Policealne Studium Kompleksowej Ochrony

Przedmiot Kryminalistyka i kryminologia

Tomasz Lewko

Nr Indeksu 217

Zabezpieczenie miejsca zdarzenia przez pracownika ochrony

Praca napisana pod kierunkiem

Mgr Bogdana Czajkowskiego

Białystok 2006

Pragnę wyrazić ogromną wdzięczność mgr B Czajkowskiemu za niezwykle cenne uwagi i wskazówki metodyczne. Chciałbym serdecznie podziękować za wskazanie tematu i opiekę w trakcie pisania pracy.

Wstęp

Podstawowymi obowiązkami pracownika ochrony jest zapewnienie ochrony zdrowia , życia osób oraz bezpieczeństwa mienia powierzonego do ochrony. Jednak , pomimo przywiązywania należytej wagi do stworzenia właściwych, zgodnych z przepisami, warunków może mieć jednak miejsce nieszczęśliwe zdarzenie, jakim jest pożar , akt terrorystyczny, kradzież itp.

Istotne są zatem znajomość obowiązków w związku z takim zdarzeniem i czynności ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.

W rozdziale I zostaną wyjaśnione podstawowe pojęcie zabezpieczenia miejsca zdarzenia , wstępne czynności przy zabezpieczeniu miejsca zdarzenia, postępowanie pracownika ochrony do czasu przybycia na miejsce zdarzenia policji. W tym rozdziale ujęte jest również poruszanie się w miejscu zdarzenia pracowników ochrony oraz współprace z innymi organami.

W rozdziale II jest mowa o pojęciu daktyloskopii czyli o zabezpieczaniu oraz utrwalaniu śladów pozostawionych przez sprawce przestępstwa, na miejscu zdarzenia. Istotna rzeczą jest budowa linii papilarnych, wykonywanie niezbędnych tablic poglądowych przy ekspertyzach i identyfikacjach.

Rozdział III dotyczy realizacji oględzin które spełniają bardzo ważną rolę w procesie dokumentowania. Protokołowanie jest bardzo ważnym etapem w opisywaniu miejsca zdarzenia co za tym idzie sposób wykonywania szkicu, sposobu utrwalenia położenia przedmiotów dowodowych, zabezpieczenia tych że śladów. W tym rozdziale jest również poruszony temat jak ujawnić , gdzie szukać i jak zabezpieczyć, jakim środkiem ślady niewidoczne na pierwszy rzut oka.

Rozdział IV mówi o sposobie ustalania osoby często sprawcy zdarzenia. Często bywa tak iż na miejscu np. pożaru , kradzieży była widziana taka osoba , ważną wskazówka wtedy staje się opisanie wyglądu te osoby , twarzy, ubioru sposobu poruszania się. Sporządzanie rysopisu jest dość pracochłonnym zajęciem, dlatego sporządzane jest etapowo, płeć , wiek , wzrost itd.

W rozdziale V przedstawione są wszelkie kwestie wiążące się z zabezpieczeniem miejsca pożaru. Pożarowi często towarzyszy hałas, stres, niebezpieczeństwo. Rozdział ten rozwija temat o postępowaniu w trakcie pożaru, ewakuacji, postępowaniu podczas gaszenia, usuwaniu osób z miejsca zagrożenia zdrowia i życia. Niezbędna rolą pracownika ochrony jest współpraca z innymi służbami tzn. pomoc w akcji gaśniczej jak i również udzielenie niezbędnych informacji.

Rozdział VI jest poświęcony tematowi wypadku drogowego w którym pracownik ochrony ma obowiązek udzielić niezbędnej pierwszej pomocy. Aby uniknąć następnych ofiar bardzo dużą role odgrywa zabezpieczenie miejsca kolizji pojazdów oraz odpowiedniego oznakowania. Dużą rolę odgrywa rozmowa i postępowanie z poszkodowanymi gdyż oni zazwyczaj pod działaniem emocji mogą wpływać negatywnie na sposób prowadzenia akcji ratowniczej.

W rozdziale VII jest mowa o najniebezpieczniejszym zdarzeniu jakim jest zamach bombowy. Wydarzenia z 11 Września 2001 roku rzuciły jasne światło o nowym zagrożeniu aktem terrorystycznym. Terroryzm od chwili narodzin zmieniał niejednokrotnie swoje oblicze, dostosowując między innymi swoje metody walki do nowych sytuacji. Coraz częściej atakami terrorystycznymi są przypadkowe osoby, przebywające w klubach , hipermarketach itp. W tym rozdziale jest mowa o ogłoszeniu alarmu bombowego w budynkach użyteczności publicznej. Postępowanie i sprawna ewakuacja co ważniejsze bez wszczynanej niszczącej paniki jest bardzo ważnym punktem podczas trwania takiego alarmu oraz do przybycia odpowiednich służb.

Czynnością lub etapem postępowania na miejscu wypadku jest ocena zdarzenia. Oceniając sytuację, należy zadbać najpierw i przede wszystkim o własne bezpieczeństwo, a następnie o bezpieczeństwo poszkodowanego i osób postronnych. Istotnym elementem wstępnego postępowania jest ustalenie, czy istnieje czynnik powodujący zdarzenie lub katastrofę, a więc stwierdzenie, co się stało. Ważnym wynikającym z art. 304 § 2 KPK obowiązkiem każdego, kto znalazł się na miejscu zdarzenia, jest ochrona tego miejsca polegająca głównie na zabezpieczeniu śladów i dowodów przestępstwa przed zniszczeniem, zmianami (zatarciem śladów), przemieszczaniem lub kradzieżą.

Jedynymi okolicznościami usprawiedliwiającymi zwłokę w wykonaniu tego obowiązku jest konieczność udzielenia pierwszej pomocy przedlekarskiej poszkodowanym, w przypadku zagrożenia ich życia czy zdrowia oraz konieczność ratowania wartościowego mienia przed zniszczeniem, zalaniem, kradzieżą lub pożarem.

Często sytuacja wymaga zastosowania zabezpieczenia technicznego polegającego na stworzeniu różnego rodzaju barier mechanicznych np. ogrodzenia miejsca liną, taśmą, ustawienie barier lub znaków ostrzegawczych, co jest obowiązkiem każdego licencjonowanego pracownika ochrony.

Rozdział I Podstawowe czynności zabezpieczające na miejscu zdarzenia.

1. Ochrona miejsca zdarzenia przed zmianami.

Miejsce zdarzenia powinno być szczegółowo przebadane za pomocą wszystkich możliwych środków technicznych i taktycznych, aby dzięki ustaleniom poczynionym w czasie oględzin można było podjąć właściwy kierunek śledztwa.

Wszechstronne badania miejsca zdarzenia, przez które należy rozumieć zespół różnych czynności procesowych, operacyjnych i technicznych mających na celu uzyskanie maksymalnej liczby informacji o zdarzeniu i jego spraw­cy, powinno umożliwić:

ujawnienie i zabezpieczenie śladów pozwalających zidentyfikować sprawcę i narzędzia, którymi się posługiwał, oraz środek lokomocji, którym przybył lub oddalił się z miejsca przestępstwa;

odtworzenie wyglądu sprawcy oraz cech jego osobowości;

zarządzanie pościgu lub poszukiwań;

utrwalanie na potrzeby postępowania przygotowawczego i sądu (w protokole, na planach kryminalistycznych, zdjęciach fotograficznych, na taśmie filmowej lub magnetowi­dowej) ogólnego obrazu miejsca czynności śledczo-operacyjnych,

W toku kryminalistycznego badania miejsca zdarzenia, wykonuje się wiele różnych czynności procesowych i operacyjnych, w wyniku, których uzyskuje się pewną liczbę informacji o zdarzeniu i jego sprawcy. W takim ujęciu pojęcie „kryminalistyczne badanie miejsca zdarzenia" obejmuje:

zabezpieczenie miejsca zdarzenia (zgodnie z art 297 par. 1 pkt 5 kpk.);

kryminalistyczne oględziny miejsca (będące podstawowym elementem kryminalistycznego badania miejsca zdarzenia) złożone z czterech stadiów:

wstępnego, zwanego również ogólno orientacyjnym lub organizacyjnym,

statycznego, obejmującego utrwalenie za pomocą opisu protokolarnego, planów kryminalistycznych i zdjęć fotograficznych zaistniałej sytuacji, a w szczególności rozmieszczenia poszczególnych śladów,

dynamicznego, polegającego na dokładnym poszukiwaniu, ujawnianiu i zabezpie­czaniu śladów kryminalistycznych,

końcowego, stanowiącego logiczne uogólnienie oględzin, służącego bu­dowaniu wersji cząstkowych, a następnie wersji ogólnych na temat zdarzenia i jego sprawcy; przeszukanie terenu przyległego do miejsca zdarzenia i ewentualnie zorganizowanie bezpośredniego pościgu; rekonstrukcję miejsca zdarzenia na podstawie ujawnionych śladów i zebranych in­formacji o zdarzeniu (zasadniczy etap budowania wersji kryminali­stycznych o zdarzeniu i jego sprawcy);

sprawdzenie (w toku eksperymentu kryminalistycznego) wersji i hipotez;

w szczególnych przypadkach powtórne lub kontrolne przeprowadzenie oględzin pod względem prawdziwości poczynionych ustaleń;

zapewnienie dopływu wszelkich informacji z miejsca zdarzenia.

Każdy obywatel, dowiedziawszy się o przestępstwie ściganym z urzędu, ma spo­łeczny obowiązek, a każda instytucja państwowa lub społeczna ma prawny obowią­zek, zawiadomić o tym niezwłocznie prokuratora lub policję. Do czasu przybycia or­ganu powołanego do ścigania przestępstw na miejscu zdarzenia należy -

przedsięwziąć czynności nie cierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia lub zniszczenia śladów i dowodów przestępstwa. Szczególny obowiązek czynnego zabezpieczenia miejsca zda­rzenia spoczywa na funkcjonariuszach resortu spraw wewnętrznych i prokuratury, bez względu na charakter przestępstwa, coraz częściej na pracownikach służb ochrony osób, mienia i usług detektywistycznych.

Każdy pracownik ww. służb zabezpieczających miejsce zdarzenia powinien w razie po­trzeby udzielić natychmiastowej pomocy osobom jej potrzebującym, np. rannym w wyniku przestępstwa a następnie powiadomić odpowiednie służby: pogotowie policji, pogotowie ratunkowe, straż pożarną, pogotowia gazowe, elektrowni, wodociągów, dźwigowe itp.

Do chwili przybycia ekipy oględzinowej, po udzieleniu potrzebującym pierwszej pomo­cy, należy starać się zabezpieczyć ślady, aby uchronić je przed zniszczeniem.

Zgodnie z art 243 kpk. każdy ma prawo, a agent ochrony i detektyw w szczególności, ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po po­pełnieniu przestępstwa i oddać w ręce policji, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości.

Pracownicy służb ochrony osób, mienia i usług detektywistycznych powinni doko­nać pełnego szczegółowego opisu zdarzenia w dzienniku służbowym lub notatniku, a także, jeśli okaże się to możliwe, sporządzić z miejsca zdarzenia szkic lub udokumen­tować je fotograficznie, spisać dane personalne świadków przestępstwa oraz dokonać innych czynności nie cierpiących zwłoki, np. w przypadku zagrożenia obiektu wybu­chem. Po przybyciu policji należy jej przekazać wszystkie ww. informacje.

Każdy funkcjonariusz zabezpieczający miejsce zdarzenia powinien ponadto:

- stwierdzić, jakiego rodzaju zdarzenie zaistniało;

- jeśli jest to możliwe, zatrzymać sprawcę zdarzenia;

- przeprowadzić przeszukanie u osoby zatrzymanej;

- gromadzić informacje od osób przebywających na miejscu zdarzenia.

Do czasu przybycia właściwej grupy śledczo-technicznej funkcjonariusz zabezpieczają­cy miejsce zdarzenia kieruje wszelkimi poczynaniami, na miejscu zaistniałego czynu.

Po przybyciu pracowników delegowanych do badania miejsca zdarzenia zabezpieczają­cy przekazuje im zebrane przez siebie informacje oraz kierownictwo działania. Faza zabezpieczania przechodzi w oględziny kryminalistyczne.

2. Ochrona miejsca zdarzenia przy pomocy środków będących na wyposażeniu osobistym oraz pojazdów służbowych.

Poruszając się po miejscu zdarzenia Pracownik ochrony powinien mieć ochraniacze na butach, a na rękach rękawiczki, należy ocenić wstępną sytuację ustalić rodzaj zdarzenia i możliwy rozwój sytuacji

Przy zabezpieczeniu miejsca zdarzenia należy usunąć wszystkie osoby (fot nr 3) i zabronić im wstępu (łącznie z osobami zobowiązanymi do opieki lub nadzoru nad chro­nionym obszarem).

Należy określić wstępnie obszar występowania śladów, otoczyć teren taśmą

(fot nr1), liną, barierkami, posterunkami (fot nr 2), itp.

Następnie należy zająć się ustaleniem drogi bezpiecznego dostępu (wolno je przekroczyć jedynie podczas akcji ratowania życia, zdrowia lub mienia).

Można zastosować podręczne środki do ochrony śladów (obowiązuje zakaz używania przedmiotów znajdujących się na chronionym miejscu lub w jego pobliżu).Niewolno dotykać ani przenosić żadnych przedmiotów należy zabezpieczyć przedmioty przed dostępem innych osób.

Jeżeli zaistnieje konieczność dotykania przedmiotów, należy użyć ręka­wiczek zachowując ostrożność, rękawiczki także zacierają ślady.

Należy przekazać dyżurnemu jednostki następujące informacje:

- o samodzielnie podjętych działaniach i ich wynikach,

- zakresie dalszych, koniecznych działań,

- potrzebie wsparcia osobowego i technicznego, niezbędnego do ochrony miejsca

zdarzenia, śladów i dowodów rzeczowych.

Obowiązkiem pracownika ochrony jest prowadzenie dokumentacji w notatniku o przebiegu podjętych czynnościach i ich wyników, oraz:

- odnotowane dane ustalonych osób (pokrzywdzonych, sprawców, świadków),

- opis ustalonych okoliczności przestępstwa,

- opisane zmiany które zaszły na miejscu po zdarzeniu,

- opisane wy­konane przez siebie czynności prowadzące do ochrony lub zabezpie­czenia śladów i dowodów rzeczowych.

Bezwzględnie należy odnotować dane obecnych funkcjonariuszy policji, przedstawicieli innych organów i służb oraz numery pojazdów przekraczających granice zabezpieczanego obszaru. Należy odnotować również:

- datę, godzinę, i cel przybycia obecnych osób,

- datę i godzinę opuszczenia przez te osoby miejsca zdarzenia.

Po przybyciu na miejsce zespołu oględzinowego, pracownik ochrony powinien przekazać pisemne informacje kierownikowi zespołu o przebiegu i wynikach podjętych czynności i własnych spostrzeżeń.

Do przybycia rzecznika, oficera prasowego, lub innej osoby uprawnionej do kontaktu z mediami, pracownik ochrony może udzielić jedynie informacji dotyczących ogólnego opisu zdarzenia, bezwzględnie niewolno udzielać informacji mogących służyć do identyfikacji osób ani tez wydawać sądów co do winy uczestników zdarzenia.

Rozdział II Cechy linii papilarnych

1. Pojęcie daktyloskopii

Daktyloskopia, stanowiąca dziś jeden z podstawowych działów techniki kryminalistycznej, poja­wiła się w praktyce śledczej do­piero pod koniec XIX wieku.

Samo słowo „daktyloskopia” jest pochodze­nia greckiego i oznacza „obserwację palców”. W interesującym nas znaczeniu jest to śledze­nie przebiegu listewek skórnych (czyli linii pa­pilarnych) występujących na palcach rąk, dło­niach i stopach człowieka, a następnie porów­nywanie ich z innymi, nadesłanymi do badań. Ciekawostkę stanowi fakt, że już w epoce neo­litu człowiek zwracał uwagę na rysunki linii na swoich dłoniach, co potwierdzają malowidła z tamtego okresu, odnalezione w jaskiniach i grobowcach.

O wadze, jaką ówcześni przykładali do własnych, indywidualnych linii papilarnych, świadczą historyczne znaleziska w Chinach (5000 lat p. n. e.), Iraku (2500 lat p. n. e.) czy w Indiach (VII wiek n. e.). Są to różnego ro­dzaju przedmioty i umowy pisane, na któ­rych pozostawiano odciski palców, potwier­dzające własność rzeczy i mające zarazem cechy aktu prawnego. Mimo tak długiego stosowania odbitek linii papilarnych nikt do końca XIX wieku nie zainteresował się wy­korzystaniem tej wiedzy do indywidualnej identyfikacji osób.

2. Charakterystyka i budowa linii papilarnych

Prace naukowa nad liniami papilarnymi zostały podjęte przełomie XIX i XX wieku Henry Faulds, William Herschel i Francis Galton, stając się prekursorami podstaw dak­tyloskopii. W okresie tym powstały następu­jące zasady:

- niepowtarzalności linii papilarnych

- nie ma dwóch osób z identycznym układem linii papilarnych, dzięki czemu ekspert daktylo­skopii, porównując ślady dowodowe i mate­riał porównawczy, może z całym przekona­niem odpowiedzialnością stwierdzić, że przykładowy ślad linii papilarnych pochodzi od jednej i tej samej osoby.

- nieusuwalności linii papilarnych

- zmiany w wyglądzie linii papilarnych mo­gą być spowodowane tylko i wyłącznie przez głębokie rany, oparzenia lub choro­by organizmu, które także stanowią dodat­kowe cechy charakterystyczne, pomocne w badaniach
- niezmienność linii papilarnych - ukształtowane w okresie płodu linie papilarne pozo­stają niezmienne aż do śmierci i gnilnego roz­kładu ciała. Wraz z rozwojem człowieka wy­miary linii co prawda zmieniają się, lecz za­chowują proporcje, układ i wzajemne rozmieszczenie charakterystycznych cech indywi­dualnych.

Opierając się na tych zasadach, można w sposób prawidłowy i rzetelny przeprowa­dzić stosowne badania i wydać właściwą opi­nię. Konieczne jest jednak prawidłowe zabez­pieczenie śladów linii papilarnych na miejscu zdarzenia oraz pobranie odpowiedniego mate­riału porównawczego zarówno pod względem technicznym, jak i procesowym. Wadliwe, nie­staranne lub nieprofesjonalne wykonywanie zadań związanych z czynnościami kryminali­stycznymi może w konsekwencji spowodować niewykrycie sprawcy przestępstwa.

Wykonujący badania bierze pod uwagę wy­stępujące wzory linii, tzw. minucje, czyli ce­chy charakterystyczne budowy listewek skórnych oraz odległości między nimi. Zakwalifi­kowany do badań ślad powinien cechować się przynajmniej minimalną liczbą cech charakte­rystycznych.

Obecnie brak jest międzynarodowych ustaleń co do, koniecznych do wydania kategorycznej opinii liczby cech. W różnych krajach przyjęte zostały różne kryteria liczby minucji. W Polsce kryterium to wynosi 12 minucji. Reguła 12 cech jest wynikiem sporu z antropome­tryczną identyfikacją człowieka metodą Bertil-lona, która określa 11 wymiarów ciała. W dak­tyloskopii, będącej metodą bezwzględnie do­skonalszą, przyjęto zatem o jedną cechę więcej. W ramach wykonywania badań biegły w swo­jej opinii może posługiwać się tylko i wyłącz­nie trzema rodzajami kategorycznych stwierdzeń:

- ślad linii papilarnych pochodzi od osoby

- ślad linii papilarnych nie pochodzi od osoby

- ślad linii papilarnych nie nadaje się do badań identyfikacyjnych.

Przeprowadzający badania ekspert daktyloskopii jest zobowiązany także do zawarcia w swojej opinii m. in.: imienia i nazwiska, stopnia, specjalności, spra­wozdania i podsumowujących badania wnioski, co określa art 200 kp.k

Należy w związku z tym mieć na uwa­dze, że opinia z przeprowadzonych badań zawsze może stanowić samoistny dowód w procesie karnym, dlatego - wydając opinię w pozytywnej ekspertyzie daktyloskopijnej - przeprowadzający badania musi być pewien swoich wniosków. Tak wykonana ekspertyza pozwala rzeczowo wyjaśnić sposób i metody badań oraz wskazać cechy wspólne śladu dowodo­wego z odbitką porównawczą. Dlatego też wydaje się rzeczą niezbędną wykony­wanie tablic poglądowych przy eksperty­zach identyfikacyjnych, czyli w takich, w których dopasowano ślad linii papilar­nych sprawcy przestępstwa do odbitki na karcie daktyloskopijnej.

Na śladzie dowodowym (fot nr 4) i odbitce po­równawczej (fot nr 5) ekspert wyznacza charakte­rystyczne cechy indywidualne w liczby co najmniej 12 punktów, które następnie numeruje.

Wyznaczone cechy wspólne li­nii papilarnych muszą wspólnie pokry­wać się zarówno pod względem budowy, jak i rozmieszczenia. Materiał poglądowy jest dla samego eksperta potwierdzeniem trafności wydanej opinii.

Rozdział III Miejsce zdarzenia.

1. Oględziny oraz instrumentacja i dokumentowanie miejsca oględzin.

Dokonywane w pierwszej fazie postępowania i maja na celu uzyskanie jak największej ilości informacji o zdarzeniu, a także zabezpieczenie wszelkich śladów i rzeczowych źródeł dowodowych. Oględziny są czynnością składową badania miejsca zdarzenia, czyli zespołu powiązanych działań o charakterze procesowym prowadzących do wyjaśnienia okoliczności zdarzenia i wykrycia sprawców.

Czynności techniczne skupiają się na utrwaleniu wyglądu przedmiotu oględzin i poszukiwaniu, ujawnieniu oraz zabezpieczeniu śladów kryminalistycznych, oraz opracowaniu wstępnej wersji zdarzenia (korygowanej w miarę postępu dochodzenia).

Sprzęt do przeprowadzenia oględzin miejsca zdarzenia może być różnorodny, w zależności od specyfiki tego miejsca i charakteru zdarzenia. Najbardziej typowym sprzętem są walizki śledcze, które mogą  być: walizkami służącymi do przeprowadzania każdej czynności  oględzinowej w różnych sprawach tzw. walizki uniwersalne i walizki specyficzne:

-służące do przeprowadzania tylko pewnego rodzaju czynności,

-oraz wykonywania wszystkich czynności, ale tylko w jednym typie spraw np. walizki do badania wypadków drogowych.

Konieczne jest ,aby przed zabraniem przedmiotów z miejsca zdarzenia zostały one sfotografowane w takim układzie i położeniu jak je znaleziono. Przed zabraniem należy je dokładnie opisać , podając ich stan, cechy charakteru oraz miejsca z których je zabrano. Zgodnie z wymogami sporządzania protokołu, powinno się także podać kto był obecny przy ujawnieniu i zapakowaniu danego przedmiotu, a także podać czas znalezienia i zapakowania przedmiotu. Do badań przedmioty te muszą być doręczone osobiście. Z oględzin miejsca zawsze musi być sporządzony dokładny protokół.

Protokołowanie:

1.Co jest przedmiotem oględzin, kto je wykonuje,  kiedy podjęto czynności.

2.Opis miejsca,

3.Zestaw dowodów- dokładny opis.

Opis śladów musi być zwięzły, jasny, komunikatywny.

Podpis uczestników, należy ich wymienić. Protokołowaniu towarzyszy dokumentacja techniczna.

2. Etapy oględzin oraz zabezpieczenie śladów

Celem oględzin jest znalezienie (wykrycie), ujawnienie i zabezpieczenie poszczegól­nych przedmiotów znajdujących się na miejscu zdarzenia, które mogą służyć jako środki dowodowe w toku postępowania przygotowawczego i sądowego.

Etap wstępny - dokładne zapoznanie się z przedmiotem oględzin, otoczeniem i ich właściwościami. Uściślenie obszaru, zlokalizowanie śladów i dowodów. Określenie wstępnej wersji przebiegu zdarzenia. Oględziny przeprowadzane za pomocą metod obserwacyjnych, utrwalanie ogólnego wyglądu miejsca.

Szczegółowy - główny etap. Szczegółowe oględziny kolejnych fragmentów danego obszaru, przedmiotów, poszukiwanie, ujawnianie, dokumentowanie i zabezpieczanie śladów kryminalistycznych.

Końcowy - kontrola obszaru badanego w celu stwierdzenia ewentualnie pominiętych elementów, zbieranie zabezpieczonych śladów, odczytanie protokołu i porównanie go z dokumentami i ustaleniami. Zbieranie wyników pracy poszczególnych członków grupy dochodzeniowej, zestawienie ich i analiza.

Ślad zabezpieczany musi być trwale oznaczony i zabezpieczony przed uszkodzeniami itp. Opakowanie zewnętrzne musi ochraniać cechy identyfikacyjne śladu przed wpływem czynników zewnętrznych, być trwałe i jednorazowe. Ślad oznacza się tzw. metryczką.
Protokół oględzin uzupełnia się dokumentacją techniczną - fotografią i szkicem.

Fotografia

- zdjęcia ogólno orientacyjne - ogólny obraz obszaru oględzin w szerokiej perspektywie
- zdjęcia szczegółowe - utrwalające obraz konkretnego przedmiotu bądź śladu, jego cechy i ułożenie.

Szkice

Wykonywane, gdy potrzebne jest określenie wymiarów obszaru, przedmiotów i śladów i ich wzajemne ułożenie lub, jeśli w inny sposób nie da się przedstawić obrazu sytuacji (fot nr 6)

- szkic ogólny 1:200, 1:100
- szkic szczegółowy 1:50, 1:10, 1:1
- szkic specjalny - dokumentuje istotne fragmenty obszaru lub obraz śladów nawet 5:1

Przeszukanie

Jest czynnością procesową , jej celem jest:

- odnalezienie ukrywających się osób podejrzanych i ich ujęcie
- znalezienie rzeczy lub śladów stanowiących dowód w sprawie.

3. Oględziny przedmiotów i sposób zabezpieczania śladów.

Oględziny są najważniejszą czynnością procesową. ślady zabezpieczone pod­czas oględzin decydują o wyniku po­stępowania.

Najważniejszym celem oględzin jest więc ujawnienie i zabezpieczenie śladów kryminali­stycznych.

Bardzo istotną grupą śladów są przedmioty. Zwracamy uwagę, że są to nośniki szczególnie ważnych śladów, biologicznych, daktyloskopij­nych i mechanoskopijnych. Prawidłowe ich za­bezpieczenie pozwala na przeprowadzenie wszechstronnych badań kryminalistycznych, wynikiem których może być bezpośrednia iden­tyfikacja sprawcy.

Widoczne ślady daktyloskopijne zabezpiecza­my:

■ w całości,

■ z podłożem,

■ poprzez zebranie z podłoża,

■ poprzez sfotografowanie.

Zdjęcia należy wykonywać zgodnie z zasada­mi fotografii kryminalistycznej, starając się przedstawić miejsce zdarzenia oraz ujawnione ślady i przedmioty „od ogółu, do szczegółu”, służą temu następujące rodzaje fotografii:

-zdjęcia ogólne (orientacyjne), obrazujące miejsce zdarzenia wraz z otoczeniem, pozwalające zorientować to miejsce w terenie,

-zdjęcia sytuacyjne, przedstawiające dokład­nie wygląd miejsca zdarzenia,

-zdjęcia fragmentaryczne, służą do utrwale­nia wyglądu najważniejszych fragmentów miej­sca zdarzenia, położenia i wzajemnego usytu­owania śladów,

-zdjęcia szczegółowe, przedstawiają pojedyn­cze ślady lub ich fragmenty, wygląd i cechy ujaw­nionych przedmiotów oraz śladów.

Ślady niewidoczne będziemy ujawniać i za­bezpieczać na gładkich i nie chłonnych podło­żach przy pomocy podstawowych proszków i fo­lii daktyloskopijnych (argentorat, proszek ferro­magnetyczny, folia daktyloskopijna czarna i prze­zroczysta).

Podczas ujawniania i zabezpieczania śladów ko­niecznie trzeba mieć na dłoniach rękawiczki. Bez nich nie wolno dotykać żadnych przedmiotów.

Sporządzając protokół oględzin należy opisać wygląd i usytuowanie zabezpieczonych przed­miotów oraz metody użyte do ujawnienia niewi­docznych śladów, sposób ich zabezpieczenia. ślady należy numerować kolejno.

Jeśli podczas oględzin nie ujawnimy śladów, w protokole należy opisać metody użyte do ujawniania, miejsca gdzie podejmowano próby ujawniania oraz wynik podjętych czynności.

Protokół oględzin musi być podpisany przez wszystkich uczestników czynności oraz osoby obecne.

Za pomocą proszku daktyloskopijnego ujawniamy ślady na karoserii samochodu w spodziewanych miejscach: lakierowane blachy, szyby i lusterka (fot nr 7).

Jeżeli nie ujawnisz śladów opisz w protokole, jakim proszkiem i w których miejscach podjęto próby ujawnienia śladów dodając iż śladów nie ujawniono.

Należy pamiętać że głównym celem jest ujawnienie śladów sprawcy. Szukaj śladów w przypuszczalnych miejscach jego działania. Należy Zabezpieczać narzędzia i przedmioty, porzucone lub zgubione przez sprawcę( Fot nr 8). Przy zabezpieczaniu śladów należy używać rękawiczek (fot nr 9).

Wchodząc na miejsce zdarzenia, należy ocenić je wzrokowo, na podłożu mogą znajdować się ślady i przedmioty, które należy chronić przed zniszczeniem lub zadeptaniem do czasu rozpoczęcia oględzin.

Przykładowy dowód choć błahy może posiadać wiele drogocennych śladów np. odciski palców, czerwieni wargowej itp.

Do zabezpieczenia można użyć podręcznych materiałów co zabezpieczy go przed zapyleniem piaskiem lub zgubieniem (fot nr 10)

Aby zabezpieczyć odcisk śladu można posłużyć się folią co zapobiega zadeptaniu lub zdmuchnięciu śladu przez wiatr.

W celu zabezpieczenia śladów niewolono posługiwać się materiałami znalezionymi na miejscu zdarzenia.

4. Oględziny osób.

Są to z reguły oględziny osoby podejrzanej względnie podejrzanego albo osoby pokrzywdzonego. Zgodnie z k.p.k-art.74p.2, jeżeli jest to potrzebne dla celów dowodowych podejrzany ma obowiązek poddania się oględzinom ciała. Również jeżeli jest to konieczne dla celów dowodowych można także świadka poddać za jego zgodą, oględzinom ciała. Natomiast pokrzywdzony nie może się sprzeciwić takiej czynności jeżeli karalność czynu zależy od stanu jego zdrowia.

Celem procesowych oględzin osoby jest jej identyfikacja oraz wykrycie na jej ciele lub odzieży śladów zdarzenia.

Przedmiotem jest powierzchnia ciała człowieka oraz jego odzież, w której znajduje się aktualnie, względnie w której znajdował się w chwili zdarzenia. Oględziny ciała powinny być dokonane przez osobę tej samej płci. W tych oględzinach wskazany jest udział biegłego medyka sądowego. Zazwyczaj ocena  oględzin bywa możliwa dopiero po ekspertyzie. Jest to czynność, której przebieg jest protokołowany i możliwe jest także wzbogacenie tej dokumentacji środkami utrwalającymi obraz.

Reasumując: jest to czynność procesowa i zarazem kryminalistyczna, polegająca na bezpośrednim poznaniu zmysłowym właściwości ciała i odzieży na miejscu zdarzenia, innym miejscu np. w siedzibie organu procesowego lub instytucie , zakładzie naukowym.

Rozdział IV Portret pamięciowy

1. Zasady sporządzania rysopisu.

Wszechstronne badanie miejsca przestępstwa, analiza przeprowa­dzona na podstawie śladów kryminalistycznych, ustalenie czasu popełnienia przestępstwa, motywów działania sprawcy oraz stosowanych przez niego metod, mogą dostarczyć istotnych informacji umożliwiających ustalenie nie­których cech wyglądu sprawcy oraz jego osobowości. Często sprawca widziany jest na miejscu przestępstwa przez osoby przypadkowe (np. przechodniów) lub przez osoby, któ­rym powierzono zabezpieczenie mienia (dozorców, stróżów), bądź wykonujące pracę wy­magającą kontaktowania się z wieloma ludźmi, np. konduktorzy czy taksówkarze, szatnia­rze i kelnerzy. Częściej niż w trakcie popełniania czynu i przez większą liczbę osób sprawca bywa widziany przed lub po jego dokonaniu. Zadaniem policji jest ustalenie za pomocą wszystkich możliwych metod i środków, świadków, którzy widzieli sprawcę, (współsprawcę lub pomocnika) dokonanego czynu przestępnego. Im więcej uda się znaleźć takich osób, tym większa będzie szansa właściwego określenia cech morfologiczno-psychicznych sprawcy, a w konsekwencji - odtworze­nia jego wyglądu i zidentyfikowania. Odszukanie świadków, którzy widzieli poszukiwaną osobę, lecz jej nie znają, nie rozwiązuje problemu ustalenia tożsamości sprawcy. Istotne informacje dotyczące wyglądu osoby poszukiwanej należy, utrwalić za pomocą rysopisu lub odtworzo­nego wyglądu, aby mogły być podjęte poszukiwania - przez określoną jednostkę lub cały aparat policji - lokalne lub ogólnokrajo­we. Potrzebna jest umiejętność posługiwania się przez wszystkich funkcjonariuszy policji i obywateli ujednoliconym i jednoznacznym nazewnictwem słowno-opisowym poszczególnych części ciała ludzkiego, a przede wszystkim - twarzy. Pożądane aby społeczeństwo znało przyjętą przez organy ścigania nomenklaturę opisową.

We Francji Centralna Służba Identyfikacji Śledczej opracowała specjalne formularze zawierające jednolite wskazówki dotyczące zbierania i porównywania cech charaktery­stycznych człowieka. Francuskie Krajowe Biuro Interpolu opublikowało je w celu szkolenia personelu instytucji, które w pracy kontaktowały się z dużą liczbą ludzi, i ich spostrzeżenia mogły się przyczynić do powodzenia działań poszukiwawczych. Formularze te dzielą się na 5 działów:

-charakterystyka ogólna,

-uproszczony opis twarzy,

-odzież,

-broń,

-środki transportu.

Terenowi funkcjonariusze policji przesyłają wypełnione formularze do Centralnej Dy­rekcji Policji Śledczej, gdzie na ich podstawie ustala się powiązania między poszczegól­nymi sprawcami i opracowuje ich rysopisy.

Stosowanie portretu pamięciowego sprawcy - na który składa się suma zapamiętanych cech osoby widzianej - sprowadza się w praktyce do rozpoznawania osób na podstawie opisu ich wyglądu, sporządzonego za pomocą ujednoliconej nomenklatury poszczególnych elementów ciała ludzkiego, garderoby oraz właściwości ruchowych.

O ile każdy człowiek pozbawiony cech natury patologicznej składa się z tych samych części ciała, o tyle poszczególne elementy ciała w sposób istotny różnią się od siebie, np. nie ma dwóch identycznych układów linii papilarnych

Duże zróżnicowanie stwierdza się w zakresie wielkości i kształtu poszczególnych ele­mentów twarzy oraz wzajemnego ich rozmieszczenia. To właśnie zróżnicowanie pozwala na odróżnienie jednych ludzi od drugich, na indywidualizowanie człowieka.

Nawyk czynnego przyglądania się ludziom w celu utrwalenia ich wyglądu i wychwytywania cech indywidualnych powinien na pewno wykonać zawsze funkcjonariusz policji, a także obywatel, w stosunku do tych osób, które nie kwalifikują się jeszcze do wylegitymowania, ale z różnych względów wydają się stanowić osoby podej­rzewane.

Znajomość metody portretu pamięciowego:

pozwała na prawidłowe i szybkie sporządzenie przez funkcjonariuszy policji, agen­tów ochrony i detektywów, ujednoliconych rysopisów i jednoznaczne ich rozumienie,

podnosi spostrzegawczość i umiejętność rozpoznawania osób,

wyrabia zmysł obserwacyjny, nieodzowny w pracy patrolowej, inwigilacyjnej i pości­gowej,

ułatwia (podczas poszukiwań) eliminowanie osób niepodobnych, przy równoczesnym koncentrowaniu uwagi na tych, które są zbliżone wyglądem do osoby poszukiwanej,

pozwała ustalić, na podstawie porównywania rysopisów, czy zeznający widzieli tę samą osobę,

stwarza możliwość odtworzenia wyglądu osoby na podstawie zeznań świadków.

W portrecie pamięciowym wyróżnione są cechy morfologiczne (o charakterze statycz­nym i dynamicznym) oraz psychosomatyczne. Pierwsze dotyczą ogólnego wyglądu osoby oraz poszczególnych elementów ciała, jego motoryki (poruszania się), drugie - sposobu bycia, postępowania oraz zachowania w określonych okolicznościach.

Ze względu na proces zapominania, aby portret można było udostępnić społeczeństwu, należy przedstawić go w formie opisowej - w postaci rysopisu oraz w formie portretu graficznego czy fotogra­ficznego.

Przed przystąpieniem do sporządzania rysopisu należy ustalić wartość dowodową świadka, czy stwierdzenia jego są obiektywne,

a) Przez uzyskanie następujących danych:

● nazwisko i imię,

● data urodzenia,

● miejsce zamieszkania,

● wykształcenie,

b) ewentualne zdolności rysunkowe,

czy świadek był karany; kiedy, za dokonanie jakich czynów,

w jakiej sytuacji widział osobę podejrzaną:

- kiedy (data, godzina),

- z jakiej odległości,

- przy jakim oświetleniu,

c) czy świadek rozpoznałby podejrzanego bez względu na zmianę ubrania,

d) czy świadek jedynie przypuszcza, że rozpoznałby podejrzanego,

e) czy świadek jest zdolny do prawidłowego postrzegania (tzn. czy nie ma istot­nych wad wzroku albo trudności w zakresie kojarzenia taktów),

f) jaki był jego stosunek emocjonalny podczas zdarzenia (czy np. był ofiarą zajścia),

g) czy świadek widział już kiedykolwiek podejrzaną osobę,

h) czy na temat określonego zdarzenia dyskutował z innymi osobami, zasięgał opinii dotyczącej wyglądu podejrzanego,

i) stopień zaawansowania świadka w sprawie np. niechętny z powodu braku czasu, obawia się późniejszego uczestnictwa w sprawie itp.

Wymienione dane mają obowiązek uzyskać pracownicy organów ścigania, sporządzający rysopisy według zeznań świadków w toku prowadzonego dochodzenia. Pod­czas sporządzania rysopisu, należy zwracać uwagę na wymienione poniżej cechy ze­wnętrzne (zwane statycznymi) i właściwości ruchowe (cechy dynamiczne) osoby opisywanej oraz możliwe do ustalenia cechy psychofizyczne.

Cech, których świadek nie dostrzegł, lub nie zapamiętał, nie należy wymuszać podczas zeznań albo też uzupełniać samemu, gdyż mogłoby to mieć ujemny wpływ na czynności poszukiwawczo-rozpoznawcze, Aby świadek nie zapomniał portretu pamięciowego sprawcy, sporządzany jest rysopis.

2. Zasady sporządzania rysopisu układu chronologiczno-merytorycznego.

Określenie płci z zasady nie nastręcza trudności. Wątpliwości mogą jedynie wystąpić w przypadku nietypowego dla określonej płci uczesania lub ubrania albo, gdy mamy do czynienia z celową charakteryzacją, która poważnie utrudnia rozpoznanie.

Płeć:

- mężczyzna,

- kobieta.

W i e k.

Sporządzając rysopis należy podać przypuszczalny wiek osoby, stosując, w miarę możliwości, sprecyzowane określenia: np. około 20 lat lub od-do (np. od 20 do 25lat), albo też podać rok urodzenia (jest to możliwe tylko w przypadku dysponowania szczegółowymi danymi). Jedynie w wyjątkowych wypadkach można stosować określenia ogólne: dziecko, chłopiec, dziewczyna, osoba dorosła płci męskiej lub żeńskiej, w wieku średnim, starzec, staruszka.

W z r o s t

Należy podać w przybliżeniu, np. 170 cm lub od-do (np. od 170 do 175cm). Tylko w szczególnych przypadkach można stosować określenia ogólne: bardzo mały, mały, średni, wysoki, bardzo wysoki.

Budowa ciała (sylwetka).

Według ewidencji kryminalno-rozpoznawczej rozróżnia się sylwetkę:

- wątłą,

-szczupłą, średnią, krępą, otyłą

Ponadto istnieje wiele różnych podziałów ludzi na typy konstytucjonalne, tzn. na osoby o charakterystycznym zespole cech, które to typy stanowią wzorce do opisu ciała ludzkiego.

Wyróżniane są typy:

asteniczny - charakteryzujący się lekką budową i nadmiernym wydłużeniem po­szczególnych części ciała;

normosteniczny - cechujący się proporcjonalną budową;

hypersteniczny - przeciwstawny do astenicznego, o skróconych wymiarach podłuż­nych w stosunku do wymiarów poprzecznych.

Do określenia budowy ciała może być również zastosowana typologia antropologiczna. Gatunek homo sapiens dzielony jest na trzy odmiany: białą, żółtą i czarną. Odmiany nato­miast dzielone są na rasy i typy mieszane. Tak na przykład w Europie wyróżnia się nastę­pujące rasy: nordyczną, laponoidalną, armenoidalną, śródziemnomorską oraz typy miesza­ne: dynarski, alpejski, sublaponoidalny, północno-zachodni, literalny i subnordyczny. Do najczęściej występujących w Polsce należą osobnicy rasy nordycznej - 42,3% (osobnicy wysocy, o jasnych, falistych włosach, niebieskich oczach, wydłużonym kształcie głowy, długiej i wąskiej twarzy, wąskim nosie), rasy laponoidalnej - 31,1% (osobnicy ni­scy o ciemnych, prostych włosach, ciemnych oczach, okrągłym kształcie głowy, szerokiej twarzy z wystającym łukiem jarzmowym i szerokim nosie), rasy śródziemnomorskiej -11,9% (osobnicy niscy o wydłużonej głowie, dość szerokim czole i wąskiej potylicy, dłu­giej wąskiej twarzy oraz wąskim nosie) i rasy armenoidalnej 7,3% (osobnicy dość wysocy, a czarnych oczach, wysokiej głowie z płaską potylicą, dość wydłużonej twarzy, o dużym, często wypukłym i wąskim nosie). Ze względu na migracje ludności, i proces wymieszania się ras i odmian, możemy twierdzić, że dana osoba zawiera przewagę określonego kompo­nentu rasowego.

Włosy.

Według ewidencji kryminalno-rozpoznawczej rozróżnia się kolory wło­sów: rude, kasztanowate, jasnoblond, średnioblond, ciemnoblond, szatyn, brunet, siwe, szpakowate. Do oznaczenia barwy włosów stosowana jest skala barwy Fischer-Sallera, złożona z 30 pęczków włosów oznaczonych literami od A do Y (włosy: A-E jasnoblond, F-L blond, M-O ciemnoblond, P-T szatyn, U-Y brunet oraz I-VI rude), W zależności od uczesania włosy różnicowane są na: uczesane z przedziałkiem, uczesane do góry, krótkie (przycięte na jeża), uczesane do dołu, na bok (prawy, lewy), faliste, kędzierzawe, proste, zaplecione w warkocze, upięte w kok.

Zarost.

Na zarost osoby opisywanej mogą się składać: wąsy, broda, bokobrody. Znaki szczególne owłosienia głowy: łysina czołowa, łysina tonsurowa, łysina półpełna, łysina pełna, głowa ogolona, łysienie w place, włosy farbowane, peruka.

Twarz.

Według nomenklatury kryminalno-rozpoznawczej rozróżnia się twarze: pociągłe, owalne, chude, drobne, pełne, tłuste, z wystającymi kośćmi policzkowymi,

H. Poch i A. Weniger wyróżnili 10 typów twarzy o następujących zarysach: elipsowatym, owalnym, jajowatym, okrągłym, prostokątnym, kwadratowym, romboidalnym, trapezoidalnym, trapezu odwróconego i pięciokątnym. W zależności od wysokości i ukształtowania czaszki rozróżnia się głowy: wysokie, ni­skie spiczaste, o cofniętej potylicy, z płaskim tyłem oraz z zaznaczonym guzem potylicz­nym. Rozróżnia się kolory twarzy: czerstwa, śniada, blada. Ponadto u ludności Polski rozróżniany jest podział koloru twarzy na: biały, żółtawy, rumiany. Rozróżniane są na twarzy następujące znaki szczególne: blizny, krosty, planty, piegi, pieprzyki, ślady po ospie, tatuaże, brodawki, guzy, zagłębienia.

Czoło.

Rozróżnia się czoło: wysokie, średnie, niskie, też: szerokie, wąskie, wypukłe, pionowe, cofnięte.

Oczy.

Podział oczu według kolo­ru, położenia oraz znaków szczególnych wyróżniono oczy: jasne (niebieskie, zielone, sza­tę), ciemne (orzechowo-brunatne, ciemnobrązowe, czarno-brązowe), wpadnięte, normalnie osadzone, wypukłe. Wyróżnia się osoby, noszące okulary, opaskę na oku, u których wystę­puje tik nerwowy oka, mające bielmo albo protezę prawego lub lewego oka itp. Według ich wielkości: duże, średnie, małe oraz na podstawie kształtu szpary ocznej (wrzecionowata, migdałowata, półksiężycowata) i usta­wienia osi podłużnej szpary ocznej (pozioma, skośna na zewnątrz, ku dołowi lub ku gó­rze). Barwa oczu określana jest przez porównanie jej z wzorcową skalą barwy protez ocznych. Najczęściej używana jest skala R. Martina, składająca się z 16 protez ocznych ułożonych od barwy najciemniejszej do najjaśniejszej.

Brwi i powieki.

Brwi, powieki i rzęsy tworzą zewnętrzną oprawę oka Wyróżniane są następujące ich rodzaje: przymknięte po­wieki (wąska szczelina oczna), górne powieki obwisłe, dolne powieki workowate, zro­śnięte brwi, brak rzęs. Brwi pod względem kształtu dzielone są na: proste, łukowate i skośne (kącik zewnętrz­ny może być ustawiony względem wewnętrznego na tej samej prostej, wyżej lub niżej), W zależności od obfitości włosów mogą być brwi cienkie lub grube. Duży wpływ na kształt oka mają powieki, może występować fałda mniej lub bardziej nawisająca.

Nos.

Podział nosa według wielkości, kształtu grzbietu, koloru, podstawy oraz znaków szczególnych i wyróżniono no­sy: duże, średnie, małe, wklęsłe, prostolinijne, wypukłe (garbate), o kolorze typowym, czerwone, sine, zadarte do góry, ze śladami blizn, skrzywione, mające ubytki. Rozróżniane są takie cechy, jak: zagłębienie nasady nosowej, profil nosa, zakończenie, ukształtowanie podstawy, stopień wystawania nosa, szerokość nosa, ukształ­towanie otworów nosowych.

Uszy

według wielkości, położenia oraz znaków szczególnych i wyróżniono uszy: duże, średnie, małe, odstające, typowe (normalne), przylegające, z widoczną wadą małżowiny usznej, zniekształcone i z ubytkami. Ucho zewnętrzne, w najogólniejszym zarysie, może mieć kształt trójkątny, prostokątny, owalny lub okrągły. Świadkowie, z zasady, najrzadziej zapamiętują szczegóły dotyczące ukształtowania ucha.

Usta.

Na kształt ust mają wpływ wargi, które - podzielone zostały na: grube, średnie, cienkie; ponadto usta, ze względu na szczególny układ warg, mogą mieć: wystającą wargę górną, wystającą wargę dolną, bruzdę na wardze. Najczęściej stosowany jest podział warg na: wąskie, średnie, grube, bardzo grube (wywinięte). Szpara ustna może być: wąska, średnia i szeroka oraz ułożona poziomo lub skośnie, a kąciki ust mogą być skierowane ku górze lub ku dołowi.

Uzębienie.

W zasadzie na temat uzębienia świadkowie mogą powiedzieć coś tylko wtedy, gdy widzieli sprawcę z bliska. Formuła uzębienia dorosłego człowieka przedstawia się następująco: 2.1.2.3… (od środka na zewnątrz występują; 2 siekacze,1 kieł, 2 zęby przedtrzonowe i 3 trzonowe). - Zęby: wystające z widocznymi brakami, sztuczne - wykonane z białego lub żółtego metalu i protezy w szczę­ce górnej lub dolnej.

Broda.

Broda bywa: wysunięta do przodu (prognatyczna), pionowa mezognatyczna), cofnięta (ortognatyczna), z wyraźną bruzdą z wyraźnym dołkiem. Może mieć różny kształt: trójkątny, prostokątny, spiczasty itp., U mężczyzny bywa po­kryta zarostem lub wygolona.

Szyja.

Szyja może być długa, typowa, krótka, gruba, cienka, z uwydatnioną chrząstką krtaniową, z „wolem" wywołanym tarczycą, Na szyi mogą występować: blizny, plamy, brodawki i guzy.

Kończyny górne.

Kończyna górna składa się z ramienia, przedramienia i dłoni z palcami. W stosunku do ogólnej budowy ciała kończyny górne mogą być długie, krótkie, cienkie lub grube. Na ręce prawej i lewej są wyszczególnione: blizny, plamy, brodawki, tatuaże(Np. na ramieniu, przedramieniu, dłoni), a także brak ręki, brak dłoni, palce - zniekształcone, zrośnięte itp.

Kończyny dolne.

Kończyna dolna składa się z: uda, goleni (podudzia), stopy z palcami. Kończyny dolne w stosunku do ogólnej budowy ciała mogą być długie, cienkie, grube, krótkie. Mogą występować: blizny, plamy, guzy, brodawki, żylaki, tatuaże, zniekształcenia oraz przypadki usztywnienia nogi, ubytki i protezy, a ponadto można stwierdzić pałąkowatość oraz tzw. iksowatość.

Chód.

Chód można najogólniej określić jako energiczny (szybki) i powolny. Rozróżnia się nietypowe sposoby poruszania się osób, takie jak: utykanie, powłóczenie nogami, chodzenie za pomocą laski, kuli.

Rozmiar obuwia -we­dług numeracji: angielskiej, francuskiej oraz metrycznej. Dane o rozmiarach obuwia mogą mieć ważne znaczenie dla wnioskowania na podstawie śladów spodów obuwia, tzw. ścież­ki chodu, o wzroście, o budowie, a nawet o wieku poszukiwanej osoby, której ślady ujaw­niono, np. podczas kryminalistycznych oględzin miejsca zdarzenia.

Głos,

mowa - rozróżnia się głos: wysoki (piskliwy), niski (basowy, gruby), chrapliwy, a ponadto wady wymowy: seplenienie, jąka­nie się i pewne cechy szczególne wymowy, charakterystyczne wymawianie niektórych liter, używanie akcentu charakterystycznego dla obcokrajowców.

Ubranie.

W trakcie opisywania osoby należałoby podać rodzaj i wygląd: nakry­cia głowy (np. czapka, kapelusz, beret), okrycia górnego (np. marynarka, bluza, sweter, kamizelka, podkoszulek, krawat), spodni, butów, rękawiczek,

Omawiając poszczególne części garderoby, należy podać rodzaj tworzywa, z jakiego zostały wykonane oraz kolor materiału, W ewidencji kryminalnej dokonano podziału ubrań na: eleganckie, schludne, niedbałe, niechlujne.

Umiejętności i nawyki

wy­mieniono tylko niektóre nabyte umiejętności, takie jak: gry na instrumentach muzycznych, gry hazardowe w karty, inne gry hazardowe, prowadzenie pojazdów samochodowych, znajomość języków obcych,

Znaki szczególne.

Znaki szczególne to wrodzone lub nabyte odchylenia od normy, występujące w budowie ciała lub w czynnościach poszczególnych części ciała, ta­kie jak: deformacje tułowia, głowy oraz kończyn, brak palców lub występowanie palców nadliczbowych, szramy po ranach, wady wzroku, tik nerwowy, tzw. znamiona zawodowe itp.

Pozostawione ślady.

Ślady mogą być wymienione w formie opisowej lub według przyjętej nomenklatury kryminalistycznej (daktyloskopijne, dokumentów, spodów obuwia lub środków transportu, mechanoskopijne, biologiczne, fizykochemiczne, antropologiczne, broni palnej, odorologiczne itp.).

Inne

dane umożliwiające rozpoznanie - to specyficzne cechy natury anatomiczno-morfologicznej lub fizjologiczno-psychicznej (wrodzone lub nabyte), które z uwagi na swoją indywidualność po­zwalają rozpoznać poszukiwaną osobą.

W trakcie poszukiwań prowadzonych na skalę krajową do informacji publicznej podaje się jedynie cechy podstawowe, wybrane z bardzo wielu szczegółowych cech poszukiwanej osoby, a zatem te, które są najbardziej pewne (np. potwierdziło je kilku świadków).

3. Metody odtwarzania wyglądu osoby (sprawcy) na podstawie zeznań świadków.

Dotychczasowa praktyka kryminalistyczna wykazuje, że wyobrażenie wyglądu podej­rzanej osoby na podstawie sporządzonego rysopisu nastręcza trudności, ponieważ nie każ­dy potrafi w odpowiednio szybkim czasie „ułożyć" w pamięci dane elementy twarzy w konkretny portret, dlatego też sporządza się dodatkowo graficzny lub fotograficzny portret osoby poszukiwanej. Doświadczenia wykazują, że słowne opisy cech zewnętrznych jednej i tej samej osoby, dokonane przez kilku świadków, często różnią się między sobą. Wynika to miedzy innymi z rozbieżności w nazewnictwie stosowanym przez osoby przekazujące rysopis. Portret osoby poszukiwanej, opracowany na podstawie danych przekazanych przez świadków, może mieć liczne odstępstwa od faktycznego wyglądu twarzy tej osoby, z uwa­gi na możliwość subiektywnej interpretacji cech. Sprawia to szczególne utrudnienia eks­pertowi odtwarzającemu portret osoby poszukiwanej. O wyglądzie twarzy decydują przede wszystkim takie elementy, jak: oczy, usta, nos i kształt twarzy. Prowadzone są badania nad przekształceniem opisu słownego w portret - z udziałem świadka i jego odpowiednich korekt Na podstawie wieloletnich badań i doświadczeń wprowadzono do praktyki kryminalistycznej kilka skutecznych metod odtwarzania wyglądu osoby na podstawie zeznań świad­ków. Do najczęściej stosowanych metod należą:

a. Metoda graficzna (rysunkowa)

Odtwarzanie wyglądu za pomocą tej metody polega na rysowaniu przez doświadczone­go grafika (najlepiej plastyka z przygotowaniem kryminalistycznym) portretu osoby poszu­kiwanej na podstawie zeznań świadków.

Odtwarzający rysuje najpierw kontury głowy, a następnie nanosi poszczególne elemen­ty, które ściśle według zeznań świadka upodabnia do zapamiętanego przez zeznającego wyglądu twarzy czy nawet zapamiętanej sylwetki. Technika dała dobre rezultaty. Wielokrotnie uzyskano, bowiem prawdopodobieństwo wykonanych portretów rysunkowych do faktycznego wyglądu ujętych sprawców.

b. Metoda fotomontażu

Wymieniona technika polega na pokazywaniu świadkowi, po uprzednim sporządzeniu rysopisu, dużej liczby zdjęć osobników tej samej płci, w określonej kategorii wieku, przed­stawiających podobne typy konstytucjonalne i antropologiczne.

Świadek na poszczególnych zdjęciach wskazuje elementy twarzy (oczy, usta, nos, czoło, włosy, brodę itp.) najbardziej podobne do tych, jakie, jego zdaniem, ma osoba poszukiwa­na. Ekspert z wybranych elementów montuje wstępną wersję portretu osobnika poszuki­wanego, a następnie robi korektę według zeznań świadka, w celu uzyskania zadowalające­go podobieństwa do osoby poszukiwanej.

c. Metoda portretu składanego (za pomocą IRK-II)

Za pomocą metody graficznej może odtworzyć wygląd osoby poszukiwanej jedynie ar­tysta plastyk z przygotowaniem kryminalistycznym, a metoda fotomontażu, polegająca na wyszukiwaniu elementów twarzy z wielu zdjęć, powoduje zatarcie u świadka portretu pa­mięciowego poszukiwanej osoby. Ponadto organom policji w poszczególnych państwach chodziło o to, aby czynność odtwarzania można było stosować powszechnie, w sposób ujednolicony i, w miarę możliwości, obiektywny. Chodziło wiec o znalezienie metody od­powiadającej powyższym wymaganiom, którą mógłby posługiwać się odpowiednio prze­szkolony funkcjonariusz policji. W związku z tym opracowywane są w różnych państwach liczne techniki, z których, jak dotychczas, za najlepszą uznawana jest metoda portretu składanego Identi-Kit (zbiór poszczególnych elementów twarzy ludzkiej (narysowanych na przezroczystych foliach przystosowanych do montażu), sklasyfikowanych według specjalnego systemu.)

Technika powyższa jest graficznym rozwinięciem portretu pamięciowego według da­nych z rysopisu. Polega na tym, że świadek wybiera z dużej liczby możliwych wersji po­szczególnych elementów twarzy te, które, jego zdaniem, są najbardziej podobne do wyglą­du osoby poszukiwanej

d. Metoda rzeźbiarsko-plastyczna

Dysponując odtworzonym wyglądem, uzyskanym za pomocą jednej z wymienionych metod, można płaski portret rysunkowy uplastycznić przez wykonanie rzeźby głowy, wmontowanie protez ocznych i założenie odpowiedniej peruki oraz dokonanie pełnej cha­rakteryzacji modela. Do wykonania tych czynności niezbędna jest długa współpraca ze świadkami. Ze względu na czasochłonność i kosztowność metoda ta nie znalazła szerszego zasto­sowania w praktyce.

e. Metody automatyczne (komputerowe)

Odtwarzanie wyglądu za pomocą metod automatycznych, najogólniej rzecz biorąc, po­lega na uzyskiwaniu portretu osoby poszukiwanej za pomocą nakładania na siebie po­szczególnych elementów twarzy (tak jak przy metodzie IRK-II) z tym zastrzeżeniem, że dokonuje się tego nie ręcznie, jak to ma miejsce w przypadku IRK.-II, lecz automatycznie -przez ich rzutowanie na ekran monitora specjalnej aparatury. Tak działa wyprodukowany w USA „MIMIC", system „Foto-Fit" opracowany w Wielkiej Brytanii, metody JWK" i „AFRAID" opracowane w Niemczech, system „Sigma Iris" wdrożony w Austrii.

Odtwarzając wygląd metodą komputerową w celu wybrania najbardziej optymalnego portretu istnieje możliwość jednoczesnego zestawienia na monitorze wykonanych warian­tów czy wersji wyglądu twarzy i przez montaż wykonania portretu sprawcy uznanego za najdoskonalszy. Bezpośrednio z pamięci komputera obraz może być przesłany na dowolną odległość za pomocą łączy telefonicznych. Nasycenie wykonanego portretu ce­chami szczegółowymi (indywidualizującymi sprawcę) zależne jest głównie od liczby i ja­kości informacji podawanych przez świadka.

f. Metoda mieszana

Łączy w sobie elementy metod już wymienionych - najczęściej metody portretu składa­nego, fotomontażu i metody kompozycyjnej oraz rysunkowej. Bazę dla portretów stanowią elementy wykonane techniką fotograficzną lub graficzną. Technika rysunkowa stosowana jest w tej metodzie najczęściej do uzupełnienia portretu, np. dorysowania charakterystycz­nych brwi, wąsów, okularów itp. Metoda ta pozwala na uzyskanie w portrecie efektu plastycznej twarzy, a przez to - uszczegółowienie sporządzonego portretu. Stosowanie tej metody ,jest możliwe przy zeznaniach składanych przez tzw. mocnych świadków, którzy dobrze zapamiętali wygląd sprawcy. Rysunek lub portret składany pozwala na uściślenie kierunku poszukiwań, dalszą czynność stanowi rozpoznanie konkretnej osoby przez świadków.

Rozdział V Ewakuacja i zabezpieczenie na miejscu pożaru.

1. Pasywne zabezpieczenie miejsca pożaru.

Czynnością wstępną w razie pożaru jest przedsięwzięcie niezbędnych czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa. Zabezpieczenie miejsca pożaru poprzedza zazwyczaj jego oględziny.

Zabezpieczenie miejsca pożaru w formie pasywnej ciąży na każdym obywatelu (obowiązek społeczny), a także instytucjach państwowych i samorządowych(art. 304 § 2 k.p.k).

Ogranicza się ono do:

- powiadomienia pogotowia, straży pożarnej i organu ścigania o zaistniałym pożarze,

- udzielenia pomocy ewentualnym ofiarom (pomocy przedlekarskiej),

- niedopuszczenia osób postronnych do miejsca zdarzenia,

- uniemożliwieniu ewentualnego zatarcia śladów poprzez ich dotykanie, zadeptywanie, zmianę usytuowania.

2. Aktywne zabezpieczenie miejsca pożaru.

Do aktywnego zabezpieczenia miejsca pożaru, są zobowiązani pracownicy organów ścigania jak i pracownicy ochrony danego obiektu.

Podstawowym obowiązkiem na miejscu pożaru jest:

-udzielenie niezbędnej pomocy ofiarom,

-likwidacja pożaru,

Do likwidacji pożaru należy posłużyć się sprzętem gaśniczym i środkami gaśniczymi znajdującymi się w najbliższym otoczeniu(z uwzględnieniem specyfikacji pożaru). Działaniami ratowniczo-gaśniczymi do czasu przybycia straży pożarnej kieruje policjant (lub pod nie obecność policji pracownik ochrony). Pracownik ochrony kierujący działaniami ratowniczo-gaśniczymi (na miejscu pożaru) ma prawo zwrócenia się o niezbędną pomoc do instytucji państwowych i samorządowych oraz innych osób prawnych.

Pracownik ochrony dąży również do zaprowadzenia porządku na terenie przyległym do miejsca pożaru(usuwa osoby postronne, nie dopuszcza do zatarasowania dróg, zapobiega powstaniu zbiegowiska). Każdy pracownik ochrony przystępując do działania ratowniczo-gaśniczego powinien:

- w pierwszej kolejności ratować życie i zdrowie ludzkie, następnie ważne dobro chronione,

- powiadomić straż pożarną, pogotowie ratunkowe, pogotowie gazowe lub tym podobne służby,

-powiadomić kierownika ochrony lub właściciela(udzielając im niezbędnych informacji),

- jak najszybciej usunąć z zasięgu płomieni wszystkie materiały łatwo palne, cenne urządzenia,

- odłączyć dopływ prądu elektrycznego do pomieszczeń objętych pożarem,

- nie otwierać bez potrzeby drzwi i okien pomieszczeń, w których powstał pożar, ponieważ dopływ powietrza przyspiesza proces spalania,

- szybko i prawidłowo uruchomić podręczny sprzęt gaśniczy (gaśnice, hydranty itp.) oraz skorzystać ze środków gaśniczych (piasek itp.)

- zwrócić uwagę na zachowanie warunków bezpieczeństwa, mając na względzie zjawiska towarzyszące pożarom( np. żar, płomienie lotne, wybuchy gazu, dymy toksyczne, złą widoczność, możliwość osłabienia konstrukcji budowlanej itp. )

Podczas pożarów budynków mieszkalnych, kin, teatrów, hipermarketów itp. Obowiązkiem pracownika ochrony jest zorganizowanie w pierwszej kolejności natychmiastowej ewakuacji ludzi oraz niedopuszczenie do powstania paniki. Ewakuacja powinna być prowadzona równocześnie z działaniami gaśniczymi.

Po przybyciu na miejsce pożaru jednostki Straży Pożarnej, kierowanie działaniami ratowniczymi przejmuje dowódca tej jednostki. Pracownik ochrony informuje go o okolicznościach zdarzenia(w szczególności: ogniska pożaru, miejscach szczególnie niebezpiecznych, punktach czerpania wody bądź innych środków gaśniczych) a także udziela straży pożarnej niezbędnej pomocy.

Po ustaniu działań ratowniczo-gaśniczych, pracownik ochrony konturuje aktywne zabezpieczenie. Głównym celem zabezpieczenia miejsca zdarzenia jest zachowanie go w stanie możliwie niezmienionym (aby nie doszło do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa) , do czasu przybycia policji lub doraźnej grupy operacyjno-procesowej ( szczególnie niemożna dopuścić do zmian w pogorzelisku za wyjątkiem działań ratowniczo-gaśniczych). W przypadku równoczesnego powstania pożaru w kilku miejscach pracownik ochrony kierujący zabezpieczeniem zobowiązany jest przekazywać na bieżąco kierownikowi obiektu informacje o przebiegu pożaru(także po przybyciu pierwszych jednostek policji).

W szczególności pracownik ochrony zobowiązany jest:

- Zabezpieczyć miejsce pożaru przed kradzieżą mienia,

- Obserwować zachowanie pokrzywdzonych i świadków pożaru a nadto osoby zainteresowane przebiegiem działań ratowniczych(„gapiów”)

- Ustalić dane personalne pokrzywdzonych oraz świadków zdarzenia, w rozmowach z tymi osobami należy uzyskać następujące informacje:

a. Kto pierwszy zauważył pożar i kiedy (godzina),

b. Miejsce powstania pożaru,

c. Kto był w tym czasie widziany w pobliżu,

d. Ustalić dane personalne pokrzywdzonych,

- Ustalić dane personalne sprawcy bądź jego rysopis.

Uzyskane w ten sposób informacje przekazujemy przybyłym na miejsce zdarzenia funkcjonariuszom policji co ułatwi proces wykrywania i dowodzenia w toku postępowania przygotowawczego.

Jeżeli w czasie zabezpieczenia miejsca pożaru zostanie ustalony sprawca, pracownik ochrony ma prawo wylegitymować ją w celu ustalenia tożsamości i zatrzymać taka osobę w celu niezwłocznego oddania jej w ręce policji.

W przypadku ucieczki sprawcy z miejsca zdarzenia pracownik ochrony może wszcząć pościg, jeżeli istnieją warunki sprzyjające jego podjęcia. Pościg ma uniemożliwić sprawcy pożaru ukrycie się i zatarcie śladów. Pracownicy ochrony powinni podjąć pościg , powiadamiając kierownika zmiany o zaistniałej sytuacji i powziętych decyzjach. W zależności od powstałem sytuacji pracownik ochrony powinien jednak przede wszystkim udzielić pomocy pokrzywdzonym (np. rannym) , a w miarę możliwości zabezpieczyć ślady przestępstwa.

Jeżeli sprawca nie został zatrzymany w pościgu ,należy powiadomić kierownika zmiany który podejmie kolejne decyzje.

Zadaniem pracowników ochrony którzy jako pierwsi przybyli na miejsce pożaru niezależnie od wykonywania czynności zabezpieczających jest dokumentowanie w notatniku służby w szczególności:

- Ustalonych danych personalnych, adresowych i osobistych osób związanych z pożarem lub mogących mieć z nim związek(pokrzywdzeni, świadkowie, sprawcy itp.)

- Ustalonych okolicznościach pożaru,

- Ustalonych zmian, jakie zaistniały na miejscu pożaru po jego spowodowaniu,

- Wykonywanych czynności i działań mających na celu ochronę lub zabezpieczenie mienia lub materiału dowodowego(śladów kryminalistycznych i dowodów przestępstwa)

- Odnotowanie uprawnionych osób, zarówno funkcjonariuszy policji, jak i przedstawicieli innych organów, pojazdów wchodzących lub wjeżdżających na wyznaczony obszar miejsca pożaru,

- Załącza inna zebrana dokumentację.

Rozdział VI Zabezpieczenie miejsca wypadku drogowego

Pierwszą czynnością na miejscu zdarzenia jest ocena sytuacji i zabezpieczenie miejsca wypadku przed dalszymi niebezpiecznymi zdarzeniami. Przede wszystkim należy rozpoznać, co się wydarzyło i jakie są zagrożenia dla ratującego, poszkodowanego i świadków zdarzenia.

Przy udzielaniu pierwszej pomocy nigdy nie należy ryzykować swojego bezpieczeństwa.

Trzeba zorientować się, ilu jest poszkodowanych i w jakim są stanie, ocenić, jak można zatroszczyć się o bezpieczeństwo (własne i poszkodowanych), a co należy zrobić dla zabezpieczenia miejsca wypadku przed wystąpieniem kolejnych nieszczęśliwych zdarzeń i jak można im zapobiec.
Oceniając sytuację, należy angażować wszystkie zmysły, aby zauważyć jak najwięcej szczegółów świadczących o niebezpieczeństwie urazu lub jego charakterze (np. usłyszeć pracujący silnik, wyczuć zapach benzyny, zobaczyć potłuczoną szybę) oraz zapamiętać jak najwięcej faktów dotyczących wypadku. Należy także zebrać informację od uczestników lub świadków zdarzenia i wezwać pomoc.

Oceniający sytuację i udzielający pomocy musi przede wszystkim zadbać
o własne bezpieczeństwo, a następnie o bezpieczeństwo poszkodowanych i innych osób obecnych na miejscu wypadku.
Miejsce wypadku należy oznakować, aby uniknąć następnych ofiar. Na przykład - jeśli zdarzył się wypadek drogowy, to trzeba zadbać o zabezpieczenie miejsca
i ofiar wypadku przed następnymi kolizjami (w tym celu inny samochód lub motorower może zatrzymać się w taki sposób, aby osłaniał poszkodowanych przed nadjeżdżającymi pojazdami i oświetlał miejsce wypadku) i ustawić trójkąt ostrzegawczy na jezdni w odległości 30 - 50m od miejsca katastrofy.
Nasza pomoc będzie skuteczniejsza, jeśli poprosimy o nią osoby postronne, najlepiej - każdą z osobna, indywidualnie. Polecenia kierowane do pomagających muszą być krótkie, jasne i skierowane do konkretnej osoby. Gdy w pobliżu nie ma osób postronnych i ratownik jest sam na miejscu wypadku, wówczas powinien głośno wołać o pomoc.
Jeśli tego wymaga sytuacja, to należy natychmiast wezwać odpowiednie służby, np. straż pożarną, policję.
Przystępując do udzielania pierwszej pomocy, trzeba założyć foliowe lub lateksowe rękawiczki, ponieważ poszkodowani na ogół krwawią, a każdą krew należy traktować jak zakażoną. Jeśli nie ma rękawiczek, można skorzystać z torebki foliowej, nieprzemakalnej tkaniny itp.
Poszkodowanemu, który leży na drodze, jezdni udziela się pomocy dopiero po przetransportowaniu w bezpieczne miejsce (pobocze, chodnik).

Każdą sytuacje należy najpierw ocenić , a następnie przedsięwziąć stosowne do zagrożenia środki bezpieczeństwa.

Niosąc pomoc poszkodowanym, należy zawsze przestrzegać podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy. Trzeba pamiętać, że poszkodowani i świadkowie zdarzenia reagują emocjonalnie, łatwo wpadają w panikę, która udziela się wszystkim. Również udzielający pomocy ulega emocjom, działa w stresie, niekiedy sam może potrzebować wsparcia psychicznego.

Zawsze pomocy udziela się najpierw osobom najbardziej poszkodowanym w wypadku, a następnie pozostałym osobom.

Zasadą jest, że udzielając pomocy poszkodowanym, informuje się ich o tym, co i w jakim celu się robi. Sprzyja to uspokojeniu poszkodowanych, budzi ich zaufanie do ratownika i wiarę w jego kompetencje.
Jeśli poszkodowany może mówić, to trzeba zapytać go, jak się nazywa, co się wydarzyło, jak się czuje, gdzie odczuwa ból, czy powiadomić kogoś z rodziny, a jak tak - to kogo itp. Ważna jest też umiejętność słuchania, zawsze należy wysłuchać poszkodowanego do końca, a dopiero później zadać mu kolejne pytanie.
W żadnym razie nie wolno pozostawić poszkodowanego bez opieki. Trzeba zadbać o ich bezpieczeństwo, zapobiec utracie ciepła i wspierać psychicznie, co pozwoli opanować wstrząs, a na pewno uchroni przed jego dalszym pogłębianiem się. Odpowiadając spokojnie i cierpliwie na pytania poszkodowanych, osłaniając ich przed ciekawskimi spojrzeniami gapiów, można im zapewnić pewien komfort psychiczny.
Jeżeli są świadkowie zdarzenia, to można ich zaangażować do udzielania pomocy. Trzeba im wyraźnie wskazać, w czym i jak mogą pomóc, i w miarę możliwości sprawdzać ich sposób wykonywania polecenia. Można też poprosić ich
o oznakowanie miejsca wypadku, wezwanie pomocy, sprawowanie opieki nad mniej poszkodowanymi, rozmawianie z nimi, wspieranie psychiczne itp.
W sytuacji, gdy w wypadku jest więcej poszkodowanych, najpierw trzeba udzielić pomocy osobom najciężej poszkodowanym, których życie jest zagrożone, np. osobom z zaburzeniami oddychania, zatrzymaniem akcji serca, rozległymi ranami,
z silnymi krwotokami oraz pogłębiającym się wstrząsie. Dlatego tak ważna jest wstępna ocena i analiza sytuacji i rozpoznanie urazów.
Tylko przestrzeganie wypracowanego na podstawie wieloletnich doświadczeń schematu postępowania ratowniczego, pozwoli udzielić pomocy sprawnie i w miarę bezpiecznie oraz uniknąć popełnienia błędu.

Rozdział VII Zagrożenie aktem terrorystycznym

1. Pojęcie terroryzmu

Terroryzm to szeroki termin oznaczający użycie siły lub przemocy w stosunku do osób mający na celu:

- Zastraszenie,

- Wymuszenie,

- Okup

Skutki terroryzmu mogą obejmować znaczną liczbę ofiar, uszkodzenia budynków, zakłócenia w dostępie do podstawowych usług, takich jak: elektryczność, dostawy wody, opieka medyczna, telekomunikacja, komunikacja miejska.

W strukturach polskiej policji funkcjonują pododdziały antyterrorystyczne i komórki minersko-pirotechniczne, specjalnie przygotowywane do tego, aby zapobiegać i stawiać czoła aktom terroru.

Najgroźniejszym z aktów terrorystycznych jest zamach bombowy gdzie ofiarami są ludzie mniemający nic wspólnego z działaniami politycznymi.

Zdarzają się przypadki iż ładunek wybuchowy zostanie odkryty przed wybuchem taki przypadek nosi nazwę jako „incydent bombowy”.

Właściwe zachowanie w przypadku wystąpienia takiej sytuacji i przebiegu całego zdarzenia spoczywa na pracownikach ochrony.

2. Zasady ostrożności i zgłoszenie zdarzenia oraz postępowanie po

ogłoszeniu alarmu bombowego

Niewolno w żadnym wypadku przekazywać takiej informacji osobom trzecim gdyż może to spowodować powstanie niepotrzebnej paniki co w konsekwencji prowadzi do utrudnienia w przeprowadzeniu sprawnej ewakuacji osób z zagrożonego miejsca.

Zawiadamiając policje pracownik ochrony powinien podać następujące informacje:

- Rodzaj zagrożenia i źródło informacji( informacja telefoniczna , ujawniony przedmiot),

- Treść rozmowy z osoba przekazująca informację o podłożeniu lub zauważeniu ładunku wybuchowego,

- Numer telefonu na który przekazano informacje o zagrożeniu oraz dokładny opis jego przyjęcia,

- Opis miejsca i wygląd ujawnionego przedmiotu.

Najważniejszym punktem jest przeprowadzenie sprawnej ewakuacji.

Do czasu przybycia policji pracownik ochrony winny jest zabezpieczyć zagrożone miejsce, zachowując elementarne środki bezpieczeństwa, bez narażania siebie i innych osób na niebezpieczeństwo.

Po przybyciu policji na miejsce zagrożenia wybuchem ,przejmuje ona dale kierowanie akcją. Obowiązkiem pracowników ochrony jest pełna współpraca z jednostka policji poprzez bezwzględne wykonywanie poleceń policji.

Przy braku informacji o konkretnym miejscu podłożenia „bomby” pracownicy ochrony powinni sprawdzić pomieszczenia, korytarze, klatki schodowe, windy, piwnice, strychy oraz bezpośrednie otoczenie w celu odnalezienia przedmiotu niewiadomego pochodzenia. Podejrzanego przedmiotu niewolno dotykać, informacje na temat miejsca znajdowania się tego przedmiotu należy przekazać policji. Należy też sprawdzić czy w miejscu zagrożenia nie znajdują się zagubione osoby. Procedura zabezpieczenia mienia jest podobna jak przy zagrożeniu pożarem najpierw ewakuujemy osoby następnie mienie(ważne dokumenty, cenne przedmioty), należy również zapewnić bezpieczną odległość od miejsca wybuchu.

Zdjęcia i rysunki poglądowe.

Fot nr 1

Fot nr 2

Fot nr 3

Fot nr 4

Fot nr 5

Fot nr 6

Fot nr 7

Fot nr 8

Fot nr 9

Fot nr 10

Zakończenie

Zawód pracownika ochrony w ostatnich latach staje się coraz bardziej popularny w Polsce. Pracownik ochrony ujmowany jest jako pracownik firmy która prowadzi usługi ochrony o szerokim zakresie .

Pracownikiem ochrony jest osoba odpowiedzialna za zapewnienie bezpieczeństwa w placówkach handlowych, w miejscach użyteczności publicznej , w trakcie imprez masowych lub tez miejscach tragedii jak pożar, napad, wypadek itd. Z tymi zdarzeniami łączy się obowiązek wiedzy pracownika ochrony na temat zabezpieczenia miejsca zdarzenia, śladów, ewakuacji itd.

Ślady oraz przedmioty odgrywają duża role w procesie dowodowym, obowiązkiem pracownika ochrony jest zabezpieczenie tych śladów przed zatarciem, ważnym obowiązkiem jest również zapewnienia bezpieczeństwa zdrowia oraz życia ludzkiego oraz coraz częściej niesienie pierwszej pomocy poszkodowanym.

Najważniejszymi cechami osobowości pracownika ochrony jest umiejętność logicznego myślenia, brak podatności na emocje, zdolność do działania w stresie, opanowanie, a także sprawność fizyczna oraz niezbędna wiedza z zakresu prawa , procedur śledczych oraz administracyjnych.

Konieczną rzeczą jest rzetelność, odpowiedzialność i uczciwość. Dlatego powinien przewidywać przebieg wydarzeń i wiedzieć w jaki sposób zareagować na dana sytuacje , tak aby niebyło za późno.

Bibliografia

1. Zbigniew T. Nowicki Jak chronić? Warszawa 1994

2. Krzysztof Chmielarz Bodyguard Tarnów 1999

3. Zdzisław Choroszewski Taktyka wykrywania sprawców pożarów Szczytno 2005

4. www.neska.strefa.pl

5. www.kryminalistyka.fr.pl/criminology.php

6. A. Kossowska Sytuacyjne zapobieganie przestępczości, Archiwum kryminologii t. XX 1994

57

---