14 Wielka schizma zachodnia


Wielka schizma zachodnia to najpoważniejszy konflikt wewnętrzny w Kościele katolickim od początku jego istnienia. Narodził się on tuż po zakończeniu niewoli awiniońskiej. Kiedy zmarł w 1378 roku Grzegorz XI doszło do wyboru dwóch papieży: przebywającego w Rzymie Urbana VI i jego antypapieża Klemensa VII, który za swoją rezydencję uważał Awinion.

Doszło wówczas do silnego podziału pomiędzy zwolenników Klemensa (tutaj prym wiodła Francja i jej sojusznicy) i Urbana (głównie Anglia i cesarstwo). Rozwiązania konfliktu nie przyniosła śmierć papieży, bo po nich zostali wybrani kolejni papieże - zawsze po dwóch. Do głosu zaczęli dochodzić profesorowie uniwersytetów oraz prawnicy kościelni, którzy coraz częściej głosili wyższość soboru nad papieżem, gdyż władza papieska poprzez ten podział znacznie straciła na autorytecie, szczególnie wśród inteligencji (uwaga: nie jako warstwy społecznej, ale jako grupy osób wykształconych - należy rozróżniać oba pojęcia!). Tak zrodziła się koncepcja koncyliarystów, którzy będą w przyszłości (aż do Soboru Trydenckiego) walczyć z kurialistami, czyli uznającymi władzę papieża nad soborem.

Zwołany sobór w Pizie zamiast zakończenia, tylko zaognił konflikt. W 1409 roku w trakcie obrad soboru został wybrany trzeci papież. Oprócz Grzegorza XII, który był papieżem rzymskim i Benedykta XIII - antypapieża awiniońskiego, do godności papieża został podniesiony także Pietro Philarghi jako Aleksander V, unieważniając wybór poprzednich dwóch. Nie został on uznany przez wszystkie kraje.

Spór ostatecznie zakończył się dopiero w 1417 roku, kiedy w trakcie soboru w Konstancji. Dnia 29 maja sobór deponował papieża pizańskiego Jana XXIII, a 26 lipca awiniońskiego - Benedykta XII. Międzyczasie ze swojego urzędu zrezygnował Grzegorz XII, przebywający w Rzymie. Na papieża wybrano Oddo Colonna, którzy przybrał 11 listopada 1417 roku imię Marcina V. Jego wybór uważa się za zakończenie schizmy zachodniej i umocnienie władzy papieża, jednak ruch koncyliarystów nadal miał silne oddziaływania na sprawy kościelne. Ostatni antypapież zakończył swoje rządy w 1449 roku po soborze w Bazylei (tak zwana schizma bazylejska).