Idea integracji

społecznej osób

niepełnosprawny

Definicja

• Integracja społeczna osób

niepełnosprawnych jest nowym
etapem ewolucji poglądów
dotyczących stosunku społeczeństwa
do problemów życiowych i rehabilitacji
osób z odchyleniami od normy, jest
ona przejawem humanitarnej
akceptacji ich miejsca oraz
podmiotowej roli w życiu społecznym.

Definicja Aleksandra

Huleka

• Według opinii jej głównego propagatora w Polsce,

Aleksandra Huleka, integracja „wyraża się w takim
wzajemnym stosunku pełno- i niepełnosprawnych, w
którym respektowane są te same prawa i w których
stwarzane są dla obu grup identyczne warunki
maksymalnego, wszechstronnego rozwoju.
Integracja pozwala więc osobie niepełnosprawnej
być sobą wśród innych. Integracja w takim znaczeniu
może mieć zastosowanie do wszystkich sfer życia
jednostki niepełnosprawnej – życia rodzinnego,
kształcenia ogólnego i zawodowego, pracy, czasu
wolnego, aktywności społecznej i politycznej itp.”

Rodzaje integracji

• Integracja społeczna
• Integracja funkcjonalna (niższego i

wyższego stopnia)

• Integracja fizyczna
• Integracja indywidualna i grupowa
• Integracja poznawcza, która dzieli się na:

 Planowana
 Spontanicna
 Okazjonalna

Geneza integracji

społecznej

• Społeczna integracja osób niepełnosprawnych stanowi

humanitarny nurt przemian społecznych na rzecz tych
osób, przeciwstawiający się ich izolacji i dyskryminacji.
Nurt ten zrodził się i był upowszechniany już w latach
sześćdziesiątych w Danii i w krajach skandynawskich,
a do Polski został przeniesiony na początku lat
siedemdziesiątych. Głównym jego propagatorem był
gorący zwolennik idei społecznej integracji – profesor
Aleksander Hulek. Zarówno wśród teoretyków jak i
praktyków kształcenia specjalnego miała ona wielu
przeciwników. Wskazywali oni na brak w szkolnictwie
masowym odpowiednich warunków kadrowych i
warsztatowych niezbędnych do prowadzenia
specjalnego nauczania oraz obawiali się różnych
zagrożeń rozwoju dzieci niepełnosprawnych, tkwiących
w otoczeniu społecznym.

Cele integracji społecznej

• Głównym celem społecznej integracji osób niepełnosprawnych

jest tworzenie w naturalnym środowisku społecznym
warunków dla ich rozwoju, nauki, pracy i spędzania czasu
wolnego. Hulek ujmuje ten cel jako umożliwienie tym osobom
prowadzenia normalnego życia, korzystania ze wszystkich
stopni szkolnictwa, zdobyczy kulturowych i powszechnie
dostępnych form czynnego wypoczynku.

• Dykcik traktując społeczną integrację jako ruch społeczny i

edukacyjny przypisuje jej tak szczytne cele, jak
przeciwdziałanie tendencjom segregacyjnym, izolacyjnym,
stygmatyzacji, nietolerancji i dyskryminacji osób
niepełnosprawnych. Podobnie jak Hulek uważa, że społeczna
integracja os. niepełnosprawnych wyraża się w dążeniu do
stworzenia tym osobom możliwości pełnego lub częściowego
włączenia się do normalnego życia, dostępu do wszystkich
instytucji i usług, z których korzystają pełnosprawni.

Uwarunkowania efektów

społecznej integracji

Do najważniejszych czynników zaliczyć można:
• stosunek społeczeństwa do osób niepełnosprawnych,
• stosunek rodziców i nauczycieli do dzieci
niepełnosprawnych oraz stopień ich przygotowania do
wykonywanych wobec nich czynności opiekuńczych,
wychowawczych i dydaktycznych,
• stosunek rodziców dzieci pełnosprawnych do dzieci
niepełnosprawnych oraz do faktu ich pozostania w
przedszkolu i w szkole masowej,
• maksymalne usprawnienie dziecka ( na miarę jego
możliwości ) i przygotowanie do wejścia w sytuacje
integrujące je z dziećmi sprawnymi,
• wybór odpowiedniej dla dziecka formy kształcenia
specjalnego z uwzględnieniem jego sytuacji zdrowotnej,
możliwości rozwojowych oraz potrzeb,
• czynniki związane bezpośrednio z procesem wychowania
i nauczania.

Integracja w edukacji

W Polsce nowej sytuacji prawnej i ekonomicznej po zmianie
ustrojowej w 1989 roku ukształtowały się następujące formy
edukacyjnej integracji:
• w grupach przedszkolnych i klasach szkoły podstawowej;
a) integracja funkcjonalna polega na włączeniu dzieci
niepełnosprawnych do warunków optymalnie sprzyjających ich
rzeczywistemu funkcjonowaniu w grupie;
b) integracja lokacyjna polega na włączeniu dzieci bez specjalnej
pomocy wspierającej ich funkcjonowanie;
• integracja społeczna – polega na organizowaniu odpowiednich
klas lub oddziałów specjalnych w szkole masowej;
• integracja sąsiedzka – polega na organizowaniu współdziałania
szkół specjalnych i masowych na różnych płaszczyznach
wewnątrzszkolnych i pozaszkolnych;
• integracja specjalnych szkół i ośrodków szkolno-
wychowawczych ze środowiskiem społecznym oraz rodziną w dni
wolne od obowiązkowych zajęć;
• integracja w nauczaniu indywidualnym – poprzez kontakty
nauczycieli i rówieśników obu typów szkół.

Cechy nauczyciela

pracującego z

niepełnosprawnymi

Nauczyciel wyrażający gotowość do pracy z niepełnosprawnymi
powinien posiadać następujące dyspozycje:
• odpowiedni zasób wiedzy z nauk zajmujących się rozwojem,
wychowaniem i nauczaniem dzieci i młodzieży, w tym także
wiedzy dotyczącej dzieci i młodzieży niepełnosprawnej;
• odpowiedni zasób umiejętności pełnienia opieki, wychowania i
nauczania dzieci
i młodzieży, w tym także umiejętności specjalnych,
niezbędnych w pracy z różnymi kategoriami osób;
• pozytywne postawy emocjonalne wobec dzieci i młodzieży,
wrażliwość na ich potrzeby rozwojowe oraz skłonność do ich
zaspokajania;
• przekonanie o wartości integracyjnego wychowania i
nauczania dzieci i młodzieży niepełnosprawnej.

Główne założenia

integracyjnego systemu

kształcenia

Główne założenia integracyjnego systemu kształcenia
specjalnego są następujące:
1. Najkorzystniejsze dla rozwoju, wychowania i nauczania
dzieci niepełnosprawnych jest przebywanie w gronie rodziny
oraz społeczności osób niepełnosprawnych, przy
zapewnieniu im odpowiednich warunków zdrowotnych,
społeczno - wychowawczych i dydaktycznych;
2. W procesie wychowania i nauczania dzieci
niepełnosprawnych uwzględniamy ich potrzeby i dyspozycje
osobowościowe. Wspólnie dla nich i dzieci pełnosprawnych
organizujemy identyczne sytuacje wychowawcze, a
wprowadzamy tylko wówczas sytuacje, metody i środki
specjalne, gdy zachodzi tego potrzeba ze względu na swoiste
trudności dziecka związane z jego odchyleniem od normy;

Główne założenia

integracyjnego systemu

kształcenia

• 3. Dla przygotowania dziecka niepełnosprawnego do

samodzielnego życia w społeczeństwie, wysoce korzystne jest
jego spontaniczne i celowo zorganizowane uczestnictwo w tym
życiu;
4. Dzieci i młodzież niepełnosprawna mają prawo do korzystania
ze wszystkich stopni i profilów szkolnictwa, z instytucji sportu,
rekreacji i kultury. Instytucje te powinny do swoich obiektów i
swej pracy wprowadzić odpowiednie rozwiązania organizacyjne,
zapewniające niepełnosprawnym swobodne Z nich korzystanie;
5. Okresowa lub częściowa izolacja w zakładach specjalnych
niektórych grup dzieci ze względów zdrowotnych lub
dydaktycznych nie spowoduje tylko wówczas negatywnych
skutków w ich rozwoju, gdy zakłady te umożliwią różne formy
kontaktów ze środowiskiem, w tym szczególnie z dziećmi
sprawnymi.

Aspekty integracji

społecznej

Integrację osób
niepełnosprawnych można
rozpatrywać w dwóch aspektach
jako:
1. totalną
2. częściową

Powodzenie i wyniki

integracji społecznej

Aleksander Hulek proponując ideę integracji
społecznej w kształceniu specjalnym zwracał
szczególną uwagę na potrzebę starannego
przygotowania warunków do systemu
integracyjnego. O powodzeniu i wynikach
integracji decydują:
- przygotowanie do niej osób
niepełnosprawnych;
- przygotowanie personelu wprowadzającego ją
w życie;
- przygotowanie środowiska społecznego;
- przygotowanie otoczenia fizycznego.

Powodzenie i wyniki

integracji społecznej

• W odniesieniu do jednostek

niepełnosprawnych ważne jest
maksymalne ich usprawnianie fizyczne,
psychiczne i społeczne. Chodzi zwłaszcza o
kształcenie pozytywnych postaw wobec
innych osób i uczenie umiejętności
społecznego zachowania w różnych
sytuacjach życiowych. Ważne jest także
przygotowanie jednostek
niepełnosprawnych do pełnienia
określonych funkcji społecznych i pracy
zawodowej.

Powodzenie i wyniki

integracji społecznej

W odniesieniu do środowiska społecznego istotne są:
- właściwe postawy społeczne wobec osób
niepełnosprawnych,
- włączenie rodziny jako istotnego ogniwa integracji,
- uchylenie przepisów prawnych ograniczających
społeczne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych,
- wychowanie dzieci i młodzieży w zrozumieniu i
tolerancji.
W odniesieniu do otoczenia fizycznego ważne jest
zniesienie barier architektonicznych i
urbanistycznych w infrastrukturze.

Zniwelowanie dystansu

między szkołami

W Europie najbardziej znane są następujące podstawowe koncepcje
zniwelowania dystansu między szkołami specjalnymi a szkołami
powszechnymi. Są to:
• szkoły integracyjne – dzieci z różnymi odchyleniami od normy
uczęszczają do zwykłych klas szkoły masowej;
• klasy integracyjne – włączanie całkowite lub częściowe dzieci
niepełnosprawnych do zajęć w zwykłych klasach;
• klasy współpracujące – uczęszczanie tylko na niektóre wspólne
zajęcia;
• klasy pomocnicze – organizowanie grup specjalnych w zwykłych
szkołach;
• nauczyciele wspierający – włączanie specjalistów z określonej
dziedziny jako dodatkowych w klasie;
• nauczanie indywidualne – praca według indywidualnego programu
w stałym kontakcie z rówieśnikami w domu i szkole prowadzona
przez nauczycieli szkół specjalnych i masowych.

System integracyjny

kształtowania i

wychowania

• System integracyjny kształcenia i

wychowania „polega na maksymalnym
włączeniu dzieci i młodzieży z odchyleniami
od normy do zwykłych szkół i innych
placówek oświatowych, umożliwiając im – w
miarę możliwości – wzrastanie w grupie
zdrowych rówieśników. W przypadku zaś
jednostek przebywających w zakładach
opiekuńczych – troska o zapewnienie jak
najczęstszych kontaktów z zewnętrznym
środowiskiem społecznym”.

Prawa osób

niepełnosprawnych

• Według standardów światowych i europejskich,

sformułowanych w licznych dokumentach
międzynarodowych dotyczących praw człowieka,
każdy – a więc i człowiek niepełnosprawny – ma
prawo do pełnego uczestnictwa i równych szans w
życiu społecznym.

• Do zadań społeczeństwa należy zatem

eliminowanie, zmniejszanie lub kompensowanie
barier, tak aby każdej osobie umożliwić
korzystanie z dóbr publicznych, jednocześnie
respektując jej prawa i przywileje.

Prawa osób

niepełnosprawnych

Jest to dokument w , którym postuluje się przejście:
• „od traktowania osób niepełnosprawnych jako przedmiotu działań
charytatywnych do postrzegania ich jako osób obdarzonych prawami,
• od traktowania osób niepełnosprawnych jako pacjentów do postrzegania ich
jako konsumentów i niezależnych obywateli,
• od sytuacji, w której profesjonaliści podejmują decyzje w imieniu osób
niepełnosprawnych do sytuacji, w której same osoby niepełnosprawne
podejmują niezależne decyzje i biorą odpowiedzialność za sprawy, które ich
dotyczą,
• od koncentrowania się na indywidualnych uszkodzeniach i zaburzeniach do
usuwania barier, rewidowania norm społecznych, polityki i wzorców
kulturowych oraz promowania wspierającego i dostępnego środowiska,
• od określania ludzi mianem zależnych lub nie nadających się do pracy do
podkreślania ich uzdolnień i tworzenia aktywnych form wspierania,
• od tworzenia warunków ekonomicznych i społecznych do niewielkiej garstki
do kreowania przyjaznego, elastycznego świata dla wszystkich,
• od niepotrzebnej segregacji w edukacji, zatrudnieniu i innych sferach życia
do integrowania osób niepełnosprawnych w normalny nurt życia,
• od ograniczenia polityki wobec osób niepełnosprawnych do kompetencji
specjalnych ministerstw do włączenia polityki wobec osób niepełnosprawnych
w całokształt zadań, za które odpowiedzialność ponosi cały rząd”

Prawa osób

niepełnosprawnych

Z kolei w Deklaracji z Salamanki stwierdza się, że:
- „każde dziecko ma fundamentalne prawo do nauki i należy dać mu
szansę osiągnięcia i utrzymania odpowiedniego poziomu kształcenia;
- każde dziecko ma charakterystyczne indywidualne cechy,
zainteresowania, zdolności i potrzeby w zakresie nauczania;
- systemy oświaty powinny być tworzone, a programy edukacyjne
wdrażane z uwzględnieniem dużego zróżnicowania tych
charakterystycznych cech i potrzeb;
- dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych muszą mieć dostęp do
zwykłych szkół, które powinny przyjąć je w ramach nauczania,
stawiającego w centrum zainteresowania dziecko i zdolnego zaspokoić
jego potrzeby;
- zwykłe szkoły o tak otwartej orientacji są najskuteczniejszym środkiem
zwalczania dyskryminacji, tworzenia przyjaznych społeczności,
budowania otwartego społeczeństwa oraz wprowadzania w życie edukacji
wszystkich. Co więcej, zapewniają one odpowiednie wykształcenie
większości dzieci oraz poprawiają skuteczność, a także efektywność
kosztową całego systemu oświaty”.

Bariery integracji

społecznej

Ze względu na ich charakter
można je podzielić na:
- fizyczne,
- społeczne,
- kulturowe,
- edukacyjne.

Korzyści z integracji

społecznej

• uczy w naturalny sposób tolerancji, wrażliwości,

otwartości, wyrozumiałości, serdeczności;

• uczy wzajemnej akceptacji w oparciu o życzliwe

odnoszenie się do innych;

• wpływa na poprawę kontaktów międzyludzkich;
• uczy radości z dawania;
• daje właściwe spojrzenie na świat i ludzi;
• łagodzi obyczaje, uczy mądrze sobie pomagać,
• pozwala pozbywać się egoizmu, uczy rozumieć innych;
• powoduje zanik niezdrowej rywalizacji na rzecz wspólnego

współdziałania;

• pozwala na głębsze spojrzenie na siebie;
• uczy empatii;

Blogi i filmy

• Po naszej stronie: Integracja osób

niepełnosprawnych -

https://

www.youtube.com/watch?v=QcZQ6-qn0RQ

Film opowiada o życiu niepełnosprawnych z ich
punktu widzenia, o dostosowaniu miast, instytucji
publicznych (żłobków, szkół średnich, szkół
wyższych), o tym jak wygląda kształcenie takich
osób, o dostawaniu kierunków kształcenia, o tym, w
jakich zajęciach dodatkowych mogą uczestniczyć
(zajęcia artystyczne), o Stowarzyszeniu Twoje Nowe
Możliwości, o integracji społecznej.

Blogi i filmy

•

http://milenka2009.blog.onet.pl/

Milenka urodziła się 24 września 2009 roku,
opiekuje się nią Małopolskie Hospicjum dla
Dzieci. Choruje na ZESPÓŁ EDWARDSA. Zapis
prawidłowego kariotypu kobiety to: 46, XX. U
Milenki we wszystkich komórkach
somatycznych jest dodatkowy chromosom (taki
sam jak z osiemnastej pary chromosomów)
dlatego jej nieprawidłowy kariotyp ma wzór; 47,
XX+18. Skutkiem tej mutacji jest powstanie
choroby genetycznej wynikającej właśnie z
zaburzenia prawidłowej liczby chromosomów.

Milenka

Blogi i filmy

•

http://fundacja.blogspot.com /

•

http://arturtusinski-podkowa.pl/sport /

Kampania społeczna trwa! Wspólnie do mety! Współ- za-
biegaj o integrację społeczną! Podczas tegorocznej II
Podkowiańskiej Dychy podjęliśmy się przeprowadzenia
kampanii społecznej poświęconej pokonywaniu barier
mentalnych związanych z niepełnosprawnością. W biegu
wzięło udział kilkadziesiąt osób niepełnosprawnych, w tym
intelektualnie. Chcemy budować społeczeństwo, gdzie światy
ludzi niepełnosprawnych i zdrowych współistnieją razem, a
nie obok siebie. Mamy nadzieję, że jest to bardzo dobry
początek pokazania (tworzenia) Podkowy, jako miasta w pełni
tolerancyjnego, życzliwego, stwarzającego godne warunki do
mieszkania wszystkim ludziom, w tym niepełnosprawnym.
•

http://akademiazycia.org/

•

http://aktywnezycie.org/