22.02.2011

Badania:

• surveyowe- dużo a powierzchownie (prof. Sołek);

• sondażowe- głęboka wiedza o danym zjawisku (prof. Sołek);

• ankietowe;

• kwestionariuszowe;

• opinii publicznej;

Cechy badań surveyowych:

• badania przeprowadzane na próbach dobranych tak, aby stanowiły reprezentację dla jakiejś szerszej zbiorowości, tak by móc przenieś wyniki na zbiorowość generalną;

• narzędziem badawczym jest kwestionariusz wywiadu lub ankiety;

• wyniki maja postać liczbową, analiza danych ilościowych;

5 okoliczności, które doprowadziły do powstania badań surveyowych:

1. społ. ruch surveyowe (przełom XIX i XX w.);

2. bardzo intensywne osadnictwo w USA (przełom XIX i XX w.);

3. demokratyczne wybory w Ameryce;

4. rynek, reklama, marketing;

5. neopozytywizm;

Wady badań ilościowych:

• zarzut pozornej standaryzacji;

01.03.2011

KONCEPCJA BADAWCZA

Realizacja badania naukowego w socjologii. Badanie naukowe w socjologii polega na realizacji rozmaitych zadań (schemat logiczny):

1. faza przygotowawcza do badań:

1. przygotowanie koncepcji badawczej (złożona i zrealizowana):

1. problematyka, aparat, przedmiot, źródła, techniki, metoda, sposób prezentacji wniosków;

2. rozstrzygnięcia, które zapadają na poziomie koncepcji, determinują przebieg badania;

2. przygotowanie lub wybór technik i sposobów badawczych;

3. wybór sytuacji badawczej, w której będzie się otrzymywać materiały i wybór jednostek badania;

2. faza terenowa:

4. otrzymywanie materiałów;

5. krytyka, selekcja i wstępne opracowanie materiałów;

3. faza opracowania badań:

6. opracowanie i interpretacja materiałów;

7. napisanie elaboratu;

8. zadania organizacyjne;

Koncepcja pierwotna (założona) a koncepcja zrealizowana:

• tylko w badania socjologicznych eksperymentalnych koncepcja pierwotna jest taka sama jak zrealizowana;

• największe różnice między tymi dwiema koncepcjami występują w badaniach monograficznych;

Koncepcja badawcza:

• ogól ustaleń dotyczący celu, głównych faz, aspektów procesu badawczego z wykorzystaniem wyników włącznie

• ustalenia maja postać twierdzeń, dyrektyw lub pytań, zależnie od tego, jakiej fazy czy aspektu badań dotyczą

• koncepcja zawiera decyzje dotyczące poszczególnych zadań badawczych, a ustalenia powinny tworzyć całość;

Składniki koncepcji badań:

1. problematyka badań

• problematyka badawcza to pewien system wzajemnie powiązanych pytań problemowych; są to pytania, które stawia badacz i na które sam odpowiada;

• jakie problemy badacza interesują i dlaczego?

• jak te pytania są wzajemnie powiązane, struktura, hierarchia pytań?

• czy badacz może sformułować hipotezy do tych pytań? (hipoteza- próba odpowiedzi badacz na pytania)

• moment asercji hipotezy- stopień przekonania badacza o prawdziwości hipotezy; im większy moment asercji, tym większa skłonność do realizacji badania o charakterze weryfikacyjnym; wtedy powstaje tzw. hipoteza robocza- hipoteza którą chcemy sprawdzić- czy się potwierdzi, czy ulegnie falsyfikacji;

• badacza obowiązuje zaznajomienie się z literaturą o problemie, którym badacz chce się zająć;

• próba uzasadnienia podjęcia tej problematyki; dlaczego wątki problemowe zostały uznane za ważne?;

2. aparat pojęciowy:

• dotyczy wyłącznie terminów teoretycznych występujących w pytaniach problemowych;

• ustalenie w jakim języku są wyrażone problemy badań- język teoretyczny czy empiryczny (obserwacyjny);

• wszystkie pytania problemowe konstruowane są w języku teoretycznym, czyli w taki, który nie ma uzasadnienia empirycznego;

3. przedmiot badań:

• przedmiotem badań będzie zjawisko społ.;

• opisując przedmiot należy ulokować go w strukturze czasowej i przestrzennej;

4. podstawa źródłowa i techniki otrzymywania materiałów:

• doprecyzowanie podstawy źródłowej dla danego przedmiotu badań;

• jaka jest wartość poznawcza podstawy źródłowej;

• wskazanie technik i/lub sposobów badań, przy pomocy których otrzymamy materiał

5. inne techniki badań:

• techniki doboru próby do badania;

• techniki opracowania materiałów;

• techniki kontroli pracy terenowej ankieterów;

6. metoda badań i jej uzasadnienie i ocena wniosków- powtórne spojrzenie na całość proponowanych badawczych zabiegów; należy uwzględnić:

• problem badań;

• pieniądze;

• czas potwierdza, że zaproponowane przez badacza podejście badawcze jest najbardziej adekwatne, najlepsze;

• spojrzenie na całość proponowanych zabiegów badawczych;

7. sposób prezentacji wniosków i ich rola:

• forma publikacji- czemu będą służyć wnioski z badań;

T- technika badawcza- wszystkie środki i czynności ujęte w reguły;

S- sposób badania- środki i czynności pozbawione stałych reguł;

M- metoda badawcza- wszystkie techniki i sposoby badawcze, zastosowane w całym projekcie badawczym;

Projekt badawczy- zawiera w sobie koncepcję badania, harmonogram prac i kosztorys.

Koncepcja badawcza- ogól ustaleń opowiadających o tym, jak badacz wyobraża sobie te badania.

08.03.2011.

Podstawa źródłowa i techniki otrzymywania materiałów (kontynuacja podpunktu d):

• źródłem dla socjologa jest zjawisko, z którym socjolog wchodzi w kontakt i z którego czerpie informacje o problemie badawczym;

• źródła wtórne to wyniki innych badań;

• źródła pierwotne to takie zjawiska, z którymi badacz wchodzi w kontakt bezpośrednio za pomocą zmysłów;

• źródłami są niekiedy same badane zjawiska, z reguły o elementarnym charakterze, częściej są nimi fragmenty badanych zjawisk;

• w badaniach socjologicznych źródłami bywają także relacje o badanych zjawiskach (wypowiedzi badanych traktowane są jako źródła w badaniu; te same wypowiedzi maga być źródłami przy ustalaniu stopnia ich poinformowania- wiedzy o danych, albo mogą być relacjami o badanych zjawiskach)

PODZIAŁ ŹRÓDEŁ PIERWOTNYCH
	wywołane	Niewywołane
utrwalone	pisemne odpowiedzi na pytania w ankiecie; wypowiedzi autobiograficzne nadesłane na konkurs;	dokumenty w urzędach; listy; artykuły prasowe;
nieutrwalone	wypowiedzi w wywiadzie swobodnym; wypowiedzi w wywiadzie kwestionariuszowym; wypowiedzi w zogniskowanym wywiadzie grupowym;	spontaniczne zachowania ludzi zaobserwowane przez badacza;

Inne techniki badań (kontynuacja podpunktu e)::

• podział technik otrzymywania materiałów wg J. Lutyńskiego:

	Techniki oparte na obserwacji	Techniki oparte na procesie wzajemnego komunikowania się
				bezpośrednie	pośrednie (pisemny przekaz respondenta)
niestandaryzowane	obserwacja niekontrolowana, zwykła	wywiad swobodny	otrzymywanie odpowiedzi pisemnych niestandaryzowanych (pamiętnik)
standaryzowane	obserwacja kontrolowana	wywiad kwestionariuszowy	ankiety, autorejestracja

• standaryzacja to inaczej ujednolicenie. Dotyczy środków i czynności badawczych. Celem standaryzacji jest uzyskanie na tyle jednorodnych elementów, żeby można było je policzyć, aby była możliwa analiza jakościowa;

• podział technik wg Nowaka; techniki te nie wchodzą do tabeli:

1. obserwacja uczestnicząca;

2. obserwacja quasi uczestnicząca;

3. techniki projekcyjne;

4. zogniskowany wywiad grupowy;

Uzasadnienie wyboru metody badawczej. Kryteria typów pytań problemowych (kontynuacja podpunktu f):

1. pytania zamknięte i otwarte:

• zamknięte- określone są możliwe odpowiedzi: pytania dopełnienia (który?) i pytania rozstrzygające (czy?);

• otwarte- nie wyznaczają zakresu wypowiedzi;

2. stopień ogólności pytań:

• czy odpowiedzi na takie pytania pozwolą sformułować generalizacje historyczne czy prawa nauki (czy też wyłącznie jednostkowe zdania sprawozdawcze);

• najbardziej pożądane są pytania o najwyższym stopniu ogólności;

3. stopień bogactwa treściowego:

• pytania różnią się stopniem bogactwa treściowego ze względu na znaczenie poszczególnych terminów w pytaniu i odpowiedzi (zamożność- miesięczne zarobki, konsumpcja kulturalna-czytanie książek)

4. rodzaje pytań, ze względu na to, czego dotyczą:

• pytania problemowe- odnoszą się do zbiorowości ludzkich, do organizacji instytucji (pytania o system i zbiór);

• pytania dotyczące porównania obiektów, wyodrębnienia ich podobieństw i różnic, a także zmian w czasie;

• pytania o zależności w ramach tych obiektów (oddziaływania międzyludzkie, konflikty); najczęściej związki cech przedstawione jako zależności statystyczne miedzy zmiennymi (zmienne zależne i niezależne), pytania typu- dlaczego? (badania opisowe a badania eksplanacyjne);

5. można korzystać z pytań już postawionych lub stawiać nowe, odkrywać nowe zjawiska, w nowy sposób patrzeć na istniejące zjawiska.

Operacjonalizacja:

• przetłumaczenie języka pojęć abstrakcyjnych, w których sformułowane są problemy, na język odnoszący się do odpowiedzi na pytania, język pytań zadawanych respondentom i ich odpowiedzi;

• nadaje się empiryczny sens pojęciom teoretycznym, występującym w problemach badań i samym problemom;

operacjonalizacja	Konkretyzacja
operacje badawcze, które muszą być spełnione, aby problem badań mógł istnieć	nadanie zjawisk, które występują w bezpośrednim doświadczeniu ludzi, sensu empirycznego
wpływają na budowę sieci pytań; występują równolegle

15.03.2011

DOBÓR PRÓBY

Różnice między doborem próby w naukach przyrodniczych i społ.:

• jednostki są ruchliwe, nie mamy nad nimi władzy;

• dobiera się je nie z życia, ale ze spisów, najczęściej tzw. operatorów losowania;

• są potencjalnymi generatorami źródeł, a nie badanymi obserwacyjnie jednostkami; czasem są generatorami źródeł odnoszących się do jednostek badania, np.: rodzin, a nie do nich;

• dobierane jednostki są bardzo zróżnicowane, nie tylko jednostki ludzkie, ale i grupy, zbiorowości, instytucje, aspekty działania;

• nie zawsze jednostki są policzalne;

• w wielu badaniach społ. ich przedmiot badań jest płynny i wyróżnienia jakichkolwiek jednostek badania, które dałyby się dobrać wedle z góry określonych zasad jest niemożliwe;

ZASADY DOBORU
racjonalny			nieracjonalny
losowy	celowy	losowo kwotowy	samorzutny przypadkowy
dobór kwotowy dobór jednostek przeciętnych do bór jednostek o cechach krańcowych dobór parami wg pewnej ilości cech dobór lawinowy dobór lepiej poinformowanych

DOBORY NIERACJONALNE- nie dają możliwości rozszerzenia wniosków, czyli uogólnienia wniosków poza jednostki objęte bezpośrednio badaniem:

• wnioski z badań mają charakter sprawozdawczy, czyli dotyczą tylko jednostek, które objęte są badaniem:

1. dobór samorzutny- występuje np.: w ankiecie prasowej. Respondenci dobierają się sami, badacz nie ma żadnego wpływu na to, kto na te ankietę odpowie;

2. dobór przypadkowy- bada się osoby napotkane przypadkiem w miejscu badania;

DOBÓR RACJONALNY- racjonalność ze względu na cele badania:

• daje możliwość rozszerzenia, uogólniania wyników z próby na populację:

1. dobór losowy (dobór probabilistyczny, dobór reprezentatywny w sensie statystycznym)- ma mocne uzasadnienie teoretyczne w rachunku prawdopodobieństwa i statystyce matematycznej. Badacz nie ma żadne wpływu na to jakie jednostki dostana się do próby, ponieważ ich dobór odbywa się wg pewnego matematycznego planu, który jest oparty na zasadach losowych. Każda jednostka z populacji musi mieć dające się obliczyć różne prawdopodobieństwo trafienia do próby. Jeśli mechanizm dobrze działa, to w efekcie próba ma stanowić miniaturę populacji , czyli ma się w niej odzwierciedlić to wewnętrzne zróżnicowanie populacji. Losuje się z rozmaitego spisu kartek, które nazywane są operatami losowania. Operaty losowania nie zawsze są gotowe i czasami trzeba włożyć sporo wysiłku, aby taki operat powstał (przykład badań multistudentów);

Błąd standardowy próby (błąd estymatora):

• błąd popełniany przy przenoszeniu wyników z próby na populację ;

• jest to błąd o charakterze losowym i wynika z faktu, że przebadaliśmy część, a nie całość populacji;

• próba wylosowana nie jest tożsama z próbą zrealizowaną;

Błąd całkowity badania ilościowego:

• nie można go wyliczyć;

• składają się na niego: błędy ankietera, błędy w kwestionariuszu, odpady respondentów itp.;

Operat losowania:

• baza danych, która musi spełniać pewne cechy;

• warunki, które musi spełniać dobry operat losowania:

1. warunek adekwatności - musi odpowiadać zbiorowości, którą chcemy badać;

2. warunek kompletności- musi zawierać wszystkie jednostki wchodzące w skład danej zbiorowości;

3. warunek braku powtórzeń- każda jednostka może w nim wystąpić tylko raz;

4. warunek dokładności- nie powinien zawierać jednostek nieistniejących lub nienależących do populacji;

5. warunek techniczny- łatwość skorzystania z operatu;

Operaty losowania w społ. polskim:

• spis powszechny GUS-u- jednostka jest tutaj gospodarstwo domowe;

• spis wyborców- jednostka jest tutaj pojedynczy, fizyczny, pełnoletni człowiek;

• baza PESEL- jednostka pojedynczy człowiek, ale bez limitu wiekowego;

• REGON- jednostka jest tuta firma;

Sposoby doboru:

1. prosty dobór losowy, czyli dobór za pomocą tabeli liczb losowych;

2. dobór systematyczny- losujemy co n-tą jednostkę, rozpoczynając od dowolnej jednostki, przy czym jej wybór musi być losowy (wybieramy z tabeli liczb losowych pierwsza jednostkę, ustalamy szerokość przedziału, za pomocą którego losujemy; należy to ustalić w taki sposób, aby ten operat wielokrotnie przechodzić);

3. dobór warstwowy- populacje dzielimy na warstwy i z każdej z warstw losujemy niezależne próby; ten podział na warstwy musi być rozłączny i wyczerpujący (próby szkól, które dzieli się wg typu szkół, albo ich wielkości, albo typu miejscowości); w warstwie jednostki SA do siebie jak najbardziej podobne;

4. dobór grupowy- populacja dzieli Si…e na grupy jednostek; grupy są wewnętrznie niejednorodne;

Próby:

1. imienne- wylosowana konkretna osoba z imienia i nazwiska;

2. adresowe- pod wskazanym adresem trzeba dobrać respondenta wg szczegółowej instrukcji

Dobór kwotowy:

1. to, czy dana jednostka dostanie się do próby, zależy od badacza i ankietera, który zbiera materiał; jednostki SA dobierane, a nie losowane;

2. za punkt wyjścia konstrukcji próby przyjmuje się założenie, że pod względem wybranych cech społ.- demograficznych próba ta będzie stanowiła miniaturę populacji;

3. wybór cech związany jest z tematem badania i badacz wybiera także cechy, które SA ważne przy analizie danego problemu;

4. badacz musi mieć wiedzę o populacji, znać jej strukturę ze względu na badane cechy; należy zgromadzić odpowiednie dane statystyczne, choć nie zawsze jest to łatwe do zdobycia;

5. najłatwiej konstruuje się próbę, jeśli udało się uzyskać dane o cechach wiązanych (np.: procent kobiet mieszkających na wsi o wykształceniu średnim);

6. badacz stara się określić z jakimi osobami i o jakich cechach, ma przeprowadzić wywiad pojedynczy ankieter (oblicza się strukturę kwoty); badacz zakłada, że dalej ankieter, szukając respondentów, będzie działał na chybił- trafił, nie będzie selekcjonował respondentów pod względem jeszcze jakiś cech. Tak nie zawsze jest: niebezpieczeństwo pojawienia się selekcji, ze względu na jeszcze inne cechy, jest realne;

7. w próbie kwotowej problem odmów nie ujawnia się, jeśli jedna osoba się nie zgadza, szukamy następnej o interesujących nas cechach;

Dobór losowo-kwotowy:

• połączenie w pierwszym etapie doboru losowego (losuje się okręgi wyborcze lub jakieś miata, grupy terytorialne o rozkładach cech społ.-demograficznych) z doborem kwotowym (w tych wylosowanych punktach dokonuje się doboru kwotowego;

Dobór jednostek przeciętnych (jednostek typowych):

• typowe przedsiębiorstwo, typowa rodzina, typowa miejscowość;

• np. w badaniach case study;

Dobór jednostek o cechach krańcowych:

• dobiera się jednostki na zasadzie kontrastu (wsie peryferyjne, wsie podmiejskie);

• używa się w tych badaniach, w których cecha uwzględniana przy doborze jest traktowana jako istotny czynnik różnicujący badane zjawiska;

Dobór jednostek parami:

• występuje często w badaniach eksperymentalnych, kiedy wedle pewnej ustalonej liczby cech dobiera się pary osób, a później rozdziela się na zasadzie losowej, które z nich trafi do grupy eksperymentalnej, a które do grupy kontrolnej;

Dobór lawinowy (łańcuchowy, dobór wg efektu śnieżnej kuli):

• podstawa doboru każdego następnego respondenta są informacje, jakie uzyskujemy o nim od poprzedniego respondenta;

• pozwala nam barć pod uwagę relacje i cechy dotyczące interakcji np.: w badaniach grup towarzyskich, mniejszości seksualnych, więźniach obozów koncentracyjnych;

Dobór lepiej poinformowanych osób:

• osoby, które maja o interesujących nas zjawiskach dużą wiedzę;

• nie chodzi o bycie ekspertem w jakiejś merytorycznej dziedzinie, ale wiedza może wynikać z codziennych doświadczeń (np.: nie trzeba być pedagogiem, aby mieć wiedze na temat wychowywania dzieci);

Dobór typu random-route:

• polega na losowaniu adresów startowych (w procesie wielostopniowego doboru) i dobraniu ich w bezpośrednim otoczeniu, wg ściśle określanych zasad, wyznaczonej liczby następnych adresów (jeden dla jednego adresu startowego);

• dla każdego adresu podana jest liczba losowa;

• ankieter nie przeprowadza wywiadu w punkcie startowym; przeprowadza wywiad w pierwszym (albo następnym) gospodarstwie domowym, wyznaczonym na podstawie liczb losowych

22.02.2011

Próba	Opis	Plus/Zalety	Minusy/Wady
prosta	-każda jednostka populacji ma takie samo prawdopodobieństwo znalezienia się w próbie	-niskie koszty losowania; -odpowiednia dla większości testów statystycznych;	-inne schematy losowania; -próby maja dawać lepsze rezultaty;
asystematyczna	-dobór z listy obejmuje wszystkie elementy danej zbiorowości co n-tej; -jednostka losowana	-tego typu próba jest lepsza od próby prostej losowej;	-możliwość pokrycia się intelwarów? z losowania z ukrytym uporządkowaniem danego operatu;
warstwowa	-losowanie warstwowe polega na tym, że pierw dzielimy zbiór statystyczny na jakościowo różniące się części, a następnie losujemy z każdej warstwy jednostki zbiorowości do próby;	-próba bardziej reprezentatywna od prostej próby losowej pod względem większej liczby zmiennych;	-wymaga więcej informacji o populacji
zespołowa i grupowa	-elementami losowania nie są poszczególne jednostki, ale grupy wylosowane; -badanie obejmuje na ogół wszystkie schematy danej grupy;	-łatwość w losowaniu	-możliwość błędów przy szacowaniu parametrów populacji w przypadku niewłaściwego podziału na grupy;
kwotowa	-znajomość struktury populacji generalnej wg przyjętych cech (zmiennych kontrolowanych) i narzucaniu tej struktury na skład próby; -cechy- wiek, płeć, wielkość rodziny, dochód, rodzaj grupy społ., działalności; -liczebność grup (segmentów) w próbie ustala się na podstawie premnotenci ? rozkładu % wybranych cech w populacji generalnej przez ogólną liczebność próby;	-moralność kontrolowana większej liczby cech; -nie wymaga istnienia operatora;	-wpływ ankietera na dobór respondenta;
losowo-kwotowa	-na pierwszym stopniu doboru losuje się miejscowości miejskie i wiejskie (losowanie dwustopniowe); -drugi stopień doboru jak w klasycznej próbie kwotowej	-możliwość kontrolowania większej liczby cech;	-wpływ ankietera na dobór respondenta;
vandom-route	-na podstawie adresu ankieter znajduje inny, pod którym dobiera respondenta; -przy dobrze adresów wykorzystuje się schemat losowania dwustopniowego;	-tania próba;	-negatywny wpływ ankietera na dobór kolejnego adresu wg ustalonej ścieżki;
dwustopniowe losowanie próby	-przy podejściu rygorystycznym stosowanie pewnych testów statystycznych wymaga wprowadzenia do nich korekt: 1.losujemy do próby pewną liczbę zespołowych jednostek losowania; nazwiemy to losowaniem pierwszego stopnia (JLPS); 2.wylosowane do próby JLPS dzielimy na mniejsze jednostki losowania zwane jednostkami losowania drugiego stopnia (JLDS); mogą być one jednostkami zespołowymi lun jednostkami badania; 3.przeprowadzamy losowania drugiego stopnia do próby JLDS tworząc ostateczna próbę jednostek, które należą do wylosowanych na drugim stopniu JLDS;	-najbardziej precyzyjny schemat losowania;

Teoretyczne problemy wywiadu kwestionariuszowego




B- badacz

A-ankieter

K-koder

R-respondent

1. badacz przekazuje pytania ankieterowi;

2. ankieter zmienia przekaz z pisemnego na ustny i jest to przekazane ustnie do respondenta;

3. wraca ustna odpowiedź od respondenta do ankietera;

4. zmiana przez ankietera- z ustnej na pisemna i przekazanie tej odpowiedzi do kodera

------ >linia przerywana-zanim materiały zapisane trafią do kodera, badacz ma w to wgląd (zapoznaje się empiryczne);

5. instrukcja kodowana lub kodera (klucz)- pokazuje koderowi zasady, wg których ma zmieniac odpowiedzi respondenta na język cyfr;

6. odpowiedź na pytania badacza, która wraca do niego w postaci liczb;

Pożądane procesy psychiczne u respondenta:

• wie (kompetentny język, zrozumienie);

• chce (ma motyw do udzielania odpowiedzi);

• rozumie (sytuacje badawczą);

Wysoki stopień standaryzacji:

• ujednolicenie na poziomie poszukiwanych informacji o cechach poszczególnych jednostek badania;

• jednolite pytania;

• ujednolicenie odpowiedzi;

• ujednolicenie dodatkowych bodźców, które trzeba skierować, by uzyskać odpowiedź istotna (proces powtarzania pytań, wyjaśniania słów z kwestionariusza);

• ujednolicenie innych zachowań ankietera, formuła aranżacyjna- sposób nawiązywania kontaktu, reagowanie na załamania respondenta w trakcie wywiadu;

• ujednolicenie sytuacji wywiadu, miejsca wywiadu;

• ujednolicenie środków technicznych (zapisywanie, nagrywanie, filmowanie);

Proces komunikowania bezpośredniego:

• ustne komentarze w wywiadzie;

• zapisu dokonuje członek zespołu badawczego; zapis to pierwotny materiał, którego źródłem jest wypowiedź; materiał jest przygotowany przez członka dość dużego zespołu badawczego, a nie przez respondenta;

• naoczny kontakt ankietera z respondentem, stąd możliwa obserwacja zachowań respondenta;

• wpływ na otoczenie, gdzie odbywa się wywiad, zachowanie ankietera;

• wypowiedzi wywołane za pomocą jednego wzoru, takiej samej listy pytań, wg gotowego wzoru dokonuje się też zapisu wypowiedzi;

Koncepcje pytania kwestionariuszowego:

• pytanie kwestionariuszowe- zamieszczona w kwestionariuszu wywiadu lub ankiety wypowiedź badacza przeznaczona dla respondenta i żądająca od niego odpowiedzi, tj. wypowiedzi pewnego rodzaju, określonego treściowo bardziej lub mniej dokładnie doprecyzowana. Pytaniu zawsze towarzyszy dyrektywa zapisu we wskazanym miejscu. Pytanie kwestionariuszowe wraz zodpowiedzią i jej zapisem stanowi przewidywalny przez badacz akt wzajemnego komunikowania z respondentem;

4 koncepcje pytania kwestionariuszowego:

1. ograniczona informacyjna koncepcja pytania:

• żądanie informacji semantycznej, która jest badaczowi potrzebna do rozwiązania problemu badawczego;

• do każdej jednostki badania kieruje się pytanie o to, czego chce się dowiedzieć;

• odpowiedź respondenta jest zawsze zdaniem w sensie logicznym; użyteczna jest zaś wtedy, gdy jest prawdziwa i właściwa, gdyż odpowiedź respondenta zawiera sąd o badanym zjawisku, o jednostce badania, jest jednocześnie odpowiedzią jaką stawia sobie badacz w odniesieniu do tej jednostki;

2. testowa koncepcja pytania:

• pytanie jest niesamodzielnym składnikiem narzędzi pomiatu;

• to fragment zestawu pytań, który w całości dostarcza jednej informacji o respondencie, odnoszącej się do miejsca na skali;

• odpowiedzi nie musza być zdaniem w sensie logicznym;

• badacz wywołuje werbalna reakcję, która odpowiednio zapisana i zaklasyfikowana wpływa na ogólny rezultat pomiaru; badacz uznaje test za trafny i rzetelny (mierzy to co ma mierzyć);

3. koncepcja wskaźnikowa pytania:

• pytanie to bodziec, który wywołuje reakcję, to jest wskaźnik tego, o czym badacz chce się czegoś dowiedzieć;

• nie musi być zdaniem w sensie logicznym;

• badacz chce rozszerzyć wiedzę o czymś, co może być niedokładnie nazwane, dopiero z uzyskanych informacji badacz dokonuje klasyfikacji, nazwanie zjawiska;

• musi występować związek między indicatum i wskaźnikiem;

4. rozszerzona informacja koncepcja pytania:

• pytanie nie jest pytaniem w sensie logicznym, tylko jedno pytanie badacza musi nim być;

• badacz zakłada, że między odpowiedziami respondenta a odpowiedziami na jednostkowe pytania badacza istnieje ścisła odpowiedniość;

• badacz musi zakładać, że badane zjawisko i składające się na nie stałe rzeczy zostały zdefiniowane bardzo dokładnie;

• pytanie jest bodźcem, na który reakcja, tj. odpowiedź, dostarcza podstawy do otrzymania wiarygodnej informacji o badanym zjawisku, sformułowanej w pytaniu badacza;

• badacz musi ustalić listę poszukiwanych informacji:

• pytania problemowe,

• jednostkowe pytania badacza,

• pytanie kwestionariusza.

Pytanie kodera- pytanie, które stawia sobie koder, do jakiej klasy zjawisk należy zaliczyć odpowiedź respondenta.

Etapy w przygotowaniu technik wywiadu kwestionariuszowego:

1. przygotowanie wersji pilotażowej kwestionariusza wywiadu oraz z instrukcja dla ankietera;

2. przeprowadzenie wywiadów pilotażowych;

3. analizowanie wywiadów pilotażowych i przygotowanie ostatecznej wersji narzędzia badawczego;

4. szkolenie ankieterów;

5. organizacja pracy w terenie;

6. kontrola pracy ankieterów;

Badania:

1. badanie eksploracyjne- przeprowadza się je technikami jakościowymi (wywiad swobodny), zbiera się materiały, aby lepiej sprecyzować, rozinąć koncepcję badań;

2. badanie pilotażowe0 przetestowanie narzędzia badawczego, które przygotowaliśmy czyli kwestionariusza wywiadu oraz instrukcji dla ankietera;

3. badanie próbne- na małej liczbie osób; sprawdza się przebieg całego procesu badawczego; jest to badanie przeprowadzone w mikroskali, szczególnie wówczas, gdy badania właściwe przeprowadza się w kilku krajach, społeczeństwach.

Cel badania, przedmiot testu pilotażowego:

• sprawdzamy poszczególne pytanie kwestionariuszowe, czy ludzie je rozumieją, czy udzielają takich odpowiedzi, które przynoszą poszukiwana informację (odpowiedzi istotne), czy te odpowiedzi są obarczone błędami, czy SA szczere i prawdziwe;

• testujemy strukturę kwestionariusza (kolejność pojęć, pytań w bloku, układ bloków)

• sprawdzamy czas trwania wywiadu czy nie przekracza on możliwości skupienia uwagi przez respondenta i ankietera;

Odpowiedzi istotne- odpowiedzi, które rozstrzygają jednostkowe pytania badacza.

Badanie pilotażowe- ma na celu sprawdzanie narzędzia badawczego;

Wywiad pilotażowy:

1. jest specjalnym rodzajem wywiadu, jest połączeniem:

• zwykłego wywiadu kwestionariuszowego

• z obserwacja uczestniczącą oraz

• z wywiadem o wywiadzie.

2. polega na obserwowaniu mechanizmów społ.- psychologicznych występujących u respondentów przy udzielaniu odpowiedzi na pytania kwestionariuszowe;

3. celem wywiadu jest sprawdzenie uzyskiwanych informacji, czy odpowiedzi respondentów są istotne i trafne;

Podczas wywiadu sprawdza się:

• kwestionariusz,

• poszczególne pytania,

• materiały pomocnicze oraz

• ewentualny wpływ warunków rozmowy oraz ogólnej sytuacji społ.

Ankieterzy w trakcie wywiadu kwestionariuszowego pełnia podwójna rolę:

1. zwykłego ankietera, który zobowiązany jest do postepowania wg zaleceń przekazywanych mu w instrukcji merytorycznej ułożonej przez badacza oraz

2. rolę ankietera pilotażowego, który musi wypełniac polecenia zawarte w instrukcji metodologicznej;

Ankieter dokonuje obserwacji:

• respondenta,

• sytuacji społ.,

• samego siebie.

Dobór do badania pilotażowego- dobór celowy:

• dobieramy te osoby, co do których mamy przekonanie, ze będą miały problemy z wywiadem

Dwie instrukcje do ankietera:

1. merytoryczna:

• ma 2 części: ogólną i szczegółową;

• będzie potem instrukcją w badaniu właściwym;

• podlega sprawdzeniu w badaniach pilotażowych i jest ułożona przez autora kwestionariusza;

2. metodologiczna:

• nakłada na ankieterów obowiązek sprawdzenia poszczególnych pytań, całego kwestionariusza;

• zorientowanie się jak w praktyce terenowej funkcjonują dyrektywy instrukcji merytorycznej, zwrócenie uwagi na wszystkie jej braki i niedostatki;

Ankieter powinien notować wszelkie uwagi kwestionariuszowe:

• treść wszystkich pytań pilotażowych zalecanych w instrukcji metodologicznej i zadanych przez ankietera;

• odpowiedzi respondentów udzielone na wszystkie zadane pytania;

• wszystkie tłumaczenia, powtarzania pytań;

• wszelkie spontaniczne wypowiedzi na temat poszczególnych pytań, wypowiedziane w trakcie wywiadu przez respondenta;

• wszystkie wypowiedzi dotyczące wywiadu udzielone przez osoby trzecie obecne w trakcie wywiadu;

• wszystkie informacje płynące ze swobodnych rozmów w trakcie i po wywiadzie, które mogą mieć znaczenie dla oceny samopoczucia respondenta, ankietera i przebiegu wywiadu;

• wszystkie obserwacje różnych faktów i wydarzeń, które miały miejsce podczas wywiadu, a które obrazują miejsca i atmosferę przeprowadzania wywiadu;

• spostrzeżenia ankietera dotyczące własnego za chowania;

• propozycje ankietera dotyczące ewentualnych zmian w budowaniu kwestionariusza i sposobie prowadzenia wywiadu

Ankieter dokunuje tych wszystkich zapisów za pomocą specjalnego kodu, który jest opracowany przez badacza.

Szkolenie ankieterów:

• zapoznanie ankieterów z całym kwestionariuszem i instrukcja da ankiety;

• ankieterzy przeprowadzają wywiady próbne;

• ankieterzy w trakcie szkolenia przeprowadzają wywiady kwestionariuszowe z udziałem innych ankieterów;

• prosi się ankieterów o nagranie próbnych wywiadów z respondentami (respondenci SA o tym informowani);

• ankieterzy przeprowadzają wywiady w obecności kontrolera;

• ankieterzy wypełniają kwestionariusz na podstawie wcześniej nagranego wywiadu;

Szkolenia ankieterów przeprowadzają koordynatorzy.

Kontrola ankieterów:

• jawne nagrywanie przez ankietera;

• podstawieni respondenci;

• ukryte nagrywanie wywiadu przez respondenta;

• podsłuchiwanie wywiadu przez kontrolera u respondenta;

• prośba o odbiór listów Zapowiedniach;

• wywiad powtórny;

• kontrola telefoniczna lub wysłanie ankiety do respondentów;

• prośba o wpisanie danych aktualnych, które mamy w operacie losowania;

• sprawdzenie struktury wewnętrznej wywiadu, czytelności i jednoznaczności odpowiedzi;

Kontrolujemy w zależności od potrzeb:

• wszystkich ankieterów- wszystkie kwestionariusze;

• niektórych ankieterów- wszystkie kwestionariusze;

• wszystkich ankieterów- niektóre kwestionariusze;

• niektórych ankieterów- niektóre kwestionariusze;

05.04.2011

Rodzaje wad pytań kwestionariuszowych:

1. wady strukturalne:

• odnoszą się do poszukiwanej informacji i sposobu, w jaki jest sformułowane pytanie w kwestionariuszu;

• wady te dotyczą wyłącznie pytań zamkniętych;

• wady te powstają gdy:

1. poszukiwana informacja lub wskazanie wartości zmiennej są nieokreślone np. poszukiwana informacja jest niejasna albo niedokładnie sformułowana, albo w ogóle jej nie ma, tj. nie wiadomo właściwie czego badacz chce się dowiedzieć;

2. istnieją braki w klasyfikacji w odniesieniu do tej zmiennej lub też do odpowiedzi z wyszczególnionymi rodzajami alternatyw, np.: w pytaniach zamkniętych lub otwartych dla respondenta, a zamkniętych dla ankietera; te braki mogą być szczególnie ważne m.in.: przy skalach, pytaniach wieloalternatywnych itd.;

• rodzaje uchybień strukturalnych (często w jednym pytaniu może równolegle występować kilka rodzajów wad strukturalnych):

1. ogólna niejasność pytania kwestionariuszowego może być związana z nieokreślonością lub brakiem poszukiwanej informacji;

2. niepożądane sformułowanie pytania kwestionariuszowego wyrażające się np.: w zredagowaniu w postaci zadania oznajmującego zamiast pytającego lub rozkazującego; niejednorodności formy gramatycznej;

3. wady związane z niedostosowaniem pytania do informacyjnego zapotrzebowania badacza;

4. błąd multiplikacji- występuje w pytaniach zamkniętych wszędzie tam, gdzie osoby, rzeczy, fakty, zjawiska itp. O których mówi się w pytaniu są podawane w liczbie mnogiej;

5. wady związane z konstrukcją Sali;

• wady strukturalne związane z ogólną niejasnością polegają na tym, iż albo całe pytanie kwestionariuszowe, albo użyte w nim nawet jakieś jedno słowo jest tak nieszczęśliwie sformułowane, że respondent nie wie o co w nim chodzi i czego od niego oczekuje badacz

2. wady związane z niedostosowaniem pytania do informacyjnego zapotrzebowania badacza;

3. wady związane ze zbytnią trudnością pytań:; wady związane ze zbytnią drażliwością pytania:

• drażliwość jest zawsze relatywna i zależy od wielu czynników. A Rostocki wymienia 3 takie czynniki, które sprawiają, że pytanie może stać się drażliwe wtedy:

1. kiedy narusza- w mniemaniu respondenta- sferę jego prywatnej intymności;

2. kiedy zagraża poczuciu wartości respondenta;

3. kiedy zagraża społecznej egzystencji badanego

4. wady wynikające z faktu, że pytanie sugeruje odpowiedź;

29.11.2011

Ankiety:

1. pocztowa

2. prasowa

3. telewizyjna

4. radiowa

5. ogólnie dostępna

6. rozdawana

7. audytoryjna

Ankieta ogólnie dostępna:

• wyjaśniamy sposób dystrybucji i zwrotu,

• ankieta ta ma zastosowanie w badaniach socjologicznych (najczęściej w dziedzinie konsumpcji kulturalnej) i marketingowych,

• stosowana do badania różnego rodzaju „publiczności”,

• jest wypełniana w tym miejscu, w którym jest wyłożona, dlatego czas poświęcony na jej wypełnieni nie może być długi; ankieta musi być krótka, z niewielka liczbą pytań,

• preferowane są pytania zestandaryzowane, z zapisem kategoryzującym,

• ankieta bezimienna, w pełni anonimowa, zwrot następuje do urny,

• organizacja takiego badania polega na przemyśleniu sposobu rozpropagowania ankiety, zachęcania do udziału i ustalenia sposobu zwrotu ankiety

• ważna jest szata graficzna takiej ankiety,

• zbiorowość dobiera się sama,

• wnioski z badania są wnioskami sprawozdawczymi,

• kwestionariusz- kilka pytań, najlepiej zamkniętych; miejsce zostawione na kontakt,

• ankieta- powinna dotyczyć miejsca, w którym potencjalnie respondenci się znajdują, a więc np. wystroju wnętrza.

Ankieta pocztowa:

• skierowana do reprezentatywnej grupy (wylosowanej grupy osób, np.: respondent z imienia i nazwiska lub gospodarstwo- to zależy od rodzaju badań),

• problemem są zwroty,

• co zrobić, by uzyskać jak największą liczbę wypełnionych ankiet?:

• kwestionariusz musi być starannie przygotowany- jeśli ludzie nie rozumieją czego się od nich chce, pytania są niejasne, reguły przejścia SA niestarannie zaplanowane, to ich to zniechęca,

• kwestionariusz musi zawierać tylko niezbędne pytania i musi być dobrze zaplanowany graficznie- ładna szata graficzna stanowi rodzaj zachęty,

• ankieta musi zawierać list do respondenta,

• prowadzi się rejestr zwrotów.

Ankieta prasowa:

• stosowana głownie dla oceny jakiegoś pisma, ale także do badania innych zagadnień (np. problematyka kobieca),

• ankieta zamieszcza się w prasie, a czytelnicy odsyłają ja drogą pocztową,

• ankieta nie jest długa, ale jest dłuższa niż ogólnie dostępna, zawiera 20-30 pytań,

• kwestionariusz musi być zamieszczony w tym piśmie, na jednej stronie czy kartce do wyjęcia,

• sprawy organizacyjne są tu bardzo ważne: aby zachęcić do udziału w ankiecie pisma fundują nagrody, które będą rozlosowane wśród tych, którzy zechcą podąć personalia, adres,

• bazujemy na pytaniach zamkniętych z zapisem kategoryzującym, ale jednak trzeba zamieścić kilka pytań otwartych z zapisem rejestrującym, gdyż ankieta dociera do ludzi, którzy są z danym pismem związani,

• zbiorowość dobiera się sama,

• wnioski maja charakter sprawozdawczy.

Ankieta audytoryjna z przekazem badacza:

• pytania są zamieszczane w kwestionariuszu bądź SA odczytywane przez prowadzącego,

• służy do badania grup, które istnieją niezależnie od woli badacza (uczniowie, studenci, uczestnicy kursu itp.),

• wymaga się uzyskania zgody instytucji na te badania,

• należy zadbać o warunki wypełnienia ankiety, im ankieta jest b. drażliwa, tym odległość między osobami musi być większa,

• badacz musi być przez kogoś w instytucji przedstawiony,

• musi być przygotowana „urna”, do której zbiera się ankiety (tylko urna jest gwarancją zapewnienia anonimowości),

• mimo, że jest technika ankietową i respondent widzi i słyszy respondentów, jednak respondent jest sam na sam z ankietą i dlatego jest to technika pośrednia,

• trzeba podać badanym informacje wstępne: kto prowadzi badania, dla kogo, po co itp.; jeśli temat jest b. drażliwy należy również rozdać jednakowe długopisy,

• należy sporządzić sprawozdanie z przebiegu badania: kiedy, w jakich godzinach, numer Sali, ile osób było obecnych/nieobecnych, kto był osoba prowadzącą, pytania i komentarze z Sali związane z wypełnianiem ankiety, reakcja zwrotna prowadzącego itd.

Ankieta socjometryczna:

• służy do analizy 3 wymiarów aspektów relacji w małej grupie:

1. wymiera preferencji- kto z kim chciałyby/nie chciałby coś w tej grupie robić,

2. wymiar faktyczny relacji- z kim coś rzeczywiście zrobię/nie zrobię w tej grupie,

3. wymiar sympatii i antypatii,

• twórcą jest pedagog, psycholog- Moreno,

• należy dookreślić liczbę wyborów, np.: wskaż 2/3 osoby z tej grupy,

• rezultatem jest socjodram, w którego centrum mieści się gwiazda socjometryczna bądź antygwiazda socjometryczna.

6.12.2011

Rodzaje badań on-line:

1. badania w Internecie:




• ankieta internetowa,

• wirtualne wywiady grupowe,




• wirtualne portale dyskusyjne,

• Internet jest platforma umożliwiającą realizację strategii badawczej.




2. badania o Internecie:




• analiza stron www,

• analiza forów dyskusyjnych,




• analiza logów tworzonych przez serwery (data mining),

• Internet jest tu przedmiotem badań.

3. badania synchroniczne:

• pomiar dokonywany równoczesnie dla wszystkich badanych, którzy musza być obecni w danej chwili oraz wykazać się stosowna aktywnością.

4. badania asynchroniczne:

• pomiar dokonywany jest w chwili dogodnej dla respondenta,

• asynchroniczność dotyczy czasu i przestrzeni.

Tworzenia ankiety on-line:

1. podstawy metodologiczne:

• problem badawczy, pytanie badawcze, hipotezy, wskaźniki,

2. tytuł ankiety:

• powinie wskazywać na problem badawczy, unikać należy ogólników typu: ankieta, kwestionariusz,

• tytuł powinien być jasne dla respondenta, np.: Opinie i postawy uczniów szkoły średniej nt.: palenia tytoniu,

• tytuł nie może być za długi,

3. opis ankiety:

• ważne pole do wypełnienia,

• powinno zawierać informacje kto prowadzi badania, w jakim celu, czego to dotyczy,

4. utworzenie pytań w ankiecie:

• system tworzenia ankiet on-line umożliwia od razu wprowadzenie pytań do systemu,

• w każdej chwili można je edytować oraz zmieniać kolejność,

• istnieje możliwość dołączenia materiałów audio, video, foto,

5. pilotaż ankiety:

• eliminacja błędów, które mogły się wkraść do ankiety,

6. aktywacja ankiety:

• przejście z trybu edycyjno-roboczego do badawczego,

7. przekazanie linków do respondentów (kim mogą być ankietowani?).

Jak dotrzeć do respondentów?

1. anonimowi ochotnicy z Internetu:

• fora internetowe- regionalne i ogólnopolskie,

• strony internetowe instytucji- urzędy miasta i gmin, organizacje itp.,

• wysyłka linku przez pocztę elektroniczną (metoda „kuli śniegowej”),

• popularne komunikatory,

2. grupa celowa jako respondenci:

• uczniowie w klasie- np.: badania porównawcze….

Zalety ankiety internetowej:

• znikome lub żadne koszty związane z procesem ankietowania,

• poprawianie ankiety bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów,

• respondent może ja wypełniać w dogodnym dla siebie momencie, bardzo powoli, bez pośpiechu,

• dostępność respondentów i możliwość dotarcia o znacznej populacji ludzi, zwłaszcza rozproszonych geograficznie,

• względna łatwość dotarcia do grup specyficznych, takich jak np.: nastolatkowie,

• brak bezpośredniego kontaktu z respondentem może poprawić sytuację wywiadu,

• możliwość użycia w pytaniach lub odpowiedziach materiałów wizualnych (foto, audio, video),

• wyeliminowanie konieczności ręcznego wprowadzenia danych z ankiet,

• eksport wyników do arkusza kalkulacyjnego i profesjonalnych programów statystycznych.

Wady ankiety internetowej:

• możliwa niechęć internautów do wypełniania ankiety, zwłaszcza w przypadku długich ankiet, albo skomplikowanych pytań,

• krótki czas koncentracji podczas badania on-line, respondent niekiedy traci zainteresowania już po 25-30 pytaniach,

• ankiety nie da się powtórzyć- ma to miejsce wtedy, gdy ankietowani a osobami przypadkowymi z Internetu,

• nie ma możliwości wizualnej weryfikacji zgromadzonych arkuszy bada© (ankiet), gdyż one po prostu nie istnieją w sensie fizycznym,

• respondent może oszukać jeśli chodzi o wiek, płeć, badacz nie ma możliwości wizualnej kontroli,

• ograniczenia związane z dostępem do Internetu niektórych grup respondentów, np. osób powyżej 50 roku życia.

Jak zwiększyć odsetek wypełnionych ankiet?:

• dogodny termin i czas dla respondenta na wzięci udziału w badaniu,

• przekonanie respondenta, że udział w badaniu jest dla nas bardzo ważny,

• unikać „przeładowania” pytaniami w ankiecie,

• najważniejsze i najtrudniejsze pytania zadawać należy na początku badania,

• stosować „pasek postępu” wypełniania ankiety.

Od czego zależy zły przebieg badania on-line?:

• użytkownicy nie czuja się zobowiązani do wzięcia udziału w badaniu,

• brak zainteresowania w ogóle badaniem lub daną tematyką,

• brak czasu na wypełnienie ankiety danej chwili,

• nieodpowiedni dzień lub godzina,

• źle zredagowane zaproszenie do badania,

• zbyt trudne pytania,

• zbyt długa ankieta,

• brak podania terminu zakończenia badania.

Nowoczesne techniki badawcze:

• system radiokontroli- twórca jest Steinman (badania przeprowadzano w Szwajcarii);

• wcześniej przeprowadzano badania za pomocą „autorejestracji”, od czasów Steinmana losowano gospodarstwa domowe i wysyłano zaproszenia i informacje dotyczące badania i proszono o wzięcie udziału w nich- pierwszy kontakt;

• drugi kontakt- telefon i pytanie czy respondent weźmie udział w badaniu (badanie trwa 1 tydzień, udział bierze 700 osób, które zmieniają się co tydzień);

• trzeci kontakt- respondent otrzymuje zegarek, który ma mikrofon, czujnik ruchu i temperatury;

• czwarty kontakt- odbiór zegarka, który po tygodniu przestaje wskazywać czas;

• jest to tzw. pomiar bierny- badamy co dochodzi do uszu respondenta w ciągu dnia.

Badania widowni telewizyjnej:

• badania telemetryczne- badania, których celem jest systematyczny pomiar oglądalności kanałów i programów telewizyjnych; badania te pozwalają na ustalenie:

1. udziału stacji TV w całym rynku,

2. liczebność widowni programów oraz stacji telewizyjnych,

3. przepływów widowni pomiędzy stacjami,

4. struktury społeczno-demografucznej widowni poszczególnych stacji.

Telemetria:

• System Siedmiu Kroków stosowany w krajach AGB Nielsen Media Research gwarantuje wiarygodność, przejrzystość i niezależność:

Pierwszy Krok:

• analiza struktury społ. (tzw. sondaż założycielski- Establishment Survey)

Drugi Krok:

• wybór grupy rodzin, który pozwoli odtworzyć strukturę demograficzną Polski w mniejszej skali (budowa panelu telemetrycznego)

Trzeci Krok:

• instalacja mierników telemetrycznych, dzięki którym gromadzone są informacje

Czwarty Krok:

• codzienna transmisja danych od rodzin do komputerowej „biblioteki” AGB Nielsen Media Research

Piaty Krok:

• obróbka danych i stworzenie z tysięcy elementów jednej spójnej bazy danych

Szósty Krok:

• opisanie sekunda po sekundzie jakie programy były nadawane przez poszczególne stacje

Siódmy Krok:

• przekazanie klientom AGB Nielsen Media Research plików, które po umieszczeniu w oprogramowaniu daja pełny obraz widowni telewizyjnej

13.12.2011

Obserwacja jest to proces postrzegania, który jest:

1. celowy,

2. planowy (tj. określone musza być z góry zjawiska, które będziemy postrzegac oraz czas i okoliczności w których to nastąpi),

3. krytyczny, refleksyjny (tj. wyniki jego powinny być poddane krytyce i o ile to możliwe- kontroli).

Cechy obserwatora:

• dokonywanie spostrzeżeń w sposób celowy, planowy i krytyczny wymaga od obserwatora:

1. spostrzegawczość- to dyspozycja do dokonywania jak największej ilości spostrzeżeń,

2. uwagi, co z kolei zakłada, że nie jest on zbyt zmęczony, silnie podniecony, że jego zmysły funkcjonują normalnie,

3. selekcja spostrzeżeń, umiejętność zestawienia ich z innymi, co z kolei zakłada posiadanie pewnego zasobu wiedzy, znajomości terminologii, inteligencji,

• przeprowadzenia obserwacji wymaga więc zarówno posiadania pewnych dyspozycji psychologicznych jaki i intelektualnych,

• nie wszyscy ze względu na swoje cechy i dyspozycje mogą być dobrymi obserwatorami.

Wśród osób przeprowadzających obserwacje wyróżnia się m.in.:

• typ analityczny- dostrzeganie szczegółów bez wiązania ich w całość,

• typ syntetyczny- pomijanie szczegółów, ujmowanie całości

Obserwacja w naukach przyrodniczych i społecznych:

• zachowanie poddawane obserwacji w źródłowych badaniach społ. są w znacznej mierze zachowaniami symbolicznymi, najczęściej werbalnymi; ich owocna obserwacja nie jest możliwa bez rozumienia systemów symboli w danej kulturze; większa wiedza o danych zjawiskach ułatwia obserwację; prawidłowość ta odnosi się również do obserwacji przyrodniczej- chodzi tu o znajomość systemów symboli;

• aparatura w badaniach społ. wzmacnia lub zastępuje, ale nie stwarza możliwości uchwycenia tego, co niedostępne zmysłom;

• przyroda- obserwacja w warunkach laboratoryjnych.

Przygotowania obserwacji:

• przygotowanie stanowi odrębne zadanie w ramach ogólnego modelu badan i obejmuje:

1. ustalenie celu i przedmiotu danej obserwacji,

2. wybór sytuacji, w której będziemy dokonywać obserwacji i ustalenia jej miejsca i czasu

3. ……..

Przedmiot obserwacji:

• w źródłowych badaniach społ. przedmiotem obserwacji zawsze są:

1. ludzie,

2. ich zachowania,

3. wytwory tych zachowań,

• nie można obserwować przeżyć psychicznych, znanych z introspekcji; można jedynie na podstawie obserwowanych zachowań domyślać się ich występowania (empatia),

• obserwacja jakiejś grupy, zjawiska może być dokonywana przez jedna osobę lub więcej osób,

• może być przeprowadzona jednorazowo lub w sposób ciągły

Podział technik obserwacyjnych:

1. techniki obserwacji standaryzowanej (kontrolowanej- karta/arkusz)

2. techniki obserwacji niestandaryzowanej

1. techniki obserwacji zjawisk wywołanych

2. techniki obserwacji zjawisk niewywołanych

1. ukryte

2. jawne ( z ukrycia, nie z ukrycia)

Cechy obserwacji kontrolowanej (standaryzowanej):

• standaryzacja w obserwacji ma na celu liczenia; służy temu ujednolicenie sytuacji badawczej, bodźców, jednostek i kategorii zapisu,

• zastosowanie bardzo wąskie- aktualne zachowania małych grup i jednostek; ograniczenia do nielicznych problemów,

• trudności w doborze ujednoliconych sytuacji- gdy SA one naturalne; bardzo duża pracochłonność,

• zalety: duża ścisłość, likwidacja nadmiaru danych, duża pewność danych- większa niż w obserwacji zwykłej.

03.01.2012

Krytyka i selekcja materiału:

• ogląd kwestionariuszy- zwrócenie uwagi na odpowiedzi bezmyślnych respondentów, niedbale wypełnione kwestionariusze, źle zrozumiane pytania, które nie przynoszą poszukiwanych informacji

• przejrzenie ankiety od ankietera- ustalenie z którymi pytaniami respondenci mieli kłopoty, które pytanie były niezrozumiałe/drażliwe

• przeprowadzenie analiz metodologicznych- szuka się statystycznych związków między rozkładami odpowiedzi a czynnikami procesu badawczego, od którego te odpowiedzi nie powinny być uzależnione: wynika badań a płeć ankietera, wyniki badań a sponsor; efekt ankieterki

• analizy weryfikacyjne:

1. weryfikacja zewnętrzna; zestawia się rezultaty badania z rezultatami ustalonymi na innej drodze, którą uznajemy jako pewną; wszelkie rozbieżności traktujemy jako błąd w badaniu

2. weryfikacja wewnętrzna- rezultat badań możemy uznać za prawdziwy jeśli nie budzi zastrzeżenia droga, którą zdobyliśmy informacje, jeśli pytanie zostało zadane w prawdziwy sposób

Przygotowanie materiału do opracowania:

1. przed przystąpieniem do budowy konstrukcji kodowej badacz powinien dysponować lista problemów badawczych

2. w oparciu o listę problemów badawczych należy przygotować listą zmiennych, ważnych dla rozwiązania tych problemów; wyróżniając wartości danej zmiennej określamy stany rzeczy składające się na badane zjawisko

3. dysponując lista zmienny należy ustalić w stosunku do każdej z nich, z którym pytaniem z kwestionariusza jest ono tak powiązane, że odpowiedzi na to pytanie stanowić będą podstawę do ustalenia wartości, jakie ta zmienna może przyjmować

4. sporządzenie listy zmiennych pierwotnych i transformowanych

5. tworzenie klucza kodowego

6. sporządzenie bazy danych

7. kodowanie materiału

8. założenie zbioru danych pierwotnych

9. transformowanie zmiennych

10. wykonanie obliczeń

10.01.2012

Analiza treści:

• treść- zespół znaczeń wyrażanych za pomocą symboli słownych, muzycznych, obrazowych, plastycznych, gestykulacyjnych, które SA przedmiotem samej informacji

Berelson:

• analiza treści (zawartości) jest techniką badawczą służącą do obiektywnego, systematycznego i ilościowego opisu jawnej zawartości komunikatów

• cechy prawidłowo wykonanej analizy:

1. musi uwzględniać tylko syntaktyczne (składniowe) i semantyczne (znaczeniowe) aspekty przekazu

2. musi być obiektywna

3. musi być systematyczna

4. musi być ilościowa

Analizy treści:

• zespół technik badawczych umożliwiających obiektywny, systematyczny i ilościowy opis przejawów ludzkich zachowań, na podstawie którego wnioskuje się o motywacjach i charakterystyce socjologicznej autorów tych przekazów i decyduje się jakie reakcje przekazy te mogą wywołać

• materiałem badawczym w analizie zwartości jest treść i forma przekazu

• przedmiotem badań nie jest jednak przekaz ze względu na samego siebie, ale związki zachodzące między nim a pozostałymi elementami procesu komunikacyjnego

• analizując przekazy i porównując je ze sobą można wyróżnić następujące związki:

• związki między cechami przekazu (forma, treść) a właściwościami (społecznymi/psychologicznymi) nadawcy

• związki między treścią przekazów a rzeczywistością

• związki między treścią i formą przekazów a kanałami komunikacyjnymi

• związki między cechami przekazów a czasem ich powstania i aktualną sytuacją społeczno-polityczną

• związki między cechami przekazów a cechami odbiorców, do których przekaz jest skierowany, bądź którzy są zdolni go zrozumieć i na niego zareagować

• kto?/po co?/w jaki sposób?/dlaczego stworzył komunikat?/dlaczego go odebrał?

Ilościowa analiza treści kładzie nacisk na:

• częstotliwość z jaką wybrane symbole występują

• częstość z jaką dane symbole są przedstawiane: pochlebnie, obojętnie, negatywnie

• intensywność z jaką te symbole występują

Ilościowa analiza treści:

• przeprowadzana na dużych próbach wybranych losowo

• uniwersum jest duże, badacz interesuje się treścią, budową przekazu, a nie jego przesłaniem

• stosuje się sformalizowane kategorie

• bada się raczej proste tematy

• stosuje się metody statystyczne

3 główne fazy analiz zawartości:

1. analiza wstępna

2. wykorzystanie materiału poddawanego badaniu

3. opracowanie wyników zawierające także interpretację i wnioskowanie

Reguły tworzenia korpusu:

1. zasada wyczerpania- należy dotrzeć do wszystkich ustalonych elementów, nawet jeśli SA nieadekwatne, czy trudno dostępne

2. zasada reprezentatywności- najlepiej jeśli próba wybrana jest losowo, ale nie zawsze ten warunek musi być spełniony

3. zasada homogeniczności- wybrany materiał musi być jednorodny (np.: tylko dane pismo, tylko reklamy telewizyjne)

4. zasada trafności- materiał musi być w ten sposób dobrany, aby mógł być adekwatnym źródłem informacji dla przyjętych zadań badawczych

Jednostki analizy:




• litera

• morfem

• wyraz

• sąd

• zdania

• akapit

• postać

• wypowiedź




• jednostki analizy będą tylko wtedy skuteczne, gdy zostaną prawidłowo zdefiniowane, a klucz kategoryzujący odpowiednio zbudowany

Klucz kategoryzujący:

• zawiera kategorie podporządkowane celowi badań, istocie problemu badawczego, wstępnym hipotezom, musza być dostosowane do charakteru badanego materiału

• powinien być:

1. rozłączny i wyczerpujący- każdy element powinien być zaliczony do jednej kategorii, a kategorie te nie powinny się przenikać, a razem powinny wyczerpywać cały zakres kryterium podziału

2. dostosowane do badanego materiału

3. obiektywny i rzetelny- aby badacze nie mieli wątpliwości, gdzie zaklasyfikować dany przekaz

4. powinno go cechować bogactwo, odkrywczość

20

---