METODOLOGIA- to dyscyplina naukowa mówiąca o poprawnych sposobach postępowania na wszystkich etapach procesu badawczego.
Metodologia jest:
-dyscypliną naukową
-nauką normatywną- (formułuje normy poprawnościowe w odniesieniu do wszystkich działań w toku procesu badawczego.
Przeciwstawne ujęcia metodologii:
Traktuje się ją jako naukę opisową- w takim ujęciu traktowana jest jako opis, metod, technik badawczych, które istniały w przeszłości.
Traktowanie metodologii jako ogólnej lub szczegółowej
Szerokie ujęcie: poczynania badaczy odnoszące się do ogółu zastosowan metod badawczych, porównanie jak bada psycholog, pedagog, biolog; szukanie od czego zależy proces, szukanie ogólnych zależności.
Traktujemy metodologię jako subdyscyplinę każdej dyscypliny naukowej, każda dyscyplina ma swoją metodologię badań, Stanowi status dyscypliny, jest to cecha podstawowa.
NA wszystkich etapach procesu badawczego:
Proces badawczy- to następujący ciąg czynności, które badacz ma do wykonania, jest to formułowanie procesu badawczego (zawężamy sobie obszar poszukiwań);
-sformułowanie problematyki badawczej- aby zawęzić obszar, aspekt badań.
-krytyczna analiza literatury przedmiotu- (analiza intencjonalna) wiemy czego szukamy, teksty aktualne dotyczące danej problematyki, służy weryfikacji postawionego wcześniej problemu badawczego, identyfikacja problemów przebadanych aby nie powielać zbadanego już problemu.
-sformułowanie problemów szczegółowych- problem główny zawarty jest w temacie, w postaci zdań pytających.
-sformułowanie hipotez badawczych- coś jeszcze nieudowodnionego; to odpowiedz na problemy szczegółowe, gdy jeszcze niesprawdzone stanowi hipotezę. Postać zdań oznajmujących. Wiedza z analizy literatury. W badaniu nie chodzi o to, aby hipoteza się potwierdziła, nie musi się potwierdzić. W niektórych przypadkach unikamy hipotez, podejście jakościowe (zakaz hipotez) bo procedura jakościowa zakłada aby badacz niczym się nie sugerował.
-wybór terenu badań- miejsce, refleksja nad specyfiką tego terenu, trzeba tak zaplanować proces aby zapewnić anonimowość (np. w ankietach).
-wybór metod i technik badawczych- metody i techniki to gotowe sposoby postępowania, metoda może zawierać kilka technik badawczych (sondaż diagnostyczny, eksperyment; ankieta- najpopularniejsza technika badań metodologicznych, dominują w niej pytania zamknięte; wywiad;
obserwacja- świadome, celowe, systematycznie zaplanowane, intencjonalne rejestrowanie wydarzeń;
-dobór próby badawczej- próba badawcza to fragment interesującej nas populacji, którą badamy. Pewna grupa np. klasa. Dobór może być losowy— pozostawiamy wszystko przypadkowi; przypadek celowy: kierujemy się jakimiś kryteriami np. miejsce zamieszkania, środowisko, pedagog…
BADANIA PILOTAŻOWE (pilotaż)- w czasie tych badań przeprowadzamy testowanie narzędzia badawczego, sprawdzamy, czy język, którym się posługujemy jest zrozumiały dla respondentów, czy konstrukcje pytań są jasne, precyzyjne czy propozycja odpowiedzi jest wystarczająca.
-dane z badań służą tylko do sprawdzenia narzedzi. Respondenci w tych badaniach nie będą już badani.
-analiza materiału badawczego- etapy
-analiza szczegółowa- dokładna, każdy problem badawczy
-analiza uogólniająca- stara się odnaleźć ogólniejsze tendencje, na temat przebadanej grupy, np. większość odpowiedzi, że….
-wnioski na rzecz praktyki społecznej (edukacyjnej)- jest to bardzo ważne, jeśli chodzi o ocenę pracy, czy te badania są użyteczne;
METODA BADAWCZA- względnie stały, powtarzalny sposób:
-zbierania; opracowywania; analizy; interpretacji danych empirycznych służących uzyskaniu maksymalnie uzasadnionych odpowiedzi na postawione pytania badawcze.
-metoda badawcza nie odnosi się tylko do zbierania materiału badawczego, ale przesądza też o tym, jak te dane będą interpretowane, analizowane. Wybór metody badawczej jest więc wyborem, który wpływa na kształt i wyniki procesu badawczego.
-technika badawcza- pewien wystandaryzowany względnie stały sposób zbierania materiału badawczego w związku z czym w metodzie często stosuje się kilka różnych technik.
PYTANIA:
1.problemowe (badawcze)- są to pytania, które badacz sam formułuje i sobie stawia;
2. pytania z narzędzi badawczych- powstają operacjonalizacji pytań problemowych:
-pytania rozstrzygnięcia- rozpoczynają się „czy”, tj odpowiedz TAK/NIE/ NIE MAM ZDANIA;
- pytania dopełnienia- rozpoczyna się od wszystkich możliwych innych pytajników, które obligują do odpowiedzi szerszej: Występują w 3 rodzajach: 1) pytania otwarte- takie w których respondent sam udziela odpowiedzi; 2) pytania zamknięte- to takie, w których pod pytaniem pojawia się zestaw odpowiedzi (kafeteria), respondent ogranicza się do odpowiedzi jakie sa w ankiecie; 3) pytania półotwarte- te, w których oferujemy inna odpowiedzi- samodzielne- wlasna odpowiedz respondenta;
PYTANIE MOŻEMY PODZIELIC TEZ NA:
-rozstrzygalne- wiem co należy obserwowac, aby można było uzyskac na nie odpowiedzi;
-praktyczne rozstrzygalne-nie tylko wiem co badac ale mam możliwość praktyczna przeprowadzania tych badań;
-w procesie badawczym badacz formułuje pytania praktyczne rozstrzygalne, ale po wszystkich wnioskach pisze i przydałoby się to i to sprawdzić- pytania rozstrzygalne;
-pytania filtrujące- sprawdzają zasadność zadania pytań właściwych, czy jest sens, czy można zadac to pytanie np. badamy fale w wojsku to musze zadać pytanie czy byles w wojsku;
DWIE PERSPEKTYWY OGLĄDU ZJAWISK SPOŁECZNYCH- (rzeczywistość społeczną możemy badać na 2 sposoby)
-perspektywa obserwacyjna- ontologia: tej perspektywy, informacje o człowieku mogą pochodzic z bezpośrednich danych empirycznych. Możemy zaobserwowac, albo to co sami zobaczymy, albo to co respondent zechce nam powiedziec. Posluguje się wnioskowaniem nomotetycznym (badania ilościowe);
-perspektywa rozumiejąca- to co jest szczegółowe, poznawcza atrakcyjne jest niedostępne poznaniu bezpośredniemu; Rejestracja zmyslowa jest niewystarczajaca do poznania czlowieka; Czlowiek to cos wiecej niż jestemy w stanie zaobserwowac, niż nam o sobie powie; Najciekawsze jest to, co się odgrywa na poziomach świadomości; To probujemy odpowiedziec, zrozumiec- stad badanie przez rozumienie. Wnioskoanie idiograficzne. Badania jakościowe.
POZIOMY ZYCIA SPOLECZNEGO:
1) poziom całego społeczeństwa- (wielkich systemow społecznych) np. jak Polacy przezywali tragedie smolenska; mają dotyczyć całego społeczeństwa;
2) poziom instytucji i organizacji- badamy funkcjonujące w społeczeństwie instytucje i organizacje mogą być pojedyncze placowki lub cale systemy instytucji np. harcerstwo (ilościowe)
3) poziom małych grup społecznych- możemy badac pojedyncze rodziny… (podejście jakościowe)
4) poziom jednostek- badanie pojedynczych osob (jakościowe)
ETAPY ROZOWOJU WIEDZY NAUKOWEJ:
Faza prenaukowa- badacze nie maja jeszcze świadomości wlasnej odrębności dyscyplinarnej- nie zdaja sobie sprawy z tego, ze uczestnicza w postawaniu nowej dyscypliny naukowej, no z matematyki wyodrebnia się informatyka; Charajteryzuje się tym ze posluduje się roznymi zalozeniami teoretycznymi. Panuje spor w kwestiach fundamentalnych; Nie ma porozumienia w kwestiach zasadniczych, jak będziemy np. definiowac, jakie metody, techniki
Okres nauki normalnej- badacze zgadzaja Się w kwestiach zasadniczych, wspolna metodologia to czas badan szczegółowych. Nastepuje największy przyrost dorobku naukowego; Wystepuja tzw. Anomalie, których cecha jest to, ze pojawiaja się bardzo rzadko, dotycza spraw blachach (drugo, trzecio-rzednych) wiec badacze przywykli przymykac na nie oko;
Kryzys- badacze masowo przygladaja się teorii i zaczynaja ja odrzucac. Kryzys konczy się odrzuceniem teorii.
-obalenie toerii to rewolucja, badacze zaczynaja poszukiwac, budowac nowe torie.
-przyjecie nowej teorii konczy rewolucje i rozpoczyna nowy etap nauki normalnej;
PARADYGMAT: to zespol, zestaw założeń teoretycznych, który pzyjmuja badacze każdej dyscyplinie naukowej.
PARADYGMAT MA SWOJA STRUKTURE:
I.zalozenia ogolne, podstawowe, dotyczące natury człowieka, filozoficzne- ontologiczne (ontologia, nauka o bycie)
-na tym poziomie definiujemy kim jest człowiek, jakie sa relacje, podstawowe zagadnienia itd.
II. zalozenia epistemologiczne (nauka o poznaniu), (czy człowieka można poznac, co to znaczy poznac człowieka, poznając budujemy zdanie)
III. zalozenia aksjologiczne (nauka o wartościach) (co jest istotne, co jest dobre, co zle, czy sa rzeczy wartościowe, czy sa wartości uniwersalne)
IV. Teorie Naukowe
V. Metody i techniki badawcze
MODELE WYCHOWANIA
I model wychowania(indetermistyczny)- to model indeterministyczny- człowiek jest niczym zdeterminowany, dziecko to tabola rasa, zadaniem wychowawcy jest zapisac karty)
Wychowawca Wychowanek środowisko
II model deterministyczny (przeciwny)- wszystko człowieka determinuje, najpierw geny spoleczenstwo, srodowisko, kultura, determinizm to wpływ
Wychowaneksrodowiskowychowawca
III model (nie ma nazwy) (neutralny)
Def. Wychowanie- to proces pedagogicznej mediacji w związki człowieka ze swiatem
Wychowanek środowisko
Wychowawca
PERSPEKTYWA ILOSCIOWA- sprawca jej był pozytywizm
-założenia ontologiczne czy świat istnieje obiektywnie? Czy światem rządzą reguly, normy, prawa? Czy człowiek jest w stanie je poznac.
I. Tak swiat istnieje obiektywnie
II. Swiatem rzadza prawa
III. Czlowiek odkryl i sformułował te prawa (tych 3 odpowiedzi udzielili pozytywiści)
Poczatki pozytywizmu- August Comte, który przyjrzał się rozwojowi ludzkiego umyslu, wyróżnił 3 fazy rozowoju człowieka umysłowości:
Człowiek postrzegając zjawiska wokół siebie (burze, wybuchy wulkanow) tłumaczył, ze pochodza od Bogow, tworzyli mity;
Człowiek wciąż postrzegając te same zjawiska tłumacząc je odwoływał się do sil metafizycznych, np. odwoływanie się walki żywiołów ogien- woda
Człowiek znow to samo tłumaczy, tym ze rzetelna wiedza o rzeczywistości plynie z danych empirycznych, a nie wiary w bostwa, czy tez żywioły.
CECHY POZYTYWIZMU:
-empiryzm- poglad, który glosil, ze swiat istnieje obiektywnie i jako taki dostępny jest we wrazeniach zmysłowych;
-scjentyzm- przekonanie, ze nauka rozwiaze wszystkie problemy ludzkości, odpowie na wszystkie pytania
(badacz który za sprawa pozytywizmu zawładnął ludzkością)
POZYTYWIZM- 2 FAZY:
-aby zaistniala fazowość musi pojawic się cos nowego, czynnik, motyw różnicujący, w pozytywizmie czynnikiem różnicującym były poglady Kanta i Hegla;
a) poglady Kanta i Hegla, I faza pozytywizmu: interesowali się aktywnością poznawcza człowieka, zalozeniami epistemologicznymi;
-relacja podmiotu poznającego a przedmiotem poznanym
-odświezyli poglad na temat dwoistości natury swiata, glosil go jeszcze Platon, każdy element swiata istnieje na 2 sposoby, w wymiarze idei i materii (formy i tresci)
-w procesie postrzegania odnajdujemy funkcje przeznaczenia
-Hegel twierdzil, ze w procesie poznania nastepuje trwale zjednoczenie formy i tresci
-Kant twierdzil, ze zjednoczenie trwa przez poznanie percepcji
-wg Kanta podmiot poznajacy nie dociera do obiektywnej rzeczywistości, sam ja tworzy
-wg Hegela w procesie poznania docieramy do rzeczywistości
Każdy poznaje na swój sposób rzeczywistość
II faza pozytywizmu to empiriokrytycyzm
(2 rzeczy można analizowac na 2 rozne sposoby)
R. Arenarius i E. Mach- Mach jako fizyk zajmowal się prędkością dźwięków, filozofowal; Mach i Arenarius stwierdzili, ze obstawianie przy koncepcji dualistycznej świata prowadzi do dylematu, złagodzili go - powiedzieli ze ni ma zadnego dualizmu;
-nie ma dualizmu, jest jeden swiat- swiat elementow, które można interpretowac na rozne sposoby; swiat istnieje na jeden sposób, jeden element.
III faza- kolo wiedeńskie, to grupa badaczy, skupionych na Uniwersytecie Wiedenskim. (L. Wittgenstein).
1.Schlick- Było kulminacja poglądów scjentystycznych, szczyt przekonan.
M.Schlick- „wszystkie realne problemy, sa pytaniami nauki, zadnych innych nie ma”
-nie ma takich relanych problemow, którym nauka nie sprosta. Predzej czy pozniej znajdziemy odpowiedz na wszystkie pytania. (w toku poznania ludzkość poznaje ulamkowe wartości).
M.Schlick wprowadzil dopełnienie: do swojego stwierdzenia, aby było możliwe, musi spełnić 2 warunki:
1. wyznaczenie precyzyjnego obszaru poznania naukowego (oddzielenie nauki od metafizyki)
2. ustalenie precyzyjnych sposobow poruszania się po obszarze naukowym
-wtedy nauka rozwiaze wszystki problemy.
-obecnie mamy nepotyzm
POZNANIE POZYTYWISTYCZNE:
-Racjonalnosc w poznaniu naukowym : racjonalność- pierwszy który ja podjal w sposób systemowy, to M. Weber. Sprecyzowal jedna z podstawowych cech poznania jakościowego. Prekursor poznania jakościowego, sprecyzowal problemtyke racjonalności. Koncepcja Webera zostala wykorzystana w wielu dziedzinach.
Weber ustalil ze: w każdym dzialaniu mamy do czynienia z 3 elementami:
-cel; -srodki (sposoby dzialania); -skutki uboczne
-żeby dzialanie było w pelni racjonalne musi zaistniec stan równowagi. Dzialania racjonalne to te, gdzie żadne nie jest pokrzywdzone.
TYPY DZIALAN LUDZKICH
Dzialania celowo-racjonalne, cel jest w nich nadrzedny
Dzialania wartościowo-racjonalne, zaburzaja je przyjete wartości
Dzialania emocjonalne, takie które podlegaja emocjom, sa to emocje silne i krotkotrwale- emocje w afekcie; emocje zaburzaja racjonalność
Dzialania tradycyjne, zaburzone przez tradycje i obyczaje, pod wpływem zwyczajow
BADANIE NAUKOWE- rozni się od poznania naukowego tym, ze jest z gory zamierzone i zaplanowane w szczegółach. Jest zlozona czynnością podejmowana w celu rozwiązania określonego problemu.
-natomiast poznanie potoczne jest mimowolne i najczęściej…
NA USTALANIA NAUKOWE SKLADA SIĘ ZNAJOMOSC FAKTOW:
-opisanych w sposób pogłębiony, w calym bogactwie ich cech, okoliczności, czasu i miejsca zaistnienia,
-uporzadkowanych w odpowiednie klasy na podstawie wyodrębnionych wspolnych właściwości
-wyjasnionych przez ukazanie zachodzących miedzy nimi (faktami)związków i zależności
W BADANIU NAUKOWYM:
-należy eliminowac dzialanie czynnika subiektywnego miedzy innymi poprzez respektowanie zasad i stosowanie zasad i stosowanie metod naukowego poznania rzeczywistości
-w badaniu naukowym metody sa wybierane spośród wielu znanych badaczowi sposobow, zaleznie od celu badan, założeń, czyli hipotez,
-badania naukowe sa zawsze notowane w postaci optymalnie sporządzonej dokumentacji
WNIOSKOWANIE KONCOWE
-formulowanie wnioskow teoretycznych i/lub praktycznych
-poslugujemy się tu rozumowaniem rozszerzającym, czyli indukcja w przeciwieństwie do dedukcji występującej na etapie weryfikacji wewnętrznej, która jest przechodzeniem od ogolu do szczegoli (hipotetyczno-dedukcyjnym)
-indukcja jest mysleniem przebiegającym od szczegółu do ogolu - od danych empirycznych do założeń teoretycznych;
Wnioskowanie indukcyjne nie zawsze jest pewne, gdyz najczescie nie jest możliwe przebadanie wszystkich „egzemplarzy” indywidualnych- czyli zastosowanie indukcji zupełnej. W badaniach społecznych jest to niemożliwe. Dlatego tez w badaniach społecznych stosujemy indukcje niezupelna, a wnioski formulowane przy jej pomocy maja charakter stwierdzen przybliżonych, prawdopodobnych.
Etapem kończącym badanie naukowe jest opis, utrwalenie wynikow obserwacji prowadzonych w toku procedury badawczej
Raport z badan nie ogranicza jedynie się do omowienia wynikow badan, lecz zawiera również informacje dotyczące genezy tematu, realizacji badan i ich wynikow z odpowiednim komentarzem.
STRUKTURA PRACY DYPLOMOWEJ:
-strona tytulowa
-spis tresci
-wstep (piszemy na koncu, poruszmay ogolne problemy)
-rodzial I (teoretyczny) analiza literatury
-rodzial II(metodologiczny) metodologia badan wlasnych
-rozdzial III (empiryczny) wyniki badan wlasnych, weryfikacja hipotez, interpretacja, wnioski teoretyczne i praktyczne
-podsumowanie
-bibliografia
-aneks (ankiety, arkusz wywiadu, status instytucji, zdjęcia…)
ZASADNICZYM CELEM PRACY DYPLOMOWEJ PRZYGOTOWANEJ PRZEZ STUDENTA JEST:
-wykazanie się umiejętnością formulowania i rozwiązywania problemow wiążących się z programem odbytych studiow
-wykazanie się znajomością metod i sposobow, prowadzenia analizy oraz redakcyjnego przygotowania pracy w oparciu o umiejętności nabyte w czasie studiow.
PRACA LICENCJACKA:
Musi być zgodna z kierunkiem kształcenia (np. pedagogika) powinna tez uwzględniać specjalność np. pedagogika rodzinna
Powinna uwzględniać aspekt praktyczny kwalifikacji absolwenta
Może mieć charakter: pracy diagnostycznej, studium problemu praktycznego, pracy projektowej.
-praca licencjacka nie powinna mieć charakteru studium czysto teoretycznego.