Czynności prawne:Należą do zdarzeń prawnych. Jest to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustalenia zmiany lub zniesienia stosunku cywilno - prawnego przez złożenia odpowiedniego oświadczenia woli. Oświadczenie woli to przejaw woli, który w sposób dostateczny wyraża zamiar wywołania określonego skutku prawnego w postaci ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku prawnego.
Treść oświadczenia woli, skutki wynikające - są tworzone przez ustawę zasady współżycia społecznego i prawo zwyczajowe.
Rodzaje czynności prawnych:- czynności jednostronne - do dokonania takiej czynności wystarcza złożenie oświadczenia woli ii 1 osoby, np. testament, wypowiedzenie umowy, udzielenie pełnomocnictwa. - czynności dwustronne - do ich dokonania konieczne jest zgodne oświadczenie woli 2 stron, np. umowa o pracę, wszystkie umowy. - czynności rozporządzające - jest to czynność, która powoduje przeniesienie jakiegoś prawa majątkowego na inną osobę, jego zniesienie lub obciążenie. - czynność zobowiązująca - zawiera w swej treści zobowiązanie do dokonania świadczenia w przyszłości , np. umowa sprzedaży, umowa o dzieło. Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.Czynność zobowiązania wraz z rozporządzaniem najczęściej zawierane są razem.
Większość umów ma charakter rozporządzająco - zobowiązującej.
Czynność odpłatna - strona, która dokonała przysporzenia majątkowego otrzymuje lub ma otrzymać w zamian korzyść majątkową w charakterze ekwiwalentu, np. sprzedaż, dzierżawa, umowa o dzieło. Czynność nieodpłatna - ma miejsce, gdy strona takiego ekwiwalentu nie otrzymuje, np. darowizna, użyczenie, nieoprocentowana pożyczka. Czynności konsensualne - do ich dokonania wystarczy jedynie oświadczenie woli. Czynności realne - wymagają obok złożenia oświadczenia woli faktycznego wydania rzeczy, np. przechowanie, skład, przewóz osób, towarów.
Nieruchomość- część pow. Ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot wartości ( grunty) jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu podmiot wartości.( lokal)
Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.
Norma prawna - to wynikająca z przepisu prawa reguła postępowania wydana lub usankcjonowana przez państwo i zagwarantowana przymusem państwowym. Każda norma ma charakter ogólny, nie jest zindywidualizowana.Każda norma ma charakter dwustronny. Z każdej normy dla jednej osoby wynika określone prawo, a dla drugiej określony obowiązek. Części normy:-hipoteza - określa w jakiej sytuacji dana norma ma być zastosowana, -dyspozycja - wskazuje obowiązujący sposób zachowania, czyli co należy robić, a co jest zabronione, -sankcja - to ujemne skutki związane z niezastosowaniem się do dyspozycji.
Normy bezwzględnie obowiązujące (imperatywne) - zawierają one niepodważalny nakaz państwa, od wypełnienia którego nie można się uchylić (prawo karne, administracyjne, finansowe, konstytucyjne). Normy względnie obowiązujące (dyspozytywne) - zawiera je prawo cywilne. RZYKŁAD:
Strony umowy zobowiązują się w toku jej wykonywania, że będą postępowały zgodnie z normą dyspozytywną w sprawach, w których to norma dotyczy, natomiast nie zostały one uregulowane inaczej.
Osoba fizyczna - to każdy z nas od urodzenia do śmierci, każdy z nas ma zdolność prawną - jest to możność bycia podmiotem prawa. Warunkową zdolność prawną ma dziecko poczęte, nienarodzone w świetle prawa spadkowego
Osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnej - ukończyły 13 lat, a nie ukończyły 18 roku życia oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione. Osoby nie posiadające zdolności do czynności prawnych - osoby ubezwłasnowolnione całkowicie i osoby, które nie ukończyły 13 roku życia.
Osoba prawna - osobami prawnymi są skarb państwa i inne jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Jest to zespół osób i podmiotów majątkowych, które zostały zorganizowane dla osiągnięcia określonego celu - może mieć charakter gospodarczy, ale nie musi. Na istotę osoby prawnej składa się element ludzki - załoga, element majątkowy, czyli własny majątek, element organizacyjny - to struktura, organy, to określony cel.Z uwagi na sposób powstania: - osoby typu instytucjonalnego - które powstają na mocy wydania aktu władczego przez państwo, np. UP w Poznaniu, - typ zrzeszeniowy - osoba prawna powstała w wyniku porozumienia członków
Rodzaje osób prawnych: Skarb Państwa; spółki kapitałowe (akcyjna, z o.o.); przedsiębiorstwa państwowe; banki; spółdzielnie; fundacje; stowarzyszenia ZHP, AZS i inne jednostki; partie polityczne; związki zawodowe; jadnostki organizacyjne kościoła katolickiego; koła gospodyń wiejskich. Osoba prawna zawsze ma zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnej, ale osoba prawna nie może zawrzeć związku małżeńskiego, nie może być spadkodawcą, nie może być uznana za zmarłą. Osoba prawna działa poprzez swoje organy. Szczególnym rodzajem osoby prawnej jest Skarb Państwa. W stosunkach cywilno prawnych jest on podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych. Przy czym Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych, chyba że przepis szczegółowy stanowi inaczej.Państwowe osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania Skarbu Państwa.
Prawo - jest to zespół norm postępowania, które zostały określone przez kompetentny organ państwowy (ustawodawca) i zabezpieczone przymusem państwowym (sankcja).Antyczne prawo jako podwalina do prawa dziś.
Prawo podmiotowe to przyznana i zabezpieczona przez normy prawa cywilnego oraz wynikające ze stosunku prawnego możliwość zachowania się w określony sposób
Praworządność - stan prawny, w którym wszystkie dziedziny stosunków społecznych są uregulowane przepisami prawa i przepisy te są przez organy państwowe ściśle przestrzegane.
Przepis prawny - jest to jednostka redakcyjna tekstu prawnego (artykuł, punkt, ustęp, paragraf).
RZECZY
Przedmioty stosunków cywilno - prawnych - są to rzeczy.
Rzeczami nazywamy fizycznie wyodrębnione części przyrody, które występują w stanie pierwotnym, bądź przetworzonym bez względu na to, czy maja jakąś wartość majątkową. Mogą samodzielnie występować w obrocie.
Częścią składową rzeczy jest wszystko to, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.
Właścicielem rzeczy i jej części składowych jest 1 osoba. Między rzeczą i jej częścią składową istnieje więź fizyczna.
Przynależność - to samoistna rzecz ruchoma, która pozostaje w związku z inną rzeczą ruchomą, bądź nieruchomością (rzeczą główną). Jest potrzebna do korzystania z rzeczy głównej. Czasowe i faktyczne pozbawienie związku rzeczy głównej z przynależnością nie powoduje utraty charakteru przynależności. Między rzeczą, a jej przynależnością istnieje więź gospodarcza.
Pożytki- są to formy korzystania z rzeczy.Prawo do ich pobierania przysługuje właścicielowi i osobie uprawnionej np. dzierżawcy
Pożytki prawa- są to korzyści wynikające ze stosunku prawnego np. odsetki od wkładów bankowych
Pożytki rzeczy-dzielą się na cywilne i prawne
Cywilne-są to dochody jakie rzecz przynosizgodnie ze swym przeznaczeniem np. czynsz dzierżawczy
Naturalne: odłaczone części składowe np. żwir, torf, piasek lub przychówek np. owoce drzewa
Świadomość prawna - ocena obowiązującego prawa przez społeczeństwo i postulat jej zmiany w najbardziej pożądanym przez społeczeństwo kierunku.
Stosunek prawny - stosunek społeczny uregulowany przez prawo. Składa się nań 5 elementów:- p. podmiotowe,- obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu, - podmiot prawa, - podmiot obowiązku - podmiot stosunku prawnego.
Sposoby nabycia i utraty własności
: -umowa sprzedaży - przez umowe sprzedawca zobowiązuje się przenieśc na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę
., - umowa zamiany - - przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.
umowa darowizny - przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Wymagana forma aktu notarialnego. -
umowa o dożywocie - jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązała się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, powinien on w braku odmiennej umowy przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom.
Zasiedzenie - posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat 20 jako posiadacz samoistny działający w dobrej wierze. Dobra wiara posiadacza polega na tym, że z przyczyn usprawiedliwionych nie wie o tym, że własność mu nie przysługuje. Jest to zatem osoba, która nabyła nieruchomość od osoby nie będącej właścicielem lub od osoby nie posiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych.
Posiadacz nieruchomości działający w złej wierze (ten, który wie, że własność mu nie przysługuje), nabywa ją po upływie lat 30. Skutkiem zasiedzenia jest nabycie własności.
Współwłasność - istota współwłasności polega na tym, że własność jednej rzeczy przysługuje kilku (co najmniej 2 osobom). Rozróżnia się współwłasność w częściach ułamkowych i łączną i ułamkową
ułamkowa - każdy ze współwłaścicieli ma możliwość swobodnego dysponowania swą częścią i w każdej chwili może być zniesiona.
łączna - ma inny charakter, bowiem w czasie jej trwania nie może być przedmiotem podziały, a współwłaściciele nie mogą swobodnie dysponować swymi udziałami, gdyż ich nie posiadają, np. współwłasność majątkowa małżeńska, współwłasność spółki cywilnej.
Sposoby i tryby znoszenia współwłasności:
tryb na mocy porozumienia stron - I sposób- podział rzeczy w naturze - jest on dopuszczalny jeżeli jest zgodny z przepisami ustawy, ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy oraz jest dopuszczalny, gdy nie pociąga za sobą istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenia jej wartości. II SPOSÓB - przyznanie rzeczy wspólnej jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych. III SPOSÓB - sprzedaż rzeczy wspólnej i podział uzyskanej kwoty. -
tryb na mocy orzeczenia sądu - podział rzeczy wspólnej przez sąd. Sąd przyznaje jednej ze stron z obowiązkiem spłaty pozostałych; Sprzedaż rzeczy wspólnej przez sąd.
Wady oświadczenia woli są to pewne nieprawidłowości przy podejmowaniu decyzji lub jej wyrażaniu na zewnątrz.
Pobudka rodzi decyzję o złożeniu oświadczenia woli. Jest to wola wewnętrzna, czyli zamiar, a jego ujawnienie na zewnątrz jest oświadczeniem woli. Na każdym z tych etapów może nastąpić pewna nieprawidłowość: - pobudka może być wadliwa, - źle podjęty zamiar, - wola wewnętrzna dobrze podjęta, ale źle wyrażona na zewnątrz.
Wady:- nie ważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome, albo swobodne powzięcie decyzji lub wyrażenie woli. Np. choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy oraz stany przemijające plus w tym zaburzenia czynności fizycznych (szok, przerażenie, wybuch, wysoka gorączka).
Stan ten może istnieć w chwili składania oświadczenia woli - brak świadomości.-
pozorność - oświadczenie woli musi być zrozumiałe, swobodne i na serio. Oświadczenie jest pozorne, gdy: - składający nie chce wywołać skutku prawnego, - chce wywołać inny aniżeli wynika to z czynności.
Pozorność nie ma wpływu na kolejne czynności prawne.
Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozorów. Pozorność nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności (oświadczenia) osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona z obowiązku.
Błąd:Jest to mylne wyobrażenie rzeczywistości (pomyłka, to inne określenie tego, co się dało określić).Błąd musi dotyczyć treści składanego oświadczenia woli. Musi być istotny, bo gdyby składający oświadczenie wiedział, że działa pod wpływem błędu, nie złożyłby oświadczenia o danej treści. W razie błędu można uchylić się od skutków oświadczenia woli.
Podstęp: Traktowany jest jako odmiana błędu. Różni się od błędu tym, że składający oświadczenie zostaje w błąd celowo wprowadzony. Wada ta nie musi dotyczyć samej treści oświadczenia woli, ale może dotyczyć sfery motywacyjnej. Nie musi być obiektywnie istotny, ale istotny z punktu widzenia składającego oświadczenie. Groźba (przymus):Oświadczenie składane pod przymusem fizycznym w ogóle nie jest oświadczeniem. Oświadczenie składane pod przymusem psychicznym - osoba składająca oświadczenie nie widzi innego wyjścia, jest ona skłoniona do złożenia oświadczenia poprzez groźbę naruszającą prawa osobiste lub majątkowe.
Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby następuje poprzez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Uprawnienie do uchylenia się wygasa w razie błędu z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby z upływem roku od dnia, w którym stan ten nastał.
WŁASNOŚĆ - jest to najszersze prawo do rzeczy. Właściciel jest osobą uprawnioną, a zobowiązanym każdy inny podmiot. Każdy inny podmiot ma obowiązek ni ingerowania w sferę uprawnień właściciela. Istnieją dwie strony prawa własności: pozytywna i negatywna. Na stronę pozytywną składa się triada uprawnień: - uprawnienie do posiadania rzeczy, do korzystania z rzeczy, korzystania i pobierania pożytków oraz do rozporządzania rzeczą (do jej obciążenia, połączenia, pomieszania, przeistoczenia), uprawnienie do wyzbycia się rzeczy. Strona negatywna polega na nie czynieniu każdego podmiotu, który nie jest właścicielem.
Granice treści prawa własności:
Art. 140. Granica określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno - gospodarnym przeznaczeniem prawa, może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy, tych samych granicach może rzeczą rozporządzać.
Sposoby nabycia i utraty własności: - pochodny - własność przechodzi z jednej osoby na drugą (następuje sukcesja prawa, czyli jego przejście), przy czym nikt nie może przenieść więcej prwa niż posiada, - pierwotny - własność do tej pory nie istniała, nie nastąpiła sukcesja prawa. Powstaje ono na skutek połączenia, pomieszania i przeistoczenia rzeczy.
Zdolność do czynności prawnych - możność samodzielnej zmiany własnej sytuacji prawnej.
Osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, to osoby które ukończyły 18 lat i osoby, które nie zostały ubezwłasnowolnione.O ubezwłasnowolnieniu decyduje sąd. Przyczyny: choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy oraz wszelkie inne stany i zaburzenia psychiczne, które powodują, że osoba nie jest w stanie kierować swym postępowaniem (w szczególności pijaństwo i narkomania). Dla osób całkowicie ubezwłasnowolnionych ustanawia się opiekę, a dla częściowo kuratora.
PRAWO
Stosowanie prawa - zajmują się organy państwowe (są to organy sprawiedliwości i administracji). Obywatele mają prawo przestrzegać. Stosowanie odbywa się w ramach jednej z dwóch form: ustalenie istnienia lub braku między stronami stosunku prawnego i sprecyzowanie jego treści. Sąd lub organ administracji najczęściej na żądanie jednej ze stron autorytatywnie stwierdza, ze między stronami istnieje lub nie istnieje określony stosunek prawny i że w związku z tym strony mają względem siebie prawa i obowiązki. Jest to stworzenie (zniesienie, zmiana) między stronami określonego stosunku prawnego. Polega na tym, że wskutek wydania przez organ państwowy aktu prawnego nienormatywnego (np. akt administracyjny lub orzeczenie sądowe) między stronami powstaje nowy stosunek prawny, bądź poprzednio istniejący ulega likwidacji, bądź zmianie.
Proces stosowania prawa składa się z kilku etapów: - ustalenie stanu faktycznego, - wyszukanie normy prawnej, która odnosi się do danego stanu (kwalifikacja prawa),- wnioskowanie,- wydanie decyzji.
Systematyką prawa nazywamy całokształt obowiązujących w Państwie przepisów z ich podziałem na gałęzie oraz zespół tzw. idei przewodnich na których opiera się ustrój państwa. Prawo publiczne - np. prawo finansowe, karne, dotyczy wszystkich reakcji zachodzących pomiędzy organem państwowym, a jednostką. Prawo prywatne - dotyczy wszystkich relacji zachodzących pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa - normy prawa cywilnego. Prawo materialne - składają się normy prawne, które ustalają prawa i obowiązki, regulują zachowania ludzi i instytucji. Prawo formalne - to normy, które odnoszą się do organizacji aparatu, który dba o przestrzeganie prawa materialnego.
Wykładnia prawa - interpretacja prawa, zespół czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści norm prawnych zawartych w przepisach.
Rodzaje wykładni prawa ze względu na podmiot: - wykładnia autentyczna - ten sam organ, który wydał interpretuje akt. - legalna - dokonywana przez organ państwowy, któremu to specjalnie powierzono (nie ma w Polsce). - doktrynalna - wynika z literatury prawniczej, monografii, nie ma charakteru wiążącego,- praktyczna - dokonywana przez organ państwowy, w toku stosowania prawa, przy rozwiązywaniu konkretnych spraw. - słowna - struktura językowa, ustalenie znaczenia słów, - celościowa - polega na ustaleniu znaczenia norm, prawnych poprzez określenie celu, dla jakiego norma została wydana.- systematyczna - określenie znaczenia norm poprzez określenie miejsca, jakie norma znajduje w ramach określonego aktu prawnego lub całego ustawodawstwa. - historyczna - polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych za pomocą materiałów historycznych.- rozszerzająca - norma prawna ma być stosowana i rozumiana w szerszym znaczeniu, niż by to wynikało z wykładni, - ścieśniająca - odwrotna do rozszerzającej,- stwierdzająca - normę prawną rozumiemy dokładnie tak, jak wykładnia słowna.
Zdarzenie prawne - to wszystko, co powoduje nałożenie na podmiot określonych praw i obowiązków, to wszystko, co wywołuje określony skutek prawny. Źródła prawa polskiego:
- konstytucja RP z 2 kwietnia 1999 r., - skodyfikowane akty prawne, - ustawa, kodeks cywilny, - ustawy szczególne (np. ustawa o lasach), - rozporządzenia, - akty prawa miejscowego, - statuty, regulaminy organizacji, np. rolniczych.
Aktem wykonawczym do ustawy jest rozporządzenie: - więź kompetencyjna - wydawane wyłącznie wtedy, gdy ustawa do tego upoważnia „”na p[odstawie ustawy”, -więź funkcjonalna - związana z treścią ustawy, służy do jej wykonania.
Akt wykonawczy może regulować: - wyłącznie sprawy przekazane mu do unormowania, - nie może wykraczać poza ich zakres, - musi być zgodny co do treści z ustawą i konstytucją, - nie może zmieniać i modyfikować treści norm zawartych w ustawie.
Uchwały i rozporządzenia - prawo do ich wydawania przysługuje Radzie Ministrów, Prezesowi Rady Ministrów, ministrom oraz innym podmiotom, które uzyskały uprawnienie ustawowe.