Ida Najgeburska

Sęk „Pojęcie normy, normalności i zdrowia” rozdz.4

Norma- idealny/realny wzorzec własności, normy mają różne odniesienia.

Normalność - zbiór właściwości przypisywanych osobom, grupom, społecznościom, instytucjom, które są zgodne z wzorcem (normą).

Normy w psychologii klinicznej:

a) ilościowe - liczba reprezentatywna dla populacji, podstawa do interindywidualnych porównań. Normalność własności określa się jako ich nasilenie, które nie odbiega od przeciętnego w danej populacji (zazwyczaj 1 albo 2 odchylenia standardowe). Normy biologiczne dotyczą:

- wzrostu

- masy ciała

- składników chemicznych płynów ustrojowych

- tętna

- ciśnienia

- EEG

Normalność psychologiczna dotyczy:

- zachowania

- procesów psychicznych

- przekonań

- właściwości jednostki (czas reakcji, zakres i przerzutność uwagi, pojemność pamięci, inteligencja, reaktywność, kontrola emocjonalna).

b) społeczno-kulturowe (obyczajowe) - kulturowo ukształtowane definicje zachowania pożądanego, określają zakres obowiązków związanych z rolami; normalne=typowe dla danej kultury. Normy społeczne mogą być skodyfikowane i zinstytucjonalizowane - normy moralne i prawne. Osoba nie spełniająca norm społeczno-kulturowych, etycznych i prawnych uspołecznionej kultury narusza ład społeczny, zagraża funkcjonowaniu społeczeństwa i rozwojowi jednostek.

c) teoretyczne - stosowane, gdy dane jednostkowe odnosi się do teorii naukowych.

Ujęcia normy i normalności muszą odnosić się do:

- wzorów kultury i reguł w niej uczestniczenia

- filozoficznych i psychologicznych koncepcji człowieka

- biologicznych i psychologicznych koncepcji rozwoju człowieka

Sposoby konstruowania pojęć zdrowia:

Pojęcie normy i zdrowia omawia się w kontekście patologii i/ biegunowo (normalny-nienormalny, zdrowy-chory), co wynika z modelu biomedycznego (negatywna definicja zdrowia).

Pozytywne pojęcie zdrowia M. Jahody 1958r. dotyczy:

- postawy względem „ja” (pozytywna i wysoko samoocena, silne poczucie tożsamości)

- zdolności do rozwoju i samorealizacji

- zdolności integracji doświadczeń

- zdolności autonomii

- zdolności realistycznego spostrzegania świata

- zdolności radzenia sobie z wymaganiami

Koncepcje zdrowia dziś:

1. konstrukcja i rekonstrukcja koncepcji zdrowia w teoriach psychologicznych

2. metateoretyczne refleksje i tworzenie ogólnych modeli zdrowia - porównanie zdrowia i szczęścia przez Tatarkiewicza:

- oba są stanami/stałymi układami czynności- rozpatrywane subiektywnie jako przeżycie i poczucie dobrostanu lub obiektywnie - przez układ warunków/przebieg procesów

- są faktem weryfikowanym empirycznie/stanem idealnym.

---