SEMESTR III
PRZEDMIOT : POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE
TEMAT : ZASADY POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNE
ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI
Zasada wyrażona w art. 6 K.p.a., nakłada na organy administracji państwowej obowiązek działania na podstawie przepisów prawa. Wynika ona z art. 7 Konstytucji stanowiącym, iż organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Przez prawo rozumie się w tej zasadzie ogół przepisów prawnych powszechnie obowiązujących. Z uwagi na to , że obowiązujący w Polsce system prawa opiera się na prymacie ustaw dlatego za przepisy prawne powszechnie obowiązujące należy rozumieć wyłącznie ustawy oraz akty wydane na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego. Naruszenie omawianej zasady zabezpieczone jest sankcją w postaci nieważności decyzji, ponieważ należy stwierdzić nieważność decyzji wydanej bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 § 1 kpa). Dlatego orzecznictwo sądów administracyjnych stoi także na stanowisku, że realizacja tej zasady wymaga także tego by przepisy powszechnie obowiązujące były właściwie i w odpowiednim czasie ogłaszane, tak aby przed egzekwowaniem ich od adresatów mieli oni możliwość zaznajomienie się z ich treścią . Sądy administracyjne odrzucają także możliwość nakładanie obowiązków na obywateli przepisami prawnymi z mocą wsteczną, choć dopuszczają możliwość nadania obywatelom uprawnień z mocą wsteczną. Sądy administracyjne odmawiają także stosowania w sprawach indywidualnych aktów rangi podustawowej ( np. rozporządzeń) w przypadku brak jest lub istnieje uzasadniona wątpliwość odnośnie istnienia upoważnienia ustawowego do ich wydania. W takich sytuacjach stosuje się przy rozstrzyganiu spraw bezpośrednio ustawę. Na tle omawianej zasady bardzo ważny jest problem dopuszczalności analogii w prawie administracyjnym. Zasada związania administracji publicznej prawem nakazuje odnośnie dopuszczalności analogii zachować daleko idącą ostrożność i na takim stanowisku stoi nauka prawa i orzecznictwo sądów administracyjnych.
ZASADA DOCHODZENIA PRAWDY OBIEKTYWNEJ.
Zasada dochodzenia prawdy obiektywnej (materialnej) uregulowana jest w art. 7 nakazującym organom administracji publicznej podejmowania wszystkich kroków zmierzających do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Zasada ta jest obecna we wszystkich współczesnych systemach procesowych stanowiąc ich podstawowy element konstrukcyjny. Podstawowym celem każdego procesu jest dokładne ustalenie zdarzeń faktycznych a następnie ich prawidłowe prawne zakwalifikowanie oraz wydanie na tej podstawie orzeczenia. W postępowaniu administracyjnym zasadę tę należy pojmować w ten sposób, że podstawą rozstrzygnięć (decyzji, postanowień) mogą być jedynie okoliczności faktyczne polegające na prawdzie rzeczywistej, obowiązujące z mocy ustawy reguły dowodowe bądź okoliczności przyznane przez uczestników postępowania. Podstawą rozstrzygnięć nie mogą być okoliczności faktyczne polegające na prawdzie formalnej lub ustalone na drodze domniemania prawnego poza wyjątkami skazanymi przez ustawodawcę..
Rozpoznanie sprawy administracyjnej zgodne z zasadą dochodzenia prawdy materialnej składa się z :
1) ustaleniu istnienia pewnych faktów prawotwórczych, tj. takich które wywierają skutki prawne - kształtują treść stosunku prawnego,
2) ocenie prawnej ustalonych faktów.
Ad. 1 Fakt prawotwórczy musi być ustalony w sposób obiektywny tj. za pomocą takich środków, które mogą przekonać o bycie faktu każdego prawidłowo myślącego człowieka. Środki te to dowody (inna nazwa środki dowodowe). Ustalenie faktów z użyciem dowodów (środków dowodowych) to ustalenie prawdy materialnej.
Organ narusza zasadę jeśli dokona wadliwej oceny prawnej stanu faktycznego lub wadliwie zastosuje prawo do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego oraz gdy prawidłowo zastosuje prawo do wadliwie ustalonego stanu faktycznego..
Przeciwieństwem zasady prawdy obiektywnej jest prawda formalna. Występuje w przypadkach gdy ustawodawca pozwala na przyjęcie za istniejące stanów potencjalnych lub nieistniejących. W postępowaniu administracyjnym przykładem zastosowania tego rozwiązania jest dopuszczenia domniemań w procedurze (np. domniemanie prawidłowości doręczeń).
Realizacja zasady prawdy materialnej sprzyja wiele instytucji i rozwiązań szczegółowych K.p.a., między innymi : przepisy o wyłączeniu pracownika i organu, o protokołach i adnotacjach, o dowodach i postępowaniu dowodowym , o rozprawie, o wymogach uzasadnienia decyzji , o odwołaniach i zażaleniach oraz przepisy o nadzwyczajnych trybach weryfikacji decyzji i postanowień ostatecznych.
ZASADA UWZGLĘDNIANIA INTERESU SPOŁECZNEGO I SŁUSZNEGO INTERESU OBYWATELI.
Zasada ta wyrażona została w ostatnim zdaniu art. 7 nakazującym, by organ załatwiający sprawę miał na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Należy więc przyjąć, że organ administracji, działając na podstawie przepisów prawa materialnego przewidujących uznaniowy charakter rozstrzygnięcia, jest obowiązany załatwić sprawę w sposób zgodny ze słusznym interesem obywatela, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny, ani też nie przekracza to możliwości organu administracji wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków (granica kolizji z interesem społecznym). W praktyce wyważenie między interesem społecznym a słusznym interesem obywateli jest niezwykle trudne, wyznaczane bywa przede wszystkim okolicznościami konkretnego przypadku, które powinny być analitycznie wykazane w uzasadnieniu decyzji administracyjnej lub wyroku sądowego.
ZASADA POGŁĘBIANIA ZAUFANIA DO ORGANÓW PAŃSTWA ORAZ ZASADA POGŁĘBIANIA ŚWIADOMOŚCI I KULTURY PRAWNEJ OBYWATELI.
Zgodnie z tą zasadą nie można interpretować w ten sposób przepisów, że w razie wątpliwości sprawę rozstrzyga się na niekorzyść obywatela. Przeciwnie wątpliwości zawsze należy rozstrzygać na korzyść obywatela, chyba że stoi temu na przeszkodzie ważny interes społeczny. Sprzeczne z zasadą jest też nieuzasadnione zaskakiwanie obywateli nowymi rozwiązaniami prawnymi, bez stworzenia im niezbędnej możliwości dostosowania ich działań do nowego systemu prawnego.
ZASADA UDZIELANIA PRZEZ ORGANY PROWADZĄCE
POSTĘPOWANIE INFORMACJI FAKTYCZNYCH I PRAWNYCH STRONOM.
Zawarta w art. 9 nakłada obowiązek na organy administracji publicznej należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania. Funkcją tej zasady jest zapobieżenie ujemnym konsekwencjom prawnym nieznajomości prawa w zakresie sprawy rozpatrywanej w określonym postępowaniu.
ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRON W POSTĘPOWANIU.
Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym określona została w art. 10 § 1 . Wyjątki od niej określa § 2 tego przepisu. Zasada jest rozwinięta w przepisach szczegółowych. Znaczenie omawianej zasady wynika stąd, iż dzięki niej wprowadzone wprowadzono do postępowania administracyjnego elementy zasady kontradyktoryjności (sporności), która jest m. in. modelową zasadą pozostałych procedur sądowych w Polsce. Kontradyktoryjność zakłada na równości praw stron wiodących spór przed niezawisłym sądem oraz ich aktywne działania przed tym sądem, zwłaszcza w zakresie dokonywania różnorakich czynności procesowych.
Czynny udział stron w postępowaniu zapewniają m. in. następujące uprawnienia stron: prawo wglądu do akt sprawy, prawo zgłaszania wniosków dowodowych, obowiązek pouczenia strony o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu, prawo do czynnego udziału w postępowaniu dowodowym, uznanie okoliczności za udowodnioną po wypowiedzeniu się strony odnośnie tej okoliczności, generalne prawo wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań przed wydaniem decyzji. Naruszenie tych praw strony jest podstawą do uchylenia decyzji w postępowaniu odwoławczym, postępowaniu nadzwyczajnym lub na mocy orzeczenia sądu administracyjnego . Podstawowa sankcja naruszenia omawianej zasady zawarto w art. 145 § 1 pkt.4, zgodnie z którym w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli strona bez własnej winy nie brała w nim udziału.
Kodeks przewiduje odstąpienie od zasady wyłącznie w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. W takim przypadku organ ma obowiązek utrwalenia w aktach sprawy w drodze adnotacji odstąpienia od udziału strony w postępowaniu.
ZASADA PRZEKONYWANIA.
Zasada (art. 11) obliguje organy administracji państwowej do wyjaśniania stronom zasadności przesłanek, którymi kierują się przy wyjaśnianiu sprawy, aby w ten sposób w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.
ZASADA SZYBKOŚCI POSTĘPOWANIA.
Zgodnie z art. 12 § 1 organy administracji państwowej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie (art. 12 § 2).
ZASADA UGODOWEGO ZAŁATWIANIA SPRAW
Kodeks postępowania administracyjnego zawiera rozwiązania pozwalające w dość ograniczonym zakresie na respektowanie woli stron co do sposobu ułożenia stosunku administracyjnoprawnego (jest to instytucja ugody administracyjnej zawarta w rozdziale 8 działu II kpa).
Z punktu widzenia realizacji pozostałych zasad a szczególnie zasady przekonywania jest korzystniejsze od jednostronnego rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji, ponieważ daje większe dla późniejszego dobrowolnego wykonania postanowień tej ugody przez strony, bez potrzeby stosowania przymusu przez organ administracji. Nakłanianie stron do ugody ma również na celu uproszczenie i przyspieszenie postępowania.
ZASADA PISEMNOŚCI
Pisemność występująca w postępowaniu administracyjnym (art. 14 § 1) jest jednym z koniecznych przejawów formalizmu i pozostaje w związku z inkwizycyjnością tego postępowania. Brak skoncentrowanej fazy postępowania dowodowego kończącej się załatwieniem sprawy, z wyjątkiem przypadków kiedy wyznaczona została rozprawa, powoduje, że porozumiewanie się organu ze stroną oraz innymi uczestnikami postępowania przybiera z zasady formę pisemną lub ustnego przesłuchania, z którego sporządza się protokół. Art. 14 § 2 dopuszcza wyjątek od zasady pisemności stanowiąc, iż sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.
ZASADA DWUINSTANCYJNOŚCI.
Zasada ta ustanowiona została w art. 15, zgodnie z nią każda sprawa administracyjna rozpoznana i rozstrzygnięta decyzją pierwszoinstancyjną może być przedmiotem odwołania wniesionego przez uprawniony podmiot w celu jej przede wszystkim merytorycznego rozpoznania przez organ wyższej instancji (jest to tzw. dewolutywnośc odwołania).
ZASADA TRWAŁOŚCI DECYZJI ADMINISTRACYJNE
Zawarta w art. 16 § 1 zasada trwałości decyzji administracyjnych jest związana z konstytucyjną zasadą ochrony praw słusznie nabytych, stanowiącą element konstrukcji demokratycznego państwa prawnego.
Zasada ochrony praw nabytych zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczania praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym oraz zapewnia ochronę praw podmiotowych, zarówno publicznych jak i prywatnych. Ochroną objęte są prawa nabyte w drodze decyzji przyznających świadczenia, jak i prawa nabyte zgodnie z ustawą także w przypadku gdy ich podmiot nie złożył wniosku o ich przyznanie. Zasada trwałości decyzji ostatecznych nakazuje, żeby przesłanki zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznych nie były poddawane wykładni rozszerzającej.
Po zajęciach słuchacz powinien umieć odpowiedzieć na pytania :
Wymień zasady ogólne postępowania administracyjnego zawarte w kodeksie postępowania administracyjnego ?
Jaki obowiązek nakłada na organ administracyjny zasada praworządności?
Jaką sankcję powoduje naruszenie zasady praworządności ?
Jakie według orzecznictwo sądów administracyjnych interpretuje zasadę praworządności ?
Co organowi administracji nakazuje zasada dochodzenia prawdy obiektywnej ?
Z jakich elementów składa się rozpoznanie sprawy zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej ?
Kiedy organ administracji narusza zasadę prawdy obiektywnej ?
Czym jest prawda formalna i w jakich przypadkach występuje w postępowaniu administracyjnym ?
Podaj przynajmniej 3 instytucji i rozwiązań szczegółowych kpa służących realizacji zasady prawdy obiektywnej ?
Co nakazuje organowi administracji zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli oraz co należy rozumieć pod pojęciem granicy kolizji z interesem społecznym?
Czy organ administracji może interpretować przepisy na niekorzyść obywatela w razie wątpliwości i jak należy interpretować te wątpliwości ?
Jaki obowiązek nakłada na organ administracji zasada informowania stron i jaką funkcję pełni ta zasada ?
Jakie znaczenie ma dla postępowania administracyjnego zasada czynnego udziału stron ?
Podaj przynajmniej 3 przykłady rozwiązań i instytucji postępowania administracyjnego służących realizacji zasady czynnego udziału stron ?
Jaka jest podstawowa sankcja za naruszenie zasady czynnego udziału stron ?
Czy organ może odstąpić od zasady czynnego udziału stron a jeśli tak to jakie ciążą na nim obowiązki ?
Omów zasadę pisemności i wyjątki od jej stosowania ?
Omów zasadę trwałości decyzji administracyjnej ?
TEMATY : WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW, WYŁĄCZENIE ORGANU LUB PRACOWNIKA; STRONA I UCZESTNICY POSTĘPOWANIA
WŁASCIWOŚĆ ORGANU (KOMPETENCJA) to powierzenie organowi administracji rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym
POSTACIE WŁAŚCIWOŚCI ORGANU :
ustawa wskazuje dany organ jako właściwy,
tzw. właściwość delegacyjna tj. gdy ustawa przewiduje, że kompetencje innego organu mogą być przeniesione na dany organ
RODZAJE WŁAŚCIWOŚCI :
rzeczowa - oznacza powierzenie mu w drodze przepisu kompetencyjnego załatwiania pewnego typu spraw administracyjnych; przepis ten musi określić :
treść i formę działania organu
okoliczności w jakich organ może lub musi podjąć działanie
b) instancyjna - określa pozycję procesową organu administrującego w sprawie indywidualnej na podstawie przepisów kpa. Określa go szczegółowo art. 17 kpa określający jakie organy są organami wyższego rzędu ( II instancji ) dla poszczególnych organów
c) miejscowa - wyznaczana jest przez terytorialny obszar działania organów administrujących; szczegółowe zasady jej ustalania zawarte są w art. 21 kpa
WYŁACZENIE PRACOWNIKA (art. 24 kpa)
OBLIGATORYJNIE JEST WYŁĄCZANY PRACOWNIK :
w sprawie , w której jest stroną albo pozostaje z jedną z stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa i obowiązki
* w sprawie swego małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia pokrewieństwa oraz
osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli
w której był świadkiem, biegłym albo był lub jest przedstawicielem strony albo w której przedstawicielem jest osoba opisana w punkcie oznaczonym *
w sprawie w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji
sprawy, z powodu której wszczęto przeciw niemu postępowanie dyscyplinarne lub karne a także dochodzenie służbowe
w sprawie, w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.
b) FAKULTATYWNE ma miejsce wtedy gdy bezpośredni przełożony wyłączy go na jego żądanie, żądanie strony lub z urzędu jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy a nie będących przesłanką wyłączenia obligatoryjnego ( patrz art. 24 § 1 kpa)
SKUTKI NARUSZENIA PRZEPISÓW O WYŁĄCZENIU PRACOWNIKA :
podstawa do weryfikacji decyzji w drodze odwołania
podstawa uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej
wydanie decyzji przez pracownika podlegającego wyłączeniu jest podstawą wznowienia postępowania
WYŁĄCZENIE ORGANU (art. 25 kpa) następuje w sprawach dotyczących interesów majątkowych kierownika organu oraz osób wymienionych już w pkt 4 a podpunkt * tego opracowania oraz osoby zajmującej kierownicze stanowisko w organie bezpośrednio wyższego stopnia oraz osób wymienionych w pkt . 4 a podpunkt *.
STRONA POSTĘPOWANIA to według art. 28 kpa :
Każdy czyjego interesu dotyczy postępowanie
Każdy kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek
UCZESTNIKAMI POSTĘPOWANIA NA PRAWACH STRONY SĄ :
organizacja społeczna
prokurator , którego specyficznym uprawnieniem jest możliwość zakwestionowania decyzji ostatecznej za pomocą wniesienia sprzeciwu w przypadkach gdy :
zachodzą przesłanki wznowienia postępowania
przepis szczególny pozwala w innych wypadkach uchylić lub zmienić decyzję ostateczną, która narusza prawo (art. 163 kpa)
przez uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznej można usunąć stan zagrażający życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub ważnych interesów Państwa
c) Rzecznik Praw Obywatelskich
d) inne podmioty jeśli tak stanowią przepisy ustaw szczególnych
Po zajęciach słuchacz powinien umieć odpowiedzieć na pytania :
Co to jest właściwość organu ?
Co to jest właściwość delegacyjna ?
Jakie znasz postaci właściwości organu ?
Co to jest właściwość rzeczowa organu ?
Co musi określić przepis kompetencyjny nadający organowi właściwość rzeczową w określonym typie spraw ?
Opisz właściwość instancyjną organów na podstawie art. 17 kpa
Podaj sposoby określania właściwości miejscowej organu określone w art. 21 kpa ?
Podaj przesłanki obligatoryjnego wyłączenia pracownika ( art. 24 §1)
Jakie są przesłanki fakultatywnego wyłączenia pracownika ?
Podaj skutki naruszenia przepisów o wyłączeniu
Wymień przesłanki wyłączenia organu ?
Podaj definicję strony postępowania zawartą w art. 28 kpa
Wymień uczestników postępowania na prawach strony ?
Jak i na jakiej podstawie prokurator może kwestionować decyzje ostateczne ?
TEMATY : TERMINY, DORĘCZENIA, WEZWANIA, PROTOKOŁY I ADNOTACJE,UDOSTĘPNIANIE AKT, WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA
TERMIN - okres do dokonania czynności procesowej przez podmioty postępowania lub uczestników postępowania
Rodzaje terminów :
terminy oznaczone bezwględnie czyli określone w dniach, tygodniach, miesiącach, latach albo oznaczone datą
terminy oznaczone względnie czyli z użyciem określeń typu : niezwłocznie, bez zbędnej zwłoki, z możliwym pośpiechem
terminy ustawowe czyli określone wprost w ustawie
terminy wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie
według kryterium skutków uchybienia można wyodrębnić :
terminy zwykłe ( porządkowe, instrukcyjne, dylatoryjne), których uchybienie nie powoduje żadnych negatywnych skutków prawnych ani dla podmiotu ani dla czynności procesowej,
terminy zawite (prekluzyjne), których uchybienie powoduje nieważność względną oraz prawną bezskuteczność czynności dokonanej z ich uchybieniem
Przywrócenie terminu może nastąpić na wniosek zainteresowanego podmiotu skierowany do organu właściwego w danej sprawie. We wniosku należy uprawdopodobnić, ze uchybienie terminu nastąpiło bez winy zainteresowanego. Nieprzywracalny termin złożenia takiego wniosku upływa w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia. Jednocześnie z wnioskiem zainteresowany powinien dopełnić czynności.
Obliczanie terminu :
jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie to przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło,
upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu
terminy oznaczone w tygodniach kończą z upływem tego dnia ostatniego tygodnia, którego nazwa odpowiada początkowemu dniowi terminu
terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu a gdyby tego dnia nie było to w ostatnim dniu tego miesiąca
Podstawowe terminy załatwiania spraw
4.1. Kodeks przewiduje niezwłoczne załatwienie sprawy w następujących przypadkach :
strona łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania przedłożyła cały materiał dowodowy niezbędny do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy
sprawa może być rozstrzygnięta w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane; znane z urzędu organowi oraz możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi organ rozporządza
W terminie 1 miesiąca od dnia wszczęcia postępowania należy załatwić sprawę wymagającą przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego
W terminie 2 miesięcy od daty wszczęcia postępowania powinna być załatwiona sprawa o charakterze szczególnie skomplikowanym wymagającą przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego
Przedłużenie terminów załatwiania spraw następują poprzez nie wliczanie do nich :
okresów zawieszenia,
okresów opóźnień spowodowanych przez stronę
okresów opóźnień z przyczyn niezależnych od organu
terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności
2. DORĘCZENIE - czynność materialno-techniczna stanowiąca warunek konieczny skuteczności działania organu administracji
2.1 Doręczenie zastępcze są to wypadki gdy domniemywa się, że doręczenie nastąpiło pomimo jego braku :
wobec nieobecności adresata w mieszkaniu pismo doręczono za pokwitowaniem obecnej osobie dorosłej lub dozorcy i umieszczono zawiadomienie na drzwiach mieszkania
w przypadku gdy doręczenie pisma osobie fizycznej było niemożliwe a pismo zostało złożone na przeciąg 7 dni w urzędzie pocztowym a na drzwiach domu lub biura umieszczono zawiadomienie
jeśli adresat odmawia przyjęcia, pismo wraca do organu z adnotacją o odmowie przyjęcia i zostało włączone do akt to uznaje się je za doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia
3. Organ może wezwać osobę do udziału w podejmowanych czynnościach lub złożenia wyjaśnień albo zeznań. W treści wezwania powinno być zawarte określenie w jakie sprawie osoba jest wzywana, w jakim charakterze oraz w jakim celu, termin wykonania oraz skutki niezastosowania się do
PROTOKOŁY :
4.1 Protokoły sporządza się obligatoryjnie z następujących czynności :
przyjęcia wniesionego ustnie podania
przesłuchania strony, świadka, biegłego
oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu administracji
rozprawy
ustnego ogłoszenia decyzji postanowienia
4.2 Protokół powinien zawierać co najmniej :
kto go sporządził
data sporządzenia
gdzie i jakie czynności zostały dokonane
kto i w jakim charakterze był przy tym obecny
co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono
jakie uwagi zgłosiły obecne osoby
Adnotacja - to krótka notatka służbowa(uwaga0 sporządzona przez pracownika organu administracji bez zachowania określonej formy sporządzona z czynności organu mających znaczenie dla sprawy lub w toku postępowania
Udostępnianie akt stronie obejmuje :
prawo do przeglądania akt sprawy w każdym stadium sprawy
prawo do sporządzania notatek i odpisów akt sprawy w każdym stadium postępowania
żądanie uwierzytelnienia odpisów o ile jest to uzasadnione interesem strony
żądanie wydania z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony
WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA :
7.1. Następuje na wniosek strony lub z urzędu
7.2 Za datę wszczęcia postępowania należy uznać :
w postępowaniu wszczętym z urzędu jest data pierwszej dokonanej czynności procesowej podjętej przez organ, o której powiadomiono stronę
w postępowaniu wszczętym na wniosek strony jest to dzień doręczenia żądania organowi
7.3 Wniosek o wszczęcie postępowania musi zawierać co najmniej : wskazanie strony, jej adres i treść żądania
Po zajęciach słuchacz powinien umieć odpowiedzieć na pytania :
Wymień rodzaje terminów
Scharakteryzuj terminy zwykłe i zawite
Opisz instytucję przywrócenia terminu
Podaj sposoby obliczania terminów
Podaj podstawowe terminy załatwiania spraw administracyjnych
W jaki sposób następuje wydłużenie terminów załatwienia sprawy
Opisz przypadki doręczenia zastępczego
Opisz do czego organ może wezwać osobę i co musi określić w treści wezwania
Z jakich czynności obligatoryjnie sporządza się protokół
Co powinien zawierać protokół
Co to jest adnotacja
Jakie uprawnienia przysługują stronie w ramach udostępniania akt sprawy
W jaki sposób zostaje wszczęte postępowanie
W którym momencie zostaje wszczęte postępowanie?
Co musi zawierać wniosek o wszczęcie postępowania
TEMATY : POSTĘPOWANIE WYJAŚNIAJĄCE,DOWODOWE; UMORZENIE I ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA; ROZSTRZYGNIĘCIA W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM;
POSTĘPOWANIE WYJAŚNIAJĄCE
POSTĘPOWANIE GABINETOWE - postać postępowania wyjaśniającego przeprowadzana jeżeli :
nie występują przesłanki obligujące do przeprowadzenia rozprawy,
w sprawie jest jedna strona
w sprawie jest kilka stron, ale ich interesy nie są sprzeczne,
w sprawie jest kilka stron, których interesy są sprzeczne, lecz do ustalenia stanu faktycznego w sprawie wystarczającym środkiem dowodowym są dokumenty
ROZPRAWA ADMINISTRACYJNA - postać postępowania wyjaśniającego przeprowadzana jeżeli :
gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania bądź osiągnięcie celu wychowawczego
gdy wymaga tego przepis prawa
gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron
gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków, biegłych lub oględzin.
2.1 Przebieg rozprawy :
Czynności poprzedzające rozprawę :
ustalenie przesłanek lub obowiązku jej przeprowadzenia,
wezwanie stron do złożenia wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów
wyznaczenie terminu rozprawy w taki sposób aby doręczenie wezwania oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiło najpóźniej na 7 dni przed rozprawą,
wezwanie stron, świadków, biegłych do stawienia się na niej doręczane na piśmie a zawierające termin, miejsce oraz jej przedmiot
zawiadomienie o rozprawie podmiotów, których udział w niej jest uzasadniony ze względu na przedmiot sprawy (np. organizacji społecznej(
Część wstępna rozprawy obejmuje jej otwarcie, ustalenie czy osoby wezwane stawiły się i czy nie istnieją podstawy do jej odroczenia.
Część właściwa obejmuje postępowanie dowodowe tzn. :
strony mogą składać wyjaśnienia
strony mogą zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich podparcie
strony mogą się wypowiadać co do wyników postępowania dowodowego
2.2. Zadania kierującego rozprawą urzędnika organu administracji publicznej:
zapewnia właściwy porządek czynności procesowej,
konfrontuje dowody
ujawnia przez odczytanie dowody wniesione na piśmie
nakłania strony do zawarcia ugody w przypadku spraw spornych
odpowiada za prawidłowość protokołu z rozprawy,
sprawuje policję sesyjną
POSTĘPOWANIE DOWODOWE
Organ oraz inni uczestnicy postępowania podejmują w jego trakcie działania mające na celu ustalenie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz ustalenia prawdziwości twierdzeń o tych okolicznościach. Nazywamy to procesem dowodzenia. Opiera się ona środkach dowodowych. a Ustalenie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy może się także opierać na nie wymagających dowodu :
a) faktów powszechnie znanych (notorycznych)
b) faktów znanych z urzędu
RODZAJE ŚRODKÓW DOWODOWYCH (katalog w kpa nie jest zamknięty)
DOWÓD Z DOKUMENTÓW
DOKUMENT URZEDOWY - dokument sporządzony w określonej przepisami prawa formie przez upoważnione do tego organy, którym kpa przyznaje zwiększoną moc dowodową w postaci domniemania zgodności z prawdą oświadczenia organu, od którego dokument pochodzi. Zalicza się do nich także zaświadczenia, na równi z którym jest traktowane oświadczenie złożone przez stronę na jej wniosek jeżeli chce ona udowodnić fakt lub stan prawny, dla których przepis prawny nie wymaga przedłożenia zaświadczenia
DOKUMENT PRYWATNY - dokument sporządzony przez osobę fizyczną lub prawną, który poświadcza złożenie przez sporządzającego złożenia oświadczenia woli o treści w nim zawartej
DOWÓD Z ZEZNAŃ ŚWIADKÓW
Obowiązek stawienia się w charakterze świadka mają wszystkie osoby z wyjątkiem :
osób niezdolnych do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń
osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej o ile nie zostały z nich zwolnione,
duchowni co do faktów objętych spowiedzią
Prawo odmowy składania zeznań przysługuje :
małżonkowi strony
wstępnym, zstępnym i rodzeństwu strony
powinowatym strony w pierwszym stopniu
osobom pozostającym z strona w stosunku przysposobienia, opieki i kurateli
Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie przysługuje świadkowi jeżeli mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę , bezpośrednią szkodę majątkową lub spowodować naruszenia obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.
DOWÓD Z OPINII BIEGŁEGO - organ w sprawach zawiłych wymagających wiadomości specjalnych może się zwrócić do biegłego o wypowiedzenie opinii (sporządzenie ekspertyzy) odnośnie stanu faktycznego sprawy na podstawie jego doświadczenia zawodowego oraz wiadomości fachowych. Do biegłych stosuje się przepisy o wyłączeniu pracownika organu oraz dotyczące świadków.
DOWÓD Z OGLĘDZIN - środek dowodowy przeprowadzany z urzędu lub na wniosek stron polegający na bezpośrednim zbadaniu przedmiotu, miejsca lub osoby w celu dokonania spostrzeżeń za pomocą zmysłów co do właściwości przedmiotu (miejsca, osoby).
DOWÓD Z PRZESŁUCHANIA STRON - stosowany wyjątkowo gdy :
wyczerpano środki dowodowe a pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy,
z powodu braku innych środków dowodowych nie można wyjaśnić faktów istotnych dla rozstrzygnięcia
UPRAWDOPODOBNIENIE - nie jest to środek dowodowy, ale środek zastępujący dowód pozwalający na uzyskanie nie pewności, ale wiarygodności (prawdopodobieństwa) twierdzenia o jakimś fakcie. Dopuszczalne jest w następujących sytuacjach :
uprawdopodobnienie istnienia okoliczności mogących wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika organu administracji (członka organu kolegialnego) orzekającego w sprawie albo biegłego
uprawdopodobnienie, że uchybienie terminu w postępowaniu nastąpiło bez winy zainteresowanego
uprawdopodobnienie uchylenia decyzji wskutek wznowienia postępowania, implikujące wstrzymanie wykonania decyzji przez organ właściwy w sprawie wznowienia postępowania,
uprawdopodobnienie, że decyzja jest dotknięta wadą wymienioną w art. 156 kpa, implikujące wstrzymanie wykonania decyzji przez organ właściwy w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.
ZASADY POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO
Zasada swobodnej oceny dowodów - dla organu orzekającego nakaz oceny wszelkich faktów i środków dowodowych w sposób wszechstronny i nieskrępowany żadnymi regułami, poleceniami służbowymi ani przyjętymi z góry założeniami,
Ciężar dowodu - w zakresie gromadzenia materiału faktycznego i dowodowego spoczywa na organie rozpoznającym sprawę, ale stronie przysługuje prawo zgłoszenia dowodu.
Jawność wobec strony - wynikają z niej :
obowiązek zawiadomienia strony o przeprowadzeniu dowodu na 7 dni przed terminem;
uprawnienie strony obecnej przy przeprowadzaniu dowodu do zadawania pytań świadkom, biegłym, pozostałym stronom oraz składania wyjaśnień
z przeprowadzenia dowodu organ administracji powinien sporządzić protokół,
Bezpośredniość - dotyczy sposobu przeprowadzenia dowodów. Oznacza dla organu nakaz zobowiązujący go do tego, aby opierał ustalenia faktyczne na dowodach pierwotnych. Wyjątkami od tej zasady są w kodeksie : pomoc prawna i model postępowania odwoławczego.
Koncentracja materiału dowodowego - kodeks nie określa okresu gromadzenia materiałów dowodowych w sprawie, decyduje o tym organ prowadzący postępowanie.
ZAWIESZENIE I UMORZENIE POSTĘPOWANIA
ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA :
Przesłanki obligatoryjnego zawieszenia postępowania :
w wypadku śmierci strony lub jednej ze stron,
w wypadku śmierci przedstawiciela ustawowego strony
w wypadku utraty przez stronę lub jej przedstawiciela ustawowego zdolności do czynności prawnych,
w wypadku, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ.
Po ustaniu przyczyny zawieszenia postępowanie podejmuje się z urzędu (jeśli tak zostało wszczęte) lub na wniosek stron.
1.2. Przesłanki fakultatywnego zawieszenia postępowania, które muszą wystąpić łącznie :
z wnioskiem o zawieszenie wystąpi ta strona, na żądanie której zostało ono wszczęte,
wnioskowi temu nie sprzeciwią się pozostałe strony
zawieszenie nie zagraża interesowi społecznemu
Termin zawieszenia na wniosek strony nie może przekroczyć 3 lat. Jeśli w ciągu 3 lat od daty zawieszenia żadna ze stron nie zwróci się o jego podjęcie to żądanie jego wszczęcia uważa się za wycofane
Zawieszenie postępowania następuje w obu przypadkach (pkt. 1.1 oraz 1.2) następuje w formie postanowienia, na które stronie przysługuje zażalenie.
Skutkami prawnymi zawieszenia są : wstrzymanie biegu terminów oraz wstrzymanie czynności procesowych
UMORZENIE POSTĘPOWANIA - oznacza, że w danej sprawie nie będzie kontynuowane postępowanie a sprawa nie zostanie rozstrzygnięta co do istoty.
2.1 Obligatoryjnie organ umarza postępowanie, które stało się bezprzedmiotowe.
2.2 Fakultatywnie organ umarza postępowanie jeżeli (poniższe przesłanki muszą wystąpić łącznie) :
z wnioskiem o umorzenie wystąpi strona, która żądała wszczęcia postępowania,
pozostałe strony się nie sprzeciwią się,
zdaniem organu interes publiczny nie ucierpi na umorzeniu postępowania
2.3 Umorzenie postępowania następuje w formie decyzji.
IV. ROZSTRZYGNIĘCIA W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM
DECYZJA - czynność procesowa dokonywana przez właściwy organ administracji publicznej na podstawie właściwych przepisów prawa w celu rozstrzygnięcia sprawy będącej przedmiotem postępowania w całości i w części.
Rodzaje decyzji :
deklaratoryjna - ustalająca w sposób wiążący prawa lub obowiązki strony wynikające z normy prawnej lub innego aktu prawnego
konstytutywna - nadaje prawa lub nakłada obowiązki na podstawie norm prawa, ale jednocześnie jest ich bezpośrednim źródłem.
swobodna - powstająca na podstawie norm prawnych przewidujących uznanie administracyjne pozwalające na różną interpretację treści normy
- związana - powstającą na podstawie przepisów prawa nie zawierających elementu uznania administracyjnego
nieostateczna - decyzja, która może być zmieniona lub uchylona wskutek odwołania lub wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten sam organ
ostateczna - decyzja , od której w administracyjnym toku instancji nie przysługuje odwołanie tj. wydana przez organ II instancji wskutek rozpoznania środka prawnego, wydana przez organ pierwszej instancji po upływie terminu do wniesienia odwołania , decyzja ostateczna z mocy przepisów szczególnych
Treść decyzji (art. 107 kpa) :
oznaczenie organu administracji publicznej,
data wydania
oznaczenie strony (stron), adresatów decyzji
treść rozstrzygnięcia sprawy
powołanie podstawy prawnej
uzasadnienie faktyczne i prawne
pouczenie o przysługujących środkach prawnych
podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby uprawnionej do wydania decyzji
inne składniki np. termin, warunek, zlecenie lub klauzula odwołalności
Rygor natychmiastowej wykonalności jest nadawany decyzji w formie klauzuli ( w trakcie orzekania) lub w formie postanowienia (po wydaniu decyzji) :
ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego
dla zabezpieczenia gospodarki narodowej przed ciężkimi stratami
ze względu na inny interes społeczny
Decyzję wydaje się :
na piśmie i doręcza stronom
ustnie tylko jeżeli przemawia za tym interes strony a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie
Związanie decyzją administracyjną :
organ, który wydał decyzję jest nią związany od chwili doręczenia lub ogłoszenia i nie może jej zmienić przed upływem terminu do wniesienia odwołania
w przypadku decyzji ostatecznych wiążą one wszystkie organy administracji publicznej w postępowaniu i mogą być wzruszone tylko w wypadkach wymienionych w ustawie .
POSTANOWIENIE - rozstrzygniecie organu administracji publicznej, które nie rozstrzyga o istocie sprawy i nie kończy postępowania w danej instancji. Jedynym wyjątkiem od tych zasad jest w kpa postanowienie o zatwierdzeniu ugody.
2.1 Treść postanowienia :
oznaczenie organu wydającego postanowienie,
data wydania
oznaczenie adresata (strona lub inny uczestnik)
powołanie podstawy prawnej (przepis kpa)
treść osnowy
pouczenie o środkach prawnych
podpis (imię, nazwisko, stanowisko służbowe) osoby upoważnionej do jego wydania
UGODA - rozstrzygniecie sprawy spornej przez same strony, w którym organ uczestniczy w formie zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia
3.1 Przesłanki dopuszczalności ugody :
jej zawarcie przyczyni się do uproszczenia lub przyśpieszenia postępowania administracyjnego
zostanie zawarta w czasie trwania postępowania
sprawa ma charakter sporny
zawarciu ugody nie sprzeciwia się przepis prawa
Forma i treść ugody :
ugodę sporządza na piśmie pracownik organu administracji przed którym toczy się postępowanie
ugoda zawiera :
oznaczenie organu przed którym została zawarta,
datę sporządzenia
oznaczenie stron,
przedmiot i treść uzgodnienia
wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu przez strony
podpisy stron oraz upoważnionego pracownika organu
Po zajęciach słuchacz powinien umieć odpowiedzieć na pytania :
Jakie są przesłanki przeprowadzenia postępowania gabinetowego ?
Jakie są przesłanki przeprowadzenia rozprawy administracyjnej ?
Opisz elementy przebiegu rozprawy ?
Wymień zadania kierującego rozprawą urzędnika ?
Na czym polega proces dowodzenia i na czym się opiera ?
Wymień rodzaje środków dowodowych ?
Jakie rodzaje dokumentów są rozróżniane w ramach dowodu z dokumentu ?
Kto ma obowiązek zeznawania w charakterze świadka ?
Komu przysługuje prawo do odmowy zeznań oraz odpowiedzi na pytanie ?
Opisz dowód z opinii biegłego
Co to jest dowód z oględzin ?
W jakich okolicznościach możliwe jest przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron ?
Co to jest uprawdopodobnienie i kiedy jest dopuszczalne ?
Jakie są zasady postępowania dowodowego ?
Wymień przesłanki obligatoryjnego zawieszenia postępowania ?
Wymień przesłanki fakultatywnego zawieszenia postępowania ?
W jakiej formie organ decyduje o zawieszeniu postępowania ?
Wymień skutki prawne zawieszenia postępowania ?
Jak długi może być okres zawieszenia postępowania na wniosek strony ?
Co oznacza umorzenie postępowania ?
Kiedy organ obligatoryjnie umarza postępowanie ?
Wymień przesłanki fakultatywnego umorzenia postępowania ?
W jakiej formie następuje umorzenie postępowania ?
Co to jest decyzja ?
Wymień przynajmniej 3 rodzaje decyzji ? ( NA egzaminie będzie można wylosować pytanie o charakterystykę określonego rodzaju decyzji np. Co to jest decyzja ostateczna)
Wymień elementy treści decyzji wymienione w art. 107 kpa ?
W jakich sytuacjach i w jakiej formie nadaje się decyzji rygor natychmiastowej wykonalności ?
W jakiej formie może być wydana decyzja ?
Wyjaśnij kwestię związania organu decyzją ?
Co to jest postanowienie ?
Wymień elementy treści postanowienia ?
Co to jest ugoda administracyjna i jakie są przesłanki jej dopuszczalności ?
Jaka jest forma i treść ugody ?
W jakiej formie organ zatwierdza lub odmawia zatwierdzenia ugody ?
TEMATY : ŚRODKI PRAWNE, STWIERDZENIE WYGAŚNIĘCIA DECYZJI POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE
ŚRODKI PRAWNE
Środki prawne - instytucje proceduralne, których zadaniem jest spowodowanie zmiany lub uchylenia aktu administracyjnego (decyzji, postanowienia). W ścisłym znaczeniu, to środki służące stronie do spowodowania skorygowania decyzji lub postanowienia. Prawna możliwość zaskarżenia decyzji bądź innego aktu administracyjnego przez stronę w celu ich uchylenia, unieważnienia lub zmiany.
Rodzaje środków prawnych:
środki prawne zwyczajne - skierowane przeciwko decyzjom i postanowieniom nieostatecznym, nieprawomocnym;
środki prawne nadzwyczajne - środki, które można wnosić przeciwko decyzji prawomocnej, ostatecznej decyzji administracyjnej, w razie zajścia szczególnych warunków i okoliczności, wskazujących na wadliwą podstawę decyzji lub uzasadniających przywrócenie prawa procesowego stronie;
samoistne - mogą być wnoszone niezależnie od innych czynności procesowych;
niesamoistne - nie występują samodzielnie, ale są wnoszone przy okazji i łącznie z inną czynnością procesową (np. zaskarżenie postanowienia, na które nie służy zażalenie, w odwołaniu od decyzji);
Środkami prawnymi są:
odwołanie;
zażalenie;
wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy;
żądanie wznowienia postępowania;
żądanie stwierdzenia nieważności decyzji;
żądanie zmiany lub uchylenia decyzji;
skarga do sądu administracyjnego.
Ad 1 Odwołanie od decyzji.
Jest środkiem prawnym zwyczajnym i samoistnym. Terminem jego wniesienia jest 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Od wydanej w I instancji decyzji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Odwołanie nie wymaga uzasadnienia, wystarczy jeśli z jego treści wynika, że strona jest nie zadowolona z wydanej decyzji. Organem II instancji (odwoławczym) jest organ administracyjny wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.
Czynności organu I instancji w postępowaniu odwoławczym:
odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję ( I instancji).
organ I instancji ma obowiązek zawiadomienia o wniesieniu odwołania pozostałe strony postępowania
jeżeli decyzja nie była zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonalności ani nie podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy, to wówczas organ I instancji wstrzymuje jej wykonanie.
organ I instancji jest związany wydaną przez siebie decyzją, ale może zmienić ją w całości lub uchylić, jeżeli uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie. Może to też zrobić, gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania.
Jeżeli nie wystąpią wyżej wymienione okoliczności organ I instancji jest obowiązany przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu, w terminie 7-dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie.
Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji.
Postępowanie odwoławcze rozpoczyna bieg od dnia, w którym organ odwoławczy otrzymał odwołanie wraz z aktami sprawy.
Postępowanie odwoławcze rozpoczyna się od badania przez organ II instancji dopuszczalności odwołania i zachowania terminu do jego wniesienia. Niedopuszczalność odwołania zachodzi, gdy:
odwołanie wniesiono od decyzji, od której odwołanie nie przysługuje;
odwołanie wniosła osoba nie będąca stroną w sprawie;
odwołanie wniosła osoba nie mająca zdolności do czynności prawnych.
Uchybienie terminu do wniesienia odwołania następuje, gdy odwołanie złożono po upływie terminu określonego w kpa lub przepisy szczególne do wniesienia odwołania. Niedopuszczalność odwołania i uchybienie terminu do jego wniesienia organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia, na które nie służy zażalenie (postanowienie ostateczne).
Jeżeli znajdujące się w aktach sprawy dowody, wyjaśnienia i inne materiały organ odwoławczy oceni jako wystarczające do wyjaśnienia wszystkich okoliczności mających istotne znaczenie do rozstrzygnięcia sprawy, a strona nie zwraca się o uzupełnienie tych dowodów, albo gdy żądanie strony dotyczące przeprowadzenia nowych dowodów nie zasługuje na uwzględnienie, to wówczas organ odwoławczy wydaje decyzję bez przeprowadzania postępowania wyjaśniającego. Gdy tak nie jest, to organ odwoławczy obowiązany jest przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu postępowanie wyjaśniające celem uzyskania uzupełniających dowodów i innych materiałów.
Cofnięcie odwołania.
Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy, ale ten nie może uwzględnić cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.
Zakaz reformationis in peius w postępowaniu administracyjnym.
W kpa instytucja zakazu reformations in peius opiera się na zasadzie, że organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.
Orzeczenie organu odwoławczego.
Podstawowym zadaniem decyzji organu II instancji jest ponownie rozstrzygnięcie danej sprawy jako całości. Organ II instancji z chwilą otrzymania odwołania wraz z aktami sprawy, powinien przystąpić do rozpatrzenia sprawy tak jak gdyby w sprawie nie zapadło żadne rozstrzygnięcie.
Zadaniem organu odwoławczego jest rozważenie, jak należy rozstrzygnąć dana sprawę zgodnie z zasadą praworządności i zasadą prawy obiektywnej, a nie tylko to, czy utrzymać lub zmienić decyzję I instancji.
Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:
utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję;
uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy, bądź uchylając decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji;
umarza postępowanie odwoławcze.
Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części - decyzja kasacyjna.
W pozostałych przypadkach powinien podjąć decyzję merytoryczną rozstrzygającą sprawę albo decyzję o umorzeniu postępowania.
AD 3 Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Od decyzji wydanej w I instancji przez naczelne bądź centralne organy administracji publicznej lub Samorządowe Kolegium Odwoławcze odwołanie nie przysługuje. Istnieje jednak możliwość zwrócenia się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Strona niezadowolona z decyzji ww. organów, wydanej w I instancji, może zwrócić się do tego organu, który decyzje wydał, z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do tej instytucji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.
Ad 2 Zażalenie na postanowienie.
Zażalenie jest zwyczajnym, samoistnym i środkiem prawnym Przysługuje tylko na niektóre postanowienia, tzn. że może być wnoszone tylko na postanowienia enumeratywnie wyliczone w kpa.Podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia może być nie tylko strona, ale również podmiot działający na prawach strony (organ społeczny, prokurator), jak w pewnych sytuacjach świadek, biegły, osoba wezwana do osobistego stawienia się w urzędzie, osoba zobowiązana do okazywania przedmiotu oględzin bądź osoba uczestnicząca w rozprawie, ale tylko wówczas, gdy postanowienie dotyczy jej praw bądź obowiązków. Termin wniesienia zażalenia wynosi 7-dni od dnia doręczenia bądź ustnego ogłoszenia postanowienia stronie. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia. Postanowienia, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć w odwołaniu od decyzji (postanowienia wydane w I instancji) - środek prawny niesamoistny.
Ad 4 Wznowienie postępowania
Przyczyny wznowienia postępowania.
Wznowienie postępowania jest instytucją proceduralną. która ma na celu stworzenie prawnej możliwości przeprowadzenia ponownego postępowania wyjaśniającego i podjęcia ponownego rozstrzygnięcia takiej sprawy, w której została już wydana decyzja ostateczna.
Przyczyny wznowienia postępowania:
gdy dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
gdy decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;
decyzja została wydana przez pracownika lub organ administracyjny, który podlega wyłączeniu;
strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;
wyjście na jaw istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nieznanych organowi, który wydał decyzję;
decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;
zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji;
decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione;
gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.
Organy właściwe w sprawach wznowienia postępowania.
Organem właściwym w sprawach o wznowienie postępowania jest organ administracyjny, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli jednak przyczyną wznowienia postępowania jest działalność tego organu, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy do przeprowadzenia postępowania po jego wznowieniu. Wszczęcie i przebieg wznowionego postępowania.
Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony, albo prokuratora. Gdy strona nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy bądź gdy żądanie wznowienia postępowania ma nastąpić z powodu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, wznowienie postępowania może nastąpić tylko na żądanie strony. Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracyjnego, który wydał decyzję w I instancji. Termin do jego wniesienia wynosi miesiąc od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia postępowania, a gdy strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu - miesiąc od dnia, w którym dowiedziała się o decyzji. Jeśli podstawą żądania wznowienia postępowania jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności aktu normatywnego z aktami wyższego rzędu podanie o wznowienia wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego .Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia - bez prawa wniesienia zażalenia. Odmowa wznowienia następuje w drodze decyzji - przysługuje odwołanie. W przypadku wznowienia postępowania zostanie przeprowadzone postępowanie kończące się wydaniem decyzji, od której przysługuje odwołanie na ogólnych zasadach.
Orzeczenia we wznowionym postępowaniu.
Postanowienia o wznowieniu postępowania stanowią podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Po przeprowadzeniu tego postępowania organ administracyjny, który je przeprowadził, wydaje decyzję, w ktorej:
odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia - art.145 § 1 lub art. 145a, albo:
uchyla dotychczasową decyzję, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia z art. 145 § 1 lub art. 145a i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.
Jeżeli z powodu upływu czasu (5 lub 10 lat) bądź gdyby decyzja miała w swojej istocie zapaść zgodnie z dotychczasową, organ ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazaniu okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.
AD. 5 Stwierdzenie nieważności decyzji
Przyczyny nieważności decyzji.
Decyzja wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości (rzeczowej, instancyjnej, miejscowej);
Decyzja wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
Decyzja dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną;
Decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie;
Decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;
Decyzja, która w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą (sądową, dyscyplinarną i inną);
Decyzja zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
Wszczęcie postępowania w sprawie nieważności decyzji.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest postępowaniem w nowej sprawie administracyjnej. Postępowanie to może być wszczęte na żądanie strony lub z urzędu albo na skutek sprzeciwu prokuratora. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji. Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez naczelny lub centralny organ administracji publicznej ten sam organ
Orzeczenia wydawane w sprawie nieważności decyzji.
Załatwienie sprawy dotyczącej stwierdzenia nieważności decyzji następuje przez wydanie decyzji (odmownej lub pozytywnej). Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek upływu czasu (10 lat), bądź wywołania nieodwracalnych skutków prawnych, organ administracyjny ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji. Organ stwierdzający nieważność ma obowiązek wstrzymać z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta wadą z art.145 § 1. Na postanowienie wstrzymujące wykonanie decyzji z ww. przyczyn służy stronie zażalenie.
AD 6 Zmiana lub uchylenie decyzji
a) decyzji tworzącej prawa dla strony.
Strona ma prawo zrezygnować z przyznanych jej mocą decyzji praw. Kpa dopuszcza uchylenie lub zmianę decyzji za zgodą strony. Zgodnie z art. 155 „decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”. Uchylenie lub zmiana decyzji następuje przez wydanie decyzji administracyjnej, którą należy traktować jako wydaną w I instancji - przysługuje odwalanie na ogólnych zasadach.
b) decyzji nie tworzącej prawa dla stron.
Decyzja administracyjna może być uchylona, gdy na jej podstawie żadna ze stron nie nabyła prawa. W tym przypadku zasada trwałości decyzji ostatecznych nie ma zastosowania, bo nie ma przedmiotu ochrony. Wg art. 154 § 1 kpa „decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”. Uchylenie decyzji następuje przez wydanie decyzji w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji. Jest to decyzja wydana w I instancji - przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.
STWIERDZENIE WYGAŚNIĘCIA DECYZJI.
Ustawodawca umożliwia lub nakazuje stwierdzenie wygaśnięcia decyzji albo jej uchylenia, gdy Strona nie dopełni określonych czynności zastrzeżonych w decyzji. Organ administracyjny, który wydal decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeśli decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie jej wygaśnięcia nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub interesie strony. Podobnie wygasa decyzja, gdy została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez strony określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku. Decyzja administracyjna może zawierać również zlecenie dla strony dopełnienia pewnych czynności. Gdy strona w wyznaczonym terminie nie dopełni zlecenia, organ administracyjny, który wydał decyzję w I instancji uchyla decyzję wydaną z zastrzeżeniem zlecenia. We wszystkich ww. przypadkach wydaje się decyzję administracyjną, którą należy traktować jako decyzję wydaną w I instancji - przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.
POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE
1. Zaświadczenia
Zaświadczenie nie jest decyzją administracyjną, tzn. że nie tworzy ono nowych stosunków prawnych, nie rozstrzyga o prawach i obowiązkach obywateli. Zaświadczenia mogą nosić nazwy: świadectwo, wyciąg z protokołu, poświadczenie, odpis lub wyciąg z aktu stanu cywilnego itp. Akty nie mogą być zaskarżane w postępowaniu administracyjnym przez wnoszenie środków prawnych, ale można przeprowadzić dowód ich nieprawdziwości.
Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o to, jeżeli:
urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa;
osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
Organ administracyjny obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.
Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7-dni. Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej, przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, znanych mu z urzędu bądź możliwych do ustalenia na podstawie posiadanej ewidencji. Organ administracji publicznej żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest obowiązany wskazać przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia. Nie ma ww. obowiązku wnioskodawca. Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny w dniu jego wydania i jest wydawane przez organ administracyjny zgodnie z jego właściwością rzeczową i miejscową.
2. Skargi i wnioski
2.1 Instytucja skarg i wniosków jest instytucją konstytucyjną. Skargi i wnioski wg kpa nazywane są ogólnie - petycjami. O tym, czy pismo jest skargą, czy wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna.
2.2. Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw. Wynika z tego, że przedmiotem skargi ma być krytyka działalności określonych organów i ich pracowników.
2.3 Przedmiotem wniosku mogą być w szczególności sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy, zapobiegania nadużyciom itp. Wniosek ma stanowić przejaw inicjatywy obywatelskiej, zmierzającej do poprawy, ulepszenia czy usprawnienia działalności organów. Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji społecznych - rozpatrują oraz załatwiają skargi i wnioski w ramach swojej właściwości.
2.4 Wnoszenie skarg i wniosków - Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. Skarga i wniosek powinny zawierać imię i nazwisko (nazwę) oraz adres wnoszącego. Anonimy pozostawia się bez rozpoznania. Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji społecznych obowiązane są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków w ustalonych przez siebie dniach i godzinach, co najmniej raz w tygodniu. Pracownik, który otrzymał skargę dotyczącą jego działalności, obowiązany jest przekazać ją niezwłocznie swojemu przełożonemu służbowemu. Organ właściwy do rozpatrzenia skargi może ją przekazać do załatwienia organowi niższego stopnia, o ile skarga nie zawiera zarzutów dotyczących działalności tego organu. O przekazaniu skargi zawiadamia się skarżącego.
2.5 Rozpatrywanie. Skargi i wnioski powinny być rozpatrywane i załatwiane z należytą starannością, wnikliwie i terminowo. Załatwienie skargi lub wniosku powinno być poprzedzone rozpatrzeniem wszystkich okoliczności sprawy.
2.6 Załatwianie. Załatwianie skargi lub wniosku polega na rozstrzygnięciu, wydaniu poleceń lub podjęciu innych stosownych środków, usunięciu stwierdzonych uchybień i w miarę możności przyczyn ich powstawania oraz zawiadomienie w sposób wyczerpujący skarżącego (zgłaszającego wniosek) o wynikach rozpatrzenia, dokonanych rozstrzygnięciach, wydanych poleceniach lub podjętych innych stosownych środkach i działaniach. Jeżeli rozpatrzenie skargi lub wniosku wymaga uprzedniego zbadania i wyjaśnienia sprawy, niezbędne materiały zbiera organ właściwy do rozpatrzenia i załatwienia skargi lub wniosku. Skargi i wnioski powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca. W przypadku przekroczenia terminu, należy zawiadomić skarżącego o przyczynach zwłoki i podać nowy termin załatwienia skargi. Właściwy organ obowiązany jest zawiadomić wnoszącego skargę lub wniosek pisemnie o sposobie załatwienia skargi lub wniosku. Zawiadomienie o sposobie załatwienia skargi powinno zawierać:
oznaczenie organu od którego pochodzi;
wskazanie, w jaki sposób została załatwiona
podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby upoważnionej do załatwienia skargi.
Zawiadomienie o odmownym załatwieniu skargi powinno zawierać ponadto uzasadnienie faktyczne i prawne.
17