Cele studiowania dydaktyki ogólnej.

1. Cele interpretacyjne- (podstawowe) poznanie wiedzy z zakresu dydaktyki ogólnej, wiedzy o rzeczywistości dydaktycznej, uczenia się, nauczania, kształcenia, poznanie teoretycznych podstaw kształcenia, poznanie samej rzeczywistości dydaktycznej, rozumienie wiedzy i rzeczywistości.

2. Cele instrumentalno- wykonawcze (realizacyjne)- wiedza powinna nam służyć do działania praktycznego

Zróżnicowanie rezultatów wpływów kształtujących człowieka w sferze umysłowej.

Składniki (aspekty) umysłowości:

1. Zróżnicowanie jakości wiedzy

• Rozumienie

• Ilość

• Uporządkowanie

2. Zróżnicowanie umiejętności umysłowych i praktycznych (czynności poznawczych i praktycznych)

3. Zróżnicowanie kultury umysłowej ludzi (wskaźnikiem jest zamiłowanie do poznawania)

Podstawowe dziedziny (sfery) rozwoju i wychowania człowieka oraz ich hierarchia i znaczenie.

• Przedmiotem oddziaływań jest człowiek

• Rozwój sfery umysłowej warunkuje rozwój moralności i uczuć

• Rozwój moralny jest uwarunkowaniem rozwoju umysłowego

• Umysłowość decyduje o moralności

• Wiedza to także rozwój uczuciowy

• Uczucia to coś co przeżywamy przyjemnie lub negatywnie

• Wyższe uczucia nie są uwarunkowane fizjologicznie, lecz wiedzą

• Duchowość to nie stan fizjologiczny

Mechanizmy rozwoju umysłowego człowieka

1. Dojrzewanie- mechanizm organicznych, biologicznych, samoczynnych, automatycznych i autonomicznych zmian, które dotyczą przede wszystkim budowy i funkcji układu nerwowego, zwłaszcza w ośrodkach korowych a także układu ruchowego, np. moment pojawienia się zdolności dziecka do nauki elementarnych czynności matematycznych , podstawa nauki pisania i czytania.

Przykłady zmian zachodzących poprzez dojrzewanie:

1. Chodzenie- możliwe dopiero gdy organizm odpowiednio dojrzeje, moment pojawienia się nie jest zależny od uczenia się, zależy od natury

2. Mowa- moment pojawienia się jest niezależny od uczenia się lecz zależy od dojrzewania, zmiany w sferze werbalnej, zmiany w sferze umysłowej, poznawczej w postaci umiejętności analizy i syntezy znaków kultury (liter, sylab)

2. Uczenie się- mechanizm psychologiczny polegający na naśladowaniu, powtarzaniu określonych czynności i daje zróżnicowane, indywidualne doświadczanie.

Te dwa mechanizmy funkcjonują we wzajemnym związku. Wówczas mówi się o dojrzałości do uczenia się, specyficzną tego formą jest dojrzałość szkolna. Gotowość do uczenia się poznajemy po tym, że nauka określonych czynności lub umiejętności nie wymaga nadmiernego wysiłku, a także po tym czy zainteresowania wiadomościami/umiejętnościami jest trwałe, a nie chwilowe.

Podstawowe wyznaczniki umysłowego rozwoju człowieka

Czynniki wewnętrzne:

• dziedziczność (w 77% inteligencja od niej zależy)

• własna aktywność jednostki (tendencje do zaspokajania własnych potrzeb)

Czynniki zewnętrzne:

• wpływ środowiska- społecznego, kulturowego, przyrodniczego, które nie mają na celu doskonalenia nas pod względem umysłowym

• nauczanie- specyficzna forma stosunków społecznych

Uwarunkowania podmiotowe umysłowego rozwoju człowieka.

1. Motywacja (chęci, potrzeby, aspiracje, wiedza, nałogi, nawyki, zagrożenia)

2. Inteligencja i zdolności (osiągnięcia szkolne uwarunkowane są w 40% inteligencją wrodzoną, a 60% to własna praca)

3. Charakter (przede wszystkim wola z takimi cechami jak wytrwałość i siła)

4. Temperament

5. Moralność (razem z charakterem i temperamentem składają się na osobowość)

Nauczanie jako specyficzna forma stosunków społ.

Nauczanie to przede wszystkim przewodnictwo, wprowadzenie w życie czyli w wiedzę, umiejętności, wartości z rozważną dozą partnerstwa wzrastającego wraz z rozwojem ucznia, ale nie wykluczającego stawiania i egzekwowania wymagań- co wiąże się z przymusem, lecz nie zniewoleniem. Całkowita swoboda stwarzania uczniom to nie nauczanie lecz jego patologia liberalna czyli anarchizm. Przemoc i całkowity przymus to także nie jest nauczanie lecz jego totalitarna patologia.

Pojęcie nauczania naturalnego nieformalnego.

Nauczanie naturalne jest zazwyczaj częścią, aspektem innych stosunków społecznych(pracy, zabawy, opieki, leczenia, spontanicznego obcowania) a nie specjalnie organizowanych sytuacji z intencją wyłącznie nauczania, dające w następstwie innemu człowiekowi indywidualny zasób doświadczenia czyli wiedzy, umiejętności, przekonań.

Nauczanie to jest częścią innych form aktywności człowieka, np. dziecko uczy się razem z matką gotować przez obserwowanie tego co ona robi. Ma jednak na widoku przekazywanie pewnych wartości. Nauczanie naturalne jako podstawowa forma edukacji jest wyłączną formą nauczania zanim dziecko trafi do szkoły, po tym fakcie staje się formą równoległą. Kiedy człowiek kończy edukacje instytucjonalną nauczanie naturalne znowu staje się formą dominującą. Musi być uwzględniane w nauczaniu formalnym, instytucjonalnym i jest w nim uwzględniane. Nauczanie naturalne konkretyzuje i weryfikuje wiedzę zdobyta w szkole.

Treści nauczania naturalnego nieformalnego

Treścią będą wiadomości, umiejętności oraz przekonania zdobywane w nauczaniu naturalnym.

Co zawdzięczamy edukacji naturalnej?

1. Naszą formację moralna - w środowisku domowym poznajemy naszą religię, zasady moralne, nabywają one głębszego sensu. Treścią tego będzie ŚWIATOPOGLĄD. To co człowiek opanował do 6 roku życia zostaje na całe życie.

2. W domu poznajemy historię własnej rodziny, pamięć o czynach naszych przodków, rodzina może konkretyzować historię niedawnych wydarzeń, oraz weryfikować tę historię, np. opowieści dziadków o wojnie, o obozach itp.; jeśli chodzi o matematykę to elementarne umiejętności są nabywane w domu, przed pójściem do szkoły; nawet trudniejsze wiadomości mogą się konkretyzować w domu, np. pokazanie dziecku jak w rzeczywistości wygląda litr, metr. Dotyczy to prawie wszystkich szkolnych przedmiotów.

Treści nauczania szkolnego dają wiedzę ogólną, a nauczanie naturalne jest trochę bardziej szczegółowe.

Cechy i zalety nauczania naturalnego w środowisku rodzinnym(zalety i niedostatki)

Cechy:

• Jest przede wszystkim okolicznościowe, nie jest planowane i rozkładane w czasie, następuje w zależności od potrzeb bieżącej chwili, sytuacji i zdarzeń zachodzących w otoczeniu, przyrodzie, przy pracy, w życiu społeczeństwa,

• Chodzi w nim o przekaz pewnej treści, zapamiętywanie i dość wierne reprodukowanie jej, a także kształtowanie pewnych nawyków i reguł postępowania, nie stawia się tu takich celów, jak np. ogólny rozwój intelektualny , umiejętności rozwiązywania problemów, czy kształtowania postawy twórczej

• Przekazywanie treści w dużej mierze ma charakter tradycyjny , metoda nauczania naturalnego jest głównie pokaz, objaśnienie i żądanie naśladownictwa.

• Nie opiera się na teorii jako spójnym systemie twierdzeń tej działalności dostatecznie uzasadnionych. Podstawa nauczania naturalnego jest zwykłe przekonanie oparte na poczuciu bezpośredniej oczywistości i intuicyjnym wartościowaniu wskazującym co jest dobre i słuszne, a co niewłaściwe i szkodliwe.

Zalety edukacji naturalnej:

• Naturalność a nie sztuczność

• Oczywistość konieczności zaangażowania

• Duża emocjonalność

• Duża trwałość wiedzy

• Duża moc regulacyjna

• duży wpływ na zachowanie.

Wady edukacji naturalnej:

• niepełność

• jednostronność

• sztuczność doświadczenia i postaw

• spontaniczność

Negatywne następstwa niedostatków edukacji naturalnej.

1. Utrata fundamentu wartości.

2. Dezorientacja co dobre a co złe.

3. Utrata poczucia tożsamości i więzów społecznych.

4. Wyobcowanie z kultury

Rodzaje szkół w ujęciu historycznym

1. Szkoły elementarne ( 7-13 r.ż.)

• Uczono czytania, pisania, podstawowych umiejętności arytmetycznych

• Uczono treści religijnych

• Współczesna szkoła podstawowa

2. Gimnazja (13-18 r.ż.- starożytna Grecja)

• Współczesne gimnazjum i szkoła średnia

• Gimnazjum to typ szkoły średniej I stopnia

• Liceum to typ szkoły średniej II stopnia (jedno liceum założone przez Arystotelesa)

• Wzorcowa szkoła wyższa- AKADEMIA- założona przez Platona

Podstawową treścią nauczania w szkołach starożytnych było 7 sztuk wyzwolonych:

• 3 pierwsze językowe- gramatyka, dialektyka, retoryka

• Przedmioty- geometria, arytmetyka, astronomia z fizyką, muzyka

ŚREDNIOWIECZE

• Nowe szkoły

• Chrześcijaństwo

1. Katedralne- siedziba biskupa, kształcenie średnie, wyższe

2. Szkoły klasztorne, przyklasztorne

3. XIII- XIVw szkoły parafialne

4. Szkoły kolegiackie- zgrupowania

• Dało nam pierwsze uniwersytety

• Powstała metoda nauczania, którą nazywa się scholastyczną- polega na 4 krokach nauczania:

1. Czytanie- (lekcja) teraz są warsztaty, zajęcia

2. Komentarz- komentowanie tego, co się przeczytało

3. Dyskusja- dysputio

4. Formułowanie wniosków (solucja)

NOWOŻYTNOŚĆ XVwiek

• Na początku nowożytności doszło do rozłamu

• Protestanci tworzyli gimnazja

• Chrześcijanie tworzyli kolegia

• Szkoły te były szkołami średnimi

• Treść tych szkół była nawiązaniem do kultury antycznej, zainteresowanie człowiekiem i jego doczesnością

Okres oświecenia

• Następuje ożywienie w sprawie zakładania szół

• Pojawia się Rousseau

• Pestalozzi- zakładanie szkół na wsiach

XX wiek - działalność KEN

XIX- powstają bardziej przejrzyste formy kształcenia

Do połowy XX wieku

• Gimnazja klasyczne

• Neohumanistyczne

• Język narodowy- równoprawny

• Greka i łacina

• Przyjmowano od 10 roku życia

• Szkoły elitarne, dla elity

• Gimnazja realne

• Zawodowe

• Nauka miała kończyć się maturą i dać możliwość pójścia na studia

• Politechniki

Zasady kształtowania systemu szkolnego

I zasada powszechności

- wszyscy sa zdolni do nauki szkolnej i ta nauki należy umożliwić

-powszechnosc ze względu na Plec

-nie uznawali ludzi biednych co do ich kształcenia

II zasada obowiązkowości kształcenia (obligatoryjności)

III zasada elastyczności kształcenia (roznicowania)

-zastanowic się jakie wiadomości i umiejętności powinni umiec wszyscy, a co podlega indywidualizacji

IV zasada drożności edukacji

- wymaga to okreslenie warunkow uzupełnienia roznic okreslenie warunkow równoprawności szkol

V zasada dostępności szkol

-wiaze się z 2 funkcjami szkoly: 1) roznicujaca 2) selekcyjna

ROZWÓJ MYŚLI O NAUCZANIU I DYDAKTYKI OGÓLNEJ

Zasłużeni dla nauczania STAROŻYTNI :

- Sokrates wzor nauczyciela jego szczegolna zasluga to praktykowana metoda nauczania. Był dziadkiem poszukującej metody nauczania , wg. Niego CNOTA - jest wiedza. Wiedza warunkuje czy człowiek jest dobry.

-Dewey był ojcem poszukującej metody nauczania, koncepcja nauczania przez dzialania praktyczne, koncepcja nauczania problemowego, pytanie jest początkiem do wiedzy, nauczyciel nie daje gotowej wiedzy tylko razem z rozmowca daza do niej, cel nauczania - CNOTA (dobro moralne, a nie tylko poznawcze), pojecia i definicje tych pojec - sa najbardziej wartosciowa forma wiedzy.

- Arystoteles - dopracowal koncepcje wiedzy, wskazał z czego wiedza się sklada: 1) ze struktury pojec (od najbardziej ogolnych do konkretnych np. w matematyce) 2) ze struktury sądu (od praw najogólniejszych do konkretnych)

Jan Sturm - niemiecki myśliciel, pedagog, który wymyślił model nowoczesnego gimnazjum łacińskiego, był tworca systemu klasowo-lekcyjnego (XVI w), podział uczniow na klasy (osoby w tym samym wieku i podzial czasu nauki na lekcje.

Jan Amos Komeński ojciec dydaktyki 1630r. napisal po lacinie (wydan 1657r) książkę pt.''wilka dydaktyka''

DYDAKTYKA -sztuka nauczania wszytkich. Wszytkiego (obie plci ludzi na roznych szczeblach zarówno madrych jak i głupich roznych dziedzin)

ZASADA - postrzeganie człowieka jako całość. Jego wynalazkiem była ZASADA POGLĄDOWOŚCI - wymaga aby wiadomości, które zwykle przekazuje się szkolnie laczyc z pokazywaniem rzezcy

- w XVII NATURALIZM J.J ROSSEAU

-w XIX unaukowienie i usamodzielnienie mysli o nauczaniu. Niemierko. Twórca dydaktyki był Herbart, Deway.

- XXII polska odzyskala niepodległość. Bogdan Nawroczyński- tworca dydaktyki pedagogiki kultury. Hessen. Prof. Wincenty Okoń - przedstawiciel dydaktyki tradycyjnej i współczesnej, to człowiek bardzo zaawansowany. Krzysztof Kruszewski

- Bolesław Niemierko - tworzy dydaktyke technologiczna. DYDAKTYKA SOCJOLITYCZNA - która trwa po wojnie i kształtowanie pogladu materialistycznego.

-Aleksander Nalaskowski - jego pedagogika dydaktyki kultury jest respektowana

DYDAKTYKA OGÓLNA i jak rozumiec jej ogólność :

1.Sposób - dydaktyka ogolna w ktorej ogólność jest przeciwstawieniem szczegółowości metodyk nauczania roznych przedmiotow

2.Sposób - ogólność przeciwstawiczna jest swoistości systemom dydaktycznych (każdy system to swoista dydaktyka, ogolna np.dydaktyka ogolna Herbarta, Deweya, Niemierki

3.Sposób - dydaktyka ogolna zajmuje się wszystkim co w nauczaniu zlozonym jest wspolne, nadpartykularne (ponad czesciami)

NAUCZANIE WSRÓD PODSAWOWYCH MECHANIZMOW I WYZNACZNIKOW ROZWOJU UMYSLOWEGO CZLOWIEKA.

Zróżnicowanie rezultatow wpływów kształtujących człowieka w sferze umysłowej. - Maria Grzywak-Kaczyńska - 2 krańce: pozytywny- przepełnieni, negatywny - wyławiajacy się ze stanu animalnego.

SKLADNIKI UMYSŁOWOŚCI:

1.ZRÓŻNICOWANIE JAKOSCI WIEDZY ( różnimy się ilością, zakresem wiedzt oraz rozumieniem , uporządkowaniem wiedzy)

2.ZRÓŻNICOWANIE UMIEJĘTNOSCI UMYSŁOWYCH ( czynności poznawcze np.spostrzegania pamięciowe , myslenia)( każdy człowiek rodzi się z pewnymi predyspozycjami ale one się doskonala , kształcą i staja się umiejętnościami) I PRAKTYCZNYCH (np. umiejętności ruchowe)

3.ZRÓŻNICOWANIE kultury umysłowej ludzi - wskaźnikiem kulturowym jest zamilowanie do poznawania

---