Górne - jama nosowa, gardło, krtań(jama nadgłośniowa)
Dolne - jama podgłośniowa krtani, tchawica, oskrzela głowne prawe i lewe, oskrzela płatowe, oskrzela segmentowe, oskrzeliki, przewody (przewodziki) oddechowe
CO2 rozpuszczone w osoczu w postaci dwuwęglanów, pod wpływem anhydrazy dwuwęglanowej w naczyniach włosowatych pęcherzyków płucnych rozpada się na CO2
Czynność układu oddechowego regulowana jest przez chemoreceptory znajdujące się np. w rozdwojeniu tętnicy szyjnej wspólnej, wrażliwych na stężenie CO2 we krwi
Wysokie stężenie CO2 powoduje tachypnoe, a niskie bradypnoe
Jama nosowa - ogrzewanie, nawilżanie i zlepianie zanieczyszczeń oczyszczanie z większych zanieczyszczeń, organ powonienia
Nos zewnętrzny to skóra i chrząstki nosowe boczne, skrzydłowate większa i mniejsza oraz chrzęstna przegroda nosa.
Jama nosowa do zewnątrz otwiera się nozdrzami przednimi a łączy z gardłem nozdrzami tylnymi.
Przedsionek jamy nosowej
Jama właściwa (przegroda nosa kostna, chrzęstna, kości twarzoczaszki)
Ściany boczne (małżowiny nosowe górna, środkowa i dolna, tworzą górny, środkowy i dolny przewód nosowy, z tyłu łączą się w przewód nosowo-gardłowy)
Do jamy nosowej uchodzą zatoki oboczne nosa - prawdopodobnie rezonują(wzmacniają) wydawany głos, produkują śluz do nawilżania, przy stanach zapalnych, krwotokach - mowa nosowa - stłumiona
Zatoki mają swe ujścia do przewodów nosowych
Zatoka czołowa - przewód nosowy środkowy
Zatoka szczękowa - p. n. środkowy
Zatoka klinowa - p. n. górny
Zatoka sitowa - p. n. górny
Drożność jamy nosowej zależy od ukształtowania przegród nosa oraz małżowin nosowych, w razie słabej drożności - operacja. Niedrożność nosa powoduje niedotlenienie, a to z kolei prowadzi do złego samopoczucia, bóle głowy, obrzęki jamy nosowej, wysięki
Gardło - wspólny element układu oddechowego i pokarmowego, składa się z 3 części:
nosowej, ustnej i krtaniowej
Nosowa - na ścianie bocznej jest otwór gardłowy trąbki Eustachiusza, wał przedni wywołany przebiegiem mięśni unoszących podniebienie miękkie, oraz wał tylny wywołany przebiegiem trąbki Eustachiusza; u dzieci w czasie infekcji gardła stan zapalny przenosi się na ucho środkowe, gdyż u dzieci jest krótka i szeroka trąbka Eustachiusza
Ustna - między podniebieniem miękkim a wejściem do krtani, to jest właściwa wspólna droga układu oddechowego i pokarmowego; znajdują się tam migdałki gardłowy, podniebienny, które wraz migdałkiem trąbkowym i językowym pierścień Waldeyera; przy przeroście migdałka podniebiennego utrudniony przepływ powietrza, skutkuje gorszym rozwojem dzieci, leczenie operacyjne
Krtaniowa - z przodu wejście do krtani, z tyłu „usta przełyku”
krtań (larynx) - narząd głosu, krtań znajduje się na wysokości 4 do 6 kręgu szyjnego, między powięzią przedtchawiczą ,a przedkręgową, z przodu mięśnie przednie szyi, poruszające krtanią podczas połykania, krtań zbudowana jest z chrząstek krtani połączonych stawami, błon włóknistych i mięśni własnych krtani.
Chrząstki parzyste są małe, nieparzyste duże.
Chrząstka tarczowata - 2 blaszki prawa i lewa, 2 wcięcia górne i dolne, obie blaszki na końcach górnych i dolnych zakończone rogami górnymi i dolnymi,
Chrząstka pierścieniowata - kształt sygnetu, z przodu łuk , z tyłu blaszka, z powierzchniami stawowymi do połączeń z innymi chrząstkami, od dołu łączy się z chrząstkami tchawicznymi
Chrząstka nagłośniowa - jej nazwa NIE pochodzi od nagłaśniania, ale od położenia, owalna, posiada szypułę której koniec łączy się z chrząstką tarczowatą w kącie ch. tarczowatej po stronie wewnętrznej
Chrząstki nalewkowate (dzbankowate) - trójścienne piramidy ze ściętym szczytem, od dołu leżą na ch. pierścieniowatej na górze blaszki, na górze ma powierzchnie stawową do połączenia z chrząstką rożkowatą; na chrząstce nalewkowatej jest też powierzchnia - miejsce przyczepu więzadła głosowego
Chrząstki rowkowate - leżą na ch. nalewkowatych
Chrząstki trzeszczkowate - znajduję się np. w więzadle tarczowo - gnykowym
Błony włóknisto - elastyczne krtanie układają się w kształt klepsydry.
błona czworoboczna - od góry, rozciągająca się między chrząstką nagłośniową, więzadłem przedsionkowym, a więzadłem nalewkowo - nagłośniowym
stożek elastyczny - rozpoczyna się więzadłami głosowymi, a kończy na łuku chrząstki pierścieniowatej
Więzadło stożkowe - lig. conicum - między ch. pierścieniowatą ,a tarczowatą, miejsce konikotomii / konikostomii
Mięśnie krtani - poruszają chrząstkami krtani, powodując napinanie więzadeł głosowych regulując barwę głosu, rozszerzają lub zwężają szparę głośni oraz mięśnie zamykające wejście do krtani
Unerwienie - n. błędny ->n. krtaniowy wsteczny nerw krtaniowy górny i dolny
Górny unerwia m. pierścieniowo - tarczowy napinający więzadła głosowe, dolny unerwia pozostałe mięśnie, porażenie tych nerwów powoduje trudności w oddychaniu - świsty krtaniowe.
Tchawica - leży w przodu w śródpiersiu górnym, leży ukośnie od szyi do kręgosłupa, za tchawicą leży przełyk, otoczona powięziami, przedtchawiczą i przedkręgową, połączona z chrząstką pierścieniowatą więzadłem obrączkowym, zbudowana z 16 - 18 podkowiastych chrząstek tchawicznych, 12 - 15 cm długości, rozciąga się od C6 do Th5, połączone więzadłami pierścieniowatymi, wzdłuż tylnej części tchawicy biegnie ściana błoniasta, zbudowana z mięśni gładkich, łączy się z przełykiem, ostatnia chrząstka dzieli dolne drogi oddechowe na oskrzela główne prawe i lewe, dzieje się to na wysokości kąta mostka, oraz linii międzygrzebieniowej łopatek
Obok tchawicy leżą pęczki naczyniowo - nerwowe
Tchawica jest słabo unaczyniona, jest odżywiana przez dyfuzje z otoczenia, przy zbyt długim intubowaniu, może dojść do malacji - rozpadu chrząstek tchawicznych, wtedy trzeba wykonać tracheotomie
Oskrzela główne - odchodzą od ostatniej chrząstki tchawiczej, oskrzele prawe górne jest przedłóżeniem tchawicy i odchodzi od linii pośrodkowej pod kątem 25*, a lewe pod kątem 45*, spowodowane jest to obecnością serca skierowanego w lewą stronę, ciała obce w tchawicy aspirowane są najczęściej do prawego oskrzela, prawe jest lepiej przewietrzane, stany zapalne podobnie rozpoczynają się na płucu prawym
Oskrzela główne biegną w kierunku płuc, rozdzielają się na oskrzela płatowe, zbudowane są także z chrząstek
Płuca - właściwy narząd wymiany gazowej, prawe szersze krótsze, lewe węższe i dłuższe, spowodowane jest to obecnością serca i narządów jamy brzusznej, kształt przeciętego stożka,
Podstawa płuca wklęsła, leży na przeponie
Szczyt płuca zaokrąglony, wystaje ponad klatkę piersiową (w obrębie szyi), ponad obojczykiem, UWAGA przy ranach kłutych szyi - uszkodzenie płuca, wprowadzanie cewników do żył podobojczykowych też UWAGA
Powierzchnie przeponowa, mostkowo - żebrowa, przyśrodkowa śródpiersiowa, przyśrodkowa kręgosłupowa,
Grzebień płuca - fragment płuca znajdujący się między kręgosłupem, a żebrami
Brzeg dolny i przedni płuca
Wcięcie sercowe - brzeg przedni płuca lewego przemieszczony w lewo
Na powierzchni płuc widoczne są wyciski żeber, bruzdę t. podobojczykowej, aorty - za wnęką płuca
Szczeliny płuca oddzielają płaty od siebie; szczeliny skośne górna i dolna, oraz pozioma w płucu prawym, odchodząca od skośnej górnej
Płuco otacza opłucna płucna, po za wnęką płuca, a pozostałe narządy opłucna ścienna, między nimi jama opłucnowa z płynem surowiczym
„mokre płuco” - przy stłuczeniach - obrzęk , w zapaleniu opłucnej płyn może gromadzić się między płatami
Wycisk sercowy płuca, prawy płytki, lewy głęboki
Wnęka płuca - w części przyśrodkowej płuca w śródpiersiu, wypełniona jest korzeniem płuca;
-prawe- z przodu i na dole żyły płucne, po środku oskrzele główne, z tyłu i na górze tętnica płucna
-lewe- oskrzele główne, nad nim tętnica płucna,
Oskrzela główne — oskrzela płatowe --- oskrzela segmentowe --- oskrzela segmentów --- oskrzeliki --- przewody pęcherzykowe --- pęcherzyki płucne
Unaczynienie płuca czynnościowe i funkcjonalne
Czynnościowe - PK - pień płucny - tt. płucne p i l - tt. płatowe - tt. segmentowe - tt. segmentów - naczynia włosowate pęcherzyków płucnych - żyły włosowate - ż. segmentowe - ż. płatowe - ż. płucne (po 2 z prawej i 2 z lewej do PP)
Odżywcze - krew od tt. oskrzelowych biegną wzdłuż oskrzeli, naczynia żylne uchodzą do żył płucnych lub nieparzystych
zawał płuca - przebiegają z wyłączeniem unaczynienia czynnościowego
segmenty płuca, stożkowate, posiadają własne oskrzele, tętnice i żyły, zmiany chorobowe zwykle rozprzestrzeniają się po segmentach, segmenty połączone są ze sobą tkanką łączną
płuco prawe zbudowane jest z 11 segmentów, lewe z 10
płuco prawe: płat górny - 3 (szczytowy, przedni, tylny), środkowy - 2 (boczny i przyśrodkowy), dolny - 5-6 (szczytowy, przedni, tylny, boczny, przyśrodkowy)
płuco lewe: płat górny - 5 (segment szczytowy przedni i tylny, przedni, języczkowy górny i dolny, płat dolny - 5 (szczytowy, 3 podstawne, segment sercowy)
więzadło płucne łączy płuca z przeponą
uszkodzenie ścian klatki piersiowej lub dróg oddechowych z napływem powietrza - odma opłucnowa
odma opłucnowa otwarta - powietrze jest zasysane przy wdechu i wypychane przy wydechu
odma prężna - gdy wytworzy się mechanizm zastawkowy, powietrze jest zasysane i nie jest wypychane, płuco ulega kompresji, zmniejsza się, uniemożliwia wentylacje, przesuwa się na drugie płuco i utrudnia jego wentylacje oraz uciska na serce pogarszając jego prace
rozpoznanie odmy - brak szmerów oddechowych, odgłos bębenkowy przy opukiwaniu