5.10.2012

Patofizjologia

pojecie zdrowia i choroby

dr n med Bozena Stempniak

materialy pomocnicze:

- tresci wykladowe

- na serwerze biblioteki skrypt pod redakcja dr Janus i B.Stempniak

- patofizjologia w zarysie prof. Guzka

- patofizjologia kliniczna ZAchorska markiewicz 2009

----------------------------------------------

zdrowie to pelnia cielesnego, umyslowego i spolecznego dobrostanu czlowieka, a nie tylko brak choroby i ulomnosci.

patofizjologia - mechanizmy powstawania chorob

-------------------------------------------------------

homeostaza - cecha wyzszych istot polegajaca na tym ze ustroj jest zdolny do utrzymania srodowiska wewnetrznego na stalym poziomie pomimo zmian srodowiska zewnetrznego

utrzymanie homeostazy uwarunkowane mechanizami adaptacyjnymi

--------------------------------------

glowna cecha zdrowia jest sprawne przystosowanie sie organizmu do zmienionych warunkow srodowiska

zdrowie jest zachowane dzieki adaptacji.

-----------------------------------------------

adaptacja jest to przestawienie wartosci sygnalu nastawczego na nowy poziom regulacyjny

poszerza sie zakres regulacji czyli zares w jakim oscyluja parametry wokol punktu rownowagi np. bradykardia u sportowcow towarzyszaca przerostowi serca

-------------------------------------------------------

Adaptacja:

-molekularna - nasilenie syntezy enzymow uczestniczacych w reakcjach wyzwalanych w warunkach adaptacji, aktywowane i uruchamiane mechanizm pozwalajace adaptowac organizm do coraz wiekszych dawek(tachyfilaksja)

-wewnatrzkomorkowa - zwieksza sie liczba orgaanelli komorkowych

-komorkowa - zwieksza sie liczba leukocytow, granulocyty obojetochlonne staja sie komorkami zernymi

narzadowa - np. przerost miesnia sercowego

-ukladowa - caly uklad sie dostosowuje

-na poziomie spoleczenstw i narodow - adaptacja do konkretnego srodowiska,

-----------------------------------------------

Adaptacja :

- normoergiczna - zmiana srodowiska skutkuje adekwatna odpowiedzia organizmu

-hiperergiczna - odpowiedz za wysoka w stosunku do zmiany srodowiska np. stresor niewielkiej sily a bardzo wielka odpowiedz organizmu

-hipoergiczna - reakcja za mala w stosunku do dzialajacego bodzca

-czynna - uruchomienie mechanizmow adaptacyjnych

-bierna - np. przewlekla niewydolnosc lewokomorowa, podswiadome unikanie wysilku fizycznego

----------------------------

dynamika procesow zdrowia i choroby

(schemat wagi)

-----------------

opornosc

-odwrotnosc pojecia "podatnosc" i "sklonnosc"

-opornosc na jakikolwiek czynnik patogenny jest tym wieksza im ustroj jest mniej podatny na dzialanie tego czynnika

np. opornosc na obnizona temp. otoczenia sie zwieksza jesli zwiksza sie zasoby glikogenu w ustroju

--------------------------

odpornosc

- nieswoista - wrodzona

-swoista-(wrodzona) :

a)pozakazna - odpornosc naturalna

b) odpornosc sztuczna :

1.czynna - szczepionki

2.bierna - surowica odpornosciowa

---------------------------------------------

Sklonnosc do chorob jest zwiazana z :

-plcia np. kamica zolciowa u kobiet, rak zoladka u mezczyzn

- z wiekiem

-----------------------------------

ujemne sprzezenie zwrotne

(schemat ze skryptu)

zwiekszona preznosc CO2 w krwi tetniczej(hiperkapnia) - zaburzona RKZ (kwasica oddechowa) --- spada pH --- pobudzenie osrodka oddechowego--- wzrasta wentylacja--- zwiekszone usuwanie CO2--- spadek preznosci CO2

-------------------------------------------------------------

40mm slupa rteci - srednia zawartosc co2 we krwi tetniczej

----------------------------------------------------------------------

schemat ze skryptu - ubytek jednego litra krwi

angiotensyna II - silnie kurczy naczynia, resorbuje sod i wode, pobudza osrodek pragnienia, pobudza wydzielanie wazopresyny, pobudza do wydzielania aldosteronu

aldosteron - resorbuje sod, wode, wodoroweglany, wydala potas, chlor, magnez,

wazopresyna resorbuje wode

-------------------------------------

utracone 400ml krwi - mechannizm kompensacyjny - wystarczy przemiescic wode z komorek do lozyska naczyniowego

-----------------------

wykres (utrata 2 l krwi)

------------------------

wykres rownowaga, regulacja fizjologiczna i regulacja patologiczna

------------------------------------

u podstaw adaptacji leza mechanizmy regulacyjne fizjologiczne, ktore w zmienionych warunkach wewnatrzustrojowych staja sie mechanizmami patologicznymi

niewydolnosc m sercowego, spada ukrwienie nerek, aktywacja ukladu RAA i powstaja obrzeki zastoinowe

----------------------

choroba

zaburzenia homeostazy wewnetrznej w wyniku dzialania czynnikow pochodzenia wewnetrznego i zewnetrznego.

---------------------------------------------

kryteria zjawisk chorobowych:

-heterometria - wymiar pewnego parametru

- heterochronia - przebieg zjawiska w czasie (np. wystepowanie miesiaczki w danym czasie)

-heterotopia - miejsce wystepowania (krwawienie z przewodu pokarmowego jest zjawiskiem chorobowym)

-heterokrazja - zmiana skladu

- heteropoiotia - wystepowanie skladnika nieprawidlowego (np. wystepowanie bialka, cukru w moczu)

-------------------------------------

przebieg choroby

-okres utajenia: okres wylegania, rezerwa czynnosciowa narzadow

-objaw choroby :zwiastun choroby (nieswoiste), swoiste

- okres szczytowy

- okres ustepowania objawow

---------------------------------------------------------------

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

WYKLAD 2

Osrodek termoregulacji - w podwzgorzu - przednie podwzgorze eliminacja ciepla, tylne - zachowanie ciepla

termoreceptory - ciepla, zimna (wiecej detektorow zimna)

termodetektory - w osrodkowym ukladzie nerwowym, (obie strony komory 3, czesc szyjna rdzenia kregowego)

efektory termoregulacji chemicznej - (procesy wytwarzania ciepla) - metabolizm, [adrenalina, glukagon.T3, T4,] miesnie szkieletowe(termogeneza drzeniowa), termogeneza bezdrzeniowa (wiodaca metoda u niemowlat), watroba

efektory termoregulacji fizycznej (procesy eliminacji ciepla z ustroju:

-uklad krazenia

- uklad oddechowy

- uklad wydalniczy

- gruczoly potowe

ustroj traci cieplo przez:

-promieniowanie i przewodzenie 70% utraty ciepla [21stopni]

- parowanie potu 27%

- oddychanie 2%

- mikcje i defekacje 1%

----------------------------------------------------

wzrost wytwarzania ciepla

-dreszcze

- wzrost przemiany materii

- wzrost dowolnej aktywnosci ruchowej

-wzrost aktywnosci ukaldu dokrewnego

(T3,T4 katecholaminy, glukagon)

zmniejszenie utraty ciepla

- zwezenie naczyn skornuych

- przemieszczenie krwi do narzadow wewnetrznych

- gesia skorka

- zwolnienie krazenia

----------------------------------------

mechanizmy aktywowane w wysokiej temperaturze

wzrost utraty ciepla

-rozszerzenie naczyn skornych

-pocenie sie

- zwiekszenie liczby oddecvhow

- wzrost objetosci krwi

- wzrost szybkosci krazenia

-przemieszczenie krwi z glebokich okolic ciala do powierzchni

spadek wytwarzania ciepla

- spadek laknienia

- spadek przemiany materii

- apatia

---------------------------------------------------------------------------------------------------

w niskiej temperaturze centalizacja krazenia

---------------------------------------------

podzial hipertermii

goraczkowa - goraczka- treakcja adaptacyjna ustroju na dzialanie pirogenow polegajaca na przestawieniu wzorca temperaturowego na wyzszy poziom [przy sprawnym osrodku termoregulacji i sprawnych mechanizmach termoregulacyjnych] --- podkreslic to w nawiasie

- niegoraczkowa : - uszkodzeniu ulega np. osrodek termoregulacji, mechanizmy sa sprawne ale nie radza sobie z bodzcem, ktory przekracza mozliwosci mechanizmow

a)osrodkowa - uszkodzenie osrodka termoregulacji z powodu np. urazy mozgowo-czaszkowe, wzrost cisnienia srodczaszkowego

b) obwodowa - kumulacja ciepla, organizm nie radzi sobie z eliminacja, nadczynnosc tarczycy - nadmiar hormonow T3 T4, nasilaja przemiane materii, przyczyniaja sie do zwiekszonej produkcji ciepla, utrzymuje sie temp okolo 38 stopni

c) przegrzanie -

w przebiegu goraczki obserwujemy 3 fazy :

1. wzrostu

2. trwania

3. zejscia

hipertermia zlosiwa - na skutek wziewnej narkozy (halotenowej) - po godzinie od narkozy zaczyna gwaltownie wzrastac temperatura , skuttkiem wzrostu sa skurcze wlokienkowe miesni szkieletowych - w konsekwencji uszkodzenie miesni szkieletowych, bialkomocz przedklebkowy w zwiazku z wydalaniem mioglobiny z uszkodzonych miesni, w efekci ostra niewydolnosc nerek typu nerkowego.

mechanizm 0 haloten powoduje ze nie ma fazy rozkurczu, wapn narasta w cytozolu, ciagly skurcz wlokien miesniowych

-----------------------------------------------------------

schemat ze skryptu - obciazenie cieplne

hiponatremia - obnizenie ilosci sodu we krwi

sod podstawowy kation plynu przestrzeni zewnatrzkomorkowej

potas podstawowy kation wewnatrzkomorkowy

285-295mmosm/kg wody - naturalna osmolalnosc organizmu

-----------------------------------

w hipertermii rozszerzone naczynia skorne nie reaguja na adrenaline

---------------------------------------

HIPERTERMIA GORACZKOWA

PIROGENY:

a)pierwotne:

-bakterie, wirusy , grzyby

- kompleksy immunologiczne - kompleks antygen-przeciwcialo

-limfokiny, steroidy, niektore antybiotyki, krysztaly moczanow

b) wtorne - il1, IL6, kachektyna, interferon

---------------------

mechanizm powstawania goraczki (ze skryptu)

pirogen pierwonty (LPS, produkty destrukcji tkanek

monocyt - krazy we krwi, jak opusci naczynie i przejdzie to tkanki lacznej - jest to juz makrofag - ma wlasciwosci zerne

TNF = kachektyna +czynnik martwicy nowotworu

pamietac w mechanizmie powstawania goraczki - uwolnienie noradrenaliny, powoduje wrostusyntezy prostaglandyny E2, wzrost ilosci prostaglandyny powoduje przestawienie wzorca temp ciala na wyzszy poziom, naplywaja jony sodu, odplywaja jony wapnia, uruchomione zostaja mechanizmy produkcji ciepla co wywoluje goraczke

-------------------

t:41 stopni - hiperpireksja

- 39-40 stopni - wysoka goraczka

-38,5 -39 stopni - umiarkowana goraczka

- 38-38,5 niska goraczka

do 38 - stan podgoraczkowy

leki przeciwgoraczkowe powoduja zachamowanie produkcji prostaglandyn

-------------------------------------

wplyw goraczki na ustroj

temp do 39 stopni - brak uchwytnych zmian czynnosciowwych i strukturalnych tkanek

-40,5-41 stopni - zaburzenia czynnosci o.u.n i utrata wiadomosci

41-42 stopnie - uszkodzenie tkanek

42-43 - ustaje czynnosc termoregulacyjna podwzgorza

-dochodzi do nieodwracalnych zmian strukturalnych w mozgu.

---------------------------------------------------------------------------------

wplyw goraczki na ustroj jest pojeciem ogolnym

wplyw goraczki na przemiane materii:

wzrost temp o jeden stopien powoduje wzrost przemiany materii o 10-14%

przemiana weglowodanowa : zwiekszone stezenie glukozy we krwi - hiperglikemiapowyzej 180 mg/decylitr nastepuje przekroczenie progu nerkowego dla glukozy tzn. glukoza nie zostanie w calosci zresorbowana z kanalika blizszego, cukier obecny w moczu

lipidy - nasilona lipoliza - czyli rozpad triglicerydow do wolnych kwasow tluszczowych i glicerolu, zwiekszona ilosc kwasow tluszczowych powoduje wychwytwanie ich przez watrobe, przeksztalceniem ich w ciala ketonowe, i rozwija sie kwasica ketonowa

bialka - nasilony katabolizm,

gospodarka wodna - kumulacja wody - z powodu braku pocenai sie, wzmozonego pragnienia, organizm produkuje endogenne substancje przeciwgoraczkowego - kriogeny takime wlasciwosci ma wazopresyna, acth;

uklad krazenia - na kazdy 1 stopien serce przyspiesza 10 cykli na minute, zmniejszenie oporu odciaza serce obciazone czynnikiem sprawczym, odwodnienie zwieksza lepkosc krwi, czyli zwieksza sie obciazenie

uklad oddechowy - ooddech przyspieszony, hiperwentylacja

zwieksza sie odpornosc, poniewaz aktywowane sa makrofagi

zmniejszenie stezenia zelaza - zelazo jest potrzebne do rozwoju wielu drobnoustrojow

goraczka - ogolnoustrojowa odpowiedz organizmu na toczacy sie stan zapalny

dzialanie termogenne wykazuja :

-adrenalina, noradrenalina

-amfetamina, efydryna

-trojpierscieniowe leki p-depresyjne np . imipramina

-T3, T4

-leki antymuskarynowe

faza zejscia goraczki

cieplo skumulowane musi byc wyeliminowane - pocimy sie, wydalanie wody - zwiekszona diureza, moze dojsc do odwodnienia, nawet moze dojsc do zapasci

--------------------------------------------

HIPOTERMIA ponizej 35 stopni

faza pobudzenia(uruchomienie mechanizmow kompensacyjnych) 34-32 stopnie

faza zmniejszonej reaktywnosci osrodkow 32-27 stopni

faza letargu ponizej 27-26 stopni

-------------------------

czynnosc ukladu krazenia w hipotermii

34-32 stopnie - zwiekszenie czestosci akcji serca

ponizej 32 stopni spadek czestosci akcji serca

32 stopnie -83 % normy ' 28 stopni 58% normy

EKG

ponizej 32 wydluzenie odcinka PQ

poszerzenie QRS

podwyzszenie odcinka ST

28 stopni - migotanie przedsionkow

ponizej 28 stopni blok przedsionkowo-komorowy, migotanie komor

ponizej 26 stopni spadek objetosci osocza, wzrost hematokrytu, wzrost lepkosci krwi

czynnosc mozgu w hipotermii

32 stopnie - pierwsze zmiany w eek

31 stopni - zahamowanie czynnosci kory mozgu - zanik swiadomosci

20-18 stopni cisza elektryczna w EEG

----------------------------------------------------------------------------------------

WYKLAD 3

MECHANIZM ROZWOJU ZAPALENIA

zapalenie - odczyn obronny ustroju na dzialanie czynnika sprawczego, przewjawiajaca sie zmianami naczyniowymi i w tkance mezenchymalnej

fizyczne - uraz, promieniowanie, cieplo, zimno

chemiczne kwasy,zasady, zwiazki organiczne

zakazenia - wirusy, pasozyty, bakterie

immunologiczne przeciwciala, antygen

---------------------------------------------------------------

zespol zmian :

miejscowych

-uogolnionych

z powyzszych rozwija sie reakcja ostrej fazy

Il 1, TNF-alfa

|

IL-6

|

watroba

|

bialka ostrej fazy - CRP, bialko amyloidowe A ; alfa 1 antrytrypsyna, fibrynogen

CRP i bialko amyloidowe - markery pozwalajace monitorowac przebieg procesu zapalnego

------------------------------------------------------

cechy zapalenia (5 kardynalnych cech zapalenia):

podwyzszona temperatura - calor

zaczerwienienie - rubor

obrzek - tumor

bol - dolor

utrata prawidlowych funkcji organizmu - functio laesa

----------------------------------

zmiany naczyniowe (kolejne wynika z poprzedniego)

krotkotrwaly skurcz naczyn krwionosnych (katecholaminy, serotonina)

-rozkurcz naczyn krwionosnych (wplyw mediatorow zapalenia)

-wzrost przeplywu krwi przez tkanki

-rubor calor

-wzrost cisnienia hydrostatycznego krwi

zaburzona rownowaga starlinga

tworzy sie wysiek i obrzek TUMOR

porazenie zwieraczy przedwlosowatych powoduje naplyw krwi, i stad zaczerwienienie i wzrost temperatury w miejscu zapalenia

zmiana przeplywu krwi - najpierw dochodzi do przyspieszenia przeplywu krwi i do jej wymieszania w naczyniu a nastepnie do zwolnienia i zastoju

przyczyna zastoju sa zmiany w srodblonku naczyn oraz zwiekszenie przepuszczalnosci scian naczyniowych. krew staje sie lepka i dochodzi do jej zastoju.

--------------------------------

zmiany naczyniowe w ostrym zapaleniu

wzrost przepuszczalnosci scian naczyn

1. skurcz komorek srodblonka w scianie malych zylek przedwlosniczkowych

- proces odwracalny, krotkotrwaly (15-30 minut()

- inicjowany przez histamine, bradykinine , leukotrieny

odpowiedz natychmiastowa przemijajaca

-srodblonek n. kapilarnych i tetniczek pozostaje niezmieniony

2. rozsuwanie sie komorek srodblonka

-proces odwracalny, zachodzi po 4,6h od zadzialania czynnika

-trwa 24h lub krocej

-tnf,il1 - reorganizacja struktury cytodzkieletu k. srodblonka

-odsuwanie sie komorek od siebie

- rozerwanie polaczen miedzykomorkowych

----------------------------------------------

3. martwica komorek srodblonka(oparzenia,zakazenia)

oddzielenie sie komorek wysiolki naczyn

przecieki plynow i bialek przez sciane naczynia

uszkodzenie k. srodblonka

adhezja plytek krwi

tworzenie zakrzepow

ROWNOWAGA STARLINGA

wykresik w skrypcie

na koncu tetniczym cisnienie hemodynamiczne 32 mm Hg wektor cisnienia napiera na naczynia, sprzyja filtracji, koniec zylny 16mmHg, cisnienie onkotyczne uwarunkowane obecnoscia bialek 25mmHg, cisnienie hydroostatyczne 1-3mmHG, cisnienie onkotyczne plynu tkankowego 5-8mm Hg wyciaga wode z naczyn

na koncu tetniczym zachodzi proces filtracji

na koncu zylnym proces filtracji nie zachodzi,, zachodzi resorbcja

10-20 %procent plynu przefiltrowanego w naczyniu tetnicznym pozostanie niezresorbowane na koncu zylnym

te pozostale 10-20 procent tworzy limfe

----------------------------------------

zapalenie

rownowaga starlinga zostaje zaburzona

naczynie poszerzone, na koncu tetniczym i zylnym cisnienie wzrasta dwukrotnie, zwieksza sie przepuszczalnosc naczyn dla bialka, nie ma procesu resorbcji, powstaje wysiek(wysiek jest bogaty w bialko, komorki, przesiek nie zawiera bialek i komorek

mechanizm tworzenia wysieku

- zwiekszenie przepuszczalnosci sciany naczyniowej

- zwiekszenie cisnienia hemodynamicznego w naczyniach przedwlosowych

-rozpad bialek wysokoczasteczkowych w plyynie pozanaczyniowym (wzrost cisnienia onkotycznego w przestrzeni tkankowej) plyn wysiekowy zawiera duzo bialka i komorek plyn przesiekowy zawiera ich malo lub wcale i nie zawiera komorek)

lek przeciwzapalny najlepiej podac w czasie tworzenia wysieku.

---