ZAINTERESOWANIE WYCHOWANIEM MAŁEGO DZIECKA W MYŚLI I PRAKTYCE PEDAGOGICZNEJ PRZESZŁOŚCI

• Wychowanie pierwotne

Wychowanie w okresie hordy pierwotnej polegało na bezpośrednim wpływie starszego na młodszego . Rozwój wychowania jest ściśle związany z pracą i rozwojem narzędzi . Wychowanie w tym czasie nie było świadome , celowe , polegało na obcowaniu ze sobą , nauczania czynności praktycznych .

W okresie ustroju rodowego wyodrębniły się pierwsze zawiązki wychowania , najbardziej charakterystyczną cechą całej działalności pedagogicznej było świadome dobieranie odpowiednich metod i dostosowywanie ich do celów . Zmienił się stosunek dorosłych do dzieci . Większą rolę zaczyna odgrywać rodzina, a naczelne miejsce zajmuje brat matki . Dziećmi zajmuje się starsze rodzeństwo , przygotowuje im zabawki , udziela rad i wskazówek , uczy wielu praktycznych zajęć . Od 6-7 roku życia rolę wychowawczą wśród chłopców przejmują zespoły rówieśnicze . Wychowanie obejmowało chłopców i dziewczynki , które nauczano oddzielnie . Polegało na przekazaniu młodzieży norm , zasad i umiejętności potrzebnych w życiu . W wychowaniu szczególnie podnoszono wartość cnót , za najważniejsze uważając pracowitość i sprawiedliwość , czyli stałe przestrzeganie praw .

W okresie demokracji wojskowej w dziedzinie wychowania młodzieży zaszły istotne zmiany . Instytucje wychowawcze starały się umocnić przewagę społeczną jednostek bogatych , pewne dziedziny wiedzy i umiejętności były zastrzeżone tylko dla grup uprzywilejowanych , coraz częściej osoby pełniące funkcje wychowawcze domagały się wynagrodzenia .

Wraz z tymi objawami zupełnego zanikania dawnej równości młodzieży w zakresie wychowania powstały też inne , wynikające z tworzenia się nowych zawodów i funkcji . Pojawiły się zawody tkaczy , farbiarzy , stolarzy , kowali , czarowników , kapłanów . Każdy z nich wypracował sobie odrębne metody wychowania oraz inne treści kształcenia , utrzymując je zwykle w tajemnicy przed innymi członkami szczepu .

• Starożytność

Większość filozofów tego okresu uważała , że wiek dziecięcy jest bardzo ważny dla rozwoju człowieka , gdyż jest on zapowiedzią wieku dorosłego .

W Atenach dzieci do 7 r.ż. pozostawały pod opieką rodziców , w tym czasie państwo nie wtrącało się w ich wychowanie . Potem dziewczęta uczyły się pod opieką matki gospodarstwa domowego oraz pisania i czytania , zaś chłopcy uczęszczali codziennie do szkoły pod opieką pedagogów (niewolników pełniących nadzór w czasie pozaszkolnym) .

Platon

(Grecja , V/IV w.pne.) głosił w swojej koncepcji państwa , aby do 6 r.ż. chłopców i dziewczęta wychowywano razem w domu rodzinnym , potem oddzielnie , ale wg tego samego programu . Zakładał także , że do 10 r.ż. dzieci nie powinny się uczyć , w tym okresie miano wyrabiać równowagę między ciałem i duchem przy pomocy gimnastyki , rozwijać zasady moralne i smak estetyczny .

W Rzymie zauważa się zaczątki nowoczesnego podejścia do dziecka . Podkreśla się także rolę rodziców w kształtowaniu osobowości dziecka , która przejawia się w zabawie . Dziecko rzymskie otaczane było opieką i miłością .

Lukrecjusz

(Rzym , I w.pne.) uznawał wczesne dzieciństwo za nie mnie ważną fazę rozwoju człowieka niż inne . Dziecko traktował jako jednostkę odrębną .

Kwintylian

(Rzym , I w.) stanowczo przeciwstawiał się wychowaniu domowemu po ukończeniu dziecka 7 lat . Przekonywał o konieczności uczęszczania do szkół publicznych zarówno chłopców , jak i dziewcząt .

W Sparcie państwo decydowało o dziecku już z chwilą jego narodzenia . Specjalna komisja badała niemowlęta (chłopców). Dzieci wątłe , kalekie , słabowite skazywano na śmierć przez porzucenie w górach . Dzieci zdrowe do 7 r.ż. wychowywały się w domu pod opieką matki . Po tym okresie dziewczęta uczyły się w domu , chłopców zaś zabierano do szkół , gdzie pozostawali do 20 r.ż.

• Średniowiecze

Wychowaniem małego dziecka zajmował się dom rodzinny .

Wychowanie w społeczeństwie feudalnym jest wychowaniem klasowym , podporządkowanym interesom świeckich i duchownych panów feudalnych . Średniowieczny podział stanowy (duchowieństwo , rycerstwo , mieszczaństwo , chłopi) doprowadził do wytworzenia się odrębnej , stanowej kultury , ideologii społecznej i odrębnych ideałów wychowania . Ideały wychowania wynikały z sytuacji społeczno-ekonomicznej oraz funkcji , jaką pełnił dany stan w społeczeństwie .

Szkolnictwo duchowne podporządkowało całe nauczanie jednemu celowi : religijnemu .

Wychowanie rycerskie miało charakter wybitnie klasowy . Wpajane młodym chłopcom zasady moralne odnosiły się tylko do przedstawicieli własnej klasy . Młody szlachcic musiał posiąść nie tylko umiejętności wojenne , ale poznać też etykietę dworską oraz przyswoić zasady potrzebne dobremu chrześcijaninowi .

Ideały wychowawcze mieszczaństwa kształtowały się wraz z rozwojem miast . Dla rzemieślników ideałem wychowawczym był mistrz w swoim fachu , solidny , uczciwy , wierny cechowi , strzegący pilnie tajemnicy zawodowej . Ideał kupca to człowiek sprytny , zaradny i solidny .

• Odrodzenie

Sebastian Petrycy

(Polska , XVI/XVII w.) napisał „O wychowaniu małych dziatek nauki” , gdzie doradził , że należy zwrócić uwagę na trzy rzeczy : pokarm (dostatni , dobry do strawienia) , ruszanie się (aby dziecko nie stało się krzywe , niedołężne , garbate) i odzienie (lekkie , aby zimno przez nie przechodziło w celu hartowania organizmu) . Małe dzieci mają grać w szachy (gra wyrabia myślenie) , chodzić na spacery i uprawiać ruch (dla zdrowia) , malować (wyrabianie smaku estetycznego) , kontaktować się z ludźmi mądrymi .

Erazm Gliczner

(Polska , XVI w.) w swoim podręczniku pedagogiki zawarł wskazówki , wg których ma być prowadzone wychowanie w rodzinie małego dziecka : rodzice nie powinni pobłażać dzieciom , nie pieścić ich zbytnio , bo wyrośnie człowiek próżny , leniwy i nikczemny , nie wolno przy dzieciach używać nieprzystojnych słów ani sprośnie czynić , tylko uczyć pobożności , skromności , umiaru , cnoty , pracy . Opowiadał się za karami cielesnymi .

Szymon Marycjusz

(Polska , XVI w.) zalecał , aby cnoty uczyć od najmłodszych lat .

• Oświecenie

Jan Amos Komeński

(Czechy , XVII w.) napisał książkę „Informatorium szkoły macierzyńskiej” , która była pierwszym w literaturze pedagogicznej traktatem o wychowaniu przedszkolnym . Uwydatnił w niej doniosłość pracy wychowawczej we wczesnym okresie życia człowieka i zachęcił rodziców do podjęcia systematycznej troski o wychowanie małych dzieci . Wskazując zadania wychowawcze ujął je wielostronnie jako zadania fizycznego , moralnego i umysłowego kształcenia .

Jan Jakub Rousseau

(Francja , XVIII w.) twierdził , że pierwsze wychowanie jest najważniejsze i należy ono bezsprzecznie do kobiet . Człowiek , wg niego , zaczyna się uczyć zaczynając żyć . Zalecał , aby otaczać opieką zabawy dziecka , jego przyjemności i miłe skłonności . Dziecko miało się czuć wolne w swoich działaniach , ma swobodnie się rozwijać w sposób naturalny , gdyż „przyroda chce , żeby dzieci były dziećmi , zanim będą ludźmi dorosłymi” .

John Locke

(Anglia , XVII w.) głosił , że nie ma idei wrodzonych - rozum dziecka to „biała karta” . Wyraził tym samym optymizm wychowawczy , który podkreśla decydującą rolę wychowania , które tworzy jednostkę . Kładł duży nacisk na wychowanie w rodzinie , które powinno zaczynać się od najwcześniejszych lat .

• Początki kapitalizmu

Jan Henryk Pestalozzi

(Szwajcaria , XVIII/XIX w.) uważał , że rodzina odgrywa ważną rolę w wychowaniu człowieka , którego kształcić należy od urodzenia .

Friedrich Froebel

(Niemcy , XIX w.) zajął się także problemem wychowania małego dziecka , które uważał za fundament całego przyszłego wychowania człowieka . Uważał , że aby wychowanie mogło prawidłowo przebiegać w rodzinie , należy zająć się wykształceniem matek . Rozwijał system zabaw i zajęć - grunt pod dalsze wychowanie . Stworzył tzw. „ogródki dziecięce” (przedszkola) oraz zajął się kształceniem nauczycielek tych placówek . Podkreślał znaczenie zabaw w rozwoju małego dziecka .

Maria Montessori

(Włochy , XIX/XX w.) zorganizowała placówki przedszkolne zwane „domami przedszkolnymi” dla dzieci robotników . Zasadniczym zadaniem tych domów było przygotowanie dzieci do nauki w szkole . Była przeciwna zabawom spontanicznym , uważała , że wszystkie zabawy muszą być nadzorowane i kierowane przez nauczyciela . W domach przedszkolnych organizowano ćwiczenia zmysłów , mięśni , gimnastykę , roboty ręczne , wstępną naukę czytania , zajęcia arytmetyki .

---