Kierunki działań i zadania Miasta Poznania na rzecz integracji społecznej osób niepełnosprawnych

na lata 2012­­­­­-2020

SPIS TREŚCI

Wstęp

Formułowanie lokalnej polityki na rzecz osób niepełnosprawnych stanowi ważne
i obligatoryjne zadanie władz samorządowych. Zadania z dziedziny integracji społecznej osób niepełnosprawnych w głównej mierze są realizowane przez organy samorządu terytorialnego na szczeblu gminy i powiatu. To właśnie na tym poziomie dochodzi do realnego rozpoznania potrzeb mieszkańców oraz analizy możliwości rozwiązywania ich problemów wynikających z niepełnosprawności. Potrzeb jest wiele, stąd powstaje konieczność systematyzacji zadań samorządu miasta Poznania w zakresie polityki na rzecz osób niepełnosprawnych

Kierunki działań i zadania Miasta Poznania na rzecz integracji społecznej osób niepełnosprawnych na lata 2012-2020, zwane dalej Kierunkami działań, swoimi celami i zadaniami wpisują się w Strategię Rozwoju Miasta Poznania do roku 2030, przyjętą uchwałą Nr LXXII/990/V2010 Rady Miasta Poznania z dnia 11 maja 2010 r. Dokument ten wytycza cztery kierunki strategiczne. Dla osób niepełnosprawnych istotne znaczenie ma kierunek III: Poprawa jakości życia oraz atrakcyjności przestrzeni i architektury miasta (JAKOŚĆ ŻYCIA). Strategia zakłada m.in. rozwój kapitału społecznego, budowanie spójności społecznej oraz przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia społecznego. Miejską politykę społeczną ukierunkowuje się przede wszystkim na wspieranie rodzin, aktywizację osób starszych i niepełnosprawnych. Założone kierunki będą realizowane poprzez takie programy strategiczne, jak Poznań wrażliwy społecznie czy Zdrowy Poznań. Prezentowany obecnie dokument jest rozwinięciem Programu Strategicznego Zdrowy Poznań.

Kierunki działań adresowane są do niepełnosprawnych mieszkańców Poznania. To drugi obok Poznańskiego Programu Integracji i Aktywizacji Zawodowej dokument wytyczający cele i zadania samorządu miasta Poznania na rzecz osób niepełnosprawnych.

Niniejsze wytyczne dotyczą sfery integracji społecznej, a więc obejmują działania mające na celu możliwie najszersze włączenie osób niepełnosprawnych do aktywnego uczestnictwa we wszystkich dziedzinach życia społecznego naszego miasta. Codziennym wyzwaniem dla osób niepełnosprawnych jest zmaganie się z wszelkiego rodzaju barierami: architektonicznymi, technicznymi, transportowymi i informacyjnymi. Natomiast zadaniem samorządu lokalnego jest stworzenie warunków do aktywnego oraz pełnego życia dla wszystkich mieszkańców, niezależnie od ich deficytów psychofizycznych. Niniejszy dokument ma charakter interdyscyplinarny i obejmuje swym zakresem wszystkie dziedziny aktywności społecznej, w których mogą i powinny uczestniczyć osoby niepełnosprawne, takie jak: edukacja, kultura, sport, działalność społeczna, polityczna, artystyczna i inne. Koniecznym i niezbędnym warunkiem dla jego sukcesu jest rzeczywista współpraca wszystkich zainteresowanych instytucji i podmiotów oraz środowisk.

Tworzenie Kierunków działań opierało się zarówno na szerokich konsultacjach społecznych, jak i wnioskach oraz rekomendacjach płynących z badań społecznych pt. Diagnoza preferencji, oczekiwań i potrzeb niepełnosprawnych mieszkańców Poznania.

Przy konstruowaniu Kierunków działań stosowano się do „Standardowych zasad wyrównywania szans osób niepełnosprawnych” Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także do „Wytycznych dla władz lokalnych w zakresie planowania polityki wobec osób niepełnosprawnych Agenda22”.

I. Integracja społeczna osób niepełnosprawnych w Poznaniu (opis problemu)

1. Podłoże społeczno-demograficzne

Według Światowej Organizacji Zdrowia, osoba niepełnosprawna to osoba,
która nie może samodzielnie, częściowo lub całkowicie zapewnić sobie możliwości normalnego życia indywidualnego i społecznego na skutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia sprawności fizycznej lub psychicznej. W oparciu o tą definicję przyjmuje się, iż niepełnosprawność opiera się na trzech wymiarach:

• biologicznym, rozumianym jako zniesienie, ograniczenie lub zaburzenie przebiegu funkcji organizmu w zależności od stopnia i zakresu uszkodzenia jego organów lub układów,

• jednostkowym, przejawiającym się w ograniczeniu aktywności i działania,

• społecznym, którego przejawem jest ograniczenie uczestnictwa w życiu społecznym.

Tak więc niepełnosprawność jest zjawiskiem złożonym, które wynika z interakcji między cechami ciała człowieka i cechami środowiska (w tym społecznego), w którym on żyje.

W ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wyróżniono trzy stopnie niepełnosprawności:

• znaczny - jest przyznawany osobom o naruszonej sprawności organizmu, niezdolności do pracy lub zdolności do pracy w warunkach pracy chronionej, a także wymagającym stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych, w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji,

• umiarkowany - jest przyznawany osobom o naruszonej sprawności organizmu, niezdolności do pracy lub zdolności do pracy w warunkach pracy chronionej lub wymagającym częściowej albo czasowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych,

• lekki - jest przyznawany osobom o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do osób o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającym ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Orzecznictwo stwierdzające stopień niepełnosprawności prowadzone jest w Polsce w celach rentowych oraz pozarentowych. Pierwszym z nich zajmują się: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz ministerstwa właściwe w sprawie organizacji służb mundurowych, takie jak Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Obrony Narodowej. Do celów pozarentowych orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydawane są przez powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.

W Poznaniu orzecznictwem pozarentowym zajmuje się Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności (MZON), a organem II instancji jest Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności. W ostatnich latach nastąpił wzrost liczby wniosków przyjmowanych do rozpatrzenia przez powyższy powiatowy zespół. Poniższy wykres przedstawia zachodzące zmiany w tym zakresie.

Wykres 1. Liczba wniosków, które wpłynęły do MZON w latach 2006-2010

Źródło: Raporty z działań podjętych na rzecz osób niepełnosprawnych, Urząd Miasta Poznania.

Liczbę orzeczeń wydanych w ostatnich latach dla poszczególnych stopni niepełnosprawności oraz dla osób z niepełnosprawnością przed 16 rokiem życia prezentuje tabela 1.

Tabela 1. Liczba wydanych orzeczeń przez MZON (wyłączając orzeczenia negatywne oraz odmowy) w latach 2006-2010

Rok	Przed 16 rokiem życia	Po 16 roku życia			Suma
				Stopień znaczny		Stopień umiarkowany	Stopień lekki
2006	659	635	1243	2529	5066
2007	633	739	1243	2365	4980
2008	551	764	1359	2516	5190
2009	576	851	1343	1890	4660
2010	541	978	1630	2432	5581
Suma	2960	3967	6818	11732	25477

Źródło: Raporty z działań podjętych na rzecz osób niepełnosprawnych, Urząd Miasta Poznania.

Można zaobserwować, że systematycznie wzrasta liczba orzeczeń o umiarkowanym  i znacznym stopniu niepełnosprawności. Natomiast orzeczenia o zaklasyfikowaniu do osób niepełnosprawnych, wydawane osobom przed 16 rokiem życia, wykazują wyraźną tendencję malejącą. Różnica między rokiem 2006 a 2010 wyniosła 118 przypadków.

Wykres 2. Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności w latach 2006-2010 - udział kobiet i mężczyzn

Źródło: Raporty z działań podjętych na rzecz osób niepełnosprawnych, Urząd Miasta Poznania.

Warto zauważyć zmiany zachodzące w strukturze płci wśród osób, wobec których wydano orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. W 2010 roku nastąpił zwrot, w którym przeważająca do tej pory liczba mężczyzn spadła poniżej liczby kobiet, wobec których wydano odpowiednie orzeczenia. Ta sytuacja nie jest zaskakująca, bowiem w 2002 roku w Poznaniu zamieszkiwało więcej niepełnosprawnych kobiet niż mężczyzn (odpowiednio 52 304 i 40 676).

Wykres 3. Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności w latach 2006-2010 - struktura wiekowa

Źródło: Raporty z działań podjętych na rzecz osób niepełnosprawnych, Urząd Miasta Poznania.

W ostatnich latach obserwuje się stopniowy wzrost liczby orzeczeń wydawanych osobom w wieku 60 lat i powyżej. Porównując z danymi z roku 2006, do końca ubiegłego roku wydano o 371 orzeczeń więcej.

W kontekście województwa w 2002 roku grupa osób o niepełnej sprawności stanowiła 15,7% populacji Wielkopolski.

Większość niepełnosprawnych mieszkańców tego regionu stanowią osoby z orzeczonym lekkim i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (75,4%). Udział osób niepełnosprawnych zakwalifikowanych do znacznego stopnia niepełnosprawności kształtuje się na poziomie 19,3%.

Według wyników badania „Stan Zdrowia Ludności Polski w 2004 roku w przekroju terytorialnym”, najczęstszymi przyczynami niepełnosprawności w województwie wielkopolskim są: uszkodzenia i choroby narządów ruchu (48%), układu krążenia (45%), schorzenia neurologiczne (33%) oraz uszkodzenia narządu wzroku (28%). W dalszej kolejności, jako przyczyny niepełnosprawności w skali województwa mieszczą się: uszkodzenia i choroby narządu słuchu (12%), schorzenia psychiczne (10%) oraz upośledzenie umysłowe (4%).

Tabela 2. Osoby niepełnosprawne w Poznaniu

Obszar	Ludność ogółem	Niepełnosprawni	Udział osób niepełnosprawnych w populacji
Polska	38 230 080	5 456 711	14,3%
Wielkopolska	3 351 915	525 101	15,7%
Poznań	578 886	92 980	16,1%

Źródło: Narodowy Spis Powszechny z 2002 r.

Dane demograficzne dotyczące osób niepełnosprawnych pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w roku 2002, ponieważ nie ma bardziej aktualnego i rzetelnego źródła informacji w tym zakresie. Nie istnieje też inna metodologia pozyskania tych danych poza metodą spisu powszechnego.

Zgodnie z publikowanymi wynikami Narodowego Spisu Powszechnego, w Poznaniu zamieszkiwało wówczas 92 980 osób niepełnosprawnych, co stanowi 16,1% populacji Poznania. Wśród ww. grupy 50 597 osób jest w wieku produkcyjnym. Dla porównania, w skali całego kraju niepełnosprawność występuje u 143 osób na 1000 mieszkańców (14,3%). Powyżej (tabela 2) zestawiono dane obrazujące liczbę osób niepełnosprawnych
w Poznaniu, województwie wielkopolskim oraz w Polsce.

Osoby niepełnosprawne zamieszkujące w Poznaniu, na tle danych ogólnopolskich i województwa, są zdecydowanie lepiej wykształcone. Odsetek osób posiadających wyższe wykształcenie w 2002 roku stanowił 12,2% (4,7% w skali województwa), a wykształcenie średnie to 35,1% (21,1% w Wielkopolsce). Wykształcenie zawodowe posiada co czwarty niepełnosprawny mieszkaniec Poznania. Podobny odsetek osób zakończył swoją edukację na szkole podstawowej. Pełne dane zaprezentowano w poniższej tabeli.

Tabela 3. Wykształcenie osób niepełnosprawnych w Poznaniu

Poziom wykształcenia	Poznań		Wielkopolska %	Polska %
		Liczba osób			%
wyższe	11 295	12,4%	4,7%	4,6%
policealne	2 588	2,8%	1,7%	1,9%
średnie, w tym:	31 993	35,1%	21,1%	21,2%
zawodowe	20 158	22,1%	-	-
ogólnokształcące	11 835	13,0%	-	-
zasadnicze zawodowe	23 164	25,4%	27,5%	21,8%
podstawowe	20 316	22,3%	40,3%	42,2%
niepełne podstawowe	1 533	1,7%	4,7%	8,1%
brak danych	136	0,1%	0,1%	0,3%

Źródło: Narodowy Spis Powszechny z 2002 r.

W świetle danych dotyczących wykształcenia niepełnosprawnych mieszkańców Poznania można zaobserwować relatywnie niski poziom aktywności zawodowej tej grupy społecznej. W 2002 roku współczynnik aktywności zawodowej kształtował się na poziomie 23,3%, natomiast wskaźnik zatrudnienia - 18,4%. Mimo iż wartości te są wyższe niż odpowiednie dane dla Polski, czy też Wielkopolski, to zauważalna różnica jest nieznaczna. Aktywność ekonomiczną przedstawia poniższy zestaw danych.

Tabela 4. Aktywność ekonomiczna osób niepełnosprawnych w Poznaniu

Aktywność ekonomiczna	Poznań		Wielkopolska %	Polska %
		Liczba osób			%
aktywni zawodowo, w tym:	21 700	23,3%	21,6%	19,2%
pracujący	17 101	18,4%	17,6%	15,3%
bezrobotni	4 599	4,9%	4,0%	3,9%
bierni zawodowo	70 341	75,7%	78,1%	80,3%
nieustalony status na rynku pracy	939	1,0%	0,3%	0,5%

Źródło: Narodowy Spis Powszechny z 2002 r.

2. Infrastruktura wsparcia i rehabilitacji społecznej

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania.

Rehabilitację klasyfikuje się najczęściej na trzy rodzaje (zgodnie z kryterium celu, do którego prowadzą) i wyróżnia się:

• rehabilitację medyczną,

• rehabilitację zawodową,

• rehabilitację społeczną.

Rehabilitacja medyczna to kompleksowe działanie na rzecz osoby niepełnosprawnej - fizycznie bądź psychicznie, zmierzające do maksymalnej możliwej do osiągnięcia poprawy jej stanu zdrowia fizycznego lub psychicznego oraz samodzielności w funkcjonowaniu.

Rehabilitacja zawodowa z kolei ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskanie i utrzymanie odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy.

Celem rehabilitacji społecznej jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym uczestnictwa w życiu społecznym. Realizowana jest ona poprzez wyrabianie zaradności osobistej i pobudzenie aktywności społecznej osoby niepełnosprawnej, wyuczanie umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych, a także likwidację barier architektoniczno-urbanistycznych, transportowych, technicznych, w komunikowaniu się i dostępie do informacji. Istotnym elementem rehabilitacji społecznej pozostaje kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji z osobami niepełnosprawnymi.

Zadania z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej bezpośrednio realizuje Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie oraz Powiatowy Urząd Pracy. Jednostki te dysponują środkami:

• Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

• budżetu Miasta Poznania,

• środkami pozyskanymi z funduszy europejskich.

Zakres podejmowanych działań uzależniony jest od zdiagnozowanych potrzeb osób niepełnosprawnych oraz od możliwości pozyskania środków finansowych.

Tabela 5. Zadania i wysokość środków finansowych na wsparcie bezpośrednie osób niepełnosprawnych w latach 2006-2010

Zadanie	Rok
		2006	2007	2008	2009	2010
Środowiskowe Domy Samopomocy	2 272 600	2 819 100	4 758 600	4 087 900	4 074 720
Roczny Plan Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi	1 836 800	2 297 039	2 207 800	3 514 900	2 224 600
Inicjatywy Pełnomocnika Prezydenta Miasta Poznania ds. Osób Niepełnosprawnych	60 600	65 000	129 000	39 000	40 000
Rehabilitacja zawodowa	552 144	466 708	2 795 325	1 700 000	1 312 355
Rehabilitacja społeczna	9 789 583	9 500 596	8 976 393	7 183 017	6 026 430
Projekty unijne	113 430	-	-	-	219 780
Suma	14 625 157	15 148 443	18 867 118	16 524 817	13 897 885

Źródło: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Urząd Miasta Poznania.

Wykres 4. Wysokość środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na rehabilitację społeczną i zawodową w latach 2006-2010

Źródło: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Urząd Miasta Poznania.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie realizuje zadania z zakresu rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych. Tabela 6 przedstawia szczegółowy zakres zadań oraz zestawienie wysokości środków przeznaczonych na ich realizację w latach 2007-2010. Środki finansowe pochodzą z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Tabela 6. Finansowanie zadań z zakresu rehabilitacji społecznej

Zadanie	Rok
		2006	2007	2008	2009	2010
Finansowanie w części lub w całości kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej	3 812 927	3 720 002	3 366 914	3 713 796	3 713 796
Dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych	2 430 656	2 007 020	2 058 783	727 455	370 064
Dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze	2 200 000	2 013 676	1 757 706	1 207 480	818 693
Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się, technicznych i na wnioski indywidualnych osób niepełnosprawnych	1 300 000	1 516 109	1 368 000	1 097 728	698 236
Dofinansowanie sportu, kultury, turystyki i rekreacji osób niepełnosprawnych	46 000	48 000	51 000	23 914	12 997
Suma	9 789 583	9 304 807	8 602 403	6 770 373	5  613 786

Źródło: Raporty z działań na rzecz osób niepełnosprawnych za lata 2006-2010, Urząd Miasta Poznania.

Na terenie Poznania istnieje rozbudowana sieć wsparcia dla osób niepełnosprawnych. Bardzo istotną rolę w przywracaniu osób niepełnosprawnych do życia społecznego pełnią warsztaty terapii zajęciowej (WTZ). W naszym mieście funkcjonuje dziewięć takich placówek i są one prowadzone przez organizacje pozarządowe. Do zadań WTZ należy prowadzenie zajęć usprawniających, nauka ról społecznych oraz funkcjonowania w relacjach z innymi, poprzez ćwiczenia m.in. planowania, komunikowania się, asertywności i podejmowania decyzji. Ponadto warsztaty mają na celu rozwijanie umiejętności zawodowych uczestników, umożliwiających im w przyszłości podjęcie zatrudnienia w zakładach aktywizacji zawodowej. Uczestnikami zajęć
w warsztatach terapii zajęciowej mogą być osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności,
w którym zalecono uczestnictwo w tej formie rehabilitacji.

Podstawą prowadzenia warsztatów terapii zajęciowej są pracownie. W poznańskich warsztatach terapii zajęciowej znajdują się najczęściej takie pracownie jak: ceramiczna, plastyczno-introligatorska, gospodarstwa domowego, rękodzieła artystycznego, komputerowa, kompetencji społecznych, drewna lub bukieciarstwa.

W WTZ oferowanych jest w Poznaniu 251 miejsc. Warsztaty Terapii Zajęciowej są finansowane w 90% przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
a w 10% przez Miasto Poznań.

Tabela 7. Finansowanie warsztatów terapii zajęciowej

Rok	Środki PFRON	Środki Miasta Poznania	Liczba WTZ	Liczba miejsc
2006	3 812 927	0	9	251
2007	3 720 002	195 789	9	251
2008	3 366 914	373 990	9	251
2009	3 713 796	412 644	9	251
2010	3 713 796	412 644	9	251

Źródło: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Urząd Miasta Poznania.

Tabela 8. Poznańskie Warsztaty Terapii Zajęciowej

Nazwa warsztatu	Organizator	Liczba miejsc
Warsztat Terapii Zajęciowej „Krzemień”	Stowarzyszenie Na Tak	25
Warsztat Terapii Zajęciowej „Przylesie”	Stowarzyszenie Na Tak	21
Warsztat Terapii Zajęciowej „Amikus”	Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych i Ich Rodzin „Amikus”	25
Warsztat Terapii Zajęciowej	Pomoc Maltańska Fundacja Polskich Kawalerów Maltańskich	30
Warsztat Terapii Zajęciowej „Pomost”	Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z pośledzeniem Umysłowym Koło w Poznaniu	20
Warsztat Terapii Zajęciowej „Przyjaciele”	Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Poznaniu	35
Warsztat Terapii Zajęciowej „Koniczynka”	Stowarzyszenie Ludzi z Epilepsją, Niepełnosprawnych i Ich Przyjaciół „Koniczynka”	35
Warsztat Terapii Zajęciowej „Ognik”	Stowarzyszenie Przyjaciół Niewidomych i Słabowidzących	25
Warsztat Terapii Zajęciowej „Śmiałek”	Stowarzyszenie Na Rzecz Młodzieży Sprawnej Inaczej „Śmiałek”	35

Innym rodzajem placówek, których celem jest rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych, są środowiskowe domy samopomocy. To jednostki organizacyjne pomocy społecznej, które funkcjonują na podstawie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Miejsce w nich znajdują:

• osoby przewlekle psychicznie chore,

• osoby upośledzone umysłowo w stopniu głębokim, znacznym i umiarkowanym, a także osoby z lekkim upośledzeniem umysłowym, gdy jednocześnie występują inne zaburzenia, zwłaszcza neurologiczne,

• osoby wykazujące inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej są zaliczane do zaburzeń psychicznych, z wyłączeniem osób czynnie uzależnionych od środków psychoaktywnych .

Działania tych placówek zmierzają do poprawy funkcjonowania społecznego, budowania sieci wsparcia oraz nauczania i rozwijania umiejętności samopomocowych.

Środowiskowe domy samopomocy organizują dla swoich uczestników treningi umiejętności samoobsługowych i zaradności życiowej (np. samodzielne mycie się, jedzenie, ubieranie się), treningi umiejętności społecznych i interpersonalnych (np. nauka umiejętności współpracy, komunikowania się, odpowiedzialności), treningi umiejętności spędzania czasu wolnego (np. czytanie, gry sportowe i towarzyskie, wybrane audycje radiowe i telewizyjne, imprezy kulturalne).

Na terenie miasta Poznania wszystkie środowiskowe domy samopomocy prowadzone są przez stowarzyszenia. Obecnie prowadzonych jest dziewięć tego typu placówek.

Tabela 9. Finansowanie środowiskowych domów samopomocy

Rok	Kwota dotacji	Liczba ŚDS	Liczba miejsc
2006	2 272 600	9	320
2007	2 819 100	9	340
2008	4 758 600	9	360
2009	4 087 900	9	360
2010	4 074 720	9	350

Źródło: Raporty z działań podjętych na rzecz osób niepełnosprawnych, Urząd Miasta Poznania.

Tabela 10. Poznańskie Środowiskowe Domy Samopomocy

Nazwa ŚDS	Organizator	Liczba miejsc
Środowiskowy Dom Samopomocy „ISKRA”	Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych „ISKRA”	45
Środowiskowy Dom Samopomocy „SOKOŁY”	Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „SOKOŁY”	35
Środowiskowy Dom Samopomocy „OGNIK”	Stowarzyszenie Przyjaciół Niewidomych i Słabowidzących	65
Środowiskowy Dom Samopomocy „POGODNI”	Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym - Koło w Poznaniu	25
Środowiskowy Dom Samopomocy „Zielone Centrum”	Stowarzyszenie Osób i Rodzin na Rzecz Zdrowia Psychicznego „ZROZUMIEĆ I POMÓC”	66
Środowiskowy Dom Samopomocy „Fountain House''	Stowarzyszenie Osób i Rodzin na Rzecz Zdrowia Psychicznego „ZROZUMIEĆ I POMÓC”,	50
Środowiskowy Dom Samopomocy „ŚMIAŁEK”	Stowarzyszenie Na Rzecz Młodzieży Sprawnej Inaczej „ŚMIAŁEK	20
Środowiskowy Dom Samopomocy	Wielkopolskie Stowarzyszenie Alzheimerowskie	25
Środowiskowy Dom Samopomocy „Kamyk”	Stowarzyszenie Na Tak	20

Ważnym ośrodkiem wsparcia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną jest Dzienny Ośrodek Adaptacyjny (jednostka budżetowa Miasta Poznania). Przeznaczony jest on dla 35 osób z umiarkowanym i znacznym stopniem upośledzenia umysłowego, które dopełniły obowiązku szkolnego. Ośrodek prowadzi rehabilitację ze szczególnym uwzględnieniem terapii intelektualnej, rehabilitacji społecznej i usprawnienia ruchowego.

W Poznaniu funkcjonuje siedem domów pomocy społecznej. Cztery z nich prowadzone są przez Miasto Poznań, a trzy przez zgromadzenia zakonne. Instytucje
te świadczą usługi bytowe, opiekuńczo-wspomagające oraz edukacyjne osobom wymagającym całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności. Domy pomocy społecznej opierają swoje działania na obowiązujących standardach, aby w możliwie najlepszy sposób wypełniać swoje zadania, odpowiadając na indywidualne potrzeby mieszkańców. Placówki tego rodzaju kwalifikuje się ze względu na ich przeznaczenie. Wśród nich znajdują się jednostki przeznaczone dla osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych fizycznie, osób chorych przewlekle somatycznie i niepełnosprawnych fizycznie, a także dla osób niepełnosprawnych intelektualnie. Do prowadzenia takich jednostek uprawnione są jednostki samorządu terytorialnego, fundacje i stowarzyszenia, związki wyznaniowe oraz osoby prawne i fizyczne. Zezwolenia na prowadzenia domów pomocy społecznej wydaje wojewoda, po spełnieniu ściśle określonych warunków.

Profil działalności powyższych domów przygotowany jest zgodnie z potrzebami osób w podeszłym wieku, osób przewlekle somatycznie chorych oraz dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, zapewniając w ten sposób każdemu z mieszkańców domu opiekę, zaspokojenie potrzeb oraz odpowiednie warunki rozwoju. W każdym z domów dostępne są zabiegi usprawniające, terapeutyczne oraz pielęgniarskie.

Domy dysponują 782 miejscami. Średni miesięczny koszt utrzymania jednego mieszkańca w roku 2010 wynosił 3 027,60 zł. Wzrósł on o 1 086,36 zł od 2005 r., kiedy to wynosił 1 941,24 zł

W ciągu ostatnich 6 lat dzięki rozbudowie oraz remontom w istniejących placówkach utworzono w nich 44 dodatkowe miejsca.

Tabela 11. Finansowanie domów pomocy społecznej

Rok	Kwota dotacji	Liczba DPS	Liczba miejsc
2006	17 427 107,28	7	653
2007	18 787 955,04	7	654
2008	19 687 806,72	7	654
2009	25 472 929,68	7	726
2010	26 449 113,60	7	728

Źródło: Dane Urzędu Miasta Poznania, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

W Poznaniu funkcjonuje wiele specjalistycznych placówek rehabilitacyjnych dla osób niepełnosprawnych. Jednostki te prowadzone są w większości przez organizacje pozarządowe. Podejmowane tam działania rehabilitacyjne nakierowane są przeważnie na rehabilitację osób o określonym rodzaju niepełnosprawności.

Tabela 12. Placówki wsparcia i rehabilitacji prowadzone przez organizacje pozarządowe

Nazwa organizacji	Placówka	Liczba benefi-cjentów	Adresaci wsparcia	Formy pomocy
Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnospra-wnych ISKRA	Świetlica Terapii Zajęciowej,	10 osób	- przeznaczona dla osób niepełnospra-wnych intelektualnie	- nacisk na zdobycie samodzielności w samoobsłudze, higienie, relacjach społecznych, - terapia psychologiczna oraz rehabilitacja;
Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Poznaniu	Ośrodek Wczesnej Interwencji	100 osób	- wczesne rozpoznawanie i rehabilitacja dzieci z niepełnospra-wnością intelektualną	- pomoc psychologa, logopedy, pedagoga, rehabilitanta, dentysty
		Dom Rodzinny - Hostel	14 osób	- przeznaczony dla osób niepełnospra-wnych intelektualnie	- miejsce zamieszkania, jednocześnie nauki codziennej zaradności oraz relacji społecznych z pomocą asystentów
Polski Związek Niewidomych Okręg Wielkopolski	Świetlica Terapeutyczna	30 osób	- dla osób niewidomych i słabowidzących	- zajęcia świetlicowe, - zajęcia manualne, artystyczne, wsparcie wzajemne
Stowarzyszenie Ludzi z Epilepsją, Niepełnospra-wnych i Ich Przyjaciół „KONICZYNKA”	Ośrodek Dzienny	10 osób	- przeznaczony dla osób, które zakończyły edukację szkolną, posiadających schorzenia neurologiczne, epilepsję, niepełnosprawność intelektualną, MPD	- prowadzenie terapii samodzielności i dynamizowania zachowań społecznych, wygaszania zachowań aspołecznych, rozbudzanie aktywności twórczej i inne
		Ośrodek Popołudniowy	50 osób	- dla osób posiadających schorzenia neurologiczne, epilepsję, niepełnosprawność intelektualną, MPD	- cztery pracownie terapeutyczne, - zajęcia usprawniają samodzielność, rozwijają wiedzę i zainteresowania, poprawiają stan fizyczny, możliwości manualne i inne talenty
Stowarzyszenie Ludzi z Epilepsją, Niepełnospra-wnych i Ich Przyjaciół „KONICZYNKA”	Ośrodek Stacjonarny - Hostel	10 osób	- dla osób z epilepsją oraz z niepełnospra-wnością intelektualną i niepełnospra-wnościami sprzężonymi, przede wszystkim w stopniu znacznym	- placówka całodobowa i całoroczna - prowadzone są działania wspierająco-rehabilitacyjne, terapia obejmuje rozwijanie umiejętności życia codziennego, zaradności i samodzielności
Wielkopolskie Stowarzyszenie Alzheimerowskie	Dzienny Dom Pobytu - Ośrodek Adaptacyjno-Rehabilitacyjny dla Osób z Chorobą Alzheimera i Zaburzeniami Otępiennymi	25 osób	- dla osób z chorobą Alzheimera i zaburzeniami typu otępiennego	- zajęcia prowadzone przez psychologów, terapeutów i rehabilitantów, - zajęcia ruchowe oraz ćwiczenia funkcji poznawczych
Polski Związek Głuchych Oddział Wielkopolski	Dzienny Ośrodek Wsparcia - świetlica	40 osób	- zajęcia świetlicowe dla osób głuchych i niedosłyszących	- wsparcie wzajemne, porady specjalistów, zajęcia manualne, spotkania okolicznościowe
Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży z MPD	Dzienny Ośrodek Wsparcia Żurawinka	21 osób	- dla dzieci z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym	- prowadzona wszechstronna terapia i rehabilitacja, - arteterapia, zooterapia, chromoterapia, usprawnianie w basenie, organizowanie aktywnego wypoczynku
Stowarzyszenie Na Tak	Poradnia Rozwojowa dla Dzieci i Młodzieży	150 osób	- dla osób niepełnosprawnych z dysfunkcją intelektualną oraz schorzeniami genetycznymi i neurologicznymi, jak Zespół Downa i MPD	- zajęcia logopedyczne, spotkania z psychologiem, zajęcia rehabilitacyjne - terapia metodą Sherborne, masaże Shantala, zajęcia metodą Knilla
Fundacja "ARKA" Wspólnota w Poznaniu	Całodobowy Ośrodek Wsparcia	12 osób	- osoby niepełnosprawne, w tym z niepełnosprawno-ścią intelektualną oraz z niepełnospra-wnościami sprzężonymi	- terapia i wsparcie udzielane osobom niepełnosprawnym
Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Autyzmem PRO FUTURO	Ośrodek Diagnostyczno-Konsultacyjny dla osób z autyzmem i Zespołem Aspergera	90 osób	- dla osób z autyzmem i Zespołem Aspergera	- zajęcia indywidualne, grupowe, diagnozy, spotkania dla rodziców i szkolenia dla rodziców, nauczycieli i wolontariuszy
Poznańskie Towarzystwo ,,AMAZONKI"	Dzienny Ośrodek Wsparcia	120 osób	- dla kobiet po leczeniu raka piersi	- rehabilitacja psychofizyczna, w celu ułatwienia powrotu do wszystkich pełnionych ról społecznych - wsparcie wzajemne i specjalistyczne psychologiczne - działalność informacyjno-doradcza, promocyjno-artystyczna
Stowarzyszenie na Rzecz Rehabilitacji Niewidomych i Słabowidzących	Poradnia Rehabilitacji Niewidomych i Poradnia Rehabilitacji Niewidomych i Słabowidzących	1000 osób	- dla dzieci, młodzieży i dorosłych niewidomych i słabowidzących, również z dodatkowymi schorzeniami	- telefon zaufania dla niewidomych i tracących wzrok oraz punkt konsultacyjny dla dzieci głuchoniewidomych, - kursy i szkolenia - porady specjalistów psychologii, pedagogiki, rehabilitacji, neurologii, a także usprawniania widzenia, orientacji i poruszania się
Polskie Towarzystwo Chorób Nerwowo-Mięśniowych Oddział Regionalny w Poznaniu	Wielkopolskie Centrum Rehabilitacji i Profilaktyki Niepełnosprawności Dzieci i Młodzieży	700 osób	- dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, a także dorosłych z niepełnosprawno-ściami	- realizacja specjalistycznych, kompleksowych, profesjonalnych usług w zakresie: fizykoterapii, kinezyterapii, hydroterapii, masażu oraz dogoterapii

Źródło: Wydział Zdrowia i Społecznych, Urząd Miasta Poznania.

3. Oferta edukacyjno-wychowawcza

Poznań, jako duży ośrodek miejski, posiada rozwiniętą sieć placówek oświatowych. Na każdym szczeblu edukacji odnaleźć można jednostki prowadzone całkowicie lub częściowo dla osób z niepełnosprawnością. Korzystna sytuacja w mieście jest wynikiem wieloletnich starań i dążeń, aby zapewnić wystarczającą liczbę miejsc dla osób potrzebujących szczególnych warunków do pozyskiwania wiedzy i umiejętności.

Tabela 13. Szkoły i placówki z oddziałami integracyjnymi lub specjalnymi wg liczby uczniów/wychowanków w latach 2008-2010

Typ placówki	Liczba placó-wek	Wykonanie
				2008	2009	2010
				Liczba uczniów	Liczba uczniów	Liczba uczniów
Przedszkole	13	450	437	475
Szkoła Podstawowa/Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi i/lub Specjalnymi	16	1 257	1 287	1 230
Gimnazjum/ Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi i/lub Specjalnymi/ z Oddziałami Sportowymi	9	712	721	687
Liceum Ogólnokształcące	2	140	148	139
Suma	40	2 559	2 593	2 531

Źródło: Wydział Oświaty, Urząd Miasta Poznania.

Tabela 14. Szkoły i placówki specjalne wg liczby uczniów/wychowanków w latach 2008-2010

Typ placówki	Liczba placó-wek	Wykonanie
				2008	2009	2010
				Liczba uczniów	Liczba uczniów	Liczba uczniów
Przedszkole Specjalne	5	266	263	276
Szkoła Podstawowa Specjalna	13	836	820	817
Gimnazjum Specjalne	13	620	635	595
Liceum Ogólnokształcące	4	146	152	157
Pozostałe	15	529	493	477
Suma	50	2 397	2 363	2 322

Źródło: Wydział Oświaty, Urząd Miasta Poznania.

Miasto Poznań jest również dużym ośrodkiem akademickim. Znajduje się tutaj 8 uczelni publicznych oraz 17 uczelni niepublicznych, w których studiują również osoby niepełnosprawne. Najwięcej studentów niepełnosprawnych (832 osób) uczy się na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, co stawia tą uczelnię na pierwszym miejscu wśród uczelni, zarówno w Poznaniu, jak i w całej Polsce.

4. Współpraca z organizacjami pozarządowymi

W Poznaniu funkcjonuje ponad 110 organizacji pozarządowych, których celem statutowym jest pomoc osobom niepełnosprawnym. Wśród nich są zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje. Część z nich posiada statut organizacji pożytku publicznego. Jest to najliczniejsza grupa organizacji pozarządowych skupiona wokół jednej kwestii społecznej. Tworzą one spójne środowisko nastawione na współpracę, której celem jest rozwiązywanie problemów osób niepełnosprawnych.

Działalność organizacji może być skierowana do wszystkich osób niepełnosprawnych lub do poszczególnych kategorii niepełnosprawności, np. ruchowej lub intelektualnej. Oferta pomocowa stowarzyszeń i fundacji jest różnorodna. Może dotyczyć wsparcia środowiskowego, pomocy indywidualnej, organizacji różnorodnych form rehabilitacji społecznej i zawodowej. Organizacje, integrując środowisko, stają się jednocześnie rzecznikami interesów osób niepełnosprawnych i niezwykle istotnym elementem dialogu obywatelskiego. Przede wszystkim jednak pomagają osobom niepełnosprawnym wyjść z apatii i bierności społecznej.

W latach 2003-2009 następował stały wzrost wysokości środków finansowych przekazywanych przez Miasto Poznań na realizację zadań we wszystkich obszarach działalności pożytku publicznego.

Tabela 15. Wysokość środków przekazanych ogółem organizacjom pozarządowym w formie dotacji przez Miasto Poznań w latach 2003-2010

Rok	Wysokość środków przekazanych organizacjom pozarządowym w formie dotacji przez Miasto Poznań
2003	13 173 226,78
2004	15 017 004,06
2005	24 727 992,48
2006	30 242 116,49
2007	39 930 768,90
2008	51 330 295,80
2009	60 004 712,45
2010	58 693 764,58
Suma	293 119 881,54

Źródło: Sprawozdania - Podsumowania roczne Oddziału Koordynacji Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, Urząd Miasta Poznania.

Wykres 5. Kwoty dotacji na zadania z obszaru "Działania na rzecz osób niepełnosprawnych" w latach 2005-2010

Źródło: Sprawozdania - Podsumowania roczne Oddziału Koordynacji Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, Urząd Miasta Poznania.

Znacząco wyższa ilość środków przekazanych w 2009 r. wynika z dofinansowania powstania Wielkopolskiego Centrum Rehabilitacji i Profilaktyki Niepełnosprawności Dzieci i Młodzieży prowadzonego przez Polskie Towarzystwo Chorób Nerwowo-Mięśniowych Oddział Regionalny w Poznaniu.

W ostatnich latach, w rocznym planie współpracy, obszar "Działania na rzecz
osób niepełnosprawnych" obejmował osiem podstawowych zadań:

• prowadzenie ośrodków wsparcia,

• wsparcie usamodzielniania się i integracji osób niepełnosprawnych poprzez
  m.in. szkolenia, warsztaty, treningi wspierające niezależne funkcjonowanie, usługi asystentów itp.,

• działania wspierające osoby niepełnosprawne w poszukiwaniu i utrzymaniu zatrudnienia poprzez m.in. promocje, szkolenia, warsztaty, aktywne pośrednictwo pracy, doradztwo techniczne dla pracodawców itp.,

• prowadzenie działań mających na celu niwelowanie barier informacyjnych i w komunikowaniu się m.in. poprzez udostępnianie wiedzy na temat przestrzeni miasta,

• prowadzenie działalności wspierającej rodziny osób niepełnosprawnych m. in. poprzez szkolenia, pomoc psychologiczną, prawną itp.,

• działania służące poprawie stanu fizycznego i psychicznego osób niepełnosprawnych m.in. poprzez warsztaty, spotkania terapeutyczne, działania profilaktyczne, usprawniające i rehabilitacyjne,

• prowadzenie działań ukierunkowanych na poradnictwo dotyczące problemów i uprawnień osób niepełnosprawnych i ich rodzin,

• diagnozowanie aktualnych problemów i potrzeb niepełnosprawnych mieszkańców
  miasta Poznania,

Zaplanowane zadania są realizowane zgodnie z założeniami oraz celami wyznaczonymi w Miejskiej Strategii Polityki Społecznej, a także określonymi na ich podstawie priorytetami polityki Miasta Poznania wobec niepełnosprawności oraz osób niepełnosprawnych.

5. Dostępność przestrzeni miejskiej

Dostępność przestrzeni miejskiej ma znaczenie podstawowe. Dzięki coraz bardziej dostępnej infrastrukturze miejskiej (architektonicznej, komunikacyjnej, oświatowej, kulturalnej, sportowej) osoby niepełnosprawne mają szansę na pełniejszy udział w życiu społecznym i zawodowym. Taki stan jest możliwy przede wszystkim wówczas, gdy istnieje możliwość samodzielnego zaspokojenia codziennych potrzeb, bez konieczności pokonywania barier urbanistycznych, komunikacyjnych, technicznych, czy informacyjnych. Przyjazna i dostępna przestrzeń publiczna miasta powoduje, że osoby niepełnosprawne mogą korzystać z wszelkich możliwości i pożytków, jakie niesie ze sobą nowoczesne miasto. Dopiero wówczas osoby niepełnosprawne są widoczne i aktywne we wszelkich sferach życia publicznego i społecznego, czyli są pełnoprawnymi mieszkańcami naszego miasta. Należyta troska o dostępność przestrzeni publicznej jest wyrazem dojrzałości i humanistycznej wrażliwości całej społeczności lokalnej.

W latach 2009-2010 Instytut Badania i Rozwoju Aktywności Społecznej przeprowadził badania mające na celu określenie miejsc, do których najczęściej uczęszczają osoby niepełnosprawne oraz stopnia ich dostępności. Według badań, osoby niepełnosprawne najczęściej przemieszczają się do sklepów, banków oraz do urzędów pocztowych, a więc do miejsc niezbędnych dla zaspokojenia swych podstawowych potrzeb życiowych. Dla 45% osób niepełnosprawnych najczęściej odwiedzanym miejscem jest szpital lub przychodnia rehabilitacyjna. Ponad 40% badanych uczęszcza do znajomych i przyjaciół, co wskazuje na aktywność społeczną tychże osób. Niepokojący jest fakt, iż osoby niepełnosprawne biorą niewystarczający udział w życiu kulturalnym miasta, rzadko uczęszczają do kin, teatrów, muzeów, a także do restauracji. Fakt ten może być związany
z wieloma czynnikami. Z pewnością można wskazać przeciętnie niższy poziom osiąganych dochodów przez osoby z dysfunkcjami, a także obecność wciąż licznych barier architektonicznych.

Portal Informacyjny Osób Niepełnosprawnych PION (www.pion.pl), przy współpracy i współfinansowaniu Urzędu Miasta Poznania, przeprowadził badania pod tytułem: „Osoby niepełnosprawne w przestrzeni publicznej Poznania - trudności, możliwości, prognozy”. Ankietowani znajdowali się najczęściej w grupie wiekowej 26-45 lat oraz posiadali niepełnosprawność ruchową w stopniu znacznym. Osoby badane, jako najczęściej wykorzystywany środek komunikacji, wskazały autobus oraz tramwaj. Według osób niepełnosprawnych, dobrze dostosowane środki transportu to autobusy i taksówki. Stopień dostosowania tramwajów budził większe zastrzeżenia, bowiem został oceniony jako raczej dobry oraz raczej zły przez porównywalną liczbę osób. Badane osoby doceniły system informacji skierowany do pasażerów, oceniając go jako dobry. Do najczęściej proponowanych przez badanych zmian należało wprowadzenie wyłącznie niskopodłogowego taboru.

Działania w obrębie komunikacji publicznej prowadzone przez Miasto Poznań
mają na celu poszerzenie dostępnej oferty transportowej i realizowane są poprzez:

• dostosowanie środków komunikacji miejskiej, przystanków oraz rozkładów jazdy do potrzeb osób niepełnosprawnych,

• dostosowywanie przejść dla pieszych, chodników oraz przejść
  podziemnych i nadziemnych,

• organizowanie usług przewozów osobowych w formie taksówek na telefon oraz usługi "od drzwi do drzwi",

• organizowanie usług przewozowych dzieci niepełnosprawnych
  do placówek oświatowych.

W ramach tych działań na przestrzeni ostatnich kilku lat w Poznaniu zakupiono i dostosowano autobusy komunikacji miejskiej, co pozwoliło na obsługiwanie wszystkich linii przez pojazdy niskopodłogowe lub częściowo niskopodłogowe, także na połączeniach nocnych.

Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji w Poznaniu dysponuje również tramwajami niskopodłogowymi, które w rozkładach jazdy oznaczone się literą „n”. W 2009 roku podjęto decyzje o zakupie 45 tramwajów niskopodłogowych, które do połowy 2012 roku zostaną sukcesywnie wdrożone do obsługiwania poznańskich linii tramwajowych.

Systematycznie modernizowane są przystanki komunikacji miejskiej w Poznaniu, w celu ich przystosowania do obsługiwania pojazdów niskopodłogowych oraz zapewnienia dostępu i bezpieczeństwa osobom niepełnosprawnym. W te działania zaangażowane są trzy miejskie jednostki organizacyjne: Zarząd Transportu Miejskiego, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji oraz Zarząd Dróg Miejskich. Obecnie liczba przystanków, które zostały przystosowane do obsługi taboru niskopodłogowego (perony wyniesione na wysokość 22 cm nad główkę szyny) wynosi 140 z 256 wszystkich przystanków.

Konsekwentnie na terenie całego miasta, w szczególności w miejscach, w których prowadzone są prace modernizacyjno-naprawcze oraz budowy nowych ciągów komunikacyjnych, prowadzi się prace nad poprawą bezpieczeństwa na przejściach dla pieszych. W tym celu montowane są sygnalizacje świetlno-akustyczne, obniżana jest wysokość krawężników, a także instalowane są specjalne pasy ostrzegawcze w postaci powierzchni wypukłych. Wszystkie inwestycje koordynowane przez ZDM są przeprowadzane zgodnie z zarządzeniem Prezydenta Miasta Poznania z dnia 13 maja 2008 r. w sprawie wymogów, jakim powinny odpowiadać przejścia dla pieszych, przejścia podziemne, przejścia nadziemne, przystanki komunikacji publicznej i chodniki. Powyższe udogodnienia szczególnie służą osobom niewidomym i słabowidzącym. Według raportu badawczego ,,Miasto Poznań w świadomości osób niewidomych i słabowidzących" osoby niepełnosprawne wskazują na pożyteczność powyższych urządzeń, podkreślając jednocześnie ich niewystarczającą ilość na poznańskich ulicach. Problem może stanowić ich niski poziom głośności oraz krótki czas występowania zielonego światła, który ogranicza możliwość bezpiecznego przejścia przez pasy.

Osoby niepełnosprawne, które nie posiadają własnego samochodu, mają możliwość skorzystania z usług Przedsiębiorstwa LKW „Serwis”, oferującego taksówki na telefon oraz usługę „od drzwi do drzwi”. Firma w ciągu 6 miesięcy (od stycznia do czerwca 2011 roku) przyjęła 340 zgłoszeń, przewiozła 362 osoby, w tym 353 niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich.

Działaniem podejmowanym od wielu lat jest dowóz dzieci niepełnosprawnych
do placówek oświatowych na terenie miasta Poznania. Średnia roczna kwota przeznaczana w tych latach wyniosła 5 445 479,67 zł.

Tabela 16. Wydatkowane środki finansowe na dowóz dzieci i młodzieży do placówek edukacyjnych

	Rok
		2006	2007	2008	2009	2010
Środki finansowe (w zł)	4 377 148,16	4 795 812,56	5 434 895,36	6 322 927,25	6 296 615,00

Źródło: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Urząd Miasta Poznania.

W przypadku infrastruktury transportowej ważne jest również zapewnienie osobom niepełnosprawnym możliwości ułatwionego poruszania się w obszarze miasta Poznania za pomocą indywidualnego środka transportu.

Ułatwienie dla osób niepełnosprawnych poruszających się własnymi środkami lokomocji, które posiadają kartę parkingową, stanowią miejsca zastrzeżone dla osób niepełnosprawnych, tzw. koperty, umieszczone w Strefie Płatnego Parkowania oraz poza nią. Obecnie w obszarze Strefy Płatnego Parkowania wyznaczonych jest 220 kopert dla osób niepełnosprawnych. Wykres 6 ukazuje przyrost liczby kopert w mieście Poznaniu
w latach 2004-2010.

Wykres 6. Liczba miejsc zastrzeżonych dla osób niepełnosprawnych w SPP w latach 2004-2010

Źródło: Raporty z działań na rzecz osób niepełnosprawnych 2004-2010, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Urząd Miasta Poznania.

Wydział Komunikacji Urzędu Miasta Poznania wydaje osobom uprawnionym karty parkingowe. Jest to dokument, który zezwala osobom niepełnosprawnym (mającym trudności w poruszaniu się) do niestosowania się do niektórych znaków drogowych oraz do parkowania na miejscach zastrzeżonych dla osób z niepełnosprawnością, tzw. kopertach. W latach 2004-2010 Wydział Komunikacji wydawał średnio 1266 kart parkingowych rocznie.

Inną formą ułatwionego dostępu do miejsc parkingowych jest identyfikator kierowcy pojazdu, którego wykupienie w Biurze Strefy Płatnego Parkowania uprawnia do bezpłatnego zatrzymywania pojazdu na wszystkich miejscach w Strefie.

Miasto Poznań brało udział w Kampanii Społecznej Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji „Czy naprawdę chciałbyś być na naszym miejscu?”. Celem kampanii było zwrócenie uwagi na problem zajmowania miejsc parkingowych przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych przez osoby nieuprawnione. Kampania medialna prowadzona była na wiele różnorodnych sposobów, z wykorzystaniem licznych środków komunikacji masowej. Wielokrotnie emitowane były reklamy telewizyjne, spoty radiowe, komunikaty dźwiękowe w hipermarketach oraz publikowane artykuły w prasie. Każdorazowo w akcję angażowało się blisko 20 podmiotów - instytucji oraz firm prywatnych. Do 2010 roku odbyło się siedem edycji - pierwsza z nich odbyła się w 2004 roku. Poznań jest jednym z ponad dwustu miast zaangażowanych w tę ogólnopolską kampanię.

Straż Miejska Miasta Poznania prowadzi także działania na rzecz przestrzegania przez kierowców przepisów w zakresie uprawnień osób niepełnosprawnych w zakresie parkowania.

Tabela 17. Liczba mandatów wystawionych przez Straż Miejską za parkowanie na „kopertach” przez osoby do tego nieuprawnione

	Rok
		2006	2007	2008	2009	2010
Liczba mandatów	243	85	267	198	156
Suma	943

Źródło: Raporty z działań na rzecz osób niepełnosprawnych 2004-2010, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych,

Urząd Miasta Poznania.

Duże znaczenie dla osób niepełnosprawnych stanowi dostępność obiektów użyteczności publicznej. Zapewnienie swobodnego i samodzielnego dostępu do urzędów, szkół oraz obiektów kultury i sportu sprawia, że osoby niepełnosprawne mogą czuć się pełnosprawnymi mieszkańcami miasta.

W budynkach Urzędu Miasta Poznania znajduje się wiele rozwiązań dla osób niepełnosprawnych i wciąż stosowane są nowe. W 2011 roku dokonano szczegółowego audytu dostępności budynków Urzędu Miasta Poznania. Sformułowane w wyniku audytu wnioski i zalecenia stanowią podstawę do systematycznych działań w kierunku zapewnienia pełnej dostępności do wydziałów i innych jednostek organizacyjnych magistratu.

Niezmiernie ważne dla możliwości edukacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej jest dostępność infrastruktury oświatowej. Dla potrzeb osób niepełnosprawnych w placówkach edukacyjnych najczęściej instalowane są windy osobowe, podjazdy oraz przystosowuje się sanitariaty. Wśród nich siedem placówek jest całkowicie dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, a dwie są dostosowane częściowo.

Tabela 18. Dostępność placówek kształcenia specjalnego i integracyjnego dla osób niepełnosprawnych

Placówka	Zakres udogodnień
Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi Nr 1	- winda, podjazd, sanitariaty
Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi Nr 2	- winda, podjazd, sanitariaty
Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi i Specjalnymi Nr 1	- podjazd - dostępność częściowa
Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi i Specjalnymi Nr 2	- podjazd, sanitariaty - dostępność częściowa
Zespół Szkół Specjalnych Nr 101	- winda, podjazdy, sanitariaty
Zespół Szkół Specjalnych Nr 102	- winda, podjazdy, sanitariaty
Zespół Szkół Specjalnych Nr 103	- winda, podjazd, sanitariat, drzwi, telefony
Zespół Szkół Specjalnych Nr 112	- podjazdy, sanitariaty
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej	- winda, podjazd, sanitariat, drzwi, telefony

Źródło: Wydział Oświaty, Urząd Miasta Poznania.

Budowanie dostępności przejawia się również w doskonaleniu kanałów
komunikacji z mieszkańcami. Stale prowadzi się starania o poprawę dostępności zasobów internetowych. Publikowane treści są aktualizowane i modyfikowanie dla potrzeb osób niesłyszących oraz niedowidzących. Ponadto przy każdym zamieszczanym na stronie internetowej adresie instytucji czy też obiektu miejskiego dodawane są piktogramy opisujące ich dostępność. W ramach strony internetowej Miasta Poznania przygotowano na potrzeby osób niepełnosprawnych specjalny wortal „Niepełnosprawni”, będący źródłem najistotniejszych informacji dla niepełnosprawnych mieszkańców miasta i gości. Dodatkowo w ramach projektu unijnego "Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w  Poznaniu" Miasto Poznań dostarczy komputery z dostępem do Internetu dla 3000 gospodarstw domowych zagrożonych wykluczeniem cyfrowym (czyli takich, które nie posiadają dostępu do Internetu), w tym dla osób niepełnosprawnych.

Funkcjonowanie społeczne składa się z wielu różnorodnych form i przejawów aktywności. Osoby niepełnosprawne mają niepodważalne prawo do korzystania z dóbr kultury, rozrywki, sportu, rekreacji, turystyki. Większość poznańskich obiektów kultury i sztuki, a przede wszystkim teatry, jest dostępna dla osób niepełnosprawnych dzięki wykorzystaniu różnorodnych rozwiązań architektonicznych i technicznych. Również w obiektach sportowych i rekreacyjnych stopniowo likwiduje się bariery i wprowadza udogodnienia dla osób niepełnosprawnych.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie udziela dofinansowania osobom niepełnosprawnym do likwidacji indywidualnych barier architektonicznych, technicznych oraz barier w komunikowaniu się z otoczeniem. Likwidacja barier musi być uzasadniona konkretnymi potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności. Celem tego typu działań jest umożliwienie osobie niepełnosprawnej prowadzenia samodzielnego życia oraz szerokich kontaktów z otoczeniem. Wysokość dofinansowania może wynosić do 80% kosztów planowanego przedsięwzięcia. Środki na ten cel pochodzą z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W ostatnich latach zarówno liczba osób, które otrzymały wsparcie, jak i kwoty przeznaczone na dofinansowanie likwidacji barier ulegały zmianom. Opisywany proces przedstawia wykres 7. W przedstawionym okresie lat
2006-2010 zauważa się tendencję spadkową, wyraźnie kształtującą się od 2008 roku. Przyczyną spadku jest malejąca kwota środków finansowych otrzymywanych na ten cel z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Wykres 7. Liczba osób korzystających ze środków PFRON przekazanych przez MOPR na dofinansowanie do likwidacji barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu w latach 2003-2010

Źródło: Raporty z działań na rzecz osób niepełnosprawnych w latach 2006-2010, Urząd Miasta Poznania.

6. Inicjatywy Miasta Poznania na rzecz osób niepełnosprawnych

Miasto Poznań podejmuje wiele działań i inicjatyw na rzecz poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych. Działania te opierają się na priorytetach, które wyznaczone zostały w Strategii Polityki Społecznej Miasta Poznania.

Najważniejsze to:

• przeciwdziałanie marginalizacji, izolacji i dyskryminacji tej grupy obywateli,

• zagwarantowanie bezpiecznego funkcjonowania w przestrzeni miejskiej,

• programy celowe, adresowane do osób z ograniczoną sprawnością,

• podejmowanie działań ukierunkowanych na ułatwianie niepełnosprawnym mieszkańcom miasta dostępu do informacji.

W 2002 roku w Urzędzie Miasta Poznania powołano funkcję Pełnomocnika Prezydenta ds. Osób Niepełnosprawnych. Zadaniem Pełnomocnika jest współpraca z wydziałami i miejskimi jednostkami organizacyjnymi na rzecz osób niepełnosprawnych, współpraca z przedstawicielami administracji rządowej oraz organizacjami pozarządowymi, w celu inicjowania i koordynowania działań zmierzających do ograniczania skutków niepełnosprawności, uczestnictwo w tworzeniu i realizowaniu programów prospołecznych zmierzających do społecznej integracji i partycypacji osób niepełnosprawnych. Stałym elementem działań integrujących osoby z ograniczoną sprawnością są organizowane comiesięczne tzw. „Spotkania Czwartkowe” z przedstawicielami poznańskich organizacji pozarządowych.

W Wydziale Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Poznania podejmowane są działania w kierunku aktywizacji i rehabilitacji zawodowej osób z niepełnosprawnością. Służą temu różnorodne programy i projekty, z których najważniejszym jest Poznański Program Integracji i Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych, koordynowany przez Oddział Integracji Osób Niepełnosprawnych. Celem strategicznym programu jest integracja osób z niepełnosprawnością na otwartym rynku pracy. W latach 2005-2010 z szerokiej oferty usług pośrednictwa pracy, terapeutów zawodowych, szkoleń, praktyk, doradztwa i wszelkiego rodzaju dofinansowań skorzystało blisko 1 500 niepełnosprawnych mieszkańców Poznania.

Pełnomocnik Prezydenta ds. Osób Niepełnosprawnych ściśle współpracuje z Miejską Społeczną Radą ds. Osób Niepełnosprawnych, w której skład wchodzą osoby reprezentujące organizacje osób niepełnosprawnych. Zadaniem Rady jest opiniowanie projektów powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych i ocena ich realizacji, opiniowanie projektów uchwał przyjmowanych przez Radę Miasta, a mających wpływ na środowisko niepełnosprawnych poznaniaków. Do sukcesów Miejskiej Społecznej Rady należy opracowanie standardu budowy i przystosowania infrastruktury miejskiej do potrzeb osób niepełnosprawnych o różnych dysfunkcjach. Standardy te zostały określone w zarządzeniu Prezydenta Miasta Poznania Nr 247/2008/P z dnia 13 maja 2008 r. w sprawie wymogów, jakim powinny odpowiadać przejścia dla pieszych, przejścia podziemne, przejścia nadziemne, przystanki komunikacji publicznej i chodniki.

Miasto Poznań otrzymało nagrodę za I miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ,,Równe szanse, równy dostęp 2005" w kategorii polityka zatrudnieniowa na otwartym rynku pracy za najlepsze programy realizowane przez samorządy na rzecz osób niepełnosprawnych. Nagrodzono projekt o nazwie ,,Asystent pracy”, którego celem było wdrożenie do praktyki oraz wypromowanie zatrudnienia wspomaganego dla osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym. Projekt miał charakter pilotażowy. Obecnie wsparcie asystentów jest w Poznaniu standardową formą wsparcia osób niepełnosprawnych na rynku pracy.

Do innych nowatorskich inicjatyw Urzędu Miasta Poznania skierowanych do osób niepełnosprawnych można zaliczyć również program „Poznaję-Wiem-Działam”, którego priorytetowym celem było zwiększenie dostępności i usystematyzowanie informacji adresowanych do niepełnosprawnych mieszkańców miasta Poznania, ułatwiających im funkcjonowanie i poruszanie się w przestrzeni miasta. Projekt trwał w latach 2007-2010. Wśród zadań zrealizowanych w ramach projektu znalazły się między innymi: zgromadzenie bazy informacji, przystosowanie Miejskiego Informatora Multimedialnego oraz Biuletynu Informacji Publicznej do potrzeb osób głuchych, dostarczenie osobom z dysfunkcją narządu wzroku informacji z zakresu infrastruktury i walorów turystycznych miasta poprzez mapy i makiety wypukłe, opracowanie tematycznych informatorów przydatnych osobom niepełnosprawnym z zakresu zatrudniania, edukacji oraz dostępności obiektów publicznych. Za zaprojektowanie ww. działań Urząd Miasta Poznania został uhonorowany przez Państwowy Fundusz Osób Niepełnosprawnych I nagrodą w wysokości 250 000 zł w Ogólnopolskim Konkursie na najlepszy program działań realizowanych przez samorządy na rzecz osób niepełnosprawnych.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Poznaniu realizuje projekt w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki
„Pomoc-Aktywizacja-Wsparcie” (PAW). Projekt skierowany jest do klientów pomocy społecznej znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, z którą sami nie potrafią sobie poradzić. Celem nadrzędnym projektu jest poprawa dostępu do rynku pracy kobiet
i mężczyzn zagrożonych wykluczeniem społecznym i korzystających z pomocy społecznej. Do celów szczegółowych zalicza się wzrost umiejętności pełnienia ról społecznych przez kobiety i mężczyzn, rozwój postawy samodzielności oraz wzrost kompetencji kwalifikacyjnych kobiet i mężczyzn. W ramach projektu PAW realizowane są instrumenty aktywnej integracji w postaci Centrum Integracji Społecznej, Klubu Integracji Społecznej, kursów podnoszących poziom edukacji, konsultacji ze specjalistami, a także asystentów rodziny.

W zakresie kultury fizycznej Miasto Poznań dotuje od wielu lat zadanie „Imprezy sportowe i stałe zajęcia sportowe dla osób niepełnosprawnych”. W ramach powyższego obszaru wspierane finansowo są imprezy sportowe, takie jak np. olimpiady specjalne, zajęcia sportowe i sportowo-rehabilitacyjne, a także stałe treningi sportowe dla osób z niepełnosprawnościami. Udzielane są także specjalne stypendia dla niepełnosprawnych sportowców.

W 2009 roku Urząd Miasta Poznania został laureatem Ogólnopolskiego Konkursu „Lodołamacze”, organizowanego cyklicznie przez Polską Organizację Pracodawców Osób Niepełnosprawnych. Konkurs ten ma na celu nagradzanie firm, instytucji i osób prywatnych, wybitnie angażujących się w rozwiązywanie problemów osób niepełnosprawnych, tworzących nowe i coraz lepszej jakości miejsca pracy oraz dostrzegających sens i konieczność aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Urząd Miasta Poznania otrzymał nagrodę w kategorii Superlodołamacz za aktywne wsparcie osób niepełnosprawnych w postaci likwidacji barier architektonicznych w urzędach i całym mieście, tworzenie dodatkowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych oraz wspieranie organizacji pozarządowych.

II. Ramy prawne i strategiczne

1. Międzynarodowe regulacje prawne

Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 r. (rezolucja nr 61/106)

Konwencja ma umożliwić osobom niepełnosprawnym skuteczne korzystanie z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności, na równi z innymi osobami, a przez to przyczynić się do zwiększenia szans i poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych. Konwencja została podpisana przez Polskę w dniu 30 marca 2007 r. Związanie się przez Polskę Konwencją nastąpi w drodze ratyfikacji, za zgodą Sejmu RP wyrażoną w ustawie.

Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 grudnia 1993 r. (rezolucja nr 48/96)

Zgodnie z tym aktem państwa powinny uznać zasadę, że należy wzmocnić pozycję osób niepełnosprawnych tak, aby zaczęły one egzekwować swoje prawa, zwłaszcza w dziedzinie zatrudnienia i dostępu do usług publicznych.

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej ogłoszona w grudniu 2000 r. w trakcie posiedzenia Rady Europejskiej w Nicei (2007/C303/01)

Na podstawie karty Unia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im samodzielność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności (art. 26 Karty).

2. Krajowe regulacje prawne

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 69 Konstytucji nakłada na władze publiczne obowiązek udzielania osobom niepełnosprawnym pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej.

Karta Praw Osób Niepełnosprawnych przyjęta uchwałą Sejmu RP z dnia 1 sierpnia 1997 r.

Karta zawiera katalog dziesięciu praw osób niepełnosprawnych, wskazując tym samym kluczowe obszary dla polityki państwa m.in. w zakresie szczególnego wsparcia osób niepełnosprawnych i zapobiegania dyskryminacji tych osób w życiu społecznym
i zawodowym oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu tej grupy obywateli.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Celem ustawy jest realizacja obowiązku wynikającego z art. 69 Konstytucji. Ustawa w sposób kompleksowy reguluje zagadnienia związane z aktywizacją społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych.

3. Strategie i programy krajowe oraz lokalne

Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015

Strategia Rozwoju Kraju jest nadrzędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, stanowiącym punkt odniesienia zarówno dla innych strategii i programów rządowych, jak i  opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 zatwierdzony przez Komisję Europejską z dnia 28 września 2007 r.

W celu efektywnego rozwoju zasobów ludzkich, Program kieruje wsparcie na następujące obszary: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, a także zagadnienia związane z budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli.

Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku przyjęta przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego z dnia 19 grudnia 2005 r.

Jednym z generalnych celów strategii jest zapewnienie mieszkańcom warunków do podwyższania poziomu życia w zakresie pracy, bytu materialnego, rozwoju duchowego i bezpieczeństwa m.in. poprzez opiekę nad rodziną, troskę o wychowanie młodego pokolenia, upowszechnienie postaw solidarności społecznej, w tym troski o osoby biedne, w starszym wieku, niepełnosprawne.

Strategia Rozwoju Miasta Poznania do roku 2030 przyjęta uchwałą Nr LXXII/990/V2010 Rady Miasta Poznania z dnia 11 maja 2010 r.

Strategia swoją treścią obejmuje 4 cele strategiczne, 16 celów pośrednich i 21 programów strategicznych. Dla osób niepełnosprawnych istotne znaczenie ma cel III Poprawa jakości życia oraz atrakcyjności przestrzeni i architektury miasta (JAKOŚĆ ŻYCIA). Strategia zakłada m.in. rozwój kapitału społecznego, budowanie spójności społecznej oraz przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia społecznego. Miejską politykę społeczną ukierunkowuje się przede wszystkim na wspieranie rodzin, aktywizację osób starszych i niepełnosprawnych. Założone cele będą realizowane poprzez takie programy, jak Poznań wrażliwy społecznie czy Zdrowy Poznań.

Strategia Polityki Społecznej Miasta przyjęta uchwałą Rady Miasta Poznania z dnia 18 listopada 2003 r.

W odpowiedzi na potrzeby niepełnosprawnych mieszkańców miasta Poznania Strategia przewiduje podejmowanie działań ukierunkowanych na ułatwianie niepełnosprawnym mieszkańcom miasta dostępu do informacji, zagwarantowanie bezpiecznego funkcjonowania w przestrzeni miejskiej, przeciwdziałanie marginalizacji, izolacji i dyskryminacji tej grupy obywateli.

III. Kierunki działań

Wizja (cel horyzontalny):

Normalizacja środowiska życia osób z niepełnosprawnością oraz stworzenie warunków integracji i aktywnego udziału niepełnosprawnych mieszkańców miasta Poznania w życiu społecznym.

Kierunki działań:

1. Rozwój i wzmacnianie potencjałów rozwojowych osób niepełnosprawnych umożliwiających samodzielne pełnienie ról społecznych.

2. Niwelowanie i likwidowanie barier na drodze do integracji społecznej.

3. Pobudzanie i wspieranie różnorodnych form partycypacji i aktywności społecznej osób niepełnosprawnych.

4. Przeciwdziałanie dyskryminacji osób niepełnosprawnych oraz kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji.

IV. Zadania do realizacji

Kierunek 1

Rozwój i wzmacnianie potencjałów rozwojowych osób niepełnosprawnych umożliwiających samodzielne pełnienie ról społecznych

Uzasadnienie i charakterystyka kierunku działania

Każdy człowiek przychodzi na świat z określonym potencjałem rozwojowym. To, czy jest w stanie realizować ten potencjał zależy od wielu czynników biologicznych, społecznych, psychologicznych oraz zachodzących między tymi czynnikami interakcji. Każdy żyjący człowiek posiada pewne ograniczenia, ale także możliwości. Nie ma osób niepełnosprawnych, które nie mają żadnych zalet, żadnych umiejętności, choćby potencjalnych. Najważniejsze jest to, aby te mocne strony jednostki odkryć, a potem je stymulować, doskonalić przez odpowiednie i atrakcyjne dla niej wzmocnienia, aktywizować do wysiłku, organizować warunki sprzyjające jej rozwojowi. W związku z tym należy stworzyć warunki, które pozwolą na zwiększenie samodzielności osób niepełnosprawnych w życiu codziennym, stosownie do posiadanych zasobów i możliwości. Ważne jest, aby zapewnić im tylko tyle wsparcia, ile jest niezbędne, przy jednoczesnym zapewnieniu maksimum swobody i niezależności w podejmowaniu decyzji. Kształtowanie samodzielności (zdolności do samoobsługi i wykonywania prostych czynności dnia codziennego) często postrzegane jest jako najważniejsze zadanie rehabilitacji. Samodzielność jest postrzegana szerzej jako umiejętność kierowania własnym postępowaniem (stawianie sobie samemu celów i zadań), obierania własnych dróg i sposobów działania oraz podejmowania decyzji dotyczących własnej osoby.

Identyfikowanie i jednocześnie rozwijanie potencjałów rozwojowych (zasobów) osób niepełnosprawnych przeciwdziała ich marginalizacji i wykluczeniu społecznemu. Jest to skuteczna metoda terapii zaburzeń zdrowia psychicznego i fizycznego u poszczególnych jednostek. Każda osoba niepełnosprawna, bez względu na stopień tej niepełnosprawności, ma indywidualne cechy, potencjał rozwojowy i możliwości przystosowawcze, których rozwój i wykorzystanie wymagają specjalnych zabiegów i sprzyjających warunków. Trwała dysfunkcja określonej funkcji organizmu nie musi wiązać się z wykluczeniem społecznym. Celem skutecznej rehabilitacji jest podniesienie poziomu sprawności we wszystkich sferach, które zostały dotknięte przez niepełnosprawność, a mianowicie w sferze fizycznej, psychicznej i społecznej. Poza przywróceniem w możliwie najwyższym stopniu sprawności biologicznej organizmu należy osobę niepełnosprawną usamodzielnić oraz wyposażyć ją w niezbędne umiejętności społeczne. Oczywiście cały proces rehabilitacji musi odbywać się przy aktywnym zaangażowaniu osoby usprawnianej.

Stworzenie systemowego wsparcia poprzez współdziałanie różnych partnerów umożliwia objęcie opieką od wczesnej interwencji, poprzez rehabilitację, edukację, przygotowanie zawodowe, a przede wszystkim prawidłowe funkcjonowanie w społeczności lokalnej i bycie jej integralną częścią.

Planowane działania

1. Stwarzanie osobom niepełnosprawnym możliwości uczestnictwa w  terapii zajęciowej poprzez:

• wspieranie merytoryczne i dotowanie działalności istniejących warsztatów terapii zajęciowej,

• rozwój warsztatów oraz ośrodków terapii zajęciowej dla osób niepełnosprawnych ze wskazaniami do korzystania z tego typu placówek,

• doradztwo organizacyjne i prawne w fazie powstawania nowych jednostek.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych,

• Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

Rezultat:

• zwiększenie efektywności rehabilitacji społecznej realizowanej w WTZ,

• zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do rehabilitacji społecznej i terapii zajęciowej,

• zwiększenie liczby uczestników podejmujących zatrudnienie.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba uczestników WTZ,

• liczba uczestników WTZ podejmujących zatrudnienie.

2. Dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

Rezultat: zapewnienie osobom niepełnosprawnym dostępu do niezbędnego zaopatrzenia rehabilitacyjnego.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu): liczba osób otrzymujących dofinansowanie do zakupu sprzętu rehabilitacyjnego.

3. Zainicjowanie i realizowanie usług asystenta osoby niepełnosprawnej wraz z wypracowaniem standardów tych usług, adekwatnych do potrzeb i możliwości osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych,

• Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

Rezultat: wzrost liczby osób niepełnosprawnych uczestniczących w różnorodnych formach aktywności społecznej.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba osób otrzymujących pomoc bezpośrednią asystenta,

• liczba asystentów.

4. Rozwijanie zintegrowanego systemu pomocy środowiskowej dla osób przewlekle psychicznie chorych, osób mających przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych oraz dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat: poprawa poziomu funkcjonowania społecznego uczestników środowiskowych domów samopomocy.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba osób włączonych do systemu wsparcia,

• audyt jakości usług (przestrzegania obowiązujących standardów).

5. Prowadzenie ośrodków wsparcia i rehabilitacji.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat: zapewnienie osobom niepełnosprawnym z różnym rodzajem niepełnosprawności specjalistycznych form rehabilitacji i wsparcia.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu): liczba osób korzystających z ośrodków wsparcia.

6. Rozwijanie różnorodnych form mieszkalnictwa wspomaganego dla dorosłych osób niepełnosprawnych oraz zapewnienie niezbędnych w mieszkalnictwie wspomaganym usług specjalistycznych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Gospodarki Komunalnej
i Mieszkaniowej.

Rezultat: zapewnienie osobom wymagającym tego rodzaju wsparcia pomocy
w prowadzeniu samodzielnego życia.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu): liczba osób korzystających z mieszkań wspomaganych.

7. Prowadzenie działań służących poprawie stanu fizycznego i psychicznego osób niepełnosprawnych m.in. poprzez warsztaty, spotkania terapeutyczne, działania profilaktyczne, usprawniające i rehabilitacyjne.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat: zapewnienie osobom niepełnosprawnych usług terapeutyczno-usprawniających mających na celu poprawę ich kondycji psychofizycznej.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu): liczba osób niepełnosprawnych korzystających z usług.

8. Tworzenie sieci wolontariuszy, pomagających osobom niepełnosprawnym. Zachęcanie uczniów, studentów oraz seniorów do wolontariatu na rzecz osób niepełnosprawnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych,

• Wydział Oświaty.

Rezultat:

• rozwój wolontariatu wśród młodzieży i seniorów,

• pozytywne efekty wychowawcze - kreowanie właściwych postaw obywatelskich wśród uczniów i młodzieży (nauka tolerancji i wrażliwości na potrzeby osób niepełnosprawnych).

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba zawiązanych sieci,

• liczba wolontariuszy wśród uczniów i młodzieży.

9. Prowadzenie systematycznych analiz i badań na temat zaspokojenia potrzeb niepełnosprawnych mieszkańców Poznania.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat:

• dostarczenie empirycznej wiedzy oraz narzędzi tworzenia i korygowania programów lokalnej polityki społecznej Miasta Poznania na rzecz osób niepełnosprawnych,

• ewaluacja programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba badań i ekspertyz,

• liczba rekomendacji wdrożonych do realizacji.

Kierunek 2

Niwelowanie i likwidowanie barier na drodze do integracji społecznej

Uzasadnienie i charakterystyka kierunku działania

Współczesne postrzeganie niepełnosprawności przyczynę jej powstawania upatruje nie w jednostce, lecz w jej środowisku zewnętrznym i istniejących w nim barierach społecznych, ekonomicznych i fizycznych. Uważa się, że niepełnosprawność powstaje w sytuacji braku lub ograniczonego dostępu do przestrzeni publicznej, zatrudnienia, działalności politycznej, informacji, edukacji, kultury i sztuki, sportu, turystyki i innych form aktywności społecznej.

Coraz bardziej oczywiste staje się traktowanie dostępności przestrzeni publicznej
w kategoriach praw człowieka i obywatela. Deklaracja Praw Osób Niepełnosprawnych przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych uchwałą 2856 (XXVI) w dniu 9 grudnia 1975 r. stwierdza, że osoby niepełnosprawne mają wrodzone prawo do poszanowania ludzkiej godności. Osoby niepełnosprawne, bez względu na pochodzenie, naturę i stopień upośledzenia i niepełnosprawności, posiadają te same fundamentalne prawa, co ich współobywatele w tym samym wieku. Oznacza to przede wszystkim prawo do korzystania z godziwego życia w możliwie szerokim zakresie.

Jednak osoby niepełnosprawne nadal napotykają przeróżne bariery funkcjonalne: architektoniczne, techniczne, transportowe, informacyjne i w komunikowaniu się. Istniejące bariery utrudniają, a często wręcz uniemożliwiają im korzystanie z podstawowych praw obywatelskich, skazując na izolację i wykluczenie. Grupą osób, które w sposób szczególny natrafiają na bariery w integracji społecznej, są osoby wielorako niepełnosprawne, dla których brakuje adekwatnego wsparcia w obecnym systemie pomocy społecznej. Osoby te, mimo znacznej, sprzężonej niepełnosprawności, mają prawo do życia w środowisku społecznym, korzystania z prawa do komunikacji, samostanowienia, szacunku i godnego życia.

Uporczywe utrzymywanie się uniwersalnych barier architektoniczno-przestrzennych
w miejscach publicznych powoduje, że prawie natychmiast po opuszczeniu przez osoby niepełnosprawne instytucji medycznych marnotrawiona jest praca, wiedza i umiejętności personelu medycznego, terapeutów i rehabilitantów oraz wysiłek samych osób z ograniczoną sprawnością - dzieje się tak wszędzie tam, gdzie natrafiają oni na bariery społeczne
i fizyczne: w mieszkaniu, na ulicy, w środkach komunikacji publicznej, w szkole, na rynku pracy itp.

Kluczem do rozwiązywania większości problemów osób niepełnosprawnych jest szeroko rozumiana dostępność. Dostępne i przyjazne środowisko odgrywa fundamentalną rolę w tworzeniu integracyjnego i obywatelskiego społeczeństwa. Dostępność powoduje, że osoby niepełnosprawne mogą na równych prawach z innymi korzystać z obiektów i usług, środowiska fizycznego, transportu, technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych. Jednocześnie zbudowanie środowiska bardziej dostępnego dla osób niepełnosprawnych, bez względu na rodzaj niepełnosprawności, przynosi korzyść wszystkim członkom społeczeństwa. Zgodnie z zasadami uniwersalnego projektowania (Universal Design) infrastruktura przyjazna osobom niepełnosprawnym jest przyjazna wszystkim.

Pomimo istniejących w tym zakresie regulacji prawnych, wypracowania zasad i wzorów projektowania w architekturze, obowiązywania standardów w zakresie dostępności transportu, środków łączności, stron internetowych, a także mimo pokaźnej liczby zaleceń, dyrektyw i dokumentów organizacji międzynarodowych regulujących przedmiotową kwestię, nadal wszelka infrastruktura publiczna jest w istotnym zakresie nieprzystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Wspólnym mianownikiem zaplanowanych działań jest umożliwienie niepełnosprawnym mieszkańcom Poznania szerokiego dostępu do wszelkiego rodzajów zasobów (infrastrukturalnych i informatycznych) w przestrzeni publicznej miasta. To z kolei przeciwdziałać będzie wykluczeniu tej grupy obywateli, przyczyniając się jednocześnie do tworzenia społeczeństwa odpowiedzialnego, świadomego, samodzielnego i obywatelskiego.

Planowane działania

1. Zapobieganie powstawaniu barier architektonicznych na etapie projektowania:

• konsultowanie projektów pod względem zgodności ze standardami określonymi w zarządzeniu Nr 247/2008/P Prezydenta Miasta Poznania z dnia 13 maja 2008 r. w sprawie wymogów, jakim powinny odpowiadać przejścia dla pieszych, przejścia podziemne, przejścia nadziemne, przystanki komunikacji publicznej, na etapie projektowania i realizacji nowo budowanych i modernizowanych ciągów komunikacyjnych,

• promowanie rozwiązań architektonicznych przyjaznych osobom niepełnosprawnym w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych,

• spotkania i konsultacje na etapie projektowania obiektów budowlanych i przebudowy istniejących, w celu dostosowania inwestycji dla potrzeb osób niepełnosprawnych,

• poradnictwo, szkolenia w kwestiach związanych z potrzebami osób niepełnosprawnych adresowane do architektów i inwestorów budowlanych,

• prowadzenie kampanii społecznych promujących dobre praktyki i rozwiązania w dziedzinie likwidacji barier architektonicznych w przestrzeni miasta.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat:

• likwidacja błędów w fazie projektowania miejskich inwestycji,

• trwałe zmiany w świadomości osób odpowiedzialnych za inwestycje miejskie.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba opiniowanych projektów,

• liczba szkoleń, spotkań, konsultacji,

• liczba osób biorących udział w szkoleniach,

• liczba akcji, działań promujących dobre praktyki i rozwiązania.

2. Niwelowanie barier architektonicznych w Urzędzie Miasta Poznania i miejskich jednostkach organizacyjnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Obsługi Urzędu,

• Zarząd Komunalnych Zasobów Lokalowych.

Rezultat: zapewnienie pełnej dostępności do wszystkich wydziałów i miejskich jednostek organizacyjnych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• audyt dostępności,

• wielkość nakładów finansowych.

3. Niwelowanie barier architektonicznych w poznańskich placówkach oświatowo-wychowawczych. Wyposażanie szkół w sprzęty i urządzenia wspierające samodzielność oraz efektywność nauczania uczniów niepełnosprawnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Oświaty.

Rezultat: zapewnienie pełnej dostępności do placówek i instytucji oświatowo-wychowawczych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• audyt dostępności,

• wielkość nakładów finansowych.

4. Niwelowanie barier architektonicznych w obiektach infrastruktury socjalnej.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat: zapewnienie pełnej dostępności do obiektów instytucji pomocy i integracji społecznej.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• audyt dostępności,

• wielkość nakładów finansowych.

5. Niwelowanie barier architektonicznych w obiektach kultury, sportu i rekreacji.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Sportu,

• Wydział Kultury,

• Poznańskie Ośrodki Sportu i Rekreacji.

Rezultat: zapewnienie pełnej dostępności do obiektów sportu i rekreacji.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• audyt dostępności,

• wielkość nakładów finansowych.

6. Likwidacja barier architektonicznych w mieszkaniach osób niepełnosprawnych i w komunikowaniu się.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

Rezultat:

• zwiększenie liczby dostępnych i dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych lokali mieszkalnych,

• ograniczenie indywidualnych barier w komunikowaniu się.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba mieszkań dostosowanych do potrzeb niepełnosprawnych,

• liczba osób niepełnosprawnych otrzymujących pomoc finansową w zakresie likwidacji barier w komunikowaniu się,

• wielkość nakładów finansowych.

7. Rozwój transportu publicznego całkowicie dostępnego dla osób niepełnosprawnych:

• dostosowywanie taboru komunikacyjnego do potrzeb osób niepełnosprawnych (pojazdy niskopodłogowe),

• wdrożenie systemu informacji pasażerskiej uwzględniającej potrzeby osób niewidomych i słabowidzących,

• przystosowanie przystanków autobusowych i tramwajowych do potrzeb osób niepełnosprawnych,

• szkolenia dla przewoźników i kierowców z zakresu respektowania praw i pomocy osobom niepełnosprawnym w środkach komunikacji publicznej.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Zarządu Transportu Miejskiego,

• Zarząd Dróg Miejskich.

Rezultat:

• zwiększenie dostępności transportu zbiorowego dla osób niepełnosprawnych,

• poprawa jakości obsługi pasażerów.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• audyt dostępności,

• badania ankietowe (badania zadowolenia klienta),

• wielkość nakładów finansowych.

8. Zapewnienie usługi indywidualnego przewozu osób niepełnosprawnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych,

• Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

Rezultat: pełne zaspokojenie indywidualnych potrzeb transportowych osób niepełnosprawnych na terenie miasta Poznania.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• bieżący monitoring poziomu jakości usługi,

• liczba osób niepełnosprawnych korzystających z usługi.

9. Zwiększenie liczby miejsc parkingowych dla niepełnosprawnych i ochrona korzystania z tego uprawnienia (wyeliminowanie zjawiska parkowania pojazdów nieuprawnionych w miejscach wydzielonych dla osób niepełnosprawnych). Systematyczna poprawa oznakowania ulic i dojazdów do miejsc parkingowych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Zarząd Dróg Miejskich,

• Straż Miejska.

Rezultat: zapewnienie osobom niepełnosprawnym możliwości dogodnych dojazdów środkami transportu indywidualnego.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba miejsc parkingowych,

• liczba mandatów za nieuprawnione korzystanie z miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych,

• bieżący monitoring.

10. Rozwijanie systemu informacji dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin:

• opracowywanie i rozpowszechnianie informatorów i poradników uwzględniających potrzeby informacyjne osób niepełnosprawnych związane z edukacją, zdrowiem, rehabilitacją, zatrudnieniem, turystyką, rekreacją, ulgami i uprawnieniami,

• uwzględnianie specyficznych potrzeb osób niepełnosprawnych we wszelkich miejskich wydawnictwach i publikacjach,

• wsparcie dla portali internetowych adresowanych do osób niepełnosprawnych,

• rozbudowa i aktualizacja miejskiego internetowego serwisu dla osób niepełnosprawnych,

• tworzenie punktów porad prawnych i punktów informacyjnych uwzględniających specyfikę poszczególnych rodzajów niepełnosprawności,

• systematyczne opracowywanie map i makiet wypukłych, przedstawiających miejskie zabytki i inne historyczne miejsca.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych,

• Biuro Kształtowania Relacji Społecznych,

• Wydział Organizacyjny.

Rezultat: poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do informacji.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• badania ankietowe,

• liczba wydawnictw informacyjnych,

• liczba map i makiet wypukłych.

11. Rozwój i dostosowywanie systemu informacji miejskiej do potrzeb osób niepełnosprawnych:

• przystosowywanie stron internetowych Urzędu Miasta Poznania do potrzeb osób niepełnosprawnych, zwłaszcza osób z dysfunkcją narządu słuchu i wzroku, przy wykorzystaniu najlepszych praktyk i rozwiązań technicznych w tym zakresie,

• wyposażenie Urzędu Miasta Poznania, a także miejskich jednostek organizacyjnych, w sprzęt i nośniki informacji ułatwiające dostęp do informacji oraz komunikację osobom niepełnosprawnym,

• realizacja obowiązków informacyjnych Urzędu Miasta Poznania wynikających z ustawy o języku migowym i innych środkach komunikowania się.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Obsługi Urzędu,

• Wydział Organizacyjny.

Rezultat: likwidacja barier informacyjnych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu): badania ankietowe.

12. Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu osób niepełnosprawnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych,

• Wydział Koordynacji Projektów.

Rezultat:

• zniesienie barier w dostępie do Internetu wynikających z:

• sytuacji materialnej,

• rodzaju niepełnosprawności,

• braku umiejętności,

• upowszechnienie dostępu do usług internetowych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba osób niepełnosprawnych otrzymujących wsparcie finansowe przy zakupie komputera,

• liczba przeszkolonych osób niepełnosprawnych,

• ewaluacja ex post (badania ankietowe).

13. Przeprowadzanie audytów i lustracji dostępności przestrzeni miejskiej dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Stworzenie i aktualizowanie kompleksowej mapy dostępności przestrzeni miejskiej.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat: pozyskanie aktualnej wiedzy o dostępności przestrzeni miejskiej.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu): liczba i zasięg przeprowadzonych audytów.

Kierunek 3

Pobudzanie i wspieranie różnorodnych form partycypacji i aktywności społecznej osób niepełnosprawnych

Uzasadnienie i charakterystyka kierunku działania

Wytyczone w niniejszym dokumencie kierunki działań wynikają z przyjęcia tzw. społecznego modelu niepełnosprawności. Koncepcja ta odchodzi od tradycyjnego rozumienia niepełnosprawności jako osobistego, głównie medycznego problemu pojedynczego człowieka. Potwierdza ona konieczność indywidualnego i podmiotowego traktowania każdej niepełnosprawnej osoby i podejmowania działań rehabilitacyjnych dostosowanych do potrzeb psychofizycznych w celu najpełniejszego wykorzystania jej życiowych potencjałów rozwojowych. Jednak ta indywidualna podmiotowość odnoszona jest do wielopłaszczyznowego kontekstu społecznego. W takim podejściu akcentuje się równouprawnienie niepełnosprawnych i zdrowych, a samej niepełnosprawności nie traktuje się jako problemu medycznego, ale problemu całego społeczeństwa.

Niepełnosprawność wiąże się często z uzależnieniem od pomocy innych ludzi, koniecznością pokonywania barier architektonicznych, ekonomicznych, prawnych i społecznych. Osoby niepełnosprawne często nie stawiają sobie celów życiowych, rezygnują z aspiracji, a ich życie koncentruje się na codziennej wegetacji. Niektórzy mają poczucie krzywdy, co wiąże się z uczuciem osamotnienia, społeczną izolacją. Takie nastawienie człowieka niepełnosprawnego do życia staje się źródłem barier w aktywności społecznej.

A. Hulek uważa, że społeczna integracja osób niepełnosprawnych wyraża się w dążeniu do stworzenia tym osobom możliwości pełnego lub częściowego włączenia się do normalnego życia, dostępu do wszystkich instytucji i usług, z których korzystają pełnosprawni. ^.

W modelu społecznym osoba niepełnosprawna nie jest tylko pacjentem wymagającym specjalistycznej pomocy, lecz posiada takie same niezbywalne prawa jak inni ludzie. Egzekwuje swe prawa, w sposób pełnoprawny korzysta z dostępnej infrastruktury i usług społecznych, samodzielnie decyduje o własnym życiu, dokonuje wyborów osobistych (konsumenckich, zawodowych, kulturalnych i politycznych). Zdobywa tym samym poczucie autonomii i świadomego panowania nad swym losem. W działaniach rehabilitacyjnych kładzie się zatem nacisk na usuwanie barier, socjalizację, integrację i akceptację.

Konsekwencje przyjęcia takiego modelu dla organizacji życia społecznego są następujące: po pierwsze kwestia niepełnosprawności przestaje być problemem rozwiązywalnym za pomocą rehabilitacji medycznej oraz po drugie - odpowiedzialność za integrację osób niepełnosprawnych przestaje spoczywać na wyspecjalizowanych jednostkach, lecz zostaje umiejscowiona we wszystkich instytucjach, do których trafia osoba niepełnosprawna jako pełnoprawny uczestnik wszystkich form życia społecznego.

We współczesnych demokratycznych państwach życie ludzi niepełnosprawnych nie jest już bierne i odseparowane od życia społecznego, staje się życiem pełnym różnych form aktywności. Jednak pomimo dotychczasowych działań integracyjnych podejmowanych w naszym kraju, społeczna integracja osób niepełnosprawnych wciąż napotyka różnego rodzaju bariery tkwiące w otoczeniu cywilizacyjnym, w środowisku społecznym, w sferze kulturowych wartości i sposobów zachowania się ludzi oraz w procesie edukacji dzieci i młodzieży.

Głównym celem integracji społecznej osób niepełnosprawnych powinno być tworzenie w ich naturalnym środowisku społecznym warunków dla ich rozwoju, nauki, pracy, uczestnictwa w kulturze, w działalności społecznej i politycznej, czyli umożliwienie tym osobom prowadzenia normalnego i aktywnego życia.

Wspólnym rezultatem wszystkich poniżej zaprezentowanych działań zmierzających do wzrostu poziomu partycypacji i aktywności społecznej osób niepełnosprawnych będzie ograniczenie zjawiska izolacji i bierności tej grupy społecznej.

Planowane działania

1. Zagwarantowanie warunków do udziału osób niepełnosprawnych we wszelkich wydarzeniach społecznych, politycznych, kulturalnych, artystycznych, sportowych, a w szczególności zapewnienie możliwości uczestnictwa w wyborach poprzez dostosowanie lokali wyborczych oraz zapewnienie transportu.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: wszystkie wydziały i jednostki organizacyjne Miasta Poznania - organizatorzy wydarzeń.

Rezultat:

• zniesienie ograniczeń funkcjonalnych i organizacyjnych w uczestnictwie osób niepełnosprawnych w różnorodnych lokalnych wydarzeniach,

• zniesienie barier funkcjonalnych i organizacyjnych w zakresie możliwości udziału osób niepełnosprawnych w wyborach.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu): liczba wydarzeń całkowicie dostępnych dla osób niepełnosprawnych.

2. Wspieranie i promowanie imprez integracyjnych organizowanych przez środowisko osób niepełnosprawnych o charakterze konferencji, spotkań, przedsięwzięć kulturalnych, sportowych, turystycznych, rekreacyjnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych,

• Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

Rezultat:

• zwiększenie udziału osób niepełnosprawnych w imprezach integracyjnych,

• poszerzenie oferty przedsięwzięć integracyjnych ze strony organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba wspieranych przedsięwzięć integracyjnych,

• liczba uczestników przedsięwzięć (szacowanie).

3. Wspieranie i promowanie imprez i działań integracyjnych organizowanych przez Rady Osiedli.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Wspierania Jednostek Pomocniczych Miasta.

Rezultat:

• trwałe zmiany świadomości - integracja mieszkańców osiedli,

• zwiększenie efektywności i zakresu wsparcia środowiskowego (rezultat pośredni),

• zwiększenie udziału niepełnosprawnych mieszkańców osiedli w wydarzeniach osiedlowych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba wspieranych przedsięwzięć integracyjnych,

• liczba uczestników przedsięwzięć (szacowanie).

4. Wspieranie i promowanie rozwoju twórczości artystycznej osób niepełnosprawnych poprzez:

• wspieranie i promowanie różnych form twórczości i ruchu artystycznego osób niepełnosprawnych,

• organizowanie przedsięwzięć kulturalnych dedykowanych osobom niepełnosprawnym i umożliwiających im uczestnictwo jako twórcom (festiwale, warsztaty, wystawy, prezentacje),

• dofinansowanie inicjatyw kulturalnych,

• promowanie osiągnięć artystycznych osób niepełnosprawnych w ogólnodostępnych mediach i ogólnodostępnych placówkach kulturalnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Kultury i Sztuki.

Rezultat:

• poszerzenie możliwości rozwoju różnorodnych form ekspresji artystycznej osób niepełnosprawnych,

• wzrost liczby twórców będących osobami niepełnosprawnymi.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba wspieranych przedsięwzięć artystycznych,

• liczba inicjatyw i projektów artystycznych autorstwa osób niepełnosprawnych.

5. Wspieranie i promowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w sporcie, turystyce i rekreacji:

• wspieranie i organizacja wydarzeń sportowych i turystycznych z udziałem osób niepełnosprawnych,

• utworzenie funduszu stypendialnego dla poznańskich sportowców niepełnosprawnych,

• wspieranie przygotowań do uczestnictwa w paraolimpiadach i olimpiadach specjalnych,

• dofinansowanie działalności podmiotów organizujących stałe zajęcia sportowe dla osób niepełnosprawnych,

• rozbudowa bazy placów zabaw i rekreacji dostępnej dla osób niepełnosprawnych z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych rodzajów niepełnosprawności.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Sportu,

• Wydział Oświaty,

• Zarząd Zieleni Miejskiej

Rezultat:

• zwiększenie poziomu aktywnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych w sporcie, turystyce i rekreacji,

• rozszerzenie gamy dyscyplin sportowych uprawianych przez osoby niepełnosprawnych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba przedsięwzięć sportowych z udziałem osób niepełnosprawnych,

• liczba osób niepełnosprawnych korzystających ze stałych zajęć sportowych,

• liczba beneficjentów funduszu stypendialnego,

• liczba paraolimpijczyków,

• liczba dostępnych placów zabaw i miejsc rekreacji.

6. Kampanie i akcje promocyjno informacyjne na rzecz promocji różnorodnych form aktywności społecznej osób niepełnosprawnych:

• prezentowanie i upowszechnianie przykładów i dobrych praktyk w dziedzinie aktywności społecznej osób niepełnosprawnych,

• promowanie wzorców postaw aktywnych społecznie,

• identyfikowanie i promowanie innowacyjnych form włączania osób niepełnosprawnych w główny nurt życia społecznego.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat:

• trwałe zmiany postaw osób niepełnosprawnych:

• wzrost poczucia własnej wartości,

• wzmocnienie gotowości do zmian i działania,

• uzyskanie świadomości wpływu na swoją sytuację życiową,

• likwidacja poczucia izolacji społecznej.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• badania ankietowe,

• liczba przedsięwzięć promocyjno-informacyjnych.

7. Rozwijanie współpracy z organizacjami osób niepełnosprawnych i organizacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych poprzez:

• stałe cykliczne spotkania informacyjne,

• konsultacje społeczne,

• realizację wspólnych przedsięwzięć (akcje społeczne) i działań o charakterze lobbingowym,

• nawiązywanie współpracy i partnerstwa Miasta Poznania i organizacji pozarządowych w realizacji przedsięwzięć i programów na rzecz osób niepełnosprawnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat:

• kreowanie polityki Miasta Poznania efektywnej i adekwatnej do potrzeb oraz oczekiwań środowiska osób niepełnosprawnych,

• usprawnienie kanałów informacji.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba konsultacji,

• liczba wspólnych spotkań, konferencji,

• liczba wspólnych przedsięwzięć.

8. Edukacja społeczna i obywatelska osób niepełnosprawnych i ich rodzin:

• organizowanie szkoleń, warsztatów z zakresu praw i obowiązków wyborcy, konsumenta, pacjenta, ucznia, klienta instytucji publicznych, rozwoju emocjonalnego, seksualności osób niepełnosprawnych,

• rozwijanie zasobów informacyjnych i poradniczych dla rodzin osób niepełnosprawnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat:

• podniesienie poziomu wiedzy i świadomości obywatelskiej,

• przygotowanie osób niepełnosprawnych do samodzielnego pełnienia różnorodnych ról we współczesnym społeczeństwie.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba szkoleń, warsztatów,

• liczba poradników, informatorów, nowych kanałów informacji,

• liczba osób niepełnosprawnych uczestniczących w różnorodnych zajęciach i akcjach edukacyjno-informacyjnych.

9. Diagnoza stanu integracji i partycypacji społecznej osób niepełnosprawnych w społeczności lokalnej.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat:

• diagnoza poziomu aktywności społecznej niepełnosprawnych mieszkańców miasta Poznania - identyfikacja problemów i barier,

• wypracowanie skutecznych narzędzi i metod pobudzania aktywności społecznej,

• zwiększenie efektywności miejskich programów skierowanych do osób niepełnosprawnych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba badań,

• zasięg badań w ujęciu jakościowym i ilościowym,

• liczba wdrożonych rekomendacji.

Kierunek 4

Przeciwdziałanie dyskryminacji osób niepełnosprawnych oraz kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji

Uzasadnienie i charakterystyka kierunku działania

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 32 stanowi, że:

1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Ustawa zasadnicza nakłada na władze publiczne obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej osobom niepełnosprawnym (art. 68), a także pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobienia do pracy oraz komunikacji społecznej (art. 69).

Pozycja konstytucyjna osób niepełnosprawnych w Polsce nie odbiega od rozwiązań stosowanych przez państwa Unii Europejskiej. Problemem jest jednak codzienna praktyka
i możliwości egzekwowania swoich konstytucyjnych uprawnień.

Zjawisko dyskryminacji osób niepełnosprawnych ma nadal miejsce w wielu obszarach życia społecznego. Nadal można znaleźć rozwiązania prawne, które w praktyce powodują poniżenie i wykluczenie osób niepełnosprawnych. Zdarzają się bulwersujące opinię publiczną przypadki dyskryminacji niepełnosprawnych w dostępie do edukacji, zatrudnienia, ochrony zdrowia, kultury, sportu, turystyki, transportu, informacji. Osoby niepełnosprawne często w sposób pośredni i zakamuflowany są eliminowane z aktywnego udziału w życiu politycznym, naruszane są też ich prawa obywatelskie i konsumenckie.

Warunkiem zmiany takiego stanu rzeczy jest przede wszystkim przemiana świadomości społecznej. Podział na dwa światy sprawnych i niepełnosprawnych nadal istnieje w percepcji społecznej. Należy także pamiętać o skali zaległości, trudnych do nadrobienia w krótkim czasie. Niestety tempo zachodzenia pozytywnych przemian wciąż nie zadowala. Drogę do normalizacji życia osób z niepełnosprawnością utrudniają zakorzenione w społecznej świadomości uprzedzenia i stereotypy. Mity i uprzedzenia rodzą się na gruncie społecznej niewiedzy na temat niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnością, braku kontaktów, wyizolowania.

Normalizacja życia osób z niepełnosprawnością wymaga zrozumienia, że różnorodność ludzkiego gatunku jest naturalną częścią jego obrazu. W świadomości społecznej o osobach niepełnosprawnych funkcjonują uogólnienia zarówno pozytywne, jak i negatywne. Każdy z nich jest niekorzystny dla danej osoby, ponieważ odbiera jej własną indywidualną, niepowtarzalną podmiotowość. Bez odrzucenia uprzedzeń, stereotypów, bezpodstawnych uogólnień nie jest możliwa humanistyczna i integrująca postawa wobec osób niepełnosprawnych.

Świadomość społeczna w tym zakresie uległa w ostatnim 20-leciu korzystnym przemianom. Widok osoby niepełnosprawnej w przestrzeni miasta już nie wywołuje sensacji i nie budzi niezdrowej ciekawości. Jednak droga do normalizacji jest jeszcze długa. Świadomość społeczna cechuje się swoistą inercją, a jej zmiany trwają zawsze dłużej niż zmiany środowiska materialnego. Działania powinny być prowadzone na różnych płaszczyznach, przy użyciu różnorodnych metod i środków, a także w porozumieniu z możliwie szerokim środowiskiem osób niepełnosprawnych.

Planowane działania

1. Ujawnianie i zwalczanie przypadków dyskryminacji poprzez:

• podejmowanie skutecznych interwencji,

• udzielanie porad prawnych,

• opracowanie i wdrażanie programów interwencyjno-terapeutycznych dla osób niepełnosprawnych - ofiar przestępstw, nadużyć, wypadków,

• identyfikowanie dyskryminujących regulacji prawnych (na poziomie lokalnym i krajowym) oraz podejmowanie skutecznych działań w celu ich zmiany.

Jednostka odpowiedzialna za realizację:

• Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych,

• Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

Rezultat:

• zmniejszenie skali zjawiska dyskryminacji,

• trwałe pozytywne zmiany w świadomości społecznej.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba programów antydyskryminacyjnych,

• liczba uczestników programów,

• liczba ujawnionych przypadków dyskryminacji,

• liczba interwencji,

• liczba porad prawnych,

• badania społeczne.

2. Upowszechnianie wiedzy o niepełnosprawności i o osobach niepełnosprawnych. Promowanie działań służących zmianie obrazu osób niepełnosprawnych funkcjonującego w świadomości społeczeństwa. Zwalczanie mitów, stereotypów, uprzedzeń wobec osób niepełnosprawnych poprzez:

• konferencje, wykłady, warsztaty na temat niepełnosprawności dla przedstawicieli mediów, szkolnictwa, instytucji publicznych, służby zdrowia i innych ośrodków opiniotwórczych,

• cykliczne akcje medialne przybliżające problemy osób niepełnosprawnych i organizacji społecznych działających na ich rzecz.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat:

• podniesienie poziomu wiedzy i świadomości społeczności lokalnej na temat problematyki niepełnosprawności,

• zmiana negatywnych postaw społecznych wobec osób niepełnosprawnych.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba akcji medialnych,

• liczba przedsięwzięć informacyjno-szkoleniowych oraz liczba ich uczestników,

• badania społeczne.

3. Rozwój i propagowanie wiedzy na temat zjawiska dyskryminacji i możliwości jej przeciwdziałania poprzez:

• opracowanie raportu (przeprowadzenie badań) o przejawach i rozmiarach zjawiska dyskryminacji osób niepełnosprawnych na terenie miasta Poznania,

• opracowanie poradnika dla osób dyskryminowanych,

• działania informacyjno-edukacyjne na temat problematyki dyskryminacji z udziałem mediów, instytucji publicznych, organizacji osób niepełnosprawnych.

Jednostka odpowiedzialna za realizację: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Rezultat:

• podniesienie poziomu wiedzy społecznej na temat zjawiska dyskryminacji,

• dostarczenie rzetelnych analiz na temat zjawiska dyskryminacji osób niepełnosprawnych w Poznaniu w celu wypracowania adekwatnych rekomendacji dla tworzenia skutecznych programów antydyskryminacyjnych,

• dostarczenie osobom niepełnosprawnym wiedzy i narzędzi chroniących ich przed dyskryminacją bezpośrednią.

Wskaźniki realizacji (sposób mierzenia rezultatu):

• liczba przeprowadzonych przedsięwzięć edukacyjno-informacyjnych,

• liczba badań tematycznych i opracowań,

• badania społeczne.

V. Adresaci

Bezpośrednimi beneficjentami działań będą osoby niepełnosprawne i ich rodziny -mieszkańcy miasta Poznania.

Beneficjentami pośrednimi będą:

• organizacje pozarządowe,

• seniorzy, osoby o ograniczonej sprawności nieposiadające orzeczenia o niepełnosprawności.

Wzajemne dobre zależności i współpraca między tymi podmiotami są warunkiem niezbędnym do osiągnięcia jak najlepszych rezultatów.

Dla potrzeb prezentowanego dokumentu przyjmuje się następujące definicje:

Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności ogranicza zdolności do wykonywania pracy zawodowej, jeśli uzyskały orzeczenie.

„Organizacje pozarządowe” to osoby prawne lub jednostki bez osobowości prawnej, które nie są jednostką sektora finansów publicznych (w rozumieniu przepisów o finansach publicznych) i nie działają w celu osiągnięcia zysku, a zatem są to fundacje i stowarzyszenia, ale również związki zawodowe, organizacje samorządu gospodarczego i zawodowego.

VI. Zasady wdrażania i realizacji

Kierunki działań i zadania Miasta Poznania na rzecz integracji społecznej osób niepełnosprawnych na lata 2012-2020 to dokument nakreślający wizję oraz perspektywę horyzontalną Poznania w obszarze integracji społecznej osób niepełnosprawnych. Zasięg i skala finansowa działań zależeć będą od aktualnych możliwości budżetowych Miasta Poznania. Dokument otrzyma rangę uchwały Rady Miasta Poznania. Odpowiedzialność za realizację uchwały powierzona zostanie Prezydentowi Miasta Poznania. Koordynatorem działań zostanie Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Prezydent Miasta Poznania określi w drodze zarządzenia zasady wdrażania dokumentu na podstawie następujących założeń:

1. Powołana zostanie Rada Programowa, w skład której wejdą: radni miasta Poznania, właściwe merytorycznie wydziały oraz jednostki miejskie, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych. Zadaniem Rady będzie:

• dokonywanie corocznej oceny postępów realizacji działań,

• zgłaszanie wniosków korygujących.

2. Wydziały i jednostki miejskie odpowiedzialne za poszczególne działania będą zobowiązane do:

• zaplanowania w swych budżetach zadaniowych środków na realizację zadań wskazanych w niniejszym dokumencie,

• przedstawiania rocznych harmonogramów działań,

• przedstawiania rocznych sprawozdań uwzględniających wskaźniki mierzenia rezultatu przypisane do zadania oraz wysokość poniesionych nakładów,

• konsultowania rocznych planów finansowych i harmonogramów z Wydziałem Zdrowia i Spraw Społecznych,

• informowania Koordynatora o postępach realizacji harmonogramów.

3. Koordynator (Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych) będzie składał coroczne sprawozdanie z jego realizacji Radzie Miasta Poznania oraz Miejskiej Społecznej Radzie ds. Osób Niepełnosprawnych.

VII. Zasady monitorowania i ewaluacji

Za monitorowanie i ewaluacje stopnia realizacji zadań określonych w niniejszym dokumencie będzie odpowiadał Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych - Oddział Integracji Osób Niepełnosprawnych. Do monitorowania działań, wyrażania swych opinii, uwag, postulatów włączone zostanie środowisko osób niepełnosprawnych reprezentowane przez organizacje pozarządowe, a w szczególności Miejską Społeczną Radę ds. Osób Niepełnosprawnych.

Monitoring będzie stałym i ciągłym procesem obserwacji zmian ilościowych i jakościowych, mającym na celu zapewnienie informacji na temat skuteczności podejmowanych działań oraz osiąganych rezultatów. W ten sposób zostanie zapewniona bieżąca i etapowa kontrola stopnia realizacji nakreślonych zadań.

Corocznie będą przygotowywane sprawozdania z realizacji zadań, które zostaną przedstawione Prezydentowi Miasta Poznania. Sprawozdania zawierać będą skwantyfikowane wskaźniki realizacji poszczególnych zadań. Po zakończeniu realizacji działań określonych w prezentowanym dokumencie sporządzony zostanie raport końcowy. Zostanie w nim dokonana ocena zrealizowanych przedsięwzięć oraz wskazane te formy działań, które powinny być kontynuowane w latach następnych oraz te, które powinny ulec modyfikacji. W perspektywie długoplanowej monitoring umożliwi zatem obserwację i analizę adekwatności stosowanych metod zmierzających do osiągnięcia celu horyzontalnego oraz ewentualnych zmian strukturalnych w zakresie kierunków działań.

Monitorowanie obejmować będzie następujące działania:

• systematyczne zbieranie danych liczbowych oraz informacji dotyczących stanu realizacji poszczególnych zadań,

• prowadzenie analiz porównawczych i tematycznych,

• przygotowywanie rocznych sprawozdań ukazujących stopień realizacji zadań.

Ewaluacja polegać będzie na:

• ocenie osiągniętych rezultatów działań oraz określeniu stopnia wykonania zakładanych zadań,

• ocenie rozbieżności pomiędzy przyjętymi do realizacji zadaniami a osiągniętymi rezultatami,

• analizie przyczyn rozbieżności oraz identyfikacji obszarów wymagających podjęcia działań interwencyjnych,

• planowaniu zmian w zakresie modyfikacji kierunków działania i zadań do realizacji.

VIII. Podmioty odpowiedzialne i zaangażowane

Koordynator

Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

Realizatorzy zadań

Wydziały i jednostki miejskie wskazane w zakresie poszczególnych zadań.

Współpraca:

• Miejska Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych.

• Poznańska Rada Działalności Pożytku Publicznego.

• Komisja Dialogu Obywatelskiego.

• Wielkopolski Oddział PFRON.

Partnerzy zewnętrzni:

• Organizacje pozarządowe.

• Administracja regionalna i rządowa.

• Ośrodki szkolne i akademickie.

• Lokalne, regionalne i ogólnopolskie media.

IX. Skład grupy roboczej

Kierunki działań i zadania Miasta Poznania na rzecz integracji społecznej osób niepełnosprawnych na lata 2012-2020 zostały wypracowane w Urzędzie Miasta Poznania we współpracy przedstawicieli instytucji samorządowych oraz organizacji pozarządowych tworzących grupę roboczą, w skład której weszli:

Dorota Potejko - Pełnomocnik Prezydenta ds. Osób Niepełnosprawnych, Zastępca Dyrektora Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych.

Michał Tomczak - Rada Miasta Poznania, Przewodniczący Komisji Rodziny, Polityki Społecznej i Zdrowia.

Halina Grzymisławska-Słowińska - Przewodnicząca Miejskiej Społecznej Rady ds. Osób Niepełnosprawnych.

Konrad Kołbik - Prezes Zarządu Wielkopolskiego Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych.

Józef Solecki - Urząd Miasta Poznania, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych.

http://www.who.int.

Art. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776 ze zm.).

Narodowy Spis Powszechny, GUS, Warszawa 2002.

Narodowy Spis Powszechny, GUS, Warszawa 2002.

Stan Zdrowia Ludności Polski w 2004 roku w przekroju terytorialnym, GUS, Warszawa 2007.

Brak danych dotyczących powiatów.

Brak nowszych danych dotyczących osób niepełnosprawnych na terenie Miasta Poznania w tym zakresie.

Art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 ze zm).

Ibidem, art. 8 ust. 1.

Ibidem, art. 9.

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593 ze zm.).

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375 ze zm.).

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. z 2010 r. Nr 238, poz. 1586).

Art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593 ze zm.).

Uchwała Nr XXXIII/262/IV/2003 Rady Miasta Poznania z 18 listopada 2003 r. w sprawie miejskiej strategii polityki społecznej.

Dane ze sprawozdań kwartalnych LKW Serwis, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Urząd
Miasta Poznania.

Uchwała Nr XXXIII/262/IV/2003 Rady Miasta Poznania z dnia 18 listopada 2003 r. w sprawie miejskiej strategii polityki społecznej.

Studium architektoniczno-socjologiczne pod red. Prof. dr hab. Zbigniewa Woźniaka „Niepełnosprawni w przestrzeni miejskiej”.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.).

A. Hulek, Integracyjny system kształcenia i wychowania, [w:] Pedagogika Rewalidacyjna, PWN, Warszawa 1997 r., s. 492-493.

A. Maciarz, Bariery społecznej integracji, [w:] Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 1999, s. 40.

Danuta Gorajewska, Fakty i mity o osobach z niepełnosprawnością, www.niepelnosprawni.pl.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DZ. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 ze zm).

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536).

66

---