Wykład 1

12.10

1. Badania poznawcze

2. 
   Badania stosowane - wykonujemy po to aby wiedzę w nich zdobytą zastosować w praktyce.

3. Badania komercyjne - wykonujemy po to aby zdobyć pewną wiedzę, którą stosujemy później w praktyce aby zarobić.

Nadają się do wszystkich rodzajów badań.

Badania ilościowe - takie, których istotą jest ilościowa analiza zebranego materiału. Nie wszystkie metody nadają się do badań ilościowych.

Badania jakościowe - takie w których analiza zebranego materiału nie polega głównie na liczeniu.

1. Sformułowanie problemu badawczego

2. Eksplikacja problematyki badawczej - po co nam to badanie, czego się chcemy dowiedzieć.

3. Operacjonalizacja problemu badawczego - pierwsze decyzje, gdzie, jaka metoda itp.

4. Przygotowanie, opracowanie narzędzi badawczych.

5. Pilotaż badań - badanie próbne, etap ten ma sprawdzić narzędzie.

6. Dobór próby badawczej - wybór grupy do badań - ilu

7. Realizacja badań.

8. Weryfikacja zebranego materiału.

9. Opracowanie i analiza zebranego materiału.

10. Sformułowanie wniosków.

11. Raport opublikowany.

Wykład 2

26.10

Problem badawczy to pytanie lub kilka pytań na który odpowiedź ma przynieść nasza procedura badawcza, nasze badanie.

1. Źródłem problemów badawczych jest niewiedza.

2. Źródłem problemów badawczych są błędy w dotychczasowej wiedzy.

• żeby pytanie było problemem badawczym musi dotykać obiektywnego stanu niewiedzy, czyli takiej sytuacji że czegoś nie wiadomo, nie ma na ten temat publikacji itp.

• Żeby pytanie było problemem badawczym musi być sformułowane w języku, w terminologii naukowej dziedziny której dotyczy

• Z oytania musi wynikać zespół czynności, które należy wykonać aby na to pytanie można było odpowiedzieć

Jeden przypadek znosi konieczność zaistnienia tych trzech warunków - nowość, nie wiadomo jaką terminologią opisywać, jakie pytania zadać.

Problem nie musi być zdaniem pytającym, sens tego musi być pytający:

• Skąd się bierze przemoc domowa?

• Źródła przemocy domowej

I etap

a)

I - diagnoza czy jakieś zjawisko zachodzi

II - Jak dane zjawisko zachodzi - charakterystyka zjawiska

III - Dlaczego, skąd się bierze, dlaczego się pojawia, jakie są jego przyczyny

Nie trzeba zajmować się wszystkim, można wybrać jeden problem tylko trzeba uzasadnić dlaczego właśnie to.

b) Po co badanie? - bardzo ważne przy raporcie, inny będzie raport naukowy a inny na czyjeś zlecenie

c) Czy musze gromadzić własną wiedzę? Czy wystarczy zgromadzenie już istniejącej?

d) Czy Socjologia poradzi sobie z tym problemem czy tez trzeba sięgnąć do innej dziedziny?

Trzeba ustalić jakie problemy chcemy rozstrzygnąć.

Hierarchia - co chcemy osiągnąć, co jest dla nas najważniejsze a co drugoplanowe.

Kryteria eliminacji pytań:

Kryterium teoretyczne - zostawiamy te pytania, które są najważniejsze dla nauki, najwięcej wniosą w badania.

Kryterium metodologiczne - nakazujące usunąć te pytania na które nie znajdziemy odpowiedzi gdyż brak metod na wszystkie odpowiedzi.

Kryterium organizacyjno-techniczne - nakazuje nam eliminować pytania na które nie możemy uzyskać odpowiedzi np. ze względów finansowych, odległości, czasu itp.

II etap

Uszczegółowienie problemu - nie co mogę zbadać, ale co będę badać - EKSPLIKACJA!

Uszczegółowienie problemu bardzo często prowadzi do zmiany tematyki badawczej - tytuł.

Hipoteza - to przypuszczalna odpowiedź na pytanie badawcze.

Hipoteza sama będąca odpowiedzią na pytanie badawcze sama nie może mieć postaci pytania.

Źródłem hipotez są:

• odpowiedź w badaniach na takie lub podobne problemy

• literatura teoretyczna - teoria

• nasze obserwacje, przypuszczenia

Przy pytaniu może nie być hipotezy tylko wtedy gdy badamy nowość!

Pytaniom badawczym musi towarzyszyć hipoteza!

Hipotezie winny towarzyszyć warunki sprawdzalności tej hipotezy „...hipotezę uznam za zweryfikowaną, jeżeli...”

III etap

Operacjonalizacja problematyki badawczej - od pojęć jakimi się posługujemy po metody badań.

1. analiza języka którym się posługujemy

2. Przyjrzenie się pojęciom, które stosujemy w problematyce badawczej. Wszystkie pojęcia muszą zostać wyjaśnione, zdefiniowane. Wszystkie merytoryczne pojęcia!

Pojęcie e-numeratywne - pojęcia takie, które oznaczają pewne własności przysługujące obiektom niezależnie od warunków w jakich ten obiekt się znajduje (jeżeli jest jakiś obiekt musi on mieć jakieś własności, jeżeli nie ma, nie ma obiektu!).

Wzrost, waga, wiek, wielkość grupy, styl życia, hierarchia wartości - pojęcia e-numeryczne.

Pojęcia asocjatywne - dotyczą własności przysługujących tylko niektórym obiektom danej kategorii, stąd należy wnosić, że obiekt może mieć taką własność, ale nie musi.

Integracja grupy, identyfikacja z grupą - własności asocjatywne.

Postawa jest pojęciem asocjatywnym - postawa może być tylko jeśli mamy jakieś odczucia wobec sprawy. Żeby mieć jakiś stosunek do czegoś trzeba mieć jakąś wiedze lub przynajmniej stereotypy na temat tego czegoś.

Pojęcie relacjonalne - oznaczają własności określające relacje (stosunki) miedzy częściami badanego obiektu.

Interakcje - podporządkowanie, leczenie

Relacje - wskaźniki

Pojęcia statystyczne - są oznaczeniem różnych wielkości matematycznych np. dominanta, średnia arytmetyczna.

Pojęcia sumatywne - to pojęcia, które są trudne do zdefiniowania np. kultura masowa, społeczeństwo obywatelskie, społeczność lokalna, kraje rozwijające się. Pojęcia te są sumą wielu pojedynczych cech.

Rodzaje definicji:

1. Definiowanie realne - odpowiada na pytanie co to jest za rzecz i jakie są jej istotne cechy. „A jest to B mające cechy C” np. „Stereotyp jest to zbiór uprzedzeń dotyczący jakiejś grupy ludzi mający charakter nieprzychylny, wyolbrzymiony”

2. Definicje nominalne - odpowiadają na pytanie co znaczy dany termin, co powinniśmy przez niego rozumieć. „A znaczy B”

Każda z tych definicji musi spełniać pewne warunki.

Wykład 3

16.11

Telemetria - eliminuje błąd, samodzielnie rejestruje to co ludzie oglądają. Rejestruje dokładną godzinę i oglądany program. W nowszych wersjach telemetrii można zarejestrować (za pomocą specjalnego pilota) ile osób i kto oglądał.

Wskaźnik - uczynienie obserwowalnym nieobserwowalnego.

Wskaźnik to cecha, która wskazuje nam inną cechę.

Między cechami musi zachodzić związek.

Dwa związki:

1. o charakterze bezwyjątkowym - zawsze kiedy pojawia się jakaś cecha to musi zaistnieć inna cecha.

2. o probabilistycznym charakterze - związek oparty na prawdopodobieństwie - najczęściej „jeśli” z pewnym prawdopodobieństwem „jeśli”. Na ogół: jeśli coś to coś.

W warunkach społecznych praktycznie nie mamy do czynienia ze związkiem o charakterze bezwyjątkowym.

Geneza związku - skąd wiadomo, że jeśli coś to coś.

Z natury rzeczy jakieś cechy są ze sobą związane np. gorączka i zmiany w organizmie. Taki związek cech nazywamy naturalnym.

Związek umowny - np. uczynienie znaku krzyża przed kościołem świadczy o tym, że ktoś jest religijny. Umówiliśmy się, że tak jest.

Co świadczy o naszej religijności - wskaźnik:

• noszenie symboli, domowe symbole

• chodzenie do kościoła

• dekalog

• gesty

• modlitwa

• sakramenty

• uczestnictwo w życiu parafii

• kolęda

• obchodzenie świąt

• Biblia - posiadanie i czytanie biblii

• Post i adwent

• Autodeklaracja (konieczny i podstawowy warunek!)

Rola wskaźnika - pokazanie tego czego łatwo nie da się zaobserwować.

Lista wskaźników - lista informacji, które w trakcie badań musimy zdobyć.

Lista wskaźników wynika z definicji.

Wykład 4

30.11

Tylko takie cechy które mogą się zmieniać są obiektem naszego zainteresowania u badanych.

Wskaźniki to lista zmiennych (tych cech)

Cecha która przyjmuje co najmniej dwie odmiany może być przez nas postrzegana przez pryzmat różnych kryteriów. Z jakiego rodzaju zmiennymi możemy mieć do czynienia?:

1. Zmienna wielowartościowa - to zmienna która posiada więcej wartości niż dwie (np. wykształcenie)

Zmienna dwuwartościowa - to zmienna która posiada tylko dwie wartości (np. płeć)

Na ogół każdą zmienną wielowartościową można przekształcić na zmienną mającą mniej wartości aż do zmiennej dwuwartościowej.

1. ile masz lat…

2. rok urodzenia…

3. 
   
   
   Przedziały wiekowe np.

Na drodze redukcji zmieniamy zmienną

Wielowartościową na dwuwartościową

Taka zredukowana zmienna jest bardziej

Ogólna, mniej dokładna.

2. Zmienne jednostkowe i grupowe - charakter - obiekt do którego ta zmienna się odnosi.

3. Jednowymiarowe i wielowymiarowe - jednorodność i wielorodność - takie które zawierają w sobie jeden wymiar, wiadomo jak to coś zmierzyć, oraz takie które zawierają kilka cech które należy zmierzyć aby otrzymać odpowiedź.

4. Ilościowe i jakościowe - istnieją cechy które można wyrażać i w jednej i w drugiej (np. wzrost)

5. Charakter uporządkowania zmiennej (wedle siły skali):

- nominalna - warianty tej zmiennej są różne, ale nic wiecej z tego nie wynika poza tym, że są różne. Na tej zmiennej nie wolno wykonywać żadnych operacji matematycznych poza zliczaniem (np. średniej arytmetycznej)

- porządkowa - taka zmienna której postaci można przedstawić wg. pewnego porządku. Na tych zmiennych też niewiele operacji można wykonywać.

- interwałowa - taka zmienna która jest mierzona na skali dzięki czemu możemy powiedzieć że coś jest od czegoś o ileś jednostek mniejsze, większe, lepsze, gorsze itp. Skala interwałowa jest podzielona na równe jednostki, ma zero umowne.

- ilorazowa - ma zero absolutne, np. ilość pieniędzy

Wiedza o tym jaką mamy zmienną jest bardzo ważna gdyż musimy to wiedzieć przy wyborze odpowiedniego narzędzia analitycznego (nie każde narzędzie nadaje się do analizy każdej zmiennej).

6. Zmienne zależne i niezależne - o tym czy zmienna jest zależna czy niezależna decydujemy my, a dokładniej funkcja jaką zmienna pełni w badaniach.

Są zmienne, które są zawsze niezależne - np. płeć, wiek, miejsce urodzenia, narodowość. To zmienne które są nam przypisane, zostaliśmy w nie wyposażeni w momencie urodzenia lub wczesnej socjalizacji. Wszystkie inne zmienne mogą pełnić funkcje zależne.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W badaniach socjologicznych za źródła informacji uważa się przekaz pisemny, rysunki, zdjęcia, mapy, które to materiały przynoszą informację o właściwościach ludzi.

Podział źródeł:

- historyczne i współczesne - źródła historyczne to te, które dotyczą minionych pokoleń.

- zastane i wywołane

Zastane - istniały w momencie podejmowania badań

Wywołane - nie było ich w momencie podejmowania badań, one przyczyniły się do ich powstania.

Ten podział jest subiektywnym w zależności od badacza.

Uznaje się, że bardziej przydatne są źródła wywołane.

- pierwotne i wtórne (surowe i opracowane)

Dwa pytania przy szukaniu źródeł:

1. na ile ta informacja, to źródło jest dla nas istotne, na ile przynosi informacje przydatne dla nas.

2. wiarygodność

Wykład 5

14.12

Sposoby wydobycia informacji - metody badawcze:

Metoda to całokształt badawczego dociekania do prawdy.

Metoda to zespół zabiegów obejmujących zasady postępowania przy zbieraniu materiału badawczego.

Każda z definicji zamyka się w ramach tego continuum.

****************

Metoda to pewien przyjęty sposób postępowania badawczego wraz z jego teoretycznym uzasadnieniem. W skład tak rozumianej metody wchodzą następujące elementy:

1. Ta część ogólnej teorii socjologicznej która stanowi podstawę i uzasadnienie przyjętego postępowania badawczego.

2. Sposób konstruowania hipotez badawczych i sposób ich weryfikacji.

3. Zasady zbierania, porządkowania i kontrolowania danych.

4. Zasady formułowania wniosków.

Metoda musi spełniać warunki po to aby można było powiedzieć o niej, ze jest dobra:

1. Winna być adekwatna do problemu badawczego.

2. Musi zmierzać najkrótszą droga do celu (realizacja zadania badawczego).

3. Musi określać generalny sposób postępowania badawczego odpowiadający ogólnej koncepcji badań.

4. Musi ułatwiać poprawne opracowanie badań.

5. Musi sugerować wybór technik badawczych służących gromadzeniu informacji.

****************

Techniki badawcze - to sposób zbierania materiału badawczego oparty na starannie opracowanych dyrektywach. To instrukcja postępowania przy zbieraniu materiału badawczego.

Procedura badawcza - to sposób zorganizowania badań bardziej skomplikowanych czyli takich w których wykorzystuje się kilka technik, metod badawczych.

A.Kant 1840

1. Pierwsza metoda - obserwacja

2. Metoda historyczna - nakazuje cofanie się w historię danego obiektu, danego zjawiska.

3. Metoda porównawcza - jej istotą jest porównywanie takich samych zjawisk, obiektów w róznych systemach kulturowych często od siebie odizolowanych.

Uniwersalne prawa! Pokazują prawa, które wystepują bez względu na otoczenie!

4. „Na pierwszy rzut oka wydaje się, że eksperyment w socjologii powinien być zakazany” - A. Kant.

Metoda eksperymentu.

Argumenty przeciw:

- niemoralne jest eksperymentowanie na ludziach

- nie wiadomo jakie skutki przyniesie wprowadzony bodziec, czy będzie można je odwrócić i przywrócić stan pierwotny

Eksperyment expose (po fakcie) - coś w zbiorowości się stało, coś zadziałało, spowodowało niecodzienne zjawisko, autorem tego bodźca nie był badacz - można go wykorzystać. Autorem takiego bodźca może być inny człowiek lub matka natura.

Badania mogą przybierać 2 postacie:

- badania wyczerpujące - gdy do badania zapraszamy całą badaną zbiorowość

- badania nie wyczerpujące - do badania zaprasza się część zbiorowości

Jeśli badanie jest nie wyczerpujące musimy odpowiedzieć na 2 pytania:

- ile obiektów będziemy badać w próbie

- które obiekty

Co wpływa na wielkość próby? Jeżeli nie wszystkich to których?

- nie ma czegoś takiego jak stały odsetek, wielkość próby jest uzależniona od wielkości populacji generalnej

- wielkość populacji generalnej nie ma wpływy (tylko w dużych zbiorowościach - pow. 10 tys.!!!!) na wielkość próby

- zróżnicowanie zbiorowości ma wpływ na wielkość próby. Im bardziej zróżnicowani tym próba powinna być większa.

- Bardziej złożona problematyka nakazuje większą próbę.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Błędy:

1. na podstawie wyników próby szacujemy całość - przy przenoszeniu wyników z próby możemy popełnić błąd szacunkowy

2. na poziomie doboru próby - zawsze gdy nie badamy wszystkich podejmujemy ryzyko że wśród nie badanych będzie ktoś kogo nie weźmiemy pod uwagę. Im większa próba tym mniejsza szansa błędu.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- im większy błąd dopuszczamy tym próba może być mniejsza. Przed badaniami określamy na jaki błąd pomiaru możemy się zgodzić. W naukach społecznych wielkość tego błędu (najczęściej) to 5%

O wielkości doboru próby decyduje błąd generalny.

Prawdopodobieństwo popełnienia błedu w warunkach społ. Wynosi95% (0,95) {W 95 badaniach na 100 błąd wynosi 5%, w pozostałych 5% błąd może być większy}

Miara zróżnicowania - odchylenie standardowe przyjmuje się (jeśli się nie zna) że jest to 0,5

400 osób wystarczy, żeby z prawdopodobieństwem 95% popełnienia 5% błędu, uzyskać odpowiedź w problemie badawczym.

Jeżeli koszt ankieterki przekracza 40-45% całości nakładu oznacza to, że badanie się nie opłaca.

Metody badań społecznych wykład - 10 -

21-25

26-30

31-35

36-40

.

.

.

21-30

31-40

41-50

.

.

.

21-40

41-60

.

.

.

definicja ogólne

definicja szczegółowa

---