija się pierwsze pokolenie skoczka. Pod koniec czerwca i na początki lipca osobniki dorosłe tego pokolenia przelatują na inne rośliny. Tam żerują poczym samice składają jaja. W sierpniu rozwija się drugie pokolenie, którego samice powracają na róże gdzie składają jaja zimowe. Zwalczanie- po zauważeniu pierwszych osobników dorosłych lub uszkodzeń jarzębiny należy opryskać jednym z preparatów owadobójczych o działaniu kontaktowym, najlepiej z grupy pyretroidów.
MSZYCA RÓŻANO - SZCZECIOWA- MACROSIPHUM ROSAE
Rodzina: mszycowate /aphididae
Rząd: pluskwiaki róznoskrzydłe /homoptera
jest to rodzaj much. Dużą porzyga cebularz nazywana potoczniemuchą narcyzową. Jest ona aktywna w ogrodzie w pełni wiosny od pierwszych ciepłych dni maja aż do końca czerwca. Duża mucha gęsto szarobrązowo owłosiona podobna do małego trzmiela. Opanowane przez dużą muchę cebule można wykryć po wykopaniu. Na wolnej od korzeni piętce znajduje się ciemno obrzeżona okrągła dziura średnicy 2-4mm. Czy cebule opanowane są przez muche możemy stwierdzić także mocząc cebule w wodzie. Cebule w których znajdują się larwa wypłyna na wierzch i takie cebule należy spalić. Larwa przebywając w cebuli wygryza całe wnętrze i do czasu sadzenia we wrześniu - październiku dorasta do 16mm dł. i 7mm grubości. Przepoczwarzanie larwy następuje w cebuli lub w glebie i w ciepły majowy dzień, przez szyjkę w pustej już cebuli wylatuje dorosła mucha. Zwalczanie- gospodarstwa ogrodnicze rozmnażające cebule stosują w jedno lub dwuletnim cyklu po wstępnym przygotowaniu , kąpiel cebul w wodzie o temp.45°C przez kilka godzin. W czasie takiej kąpieli gina nie tylko larwy much ale także niszczyka zjadliwego.
WCIORNASTEK MIECZYKOWIEC- TAENIOTHRIPS SIMPLEX
Rząd- przylżeńce
Rodzina- wciornastkowate
Są to drobne owady o wielkości najczęściej nie przekraczającej 1mm. Jak u mszyc występują zarówno formy uskrzydlone oraz bezskrzydłe. Najczęściej ubarwione są w kolorach ciemnych, szarych a niekiedy nawet czarnych, można jednak spotkać wciornastki o ubarwieniu pomarańczowym. Aparat gębowy typu kłująco - ssącego. Na tułowiu u form dorosłych charakterystyczne 2 pary wydłużonych, cienkich skrzydeł dość liczną i gęsta strzępnią. Objawy uszkodzenia szkodliwość owadów polega na wysysaniu soków z rośliny. Charakterystycznymi cechami objawów żerowania są srebrzyste plamki na liściach i pędach nie zdrewniałych. Jest to efekt żerowania polegający na wejściu powietrza w miejsce zassanego soku. W miejscach żerowania można zauważyć ciemne punkciki. Tak jak mszyce wciornastki także przenoszą choroby wirusowe na roślinach ozdobnych. Zwalczanie skuteczne środki- KARATE ZONE 050CS, MOSPILAN 20SP
ROZTOCZ CYKLAMENOWIEC- TARSONEMUS PALLIDUS
Rodzina:
Rząd:
szkodnik żeruje na kwiatach i wierzchołkach wzrostu pędów astrów, rośliny słabo kwitna, na skarłowaciałych łodygach pojawiają się brązowe blizny Zwalczanie- usuwanie chorych roślin i zastępowanie ich bardziej odpornymi astrami jednorocznymi w uprawie amatorskiej nie zwalcza się chemicznie.
BRUDNICA MNISZKA- LYMANTRIA MONACHA
motyl ten występuje w lasach iglastych i mieszanych, często masowo. Roi się w lipcu i sierpniu najczęściej a godzinach popołudniowych w ciągu dnia motyle siedzą nieruchomo na pniach drzew. Samica składa jaja płatkowatych skupieniach w pęknięciach kory i między jej łuskami najczęściej na drzewach o grubej korze. Osiem miesięcy później m kwietniu i maju następnego roku wylęgają się gąsieniczki które przez następne pięć dni zwykle pozostają skupione w miejscu wylęgu. Skupiska siedzących w ten sposób gąsieniczek nazywa się lusterkami. Następnie udają się one na żer w korony drzew. Po trwającym ok. 2 miesięcy okresie żerowania w czerwcu i lipcu dochodzi do przepoczwarzenia. Poczwarka spoczywa 2-3 tyg. w szparach kory lub w rozwidleniach gałęzi po czym legną się motyle. Zimuje gąsie3niczka w jaju. Zwalczanie- pierścienie lepowe, insektycydy kontaktowe oraz preparaty bakteryjne.
OCHOJNIK ŚWIERKOWO- MODRZEWIOWY- ADELEGES LARICIS
Rząd pluskwiaki
Rodzina ochojnikowate
Dł. owada ok. 2-3mm pojawienie mszyc przez cały rok na modrzewiu i podobnie z wyłączeniem miesięcy letnich na świerku. Na świerku zimują samce na modrzewiu larwy. Cykl rozwojowy- jest to mszyca dwudomna o skomplikowanym cyklu rozwojowym zasiedlające przemiennie świerk oraz modrzew. Przelatujące z modrzewia formy uskrzydlone dają początek osobnikom płciowym. U podstawy początków świerka ich samice składały pojedyncze jaja z których rozwija się nowe pokolenie zimujących samic. Wiosną samice te składają liczne jaja. Wylęgające się z nich larwy żerują na pączkach, w wyniku czego rozwija się charakterystyczne, szyszkowate galasy. Galasy te występują zawsze na wierzchołkach tegorocznych pędów a znajdujące się w ich wnętrzu komory zasiedlane są przez rozwijające się larwy mszyc. Pod koniec czerwca uskrzydlone samice opuszczają świerk i przelatują na modrzew. Tam z kolejnych larw wylęgają się larwy które żerują do jesieni wysysając soki z igieł. Po przezimowaniu w łuskach krótkopędów przeobrażają się one w bezskrzydłe samice składające liczne jaja. Wylęgające się z nich masy larw powodują najbardziej widoczne uszkodzenia modrzewia. W miarę rozwoju kolonii część mszyc przeobraża się formy uskrzydlone które ponownie przelatują na świerk. Zwalczanie jednym z zalecanych rozwiązań jest unikanie sadzenia świerków w pobliżu modrzewi innym sposobem jest opryskiwanie preparatami zawierającymi oleje parafinowe.
KORNIK DRUKARZ- IPS TYPOGRAPHUS
Rodzina: kornikowate / ipidae
Rząd: chrząszcze / coleoptera
kornik ten w sprzyjających warunkach atmosferycznych pojawia się masowo. Preferuje miejsca ciepłe i suche, małe łuki i brzegi drzewostanów. Roi się w kwietniu i maju, powtórnie w lipcu i sierpniu. Zasiedla świerki najchętniej w wieku 80-100lat, głównie świeżo przewrócone przez wiatry lub stojące. Jest wielożerny. Samiec wgryza się pod łuski kory lub w jej załamania drąży w niej komorę godową. Samice (1-3) po kopulacji drążą chodniki macierzyste dł. do 15cm. Jeśli samice są trzy, to 2 chodniki macierzyste biegną w dół, a jeden w górę, jeśli dwie to po jednym w górę i w dół, a jeśli jedna to jej chodnik biegnie ku górze. Samice składają w wydrążonych chodnikach po obu stronach 20-1000 tzw. nyż jajowych. Po 10-14 dniach wylęgają się larwy które prostopadle do chodnika macierzystego drążą dość krótkie szybko się rozszerzające chodniki larwalne. Na ich końcu mieszczą się owalne kolebki poczwarkowe, gdzie larwy przepoczwarzają się. Młode chrząszcze żerują w miejscu wylęgu, drążąc krótkie nieregularne chodniki zbliżone kształtem do jelenich poroży. Generacja w gorszych warunkach jest podwójna w lepszych potrójna. Chrząszcze zimują w ściółce obok zasiedlonych drzew. Ich obecność w pierwszych tygodniach zdradzają wysypujące się przez otwory drobne brązowe trzcinki. W celu powstrzymania rozwoju populacji kornika należy szybko ciąć korować i wywozić „dzrewa trocinkowe” wykładanie pułapek służy tylko do badania rozwoju i liczby larw.
ŚLUZOWNICA LIPOWA- CALIROA ANNULIPES
Rząd błonkoskrzydłe
Rodzina pilarzowate
Dł. dorosłej błonkówki ok. 7-8mm. Pojawienie się owadów dorosłych w maju, lipcu i niekiedy pod koniec sierpnia- dwa okazyjnie 3 pokolenia w ciągu sezonu. Środowisko z udziałem lipy i dębu. Cykl rozwojowy- osobniki dorosłe pierwszego pokolenia pojawiają się w maju. Jaja składane są pojedynczo pod epidermą, na spodniej stronie liścia zwykle od jednego do kilkunastu na jednym liściu. W swoim rozwoju gatunek ten przechodzi 6-7 stadiów larwalnych. Larwy żerujące grupowo na spodniej stronie blaszki liściowej wyjadają miękisz pozostawiając epidermę górnej strony liścia nienaruszona. Po ok. 30 dniach żerowania dojrzałe larwy ostatniego stadium spadają do gleby, gdzie w górnych warstwach budują jednowarstwowy kokon. Przepoczwarzanie następuje w ciągi 10-14 dni. Dorosłe błonkówki drugiego pokolenia pojawiają się na początku lipca, a trzecie jeżeli występuje to pojawia się pod koniec sierpnia. Zwalczanie- w przypadku nielicznego występowania można usuwać go ręcznie i palić liście i gałęzie, natomiast w szkółkach można stosować preparaty o działaniu kontaktowym.
MISECZNIK MITROWIEC- COCCUS HESPERIDUM
Rodzina:
Rząd:
szkodnik żeruje po obu stronach liści w postaci żółtych lub brązowych wypukłych tarczek. Tkanka żółknie i zamiera. Ponadto owady wydzielają rosę miodową lepka substancje na której rozwijają się grzyby saprofityczne
MSZYCA CHRYZAMTEMOWA -MACROSIPHONIELLA SANBORNII
Rząd: Pluskwiaki równoskzydłe
Rodzina: mszycowate
Dł ok. 2,5 mm przeważnie bezskrzydłe ale mogą być też uskrzydlone o ciele gruszkowatym owłosionym , ciemnobrunatnym , lśniącym. Atakują tylko chryzantemy . Liście się skręcają i zniekształcają końce pędów , obumierają. Liście żółkną lub czerwienieją , często marszczą się i zwijają miejscami lub całkowicie obumierają , usychają kwiaty , nie rozwijają się
POBZYGA
ŚMIETKA KIEŁKÓWKA- Hylemyia florilega
Rząd-muchówki (Diptera)
Rodzina- skierkowate (Anthomyiidae)
Rośliny żywicielskie- owady dorosłe żywią się nektarem kwiatowych roślin uprawnych i dziko rosnących. Najczęściej uszkadzają kiełkujące nasiona i wschody ogórków oraz innych dyniowatych a także fasoli. Larwy mogą również żerować w kiełkujących nasionach grochu, zbóż i kukurydzy. Sporadycznie można je znaleźć w warzywach kapustnych, cebuli, szpinaku, rzodkiewce, bobie, pomidorze i kiełkujących ziemniakach. Świeżo wylęgłe larwy mogą żywić się odchodami zwierząt np. w oborniku.
Biologia- zimuje w ziemi na gł 4-5cm, czasem larwy schodzą na gł do 20cm. Na wiosnę (IV, V) wylatują muchy pierwszego pokolenia. Po intensywnym odżywianiu się nektarem kwiatów, samice składają jaja pod grudkami gleby, najchętniej w wilgotną, świeżo wzruszoną glebę obfitująca się w rozkładające się szczątki pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego. Okres rozwoju larwy trwa przeciętnie 12-26 dni. Przepoczwarczenie następuje w ziemi. Po tyg. lub więcej (przeważnie w lipcu) wylatują osobniki drugiego pokolenia. Larw3y tej generacji żerują jeszcze w sierpniu. Trzecie pokolenie najmniej liczne wyst. w sierpniu i we wrześniu a sporadycznie w październiku. Larwy drugiego i trzeciego pokolenia żerują przeważnie na starszych roślinach.
Zwalczanie- liczebność szkodnika ogranicza właściwie przeprowadzone zabiegi agrotechniczne (orka, nawożenie, odchwaszczanie) zapewniające roślinom szybki rozwój. Szczególną uwagę należy zwrócić na staranne przykrycie obornika ziemią. Z zabiegów chemicznych stosuje się przedsiewne zaprawianie nasion Nexionem L w dawce 6g/kg nasion. Zabieg ten chroni jednocześnie wschody przed chorobami zgorzelowymi.
MSZYCA KAPUŚCIANA- Brevicoryne brassicae
Rząd- pluskwiaki rónosktzdłe /homoptera
Rodzina- mszycowate /aphididae
Biologia- zimuje w stadium jaja w pozostawionych w polu resztkach warzyw kapustnych, na wysadkach, w przechowalniach lub na roślinach dziko rosnących.. Pojawiające się wiosna bezskrzydłe samice żyją na nasiennikach roślin kapustnych i chwastach. Tutaj mszyce dzieworodnie wydają od 3 do 6 pokoleń. Na początku czerwca pojawiają się uskrzydlone samice które przylatują na pola uprawne i dają początek nast. 6-8 pokoleniom. Obok osobników bezskrzydłych pojawiają się osobniki uskrzydlone, które zwiększają pow. zasiedlania. Jedna samica rodzi dzieworodnie ok. 150 larw. Rozwój 1 pokolenia trwa przeciętnie 10-14 dni. Od końca sierpnia pojawia się płciowa generacja z uskrzydlonymi samicami i bezskrzydłymi samcami. Zapłodnione samice składają po 2-4 jaja na resztkach roślin pozostających w polu.
Zwalczanie- usuwać z pola i niszczyć resztki pożniwne. Po zbiorze bezzwłocznie wykonać głęboką orkę aby przykryć pozostałe resztki roślin wraz z mszycami. Zwalczanie chemiczne prowadzi się dwoma sposobami- *profilaktycznie zaprawia się korzenie rozsady w wodnej zawiesinie Sayfosu 70DP w dawce 50-75 g/l wody. * interwencyjnie stosuje się insektycydy w okresie powstawania pierwszych koloni mszyc.
STRĄKOWIEC FASOLOWY- Acanthoscelides obetectus
Rząd- chrząszcze /coleoptera
Rodzina- stąkowcowate /bruchidae
Biologia- Cały cykl rozwojowy strąkowca fasolowego przebiega wew. nasienia. Jest on bardzo wrażliwy na niską temp. W temp 50C nie jest on zdolny do dalszego rozwoju a przy 00C ginie. Samica nie składa jaj, kiedy temp otoczenia spada poniżej 130C. Optymalny rozwój szkodnika odbywa się w temp ok. 270C oraz wilgotności względnej powietrza 80%. W zależności od temp rozwój jaja trwa od 6-45 dni a larwy 11-53 dni. Strąkowiec przepoczwarcza się wew. nasienia. Po osiągnięciu postaci dorosłej wycina on okienko w okrywce nasiennej i wydostaje się na zew. W sprzyjających warunkach w magazynie może wyst. w 8 pokoleniach.
Zwalczanie- nasiona należy przechowywać w pomieszczeniach w których temp nie przekracza 130C. Sygnałem do rozpoczęcia zwalczania szkodnika jest obecność 2 chrząszczy na każde 50 kg nasion. Skutecznym i bezpiecznym sposobem ograniczenia liczebności tego owada jest stosowanie zabiegów termicznych. W tym celu nasiona przetrzymuje się w temp -100C przez 12 godz. Nasiona przeznaczone na konsumpcje przetrzymuje się w temp 650C przez 1 godz. Innym sposobem zwalczania jest gazowanie dwusiarczkiem węgla (200g na 1m2 pow) lub preparatami Delicja lub Phostoxin wg instrukcji na opakowaniu. Ze środków chemicznych tylko dla nasion przeznaczonych na reprodukcję- zaleca się stosowanie zaprawy nasiennej GT w dawce 150g na 100 kg nasion.
WGRYZKA SZCZYPIORKA- Acrolepia assectella
Rząd-
Rodzina-
Objawy- na szczypiorze widoczne są jasne podłużne pasemka z wygryzionym od wew. miękisze liścia, jest to efekt żerowania gąsienic. Z zew. Skórka szczypioru nie jest uszkodzona. Przy licznym żerowaniu gąsienic opisane pasemka widoczne są na całej dł szczypioru. Gąsienice uszkadzają także pędy nasienne, dno kwiatowe oraz formujące się nasiona. Gąsienice uszkadzają także pędy nasienne, dno kwiatowe oraz formujące się nasiona. Uszkodzone kwiatostany są rozpierzchłe. Larwy żerują także w liściach, pędach, kwiatostanach pory i czosnku.
Rozwój- owadem dorosłym jest szarobrunatny motyl dł do 8mm i rozpiętości skrzydeł d 15mm. Pierwsza para skrzydeł jest brunatno popielata a druga jest szara obrzeżona strzępiną. Gąsienica dł do 10mm jest kremowa z szarymi brodawkami wzdłuż ciała i brązową głową. Poczwarka dł do 8mm jest koloru początkowo brązowego, później ciemnobrunatnego. Motyle żerują w resztkach pożniwnych na miedzach i w pomieszczeniach. W okresie wiosennym przeważnie w drugiej połowie kwietnia motyle przylatują na pobliskie pola gdzie samice po odnalezieniu rośliny żywicielskiej składają jaja. Jedna samica może złożyć do 180 jaj. Składanie jaj zaczyna się w okresie kiedy gąsienice pierwszego pokolenia żerują przede wszystkim na plantacjach nasiennych a drugiego pokolenia na cebuli konsumpcyjnej. Rozwój gąsienicy trwa ok. 16 dni. Po tym okresie przegryza się ona na zew, przepoczwarczając się w oprzędzie na różnych częściach rośliny
Profilaktyka i zwalczanie- wskazane jest usuwanie i niszczenie resztek pożniwnych a także odkażanie pomieszczeń magazynowych w których składowano nasienniki. Zabiegi ochronne w postaci opryskiwania plantacji należy rozpocząć w okresie wylęgania się gąsienic lub wcześniej kiedy gąsienice wew. jaja osiągają stadium czarnej główki.
GOLANICA ZIELONKA- Trioza apicalis
Rząd- pluskwiaki równoskrzydłe /homoptera
Rodzina- miodówkowate /psyllidae
Obraz uszkodzeń- zarówno larwy jak i postacie dorosłe żerujące na liściach powodują ich skędzierzawienie. Uszkodzone rośliny zachowują przez okres wegetacji zieloną barwę, ale ich rozwój może ulec zahamowaniu.
Morfologia i rozwój- jest to niewielki żółto zielony pluskwiak wielkości ok. 3mm o daszkowatych ułożonych skrzydłach. Larwy są bezskrzydłe, płaskie, żółte z wyraźnym owłosieniem brzeżnej części ciała. Pozostają przytwierdzone nieruchomo do powierzchni liści. Dorosłe owady zimują na marchwi pozostawionej w polu lub innych gat roślin. Okres składania jaj trwa u tego gat od maja do sierpnia. Jedno pokolenie rozwija się przez ok. 4 tyg.
Profilaktyka i zwalczanie- po zauważeniu pierwszych uszkodzeń liści należy przeprowadzić zabieg np. Sumitionem 500 EC
POŁYŚNICA MARCHWIANKA- Psila rosae
Rząd-muchówki /diptera
Rodzina- połyśnicowate /sylidae
Obraz uszkodzeń- więdnięcie młodych roślin z widocznym poczernieniem w dolnej części korzenia, płytkie ciemne korytarze pod powierzchnią skórki korzenia, wypełnione rdzawymi półpłynnymi odchodami.
Morfologia i rozwój- muchówka z rodziny połyśbnicowatych. Postać dorosła jest błyszczącą muchą o dł. 5mm z ostro zakończonym odwłokiem oraz rdzawo-żółtą głową, czułkami i odnóżami. Występuje w naszym klimacie w dwóch rzadko w trzech pokoleniach w ciągu roku. Szkodnik ten zimuje w stadium bobówki którą opuszcza w maju, dlatego ważne jest by usytuować plantację z dala od ubiegłorocznych upraw marchwi, pietruszki, selera i pasternaku, będących roślinami żywicielskimi dla tego owada. Samice składają jaja w sąsiedztwie roślin lub u nasady naci. Owad dorosły żywi się nektarem, należy zatem usuwać wszelkie kwitnące chwasty w okolicy plantacji marchwi. Cieniolubna muchówka unika pól wystawionych na działanie wiatru, pozbawionych wokół krzewów i większej roślinności. Zaobserwowano że deszczowanie plantacji zwiększa stopień porażenia korzeni przez tego szkodnika. Larwa (jasnożółta z połyskiem, walcowata dł. 5-8mm) pierwszego pokolenia może całkowicie zniszczyć kilka młodych roślin w stadium jednego liścia właściwego. Jej rozwój trwa przeciętnie 3-4 tyg. Muchówki drugiego pokolenia pojawiają się zwykle na przełomie lipca, sierpnia. Larwy drugiego pokolenia żerują na korzeniach drążąc płytkie korytarze wypełnione rdzawymi półpłynnymi odchodami.
Profilaktyka i zwalczanie- należy wysiewać nasiona kompleksowo zaprawiane wg aktualnych programów ochrony roślin, co chroni młode rośliny przed pierwszym pokoleniem połyśbnicy marchwianki. Ważne jest wykonanie głębokiej orki zimowej i przestrzeganie co najmniej trzy letniej przerwy w uprawie marchwi. Nie powinno się wchodzić z baldaszkowymi wcześniej niż w 3 roku po oborniku, gdyż zapach świeżego nawozu wabi dorosłe owady. Skuteczne zwalczanie chemiczne drugiego pokolenia połyśbnicy można osiągnąć stosując sygnalizację. W tym celu ustawia się 4 żółte tablice lepowe (o rozmiarach 20x20cm) po jednej na każdym brzegu pola. Progiem zagrożenia jest odłowienie od 1 do 3 muchówek przez 3 kolejne dni dla pierwszego pokolenia natomiast drugiego pokolenia 0,75 do 1 muchówki (są to średnie wartości z 4 tablic). Błędna identyfikacja szkodnika na tablicach może być przyczyną nieskutecznej ochrony z uwagi na wykonanie zabiegu w nieodpowiednim terminie. Do opryskiwania plantacji przeciwko drugiemu pokoleniu połyśbnicy można zastosować na Basudin 25EC, Nurelle D 550EC lub inne środki zalecane przez aktualne Programy Ochrony Roślin.
MINIASKRA CIEPŁOLUBKA- Liriomyza trifolii
Rząd: dwuskrzydłe (Diptera)
Rodzina: miniarkowate (Agromyzidae)
Opis- muchówka wielkości ok. 2mm ciemno-zabarwiona z żółtą głową i wyraźnie widoczną żółtą plamą na odwłoku. Larwa beznoga, początkowo biaława, pod koniec rozwoju żółta. Poczwarka bobówka-pomarańczowa dł:1,5mm. Roślinami żywicielskimi są najczęściej pomidory.
Szkodliwość- gat. wielożerny, samice nakłuwają pokładełkiem liście i odżywiają się wypływającym sokiem roślinnym. Larwa minuje liść(zjada miękisz spomiędzy dolnej i górnej skórki) drążąc w nim wąskie korytarze dł do 3cm
Rozwój- samice składają jaja do wnętrza liścia. Po 2-8 dniach wylegają się larwy, których rozwój w zależności od temp trwa 6-10 dni. Po zakończeniu żerowania larwy opuszczają miny i przepoczwarczają się w podłożu lub na powierzchni liści. Rozwój jednego pokolenia trwa 3-4tyg.
Prognoza- o obecności dorosłych miniarek świadczą drobne białe plamki na powierzchni liści. Dorosłe muchówki można łatwo zauważyć siedzące na górnej części roślin, na najmłodszych liściach lub kwiatach. Obecność miniarek w szklarniach można stwierdzić przy pomocy żółtych tablic lepowych.
Profilaktyka i zwalczanie- biologiczne przy pomocy Dacnusa sibirica Telenga. Chemiczne wg. Zaleceń aktualnego Programu ochrony warzyw
PACHÓWKA STRĄKÓWECZKA- Laspeyresia nigricana
Rząd: motyle (Lepidoptera)
Rodzina: zwójkowate (Tortricidae)
Opis-motyle o oliwkowo brunatnych skrzydłach rozpiętości 1,5cm. Wzdłuż górnego brzegu pierwszej pary widoczne są czarne kreski. Tylne skrzydła brunatne z żółtym obramowaniem. Podczas spoczynku skrzydła sa ułożone wzdłuż ciała. Jaja w kształcie niewielkiej wypukłej tarczki, początkowo białe później fioletowe. Gąsienica dł do 10mm, żółtawozielona z ciemnymi brodawkami. Roślinami żywicielskimi jest groch, peluszka, rzadziej wyka, bób, lędźwian.
Szkodliwość- gąsienice żerują w rozwijających się strąkach. Obgryzają z zew nasiona, dodatkowo zanieczyszczając strąk odchodami i przędzą. W wyniku ukąszeń obniżeniu ulega siła kiełkowania nasion.
Rozwój- gąsienice zimują w glebie na głębokości ok. 10cm. W maju przemieszczają się tuz pod powierzchnię, gdzie następuje przepoczwarczenie. Motyle wylatują na przełomie maja i czerwca. Poszukują kwitnących roślin, grochu lub peluszki. Samice składają jaja na liściach, przylistkach i łodygach. Gąsienice wgryzają się do strąków, w których żerują prawie 3 tyg. Po tym okresie opuszczają strąki i zagrzebują się glebie gdzie pozostają do następnego roku
Prognoza- susza lub nadmiar opadów w drugiej połowie maja zwiększają śmiertelność gąsienic i poczwarek pachówki. Niska temp liczne opady oraz silne wiatry w czerwcu wpływają niekorzystnie na lot motyli a co się z tym wiąże-także na składanie jaj. Późniejsze odmiany grochu są znacznie silniej atakowane przez pachówkę niż wczesne.
Profilaktyka i zwalczanie- występowanie i liczebność szkodnika ograniczają: wczesny siew wczesnych odmian grochu, przyspieszenie zbioru w przypadku licznego wyst pachówki oraz orka po sprzęcie. Zwalczanie chemiczne przeprowadzić po stwierdzeniu przekroczenia progu szkodliwości: 1 jajo na 3 rośliny. W ustaleniu terminu wylotu pachówki pomocne są pułapki feromonowe.
WCIORNASTEK KALIFORNIJSKI/ZACHODNI/- Frankliniella occidentalis
Rząd: przylżeńce (Thysanoptera)
Rodzina: wciornastkowate (Thripida)
Opis- dł. ok. 1,2mm, żółto lub brunatno zabarwiony, czułki 8-członowe jasne z wyjątkiem 3 ostatnich ciemnozabarwionych członów. Rośliny żywicielskie to większość roślin uprawianych w szklarniach.
Szkodliwość- w wyniku żerowania owada, na liściach powstają początkowo jasne z czasem brązowiejące plamki, w obrębie których widoczne są ciemne punkciki-odchody wciornastków. Owoce na roślinach opanowanych przez szkodnika są zdeformowane, pękające a w miejscach pęknięć korkowacieją. Żerowanie wciornastka zachodniego może powodować także zasychanie kwiatów. Owad ten wyrządza szkody także pośrednio-przenosząc wirusa brązowej plamistości pomidora.
Rozwój- w szklarni w optym.warunkach (25-30oC) rozwój jednej generacji szkodnika trwa ok. 16dni. W ciągu roku może wystąpić do 10 pokoleń wciornastka. Długość życia samic sięga 2 miesięcy.
Zwalczanie- biologiczne przy pomocy Orius insidiosus. Chemicznie wg. Zaleceń aktualnego Programu ochrony warzyw
POBZYGA CEBULARZ- Merodon equestris
Rodzina: bzygowate /syrphidae
Rząd: muchówki /diptera
Opis: ok. 18mm, walcowate grube, liczne członowane, brudno żółtawe, bez wyróżnionej głowy i beznogie, drążą wewnątrz cebuli narcyza, amarylki, hiacynta, tulipana, które nie dają pędu kwiatowego, lub wyrasta pęd pomarszczony, skręcony i popękany, a liście żółkną i zwykle cebula gnije, dorosłe larwy zimują w cebulach, które opuszczają wiosna i przepoczwarczają się w ziemi, samice składają jaja pojedynczo u nasady liści lub w ziemi, przy roślinie, i wwiercają się larwy do cebul. Opanowane przez szkodnika lub podejrzane cebule należy zanurzyć w wodzie o temp 43st na 2 godz, nast. Dobrze wysuszyć i zanurzyć w emulsji,
WEŁNOWIEC CYTRUSOWIEC- Planococcus Citki
Rodzina: wełnowcowate / peseudococcidae
Rząd: pluskwiaki równoskrzydłe /homoptera
Opis: larwy mało ruchliwe, samice do 5mm, wysysają soki z łodyg gałązek i liści, rośliny są osłabione, miejscami odbarwiają się i żółkną, tracą liście i stopniowo wysychają, samiec składają jaja luzem, miedzy kępkami wydzieliny woskowej, zadków stepują samce, poruszają się szybko i żyją krótko, samiec z krótkimi szczecinkami na boku ciała.
ZWOJKA RDZAWECZKA- laspeyresia pactolana
Rodzina: zwójkowate/ tortricidae
rząd: motyle/ lepidoptera
gąsienica żeruje na liściach dębu wiązów, graba, buka i występują dwa pokolenia w roku.