Zarządzanie publiczne (dr Urszula Skurzyńska-Sikora)

Wykład I (22.02.2010)

Pojęcie i istota zarządzania publicznego.

Zarządzanie publiczne:

• jako szczegółowa dyscyplina naukowa pojawiła się w latach '80 XX w.

• wydzielenie tej subdyscypliny zapoczątkowali amerykańscy badacze uprawiający różne dyscypliny naukowe, ale zainteresowanie połączeniem dorobku reprezentowanych przez siebie podejść badawczych w jedną subdyscyplinę nauk o zarządzaniu

I- sza grupa badaczy- łączona z Amerykańskim Stowarzyszeniem Administracji Publicznej, doceniała charakterystyczne dla administratywistów. Koncentrowali się na:

• etyce,

• sprawiedliwości społecznej,

• normatywnym podejściu do odpowiedzialności administracyjnej.

Dostrzegali potrzebę wzbogacenia ich badań koncepcjami zarządzania ogólnego (general management); biznesowego (business management) odnoszonymi do zarządzania organizacją publiczną.

Podkreślali adekwatność teorii i praktyki zarządzania w rozwiązywaniu problemów:

• przywództwa,

• zarządzania strategicznego projektowania organizacji,

• motywowania,

• skuteczności,

• indywidualnej i organizacyjnej wydajności.

Zwrócili uwagę, że dla sektora publicznego aspekty jak nie docenianie unikalnego kontekstu (np. wpływu politycznego) oraz pomijanie zmian w organizacjach politycznych oraz rządowych.

Dążyli do zintegrowania elementów biznesowych. Doprowadziło to do pogłębionej analizy teoretycznej organizacji tworzących sektor publiczny oraz pozwoliło na formułowanie zaleceń dla praktyków.

II- ga grupa badaczy- składająca się z przedstawicieli uczelni czy działów kształtujących się w dziedzinie zarządzania biznesowego, interesowała się sektorem publicznym i społecznym. Podjęli wysiłki na rzecz stworzenia zarządzania publicznego jako nowej dziedziny nauki, spajającej zarządzanie biznesowe z wiedzą o procesach zarządzania w sektorze publicznym i organizacjach ten sektor tworzących- podejściami właściwymi dla określonych prób badawczych administracji publicznej i politologii.

Organizowali na wydziałach zarządzania odrębne jednostki zajmujące się sektorem publicznym i społecznym. Koncentrowali się na:

• teorii organizacji,

• teorii zachowań organizacji,

• zarządzaniu strategicznym,

• zarządzaniem zasobami ludzkimi.

III- cia grupa badaczy- pracownicy naukowi z uczelni spraw publicznych oraz tzw. polityk publicznych np. polityki społeczno-gospodarczej lub innych wydziałów utworzonych w celu kształcenia kadr administracji publicznej wysokiego szczebla oraz ich doradców. Koncentrowali się na:

• procesach decyzyjnych,

• rolach menadżerskich,

• strategicznym przywództwie w sektorze publicznym.

Teoretyczne podstawy dyscypliny w teoriach wybitnych przedstawicieli dziedziny ekonomii, zwłaszcza w części objaśniającej ekonomistyczną rolę państwa w tym wpływów zakupów państwowych i usług publicznych na rynkach dóbr.

1. Teoria wyboru publicznego.

2. Teoria interesariuszy.

3. Teoria kosztów transakcyjnych.

Ad. 1. Z punktu widzenia zarządzania publicznego najważniejsza jest teoria wyboru publicznego, na analizę procesów podejmowania decyzji przez władze, a w szczególności dotyczą:

• jakie dobra rząd kupuje,

• kto ponosi koszty,

• jak mają być te dobra zarządzane.

Teoria ta koncentruje się na tworzeniu przez rząd ram prawnych systemu społeczno-gospodarczego, gwarantujących efekty i sprawiedliwość (utrzymanie spokoju publicznego) oraz na prowadzeniu optymalnej polityki makroekonomicznej zapewniającej:

• regulacje procesów wytwórczych,

• redystrybucje na rzecz najbardziej potrzebujących,

• redukowanie produkcji globalnej zatrudnienia i inflacji.

Ad. 2. Interesariusze (starkeholders) to osoby lub grupy ludzi organizacji których dotyczy w jaki kol wiek sposób funkcjonowanie danej organizacji, a zatem ci wszyscy którzy są zainteresowani samym funkcjonowaniem organizacji lub skutkami tego funkcjonowania. Koncentruje się na podejmowaniu decyzji zarządczych i na strukturach tych decyzji.

Ad. 3. Koszty transakcyjne- są związane z okresem bezpośrednio poprzedzającym zawieranie transakcji i obejmuje koszty:

• pozyskiwania informacji,

• monitorowania przebiegu transakcji w celu pełnej realizacji zawartego kontraktu,

• poszukiwanie dostawcy, ustalanie jego jakości i wiarygodności.

Za źródła zarządzania publicznego należy uznać:

• systemowe ujęcie organizacji,

• zarządzanie zmianami organizacyjnymi.

Nurt systemowy- organizacja jest traktowana jako pewna klasa systemów, tj.:

• wyodrębnionych z otoczenia względnie autonomicznych całości,

• posiadających wewnętrzne powiązania i sprzężenia,

• opisywanych przy użyciu aparatury pojęciowej ogólnej teorii systemów i cybernetyki

System- to zastaw składników między którymi zachodzą wzajemne stosunki, a każdy składnik jest bezpośrednio lub pośrednio połączony z każdym innym.

• Cechą systemu jest jego wyodrębnienie z otoczenia.

• Otoczenie systemu tworzą elementy nie wchodzące w jego skład, ale z nim powiązane, czyli te które oddziałują na niego lub na które system oddziałuje.

Systemy- tworzą nową jakość- występuje w nich zjawisko synergii lub inaczej efekt organizacyjny, który stanowi różnice między rezultatem funkcjonowania organizacji a sumą rezultatów indywidualnych ludzi.

Organizacje- podejmują różne próby aktywnego oddziaływania na swoje otoczenie np.

• tworzą prognozy rozwoju elementów otoczenia,

• sterowania lobbingu,

• zmian w postępie technicznym,

• kształtowania się potrzeb i preferencji konsumentów.

Zasilanie zarządzania publicznego następuje przez inne nauki np. ekonomię, prawo administracyjne, teorie organizacji, administracje publiczną, zarządzanie ogólne.

Nauki polityczne- umożliwiają poznanie ram prawno-organizacyjnych w których poruszają się menadżerowie publiczni, czyli poznanie:

• sposobów wywierania nacisków na rząd,

• natury i zachowań instytucji publicznych,

• politycznego kontekstu oraz nacisków procesów decyzyjnych,

• politycznych aspektów motywowania ludzi na wybieralnych stanowiskach.

Ekonomia- przydatne są nie tylko analizy roli państwa w gospodarce, ale metody oceny ekonomicznej efektywności rządu i jego agend. Na podstawie badań ekonomicznych można wnioskować o wpływie interesariuszy i organów nadzoru na motywowanie ludzi w organizacjach publicznych.

Teoria organizacji- objaśnia różnice między cechami i zachowaniami organizacji prywatnych i publicznych oraz przyczyn tych różnic. Nauka ta pomaga wyjaśnić dlaczego organizacje publiczne napotykają trudności w realizacji wyznaczonych celów a w szczególności ograniczenia, jakie występują we wprowadzeniu innowacji w zarządzaniu, zmierzających do doskonalenia procesów świadczenia usług publicznych.

Administracja publiczna- nauka o prawnych i prawno-organizacyjnych aspektach funkcjonowania aparatu wykonawczego władzy publicznej, jest pomocna w rozpoznawaniu administracyjnych uwarunkowań zarządzania publicznego. Ma duże znaczenie w krajach demokratycznych.

Zarządzanie ogólne- daje podstawy w zakresie wykorzystywania instrumentów zarządzania oraz organizacyjnego przywództwa.

Zarządzanie publiczne jako szczegółowa dyscyplina nauki o zarządzaniu.

Teoretyczne podstawy zarządzania publicznego tworzą teorie, modele i koncepcje:

1. teoria organizacyjnych konfiguracji sektora publicznego- nawiązuje do dwóch zasad sprawnego działania:

• skuteczności,

• ekonomiczności (efficiency), reprezentując przy tym holistyczne podejście do organizacji.

2. model publicznej domeny- który koncentruje się na:

• celach sfery publicznej,

• warunkach konstytuujących tą strefę,

• zadaniach rządu, które są realizowane funkcjonowanie afery publicznej

W zarządzaniu sfera publiczną uwzględnia się procesy polityczne, a także rozwiązywanie dylematów:

• biurokracji i wrażliwości społecznej,

• kontrolowanie i udzielanie pełnomocnictw,

• klient, a obywatel,

• hierarchia wartości i równoważenie interesów,

• stałość i elastyczność,

• reprezentacja i uczestnictwo,

• kolektywność i indywidualność.

3. koncepcja organizacyjnej publiczności- objaśnia specyfikę relacji z otoczeniem.

Podstawowe uzasadnienie wyodrębnienia zarządzania publicznego jako dyscypliny szczegółowej nauk o zarządzaniu wynika ze zróżnicowania organizacji ze względu na motyw pojęcia zorganizowanego działania. Organizacje publiczne podejmują działania w interesie publicznym i urzeczywistniają swoje główne cele przez takie oddziaływanie na inne organizacje.

Organizacje publiczne mają własne cele wewnątrz organizacyjne ale są one podporządkowane calowi głównemu, który osiągany jest przede wszystkim specyficznym relacjami z interesariuszami zewnętrznymi i odbiorcami usług publicznych.

Obiekt badań zarządzania publicznego charakteryzuje wieloaspektowość. Organizacja są szczególnie złożonymi systemami, a ich funkcjonowanie jest uwarunkowane różnymi czynnikami kulturowymi, praktycznymi i prawnymi, technicznymi i ekologicznymi, psychospołecznymi oraz innymi. Ich badanie wymaga wieloaspektowej i wielowątkowej analizy.

Przedmiot narzędzia publicznego

Te organizacje, które zostały stworzone w celu realizacji interesu publicznego:

• instytucje działające w różnych sferach życia publicznego, polityki, administracji państwowej, nauki, edukacji, ochronie zdrowia,

• gospodarka narodowa jako zorganizowana całość, wyodrębnione jej części (np. regiony) wspólnoty,

• państwo jako forma politycznej organizacji.

Przedmiotem są również organizacje typu non profit. Uzasadnione jest to większym podobieństwem tych organizacji do organizacji publicznych niż do przedsiębiorstw.

Publiczność- cecha organizacji publicznej. Obszar zainteresowanie zarządzania publicznego to sfera zarządzania organizacja z punktu widzenia prawidłowości i źródeł, sprawności funkcjonowania organizacji oraz sprawnej realizacji przedsięwzięcia.

Teoria zarządzania- charakteryzuje się pluralizmem metodologicznym. Dominują adoptowane metody badań:

1. empiryczna strategia badawcza,

2. metody badania organizowania pracy,

3. metody projektowania procesów i struktur.

Ad. 1. Empiryczna strategia badawcza stosowana do analizy, opisu i diagnozy metodologia nauk społecznych. Należą tu takie metody i techniki:

• obserwacja zwykła i kontrolowana, ciągła i nieciągła,

• wywiad bezpośredni i standaryzowany,

• kwestionariusze.

Ze statystyki obserwacja migawkowa, metody opracowywania wyników.

Kolejna grupa metod została zaadaptowana z matematyki, informatyki, cybernetyki i nauk technicznych (analiza czynnikowa, kwantyfikowane metody analityczne).

Z psychologii przyjęto badanie w działaniu.

Do metod własnych teorii zarządzania należą:

• werbalne metody opisowe,

• koncepcje badań,

• sposoby formułowania zjawisk i procesów.

Oprócz metod i technik właściwych dla całej dyscypliny, wykorzystuje się metody jak:

• publiczne zarządzanie strategiczne,

• mapa relacji, badająca procesy integracji środowisk lokalnych i społecznego aktywizowania obywateli.

Wykorzystywane są również metody ogólne, dedukcja i wnioskowanie.

Wykład II (1.03.2010)

Sposoby tworzenia twierdzeń ogólnych zarządzania publicznego:

1. przednaukowe postępowanie: droga od indywidualnego doświadczenia życiowego,

2. droga od zbiorowego doświadczenia życiowego,

3. przechodzenie od uogólnień węższych od szerszych,

4. budowanie konkretnych indywidualnych przypadków,

5. budowanie dedukcyjnych teorii zarządzania publicznego.

Ad. 1. Z pierwszego rodzaju procesu abstrahowania występują w początkowym okresie wyodrębniania się dyscypliny wiedzy, a także pojawiają w przypadkowym zajmowaniu się określonymi problemami. Ponieważ w naszym kraju profesjonalne zarządzanie organizacjami publicznymi nie jest dostatecznie doceniane, kierownictwa urzędów, agencji rządowych, publicznych placówek oświatowych i innych, najczęściej intuicyjne lub przy wykorzystaniu wiedzy zdroworozsądkowej.

Ogólne indywidualne doświadczenia życiowe

↑ ↓

formułowanie twierdzeń o intuicyjne formułowanie uogólnień

walorze teoretycznym

↑ ↓

weryfikacja hipotez przez ich

zastosowanie w wybranych

organizacjach

Ad. 2. Dochodzenie do twierdzeń teorii zarządzania publicznego na podstawie zbiorowego doświadczenia.

Ogólne indywidualne doświadczenie życiowe

↑ ↓

formułowanie twierdzeń o formułowanie hipotez opartych na walorze teoretycznym maksymach, mądrościach życiowych

↑ ↓

weryfikowanie hipotez przez ich myślowe sprawdzanie adekwatności

zastosowanie w wybranych ← sformułowań

organizacjach

Ad. 3. Przechodzenie od uogólnień tworzonych przez nauki zajmujące się wąskim obszarem zarządzania np. ekonomika i organizacja przedsiębiorstw do uogólnień szerszych np. zarządzanie publiczne:

• obserwacja funkcjonowania organizacji publicznej,

• hipotezy oparte na obserwacji i uogólnione na gruncie nauk szczegółowych,

• weryfikacja hipotez przez ich zastosowanie w wybranych organizacjach publicznych,

• twierdzenia nauk szczegółowych,

• sprawdzanie stopnia ogólności twierdzeń nauk szczegółowych przez myślowe lub zastosowanie w instytucjach innego rodzaju niż te dla których je sformułowano,

• uogólnienie hipotezy zarządzania publicznego,

• weryfikacjach hipotez zarządzania publicznego poprzez zastosowanie w kilku rodzajach instytucji,

• zbiór ogólnych twierdzeń zarządzania publicznego.

Ad. 4. Badacz na podstawie systematycznej obserwacji dokonuje wyboru konkretnych indywidualnych przypadków tj. przebiegu funkcjonowania instytucji lub wybranych segmentów tego funkcjonowania np. samego procesu zarządzania w celu przeprowadzenia badań.

W tej metodzie musi dość do typowości wybranych przypadków oraz musi istnieć możliwość precyzyjnego ich opisania. Konieczna jest weryfikacja hipotez w kontrolowanych warunkach empirycznych.

ogólne zbiorowe doświadczenia życiowe

↑ ↓

formułowanie twierdzeń o systematyczne obserwowanie

walorze teoretycznym intuicyjne dobranych konkretnych

przypadków

↑ ↓

weryfikowanie hipotez poprzez uogólnione hipotezy zastosowanie w wybranych zarządzania publicznego

organizacjach

↑ ↓

weryfikacja hipotez przeprowadzone

w kontrolowanych warunkach empirycznych

Ad. 5. Budowanie dedukcyjnych teorii zarządzania publicznego nie jest jeszcze stosowane, gdyż nie ma warunków do tworzenia dedukcji teorii zarządzanie publicznego. Jest to kwestia rozwoju dyscypliny.

ogólne indywidualne doświadczenie

↑ ↓

życiowe formułowanie twierdzeń intuicyjnie przyjęte aksjomaty

ogólnych zarządzania publicznego teorii zarządzania

↑ ↓

weryfikowanie hipotez poprzez dedukcyjne wprowadzenie

zastosowanie w wybranych ← hipotez systemu aksjomatów

organizacjach

Zarządzanie publiczne- to dyscyplina szczegółowa nauki o zarządzaniu, której głównym obiektem badań jest zarządzanie poszczególnymi organizacjami sfery publicznej, przede wszystkim instytucjami publicznymi oraz makrosystemami inaczej makroorganizacjami, jak gospodarka narodowa i państwa oraz mezosystemami np. regionami i poszczególnymi sferami życia publicznego.

Zajmuje się badaniem sposobów i zakresów harmonizowania działań zapewniających prawidłowe wyznaczanie celów organizacji tworzących sferę publiczną oraz optymalnego wykorzystania możliwości zorganizowanego działania ludzi, nakierowanych na kierowanie publiczne wartości i na ich realizację.

Zakres zarządzanie publicznego:

1. ze względu na charakter zbiorowych potrzeb społeczeństwa, a co za tym idzie dziedzin życia społeczno-gospodarczego, tworzących warunki do zaspokajania tych potrzeb,

2. ze względu na szczeble zarządzania.

Ad. 1. Zarządzanie w sferze gospodarczej z uwzględnieniem tworzenia i efektywnego funkcjonowania infrastruktury dla działalności gospodarczej zarządzania finansami publicznymi, zarządzania produkcją czyli utrzymywaniem sektora przedsiębiorstw państwowych i komunalnych.

• Zarządzanie bezpieczeństwem publicznym, przestrzeganie prawa i ochrona ładu publicznego np. organizowanie i zapewnianie skutecznego działania instytucjonalnej infrastruktury dla działalności armii, służb porządku publicznego, podmiotów zarządzania publicznego, ekologicznego.

• Zarządzanie zdrowiem publicznym.

• Zarządzanie edukacją.

• Zarządzanie kulturą.

Ad. 2.

• Zarządzanie organizacjami szczebla podstawowego, mikrozarządzanie.

• Mezozarządzanie, obejmujące zarządzanie w różnych układach przestrzennych.

• Makrozarzadzanie, zarządzanie w skali całej gospodarki narodowej

• Zarządzanie międzynarodowymi organizacjami publicznymi.

W zarządzaniu publicznym znajdują zastosowanie zasady ogólne zarządzania publicznego.

Istotę zarządzania stanowi efektywne wykorzystywanie zasobów dla osiągnięcia określonych celów. Szczególne znaczenie nabiera koordynowanie, gdyż odnosi się do takich organizacji, jak cała gospodarka, region czy też gmina.

Proces zarządzania- polega na ciągłym lub cyklicznym wykonywaniu działań kierowniczych ujmowanych w podstawowe funkcje zarządzania: planowanie, organizowanie, przewodzenie, kontrolowanie.

Osobą która realizuje proces zarządzania jest menedżer (kierujący, zarządzający). W niektórych krajach powszechnie jest stosowane w nazewnictwie naukowym i w praktyce pojecie menedżer publiczny. W Polsce działanie menedżera łączy się z dziedziną jego działań.

Planowanie- polega na formułowaniu celów organizacji, określania sposobów ich osiągania i niezbędnych do tego zasobów. Duże znaczenie ma dostęp do informacji (rzetelnych, autentycznych) oraz umiejętności ich przetwarzania na decyzje. Rezultatem jest wzorzec działania organizacji w określonym przedziale czasu. Funkcja ta jest nazywana planowaniem i podejmowaniem decyzji.

Najczęściej ta funkcja zarządzania jest realizowana w przedsiębiorstwach. Rzadziej planowanie stosowane jest w fundacjach czy gminie.

Realizacja funkcji planowania polega na podejmowaniu przez zarządzających pozostających z otoczeniem i organizacją, czynności i decyzji planistycznych, dotyczących ustalania celów organizacji oraz wielkości i rodzaju potrzebnych zasobów ludzkich, finansowych, rzeczowych i organizacyjnych, czyli wyboru trybu działania.

• ważne jest to by cele organizacji były wypadkową indywidualnych i zbiorowych celów uczestników organizacji, w tym dysponentów i właścicieli zasobów oraz otoczenia organizacji, szczególnie odbiorców dóbr i usług, których wytwarzanie jest misją organizacji

Realizacja planowania powstałego w wyniku działań kierowniczych składających się na funkcje planowania i podejmowania decyzji stanowi treść funkcji organizowania, czyli harmonizowania działań i zasobów.

Duże znaczenie ma planowanie strategii w organizacjach non profit.

Organizowanie- polega na grupowaniu działań i zasobów zmierzających do ustalenia lub modyfikowania zbioru stosunków organizacji, określających pozycje i role poszczególnych składników organizacji oraz procedur pełnienia tych ról, a także sieci kanałów komunikacji.

• Procedury pełnienia ról organizacyjnych przez uczestników organizacji przybierają formę regulaminów organizacyjnych, instrukcji i innych wzorców o różnych stopniach sformalizowania dających się zastosować w typowych sytuacjach.

Grupowanie działań i zasobów występuje w:

• projektowaniu stanowisk pracy,

• podziału na wydziały,

• zakresie kontroli.

Przykładem realizacji funkcji organizowania, są zmiany struktur organizacji publicznych dostosowujące je do realizacji redefiniowanych celów. Ograniczenia dla realizacji tej funkcji zarządzania tworzy system prawny państwa.

Istotne jest preferowanie pasywnych i aktywnych form zarządzania organizacjami publicznymi.

Motywowanie- polega na pobudzaniu członków organizacji do działania ukierunkowanego na osiąganie celów organizacji, przy czym wykorzystywane są w tym procesie kanały komunikacyjne ukształtowane przez stosunki organizacyjne. Ponieważ cele organizacji możliwe są do urzeczywistnienia w przypadku współdziałania ludzi zatrudnionych w komórkach organizacyjnych.

Techniki i procedury w procesie zarządzania:

• procedury kadrowo-płacowe dotyczące oceny i samooceny jednostek, grup pracowniczych i komórek organizacyjnych,

• procedury obsadzania stanowisk kierowniczych i awansowania pracowników,

• techniki identyfikacji i rozwiązywania konfliktów.

Motywowanie powinno być spójnym zbiorem:

• typu organizacji,

• kultury organizacyjnej.

Jest to funkcja najważniejsza spośród podstawowych funkcji zarządzania.

Wykład III (8.03.2010)

Organizacje publiczne podejmują działania w interesie publicznym i urzeczywistniają swoje główne cele tak wpływając na inne organizacje lub na niezinstytucjonalizowanych uczestników życia społeczno-gospodarczego, aby podejmowali działania umożliwiające realizacje zarówno ich własnych celów, jak i celów organizacji, których wpływowi są poddawani.

Organizacje publiczne mają własne cele wewnątrz organizacyjne, ale są one- a przynajmniej powinny być podporządkowane celowi głównemu, który osiągany jest dzięki specyficznym relacjom (bezpośrednich, pośrednich) z interesariuszami zewnętrznymi i odbiorcami usług publicznych.

Organizacje publiczne obejmują dobra i usługi publiczne, które można określić jako złożoną całość, posiadającą cechy charakterystyczne dla wszystkich organizacji, wyróżniają się specyficznym systemem celów i wartości a w konsekwencji właściwym jej charakterem więzi wewnątrzorganizacyjnych oraz relacji ze środowiskiem zewnętrznym.

W tym sensie można mówić o publiczności organizacyjnej. W teorii ekonomi dobra i usługi prywatne (rynkowe) to takie, które są podzielne i każda ich część może być odrębnie sprzedawana na rynku poszczególnym osobom bez żadnego wpływu na konsumpcję pozostałych osób i mogą być efektywnie dostarczone przez rynek.

• Dobra i usługi publiczne przynoszą korzyści zewnętrzne w postaci niepodzielnej konsumpcji dostępnej dla więcej niż jednej osoby i wymagają zbiorowego działania. Z istoty dóbr i usług publicznych wynika, iż każdy człowiek w społeczeństwie ma dostęp do dobra publicznego i nie jest to uzależnione od osiąganych dochodów, podczas gdy dobra prywatne charakteryzuje zasada rywalizacji w konsumpcji.

• Dobra publiczne muszą być dostarczane w tej samej ilości wszystkim konsumentom, znajdującym się w obszarze jego oddziaływania. Stąd też dobra klasyczne, zwane czystymi, charakteryzują się brakiem rywalizacji w konsumpcji oraz niemożnością wykluczenia z konsumpcji.

• Organizacje publiczne- to organizacje, których celem jest zaspakajanie zbiorowych potrzeb publicznych za pomocą dóbr i usług publicznych w szerokim znaczeniu.

• Publiczność organizacyjna przejawia się w specyficznych relacjach z otoczeniem, wyróżniających się celach, strukturze i wartościach.

Różnice pomiędzy organizacjami publicznymi a niepublicznymi:

• w organizacjach prywatnych (rynkowych) działają bodźce dzięki którym właściciele i udziałowcy monitorują i kontrolują zachowanie menedżerów, a ci ostatni mają wymierne korzyści finansowe albo jako udziałowcy, albo jako otrzymujący dodatkowe lub wyższe wynagrodzenie (opcja na akcje),

• w organizacji publicznej prawa własności są rozproszone i nieokreślone a monitorowanie i kontrola realizowane są przez poszczególnych wyborców ma raczej charakter iluzoryczny,

• wyższa efektywność zarządzania publicznego nie przekłada się na korzyści materialne menedżerów organizacji publicznych,

• finansowa działalność organizacji publicznych- dochody pochodzą od politycznych (w teorii wyboru publicznego) sponsorów, którzy nie poczuwają się do uwzględniania preferencji odbiorców usług publicznych,

• organizacje publiczne poddawane są w większym stopniu kontroli politycznej niż rynkowej, występuje większe prawdopodobieństwo konfliktów związanych z tym, że w organizacjach tych często występuje więcej niż jedno źródło władzy.

Cechy charakterystyczne organizacji publicznych:

• interakcje organizacji publicznych z ich środowiskiem zewnętrznym większa złożoność, gdyż odbiorcami dóbr i usług publicznych są różnorodne grupy społeczne. Rezultatami działania organizacji publicznych są zainteresowane inne organizacje oraz poszczególne osoby, chociaż niekoniecznie muszą one być użytkownikami wytwarzanych przez nich produktów,

Liczni interesariusze kierują pod adresem menedżerów organizacji publicznych swoje oczekiwania i preferencje, które nierzadko są ze sobą sprzeczne.

• na otwartość każdej organizacji ma wpływ otoczenie, jest jednym z jej atrybutów, ale można mówić o większym stopniu tej otwartości w przypadku organizacji publicznych,

• wpływ otoczenia jest pożądany, gdyż wzajemne oddziaływanie na siebie organizacji i ich środowiska zewnętrznego sprzyja dopasowaniu ich działalności do rzeczywistych potrzeb publicznych. Tak duży stopień otwartości ma charakter przenikania idei i różnych informacji, leży to zarówno w interesie organizacji i środowisk.

• menedżerowie organizacji biznesowych mogą sobie pozwolić na ignorowanie nawet większości osób i organizacji zainteresowanych ich działaniem, gdyż kierują się innymi kryteriami racjonalności,

• mniej stabilne otoczenie organizacji publicznych wynika z ich związków z polityką. Sytuacje polityczną bowiem cechują częste zmiany, ponadto politycy preferują działania krótkookresowe, gdyż znajdują się oni pod stałą presją osiągnięcia szybkich rezultatów działania. To staje się dobrym punktem wyjścia do ubiegania się o powiększanie swoich wpływów, a zwłaszcza o reelekcję,

• organizacje publiczne podlegają na ogół mniejszej presji ze strony konkurentów. Najczęściej mają tylko kilku konkurentów, oferujących takie same lub podobne dobra lub usługi,

• wyróżniający się charakter celów organizacji publicznych nie budzi kontrowersji. Cele jak sprawiedliwość publiczna, odpowiedzialność przed członkami określonych zbiorowości nie mają miejsca w świecie biznesu,

• cele organizacji publicznych mają swoje źródło we wspólnej własności tych organizacji i wynikającym stąd dążeniu do kontrolowania.

• współzależność publiczności i celów w organizacjach publicznych można przedstawić następująco:

• zorientowanie na większą liczbę celów,

• niejednorodność celów organizacji publicznych np. agencji państwowych,

• charakter celów organizacji publicznych np. sprawiedliwość.

• menedżerowie organizacji publicznych muszą podlegać realizacji wielorakich celów formułowanych przez interesaruszy .

W organizacjach biznesowych najważniejsze jest osiągnięcie zysku, jednoznacznego miernika sukcesu lub porażki,

• wielowymiarowy charakter celów właściwy jest dla organizacji non profit (organizacje niedochodowe).

Potrzeby społeczne

Cele organizacji niedochodowej

Potrzeby użytkowników ↔ potrzeby interesariuszy

Rys. Wielowymiarowe cele organizacji niedochodowej.

• zorientowanie na większą liczbę celów sprawia, że uwaga menedżerów organizacji publicznych kierowana jest w różne strony jednocześnie, co prowadzi do konfliktów . Porównanie celów formułowanych w biznesie z celami organizacji publicznych wskazuje na pewną nieprecyzyjność, niejednorodność tych drugich. Przyczyną tego jest mniejsza rola menedżerów organizacji publicznych w procesie formułowania celów, gdyż politycznie cele te wyznaczane są przez politykę,

• źródłem niejednoznaczności jest dążenie do jednoczesnego usatysfakcjonowania grup interesariuszy bez poparcia których organizacje publiczne w ogóle nie mogą egzystować,

• doprecyzowanie celów mogłoby być przeszkodą zawiązywania szerokich koalicji, co w praktyce ma miejsce bardzo często,

• niejednoznaczność celów stanowi kryterium wyodrębniania strategicznego zarządzania publicznego. Metody i techniki zarządzania strategicznego wykorzystujące rzeczowe i jednoznaczne określane cele w biznesie.

Publiczność organizacji jest odzwierciedlana w jej strukturze organizacyjnej. Traktując organizację jako system adaptacyjny. Podstawowe różnice między oba typami organizacji można przedstawić następująco:

1. bardziej sformalizowany charakter organizacji,

2. rozwiązywanie problemów zarządzania w sposób charakterystyczny dla modelu biurokratycznego,

3. mniejsza autonomia menedżerów.

O większym sformalizowaniu organizacji świadczy proces podejmowania decyzji w organizacjach publicznych. Z jednej strony obejmuje on bardziej sformalizowane procedura, a z drugiej charakteryzuje się mniejszą elastycznością i niewielką skłonnością do podejmowania ryzyka. Uzasadnione jest to monitorowaniem procesów decyzyjnych i ich kontroli. Inna przyczyną jest karanie za naruszanie ustalonych procedur przy jednoczesnym braku bodźców do wprowadzenia innowacji w zarządzaniu.

Wykład IV(29.03.2010)

Kontrolowanie- jako funkcja zarządzania obejmuje stwierdzenie stanów rzeczywistych i porównywanie ich z podstawa odniesienia, które stanowią przyjęte stany wzorcowe. Jest ono zwrotnie sprzężone z pozostałymi funkcjami zarządzania.

• funkcja kontrolowania wiąże się sposób, że stwierdzenia rzeczywistych lub potencjalnych odchyleń od wzorca umożliwia uruchomienie oddziaływań motywacyjnych,

• kontrolowanie polega zatem na pozyskaniu przez zarządzającego kontrolnych informacji sytuacyjnych o rzeczywistym przebiegu procesu wytwarzania towarów lub usług na porównaniu ich z celami organizacja a następnie formułowaniu zaleceń o charakterze motywacyjnym, organizacyjnym i planistycznym oraz wprowadzaniu koniecznych korekt. Współcześnie kontrolowanie ewaluuje w kierunku kontroli zarządczej np.: zarządzanie jakością i wydajnością oraz zarządzanie systemami informacyjnymi.

Kontrolowanie w organizacjach publicznych ma swoja specyfikę, przejawia się w politycznej kontroli, ale i kontroli obywatelskiej, finansowej oraz audycie operacyjnym wewnętrznym.

Zarządzanie publiczne jest realizowane na różnych szczeblach, najpóźniej wyodrębniło się międzynarodowe zarządzanie organizacjami publicznymi.

• W związku z globalizacją i poszerzeniem Unii Europejskiej te obszar badań będzie należał do najdynamiczniej rozwijającego się.

Makrozarządzanie- oddziaływanie organów władzy na rozwój społeczno-gospodarczy oraz procedury podejmowania decyzji w tym zakresie.

• Tworzenie warunków do wywiązywania się państwa z obowiązków wobec obywateli, możliwe dzięki wykorzystaniu najkorzystniejszych warunków dla funkcjonowania.

Makrozarządzanie charakteryzuje uczestnictwo wielu podmiotów-decydentów, różnorodność funkcji i ograniczona wiarygodność założeń.

Makrozarządzanie obejmuje:

• określenie potrzeb społeczeństwa,

• wybór systemów wartości,

• określenie mata celów rozwoju,

• wybór zadań rozwojowych i zadań inicjujących przekształcenia,

• ocena ex-post stanu gospodarki i jej elementów.

Przedsiębiorstwa i inne podmioty mikro działają w określonych warunkach makroekonomicznych, stanowiących zewnętrzne otoczenie.

Elementem tego otoczenia wpływających w największym stopniu na warunki działania podmiotów mikro jest państwa, przed wszystkim jako twórca regulacji prawnych.

Państwo- oddziałuje na realną sferę gospodarki (np.: produkcja, zatrudnienie, eksport). Wydatki budżetu państwa wpływają na popyt rynkowy na dobra i usługi.

• Zaciąganie kredytów przez państwo wpływa na sytuacje kredytową kraju i stopę kredytową.

• Zamówienia publiczne tworzą określony rynek zbytu dla towarów i usług.

Funkcje interwencjonizmu państwowego:

• redystrybucyjna- łagodzenie sprzeczności w podziale dochodów między grupami społecznymi i regionami,

• stabilizacyjna,

• adaptacyjna- inicjowanie i stymulowanie procesów dostosowawczych,

• koordynacyjna- koncentrowanie wysiłków podmiotów różnych szczebli na realizacji celów zgodnych z interesem ogólnospołecznym,

• alokacyjna- łagodzenie ujemnych skutków żywiołowego działania mechanizmu rynkowego.

Funkcje państwa:

• dostarczanie „czystych” dóbr społecznych:

• obrona narodowa,

• prawo i porządek publiczny,

• prawo własności,

• zdrowie publiczne,

• zarządzanie makroekonomiczne.

• troska o sprawiedliwość społeczną (walka z ubóstwem, pomoc dla ofiar klęsk)

Funkcje państwa na poziomie pośrednim :

• osłabianie efektów zewnętrznych

• potrzeby edukacyjne,

• ochrona środowiska,

• monopol:

• regulacja usług publicznych,

• polityka antymonopolowa,

• niedoskonała informacja:

• ubezpieczenia (na życie, zdrowotne),

• regulacje finansowe,

• ochrona konsumenta.

Funkcje państwa aktywnego:

• redystrybucja zasobów,

• działanie na rzecz rozwoju rynku,

• wspieranie sieci koordynacji.

Po wejściu do UE makrozarządzanie powinno być ukierunkowane na zapewnienie wysokiego standardu realizacji potrzeb materialnych ludności i jednocześnie na przestrzeganie zasad demokracji obywatelskiej.

Zasady makrozarządzania:

• symbioza rynku i państwa,

• komplementarność rynku i demokracji,

• surowy paternalizm państwowy,

• dominacja mechanizmu rynkowego w gospodarowaniu,

• ekonomizacja sfery publicznej,

• przejrzystość i decentralizacja państwa.

Mezozarządzanie (regionalne i lokalne)- pośrednie kontrolowanie i oddziaływanie na działanie członków- podsystemów wchodzących w skład regionu.

• warunki dla realizacji zadań władz publicznych w tym sprawnego funkcjonowania organizacji gospodarki- podmiotów gospodarki regionu.

Mezozarządzanie oprócz działań makroekonomicznych duże znaczenie mają:

• terenowa administracja rządowa i samorządowa,

• agencje rządowe,

• samorząd gospodarczy,

• organizacje pozarządowe,

• instytucje badawczo-rozwojowe.

W procesach zarządzania działalnością społeczno-gospodarczą regionu należy zwrócić uwagę na:

• utrzymywanie więzi ze społeczeństwem przez podejmowanie przez organy administracji rządowej oraz przez wspólne działania na rzecz zaspokojenia zbiorowych potrzeb społeczeństwa regionu,

• zapewnieniem łady przestrzennego, gospodarkę terenami, ochronę środowiska, sprawna realizacja zadań zleconych przez administrację rządową.

Obowiązujący system prawno-finansowy województwa:

• ma osobowość prawną,

• ich działanie opiera się na zasadach samorządowych przez powoływanie władz lokalnych (np. sejmik województwa),

• dochody województwa:

• udział w podatkach stanowiących budżet państwa,

• dochody majątku województwa,

• z spadków, zapisów, darowizn na rzecz województwa,

• dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe województwa oraz wpłaty innych jednostek samorządowych wojewódzkich,

• dotacje celowe,

• subwencje wyrównawcze z budżetu państwa.

Samorządowy charakter regionu nie przekreśla zasadności funkcjonowania administracji rządowej na tym szczeblu. Zakres regionalnej administracji rządowej obejmuje:

• przemieszczanie zadań i kompetencji administracji rządowej do regionalnej administracji samorządowej,

• oddelegowanie przez administracje centralną części jej uprawnień do prowadzenia polityki interregionalnej z utworzeniem rządowego aparatu administracyjnego tego szczebla.

Decentralizacja- przekazanie regionom uprawnień do prowadzenia własnej polityki regionalnej w granicach wyznaczonych preferencjami państwa i ustalonych procedur.

• Często nakładają się obszary urzędu wojewody i urzędu marszałkowskiego. Na szczeblach lokalnych sprawdziło się zarządzanie publiczne.

Wprowadzenie mechanizmów rynkowych do procesu świadczenia usług publicznych nie ogranicza ich obszaru.

Marketyzacja usług- polega ona na realizacji mieszanych strategii z co najmniej jedną cechą mechanizmu rynkowego (np.: ustalanie cen, konkurencja, bodźce finansowe, procesy decyzyjne typu biznesowego.

• nie obejmuje krańcowych rozwiązań tj. tradycyjnego dostarczania usług publicznych oraz całkowitej prywatyzacji,

• jest uważana za jedna z technik wprowadzania zmian w zarządzaniu publicznym,

Kryteria marketyzacji usług publicznych:

• efektywność- jakie warunki powinny być spełnione by na realizację konkretnych zadań przeznaczyć mniej środków,

• skuteczność- jakie stosować rozwiązania by osiągnąć wyznaczone cele i sprostać oczekiwaniom społecznym,

• sprawiedliwość- jak zaspokajać potrzeby jednych grup bez konfliktu z innymi.

Formy makretyzacji usług:

• sprzedaż przez instytucje rządowe,

• porozumienia międzyrządowe,

• kontrakty,

• subwencje,

• bony,

• koncesje,

• franchising,

• kontrakty z subwencja.

W ramach marketyzacji usług rozróżnia się nie tylko charakterystyczny dla mechanizmu rynkowego akt kupna-sprzedaży , uwzględnia się również:

• realizatora,

• organizatora usług,

• zamawiającego,

• płacącego za świadczoną usługę.

Marketyzacja usług wiąże się ze znacznym poszerzeniem pojęcia usług publicznych.

Usługi publiczne- to usługi w których w procesie świadczenia przynajmniej 1 element ma charakter publiczny.

Strategie organizacji publicznych.

Interesariusze organizacji publicznych:

1. menedżerowie,

mierniki oceny sukcesu: wyższa jakość usług, poprawianie wizerunku organizacji, usprawnianie działalności

cele: maksymalizowanie satysfakcji odbiorców,

2. pracownicy,

mierniki oceny sukcesu: stabilność zatrudnienia, poziom i dynamika wzrostu wynagrodzenia, stałe zatrudnienie,

cele: pewność zatrudnienia

3. założyciele, fundatorzy,

mierniki oceny sukcesu: zadowolenie interesariuszy zewnętrznych i wewnętrznych, wzrost zaufania do organizacji,

cele: zaspokajanie potrzeb

4. kredytobiorcy,

mierniki oceny sukcesu: zdolność płatnicza organizacji, poziom ryzyka i inwestycji

cele: ograniczanie ryzyka kredytodawcy

5. usługobiorcy,

mierniki oceny sukcesu: stabilność lub rozwój usług, dostępność usług, zwiększenie zakresu usług

cele: użyteczność usług

6. dostawcy,

mierniki oceny sukcesu: skala, stabilność zakupów, wypłacalność organizacji

7. partnerzy,

8. władza publiczna,

9. społeczność.

Analiza SWOT- w analizie strategii duże znaczenie ma metoda SWOT, jest to kompleksowa metoda służąca do badania otoczenia organizacji oraz analizy jej wnętrza.

• Jest oparta na schemacie klasyfikacji wszystkich czynników mających wpływ na bieżącą i przyszłą pozycje organizacji.

szanse	zagrożenia
mocne strony	słabe strony

Czynniki

pozytywne negatywne

Dobrze przeprowadzona analiza strategiczna pozwala na unikniecie błędów:

• niewiedzy, co organizacja ma zrobić, a czego im nie wolno robić,

• nieuzasadnionego przekonania o dobrze wypełnionych obowiązkach,

• przekonania o braku konieczności realizacji zadań, które nie zostały jednoznacznie określone.

Przystępując do sformułowania strategii należy sformułować cele strategiczne. Ważne są oczekiwania interesariuszy w szczególności reprezentantów określonych środowisk.

Dobrze przygotowana strategia koncentruje się na:

1. zasięgu- określa na jakich rynkach firma zamierza konkurować,

2. synergii- różne dziedziny działalności wspierają się wzajemnie,

3. alokacja zasobów,

4. wyróżniającej kompetencji- określa to co firma robi szczególnie dobrze, dziedziny w których kompetencje firmy dają jej przewagę nad konkurentami.

Wykład V (12.04.2010)

Strategie rekonstrukcji sektora publicznego:

1. Strategia kształtowania rdzenia funkcjonalnego, inaczej strategia klarowania zamierzeń, obejmująca następujące rodzaje klarowania:

• czyszczenie zbioru funkcji drogą eliminowania tych funkcji, które przestały służyć fundamentalnym celom organizacji np. prywatyzacja, sprzedaż,

• oddzielenie kierowania od wykonawstwa, głównie oddzielanie ról świadczenia usług i kontroli,

• klarowanie kierunków tj. definiowanie i redefiniowanie celów organizacji.

2. Strategia klarowania bodźców koncentruje się na:

• przedsiębiorczym zarządzaniu preferującym rozwiązywanie problemów zarządzania w ramach następującej sekwencji:

a. wyodrębnienie działalności komercyjnej,

b. wprowadzenie odpowiedzialności za rezultaty finansowe,

c. uzależnienie dochodów od satysfakcji klientów,

d. uwolnienie spod kontroli administracyjnej,

e. nadanie elastyczności odpowiedniej dla reagowania na rynki i klientów,

f. zmuszanie do konkurowanie (np. monopole),

• sterowanej konkurencji polegającej na poddaniu organizacji publicznej procedurom przetargowym przy jednoczesnym powierzeniu kontroli nad przetargami mentalnie, politycznie nie zaangażowanej stronie,

• zarządzanie przez wzorcowanie dokonań, polegające na ustalaniu przez władze nadrzędne dokonań wzorcowych, będących punktem odniesienia dla dokonań rzeczywistych.

3. Strategia wiodącej roli klienta, zarówno wewnętrznego i zewnętrznego rozszerzająca krąg osób i organizacji przed którymi organizacja publiczna jest odpowiedzialna, realizacja tej strategii jest przynosi na ogół nowe sprzężenie zwrotne i zmiany zachowań w kierunku zwiększania użyteczności albo klienta i jego satysfakcji. Warunkiem skuteczności tej strategii są wysokie umiejętności menedżerów organizacji publicznych m. in. w zakresie formułowania celów organizacji w kategoriach satysfakcji klienta, w strategii wyróżnia się 3 aspekty:

• dokonanie przez klienta wyboru między organizacja świadczącymi ten sam typ usług w warunkach braku konkurencji,

• dokonywanie przez klienta wyboru między organizacjami świadczącymi ten sam typ usług w warunkach konkurowania dostawców usług, dodatkowym zadaniem władz publicznych jest eliminowanie potencjalnych nieprawidłowości np. zapobiegania selekcjonowaniu przez dostawców najłatwiejszych lub najlepszych klientów, zapobieganie zwodniczemu marketingowi, zapobieganie nierównemu dostępowi do usług,

• zapewnienie odpowiedniej jakości usług.

4. Strategia regulacji, jest powiązana z zastępowaniem paradygmatu biurokratycznego, gdzie reakcja jest klasycznie scentralizowanym procesem typu „góra-dół”, paradygmatem przedsiębiorczości lokującym ośrodki regulacji na różnych szczeblach. Skuteczność tej strategii jest następująca: posiadanie jasnej świadomości wizji i misji.

Możemy wyróżnić następujące rodzaje upełnomocnień:

• upełnomocnienie publicznych podmiotów gospodarujących, czyli nadanie pewnego stopnia autonomii organizacjom publicznym,

• upełnomocnienie zatrudnionych, jako istotny warunek usunięcia barier ograniczających skuteczność regulacji, głównie w formie decentralizacji, wprowadzanie zmian i ograniczanie liczby norm i przepisów wewnętrznych, zwiększanie roli wielostanowiskowości,

• upełnomocnienie grup lokalnych związane z przekazywaniem części władzy lokalnej grupom interesów i tą drogą włączenie ich w system publicznych ograniczeń w wdrażaniu tego upełnomocnienia jest podważanie dotychczasowych pozycji urzędników obieralnych i instytucjonalnych menedżerów, co prowadzi do prób odtworzenia biurokracji:

- wyposażanie lokalnych grup interesów w przejrzysty zestaw zadań i uprawomocnień,

- ustanowienie miar odpowiedzialności,

- inwestowanie w rozwój umiejętności grup w kierowaniu swoimi sprawami,

- przekształcanie kultury organizacyjnej agend (i innych jednostek publicznych) w kierunku nawiązania współpracy z grupami lokalnymi,

- uwolnienie lokalnych grup od biurokratycznych wymagań organów centralnych.

5. Strategia kształtowania kultury organizacyjnej jest definiowana jako zbiór norm, wartości postępowania charakterystycznych dla danej organizacji, podbudowania założeniami co do natury rzeczywistości i przejawiająca się w warstwie fizykalnej nawyki i normy, reguły, obyczaje i konwencje oraz przez niemal niedostrzegalne w warstwie fizycznej idee , wierzenia, nadzieje, marzenia.

W organizacjach publicznych wyróżnia się dwa typy kultur organizacyjnych: biurokratyczna i przedsiębiorczą, stad pożądane są zmiany rodzaju i zakresu ludzkich doświadczeń zaangażowań emocjonalnych mentalnych modeli rzeczywistości.

Aspekty strategii kulturowej:

• zmienianie zwyczajów, nawyków, czyli kreowanie nowych doświadczeń,

• pobudzanie emocji, czyli kształtowanie nowych konwencji,

• zdobywanie umysłów, czyli kreowanie nowych modeli mentalnych.

Na podstawie analizy strategicznych zachowań organizacji publicznych wywołanych określonymi sytuacjami, M. S. Rubin opracował ich typologię.

Horyzont czasowy

krótki długi

* niejednoznaczność celów bieżących, * transformacyjne przywództwo,

* patologie organizacyjne, * potrzeby regulacji i prawodawstwa

środowisko * partnerstwo publiczno-prywatne, * postępujący kryzys,

antycypowane * pojawienie się inicjatywy, * rozbieżność celów różnych grup

* słabość władzy interesów,

* konflikt publiczno-prywatny

środowisko * nagły kryzys, * konflikt interesów,

turbulentne * zła współpraca z mediami, * konflikt między różnymi

* niepewność realizacji budżetu, ośrodkami władzy publicznej,

* nieprzewidziane koszty, * zmiana przywództwa.

W dorobku amerykańskich badaczy wyróżnia się 4 orientacje w myśleniu strategicznym.

Macierz strategii klasycznych:

Horyzont czasowy

krótki długi

środowisko

antycypowane przedsięwzięcie poszukiwanie

środowisko

turbulentne wzmacnianie saga

Poszukiwanie- odbywa się w przewidywalnym środowisku, polega na dostrzeganiu potrzeby fundamentalnej zmiany postrzegania, dopiero po ustaleniu celów, priorytetów organizacji, później następuje budowa misji, wizji.

Preferencje wybranych strategii są związane z konkretną sytuacją, w jakiej znajdują się organizacje, które zostały określone przez badaczy Uniwersytetu z Pensylwanii. Sytuacje zostały wykorzystane do pogrupowania od horyzontu czasowego związanego z reagowaniem organizacji publicznych na sytuację oraz od charakteru otoczenia.

Typologie strategii organizacji publicznych:

Horyzont czasowy

krótki długi

strategie typu przedsięwzięcie: strategie typu poszukiwania:

* strategia celów krótkookresowych, * strategia wielkiej wizji,

środowisko * strategia eksperymentów, * strategia alternatywy,

antycypowane * strategia wspólnych działań, * strategia nowego produktu

* konflikt publiczno-prywatny

środowisko strategie typu wzmacnianie: strategie typu saga:

turbulentne * strategia przyspieszenia, * strategia odrodzenia,

* strategia dźwigni, * strategia reformatorska,

* strategia przeciwważenia ryzyka, * strategia ochrony.

Typologia trzyelementowa, obejmuje następujące strategie:

• strategia rozwojowa, charakteryzująca się podejmowanie prób wzmocnienia statusu, zwiększenia zdolności świadczenia usług,

• strategia polityczna, występuje w dwóch odmianach:

• odpowiedz na zmiany zewnętrzne warunków działania przez poszukiwanie sposobów równoważenia sił zewnętrznych interesariuszy,

• jej struktura i polityka, programy są rozpatrywane w kategorii podziału łupów, jako nagroda dla określonych zwolenników albo ważnych wyborców.

Strategia wyraźnie preferowana.

• strategia ochronna, koncentruje się na ochronie statusu quo w warunkach ostrej presji wrogiego środowiska zewnętrznego. Silna presja powoduje, że procesy decyzyjne przebiegają pod dyktando zewnętrznych interesariuszy.

Typologie strategii rozwoju gospodarczego w jednostkach terytorialnych o charakterze:

• katalitycznym- ukierunkowana na identyfikację działań przyspieszających korzystne procesy rozwoju gospodarczego gminy lub miasta, bądź osłabienie tępa rozwoju negatywnego, są to strategie reaktywne,

• długotrwałym- zmierzające przez określone działania do uzyskania efektów w długim czasie i ich zadaniem jest konsekwentne i stopniowe tworzenie podstaw dynamicznego rozwoju i stąd są charakterystyczne dla jednostek o relatywnie dobrej i stabilnej sytuacji gospodarczej,

• ukierunkowane na cały obszar jednostki,

• sektorowym- dotyczące sektora szczególnie ważnego dla gmin,

• ukierunkowane na określona grupę użytkowników np. sektora prywatnego,

• partnerskim- w przypadku gdy władze opracowują i wdrażają strategie przy udziale wszystkich aktywnych uczestników procesów rozwojowych, podmiotem jest władza lokalna i środowisko,

• prywatnym- odnoszące się do sektora prywatnego,

• publicznym- będące instrumentem polityki rozwoju władz lokalnych.

---