NIEUWARUNKOWANE FORMY PŁATNOŚCI

1. CZEK

Papier wartościowy wystawiony w ściśle przez prawo czekowe określonej formie, zawierający w swej treści polecenie wypłaty przez bank określonej kwoty pieniężnej okazicielowi czeku lub osobie na nim wskazanej ze środków wystawcy czeku.

Cechy czeku:

- abstrakcyjność - nie ważne jest czy naprawdę istniało zobowiązanie na jakie czek jest wystawiony

- bezwarunkowość

- pieniężny charakter

- sformalizowanie dokumentu

- samodzielność zobowiązania poszczególnych dłużników czekowych

- solidarna odpowiedzialność dłużników czekowych

Strony w stosunku czekowym:

- trasant - wystawca czeku

- trasat - płatnik czyli bank

- remitent - osoba uprawniona do podjęcia wypłaty

Osoba której został wystawiony czek może:

- przedstawić czek trasatowi (bankowi) do wypłaty

- złożyć czek do skupu w innym banku, otrzymując w zamian pełną kwotę czeku

- złożyć czek do inkasa w innym banku a sumę czeku otrzymać wtedy kiedy trasant przekaże sumę bankowi inkasującemu

- złożyć czek do dyskonta w innym banku otrzymując za to kwotę pomniejszoną o odsetki dyskontowe lub prowizję.

- wręczyć czek jako zapłatę w kolejnej transakcji dokonując indosu na swojego wierzyciela.

5 Funkcji czeku:

- rozliczeniowo - płatnicza - czek wręczany jest zamiast gotówki

- obiegowa - nieograniczone przenoszenie praw czekowych z jednej strony na drugą za pomocą indosu

- gwarancyjna - zabezpieczenie zapłaty czeku przez wszystkie osoby na nim podpisane

- kredytowa - czek nie powinien być instrumentem kredytu ale ma pewne możliwości np. czek postdatowy lub In blanco.

- refinansowa - czek można złożyć do dyskonta - uzyskać za niego zapłatę od innego banku, przed otrzymaniem pokrycia przez trasata.

Co czek powinien posiadać:

- nazwa czek w języku w jakim go wystawiono

- polecenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy

- nazwisko trasata (banku)

- oznaczenie miejsca płatności

- miejsce i data wystawienie czeku

- podpis trasanta (wystawcy)

Czek domicylowany - płatny w miejscu zamieszkania osoby trzeciej bądź w miejscowości, w której trasat ma bank.

Ze względu na sposób określenia osoby uprawnionej czeki dzielimy na:

- imienne - nie na zlecenie

- imienne na zlecenie

- na okaziciela - także czek wystawiony bez podania nazwy remitenta lub taki, gdzie obok oznaczenia remitenta pojawia się dodatkowo określenie „lub okaziciel”

Ze względu na sposób zaspokojenia wierzyciela można je podzielić na kategorie:

- kasowy (gotówkowy) - stanowi dyspozycję obciążenia rachunku wystawcy z jednoczesnym wypłaceniem środków okazicielowi lub osobie wskazanej na nim, choćby to był wystawca czeku.

- rozrachunkowy - wystawca lub posiadacz czeku zabroni zapłaty w gotówce umieszczając zastrzeżenie „przelać na rachunek”, „do rozrachunku”.

- gwarantowany - czek realizowany jest bez względu na stan rachunku wystawcy

- potwierdzony - zawiera oświadczenie płatnika (banku), że czek ma okrycie na rachunku.

Czek komisowy- wystawiony na rachunek osoby trzeciej. Wystawiony przez komisanta na rachunek komitenta.

Czek zakreślony - chroni posiadacza przed skutkami utraty czeku. Zakreślenia dokonuje się poprzez postawienie dwóch równoległych linii. Zakreśleń dokonuje wystawca.

- zakreślenie ogólne - jeżeli pomiędzy liniami nie ma żadnej wzmianki lub jest napis „bank”. Taki czek trasat może zapłacić tylko do rąk swojego klienta lub innemu bankowi.

- zakreślenie szczególne - pomiędzy liniami wpisuje się nazwę banku. Taki czek można zapłacić tylko wskazanemu bankowi lub (gdy bankiem jest trasat) do rąk swojego stałego klienta.

Czek In-blanco - wystawiony z pominięciem pewnych elementów które muszą być uzupełnione najpóźniej w momencie realizacji czeku. Wypełnienie odbywa się na podstawie porozumienia między wystawcą i remitentem. Umowa taka zawierana jest na piśmie lub ustnie.

Czek postdatowany - na takim czeku dzień wskazany jako data wystawienia jest późniejszy niż rzeczywista data wystawienia. W chwili wystawienia wystawca nie musi mieć na rachunku środków na jego pokrycie. Używany jako kredyt kupiecki. Ostatni dzień w którym można taki czek przedstawić jest dziesiąty dzień po podanej dacie wystawienia.

Czek antydatowy - dzień wskazany jako data wystawienia był wcześniejszy niż rzeczywista data wystawienia. Czek jest ważny, ale skróceniu legł okres w którym czek można przedstawić do zapłaty.

Czek bankierski - dokument wystawiony zgodnie z przepisami prawa czekowego przez jeden bank, drugiemu. Bank wystawca poleca wskazanemu wskazanemu bankowi wypłacenie określonej sumy pieniężnej osobie wskazanej w tekście dokumentu. Czeki takie często stosowane są w podróżach zagranicznych jako pewny środek płatniczy.

Czek podróżny - przeznaczone dla ruchu turystycznego. Można regulować nimi drobne płatności. Są wystawione nie tylko przez banki ale też przez instytucje finansowe i biura podróży. Nie są czekami w rozumieniu prawa czekowego. Gwarancją płatności jest solidność i rzetelność instytucji jakie je wystawiają.

Euroczeki - forma zapłaty za dobra i usługi. Jeżeli wartość nabywanego dobra przekracza wartość gwarantowaną to można wystawić do trzech euroczeków. Warunkiem gwarancji euroczeku jest zamieszczenie na odwrocie blankietu czekowego numeru przedkładanej równocześnie karty gwarancyjnej. Euroczeki mogą być wystawiane jako czeki gotówkowe, rozrachunkowe i na określoną osobę lub na okaziciela. W Polsce euroczeki wydaję klientom Pekao S.A. i PKO BP S.A.

Obrót czekowy - Czek imienny z dodanym zwrotem „na zlecenie” lub bez takiego dodatku, przenoszony przez indos. Jest on bezwarunkowy, przy czym indos „na okaziciela” jest traktowany jako indos In blanco. Powinien on być dodany na dodatkowej karcie zwanej przedłużnikiem.

Indos może również zakazywać dalszego indosowania - dokument taki nazywamy rekta - czekiem.

Czek wystawiony na daną osobę z zastrzeżeniem „nie na zlecenie” można przenosić tylko w formie i ze skutkami zwykłego przelewu.

Czek „na okaziciela” tylko przenosi się w drodze prostego wręczenia dokumentu.

Czek - płatny za okazaniem, powinien być przedstawiony do zapłaty w ciągu dziesięciu dni. Jeżeli trasat dokonuje płatności z czeku który był przenoszony przez indos, ma obowiązek sprawdzić poprawność szeregu indosów nie ma jednak obowiązku sprawdzać podpisów indosantów. Czek może być odwołany. Oświadczenie woli w formie odwołania czeku może być przekazane w dowolnej formie. Treścią takiego oświadczenia jest zakaz wypłaty czeku, który został wystawiony omyłkowo. Jest ono skuteczne jeżeli doszło do trasata w taki sposób, by mógł się on zapoznać z jego treścią.

Terminy realizacji czeku:

- 10 dni - czek wystawiony w tym samym kraju, w którym ma siedzibę trasat

- 20 dni - czek wystawiony w innym kraju, na tym samym kontynencie

- 70 dni - czek wystawiony w innym kraju na innym kontynencie

Dyskonto czeku - chcąc uzyskać wcześniej kwotę pieniężną, wystawca czeku może w drodze indosu przenieść na bank prawa z niego wynikające. Wystawca otrzymuje od banku kwotę czekową pomniejszoną o odsetki dyskontowe lub o prowizję.

Aby było to bezpieczne banki dokonują dyskonta czeków przedstawionych przez klientów o znanej bankowi dobrej kondycji.

2. WEKSEL

Papier wartościowy o określonej przez prawo formie w którym wystawca przyrzeka zapłatę określonej sumy pieniężnej albo poleca taką zapłatę osobie trzeciej.

Wystawca przyjmuje jednocześnie bezwarunkową odpowiedzialność za zapłatę weksla.

Cechy weksla:

- abstrakcyjność - ważność zobowiązania nie zależy od ważności stosunku prawnego.

- bezwarunkowość - niezależność obowiązków wynikających ze stosunku wekslowego od spełnienia jakichkolwiek warunków.

- samodzielność - zobowiązanie wekslowe każdej z podpisanych na nim osób wynika właśnie z faktu podpisania na wekslu oraz to, że zobowiązanie każdej z podpisanych osób na wekslu jest niezależne od zobowiązania innych osób na nim podpisanych.

- solidarność - posiadacz weksla może odchodzić roszczeń od dowolnie wybranej przez siebie osoby podpisanej na wekslu.

Funkcje weksla:

- płatnicza - możemy wręczyć weksel zamiast zapłaty za otrzymane dobra lub usługi.

- kredytowa - odroczony termin płatności należności wekslowej. Nie ma ograniczeń w przenoszeniu praw wekslowych z jednej osoby na drugą.

- gwarancyjna - zabezpieczenie zapłaty za weksle przez wszystkie podpisane na nim osoby

- refinansowa - możliwość złożenia weksla w banku do dyskonta.

Strony w obrocie wekslowym:

- trasant - wystawca

- trasat - płatnik

- remitent - osoba wskazana na wekslu

Awal - poręczenie zapłaty sumy pieniężnej oznaczonej w wekslu w całości lub części, ze wskazaniem osoby, za którą jest dane.

Awalista - osoba która dokonała poręczenia. Ma wobec remitenta obowiązek zapłaty sumy wekslowej w całości lub części w przypadku, gdy nie uczyni tego dłużnik wekslowy.

---