WARSZTAT DORADCY ZAWODOWEGO W PORADNI I SZKOLE
SPIS TREŚCI:
8. Załączniki
1. Rola i umiejętności doradcy zawodu.
W ciągu ostatnich lat w Polsce na skutek przemian politycznych i społeczno gospodarczych nastąpił renesans poradnictwa zawodowego, którego celem jest udzielanie pomocy młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu i dalszej drogi kształcenia. Doradcy zawodowi mają być zatrudnieni w szkołach, a środki na organizację systemu doradztwa zawodowego mają być wyodrębnione w budżetach organów prowadzących ( Ustawa „czyszcząca z dnia 23 sierpnia 2001r. - Dz. U. Nr.111/2001r. ). W krajach zachodnich takich jak: Włochy, Szwecja, Holandia, Anglia, Niemcy problematyka związana z poradnictwem zawodowym ma swoje niezależne, ważne miejsce, a zawód „doradca zawodowy” jest usankcjonowany prawnie i wykonywany już od wielu lat. W Polsce zawód ten powstał dopiero w 1995 roku i opisany został w i opisany został w Klasyfikacji zawodów i specjalności. Ujęty jest w grupie zawodów „Specjalności do spraw osobowych i rozwoju zawodowego”.
Doradca zawodu udziela pomocy w formie porad młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia. Uwzględnia przy tym możliwości psychofizyczne , sytuację życiową, potrzeby rynku pracy, możliwości systemu edukacyjnego. Współpracuje z rodzicami i nauczycielami w procesie orientacji zawodowej uczniów. Wykorzystuje swoją wiedzę zawodową o zawodach , rynku pracy oraz technicznych środkach przekazywania informacji zawodowej.
Jednym z głównych zadań wychowawczych szkoły jest przygotowanie uczniów do prawidłowego wyboru zawodu, kierunku dalszego kształcenia i pracy zawodowej . Orientacja i poradnictwo zawodowe realizowane jest w szkołach dwutorowo równolegle z realizacją zadań dydaktycznych, a także wychowawczych. Zadania dydaktyczne wzbogacają głównie intelekt wychowanka, który nabywa wiedzę o świecie pracy, jej znaczeniu, zmianach rynku pracy. Natomiast realizacja zadań wychowawczych związana jest z kształtowaniem pozytywnego stosunku do pracy, odpowiedniej motywacji, budzeniem zainteresowań.
Do zadań doradcy zawodowego w szkole czy poradni psychologiczno pedagogicznej należy:
- zapewnienie specjalistycznej pomocy uczniom w podejmowaniu optymalnych decyzji w zakresie prawidłowego wyboru zawodu i kierunku dalszego kształcenia
- kształtowanie u młodzieży aktywnej postawy wobec swojego życia zawodowego
- uświadamianie uczniom konieczności konfrontowania swoich predyspozycji psychofizycznych, potrzeb i wartości z obiektywnymi wymaganiami stawianymi przez zawody i rynek pracy
- zbieranie, gromadzenie informacji o rynku pracy, aktualizowanie informacji o zawodach
- prowadzenie zajęć grupowych z młodzieżą dotyczących planowania kariery zawodowej
- wykonywanie diagnostycznych badań przydatności do określonego zawodu wykorzystując w tym celu metody i techniki psychologicznego i pedagogicznego pomiaru
- opracowywanie diagnoz przydatności zawodowej na podstawie zebranego, własnego materiału badawczego oraz diagnoz lekarskich
Doradca zawodu powinien posiadać takie umiejętności jak:
- umiejętność nawiązywania kontaktu, tworzenie atmosfery otwartości i zaufania, nawiązywania bliskiego kontaktu z każdym klientem, właściwe rozumienie odczuć, słów oraz zachowania klienta, oraz okazanie mu tego rozumienia i udzielenia informacji lub pomocy;
- umiejętność dokonywania indywidualnej lub grupowej oceny, zdolność dokonywania ocen podczas pracy z grupą lub indywidualnie, uwzględniając ocenę potrzeb klienta, jego charakterystyki, możliwości, indywidualnych różnic i samooceny;
- umiejętność prowadzenia doradztwa grupowego, znajomość i umiejętność zastosowania podstawowych zasad zachowania grupy i przewodzenia w grupie, aby pomóc członkom grupy w rozumieniu i rozwiązywaniu swoich problemów;
- umiejętność gromadzenia i używania informacji dotyczących możliwości rozwoju zawodowego, dalszego kształcenia, zatrudnienia i rynku pracy, aby pomóc klientom w podejmowaniu decyzji i tworzenia planu zawodowego;
- umiejętność tworzenia i realizacji odpowiedniego planu zawodowego, który pomaga klientowi przesunąć się z obecnie zajmowanej pozycji zawodowej do odpowiedniego miejsca zatrudnienia, przy pomocy szeregu usług zwiększających szanse zatrudnienia, tak jak szkolenia i inne usługi pomocnicze;
- umiejętność obsługi ofert pracy, umiejętność zrozumienia potrzeb pracodawcy i przekazania ich klientowi, nawiązywania skutecznych kontaktów zawodowych dla osób potrzebujących pomocy przy przyjmowaniu ofert, pomaganie klientowi we właściwym przedstawieniu swoich kwalifikacji w świetle wymagań pracodawcy;
- umiejętność nawiązywania kontaktu z instytucjami lokalnymi, oparta na gruntownej znajomości lokalnych instytucji usługowych umiejętność pomagania klientowi w uzyskiwaniu potrzebnej usługi;
- umiejętność zarządzania pracą , koordynowania różnych aspektów całkowitego programu doradczego w instytucji doradczej lub szkole;
rozwój zawodowy, umiejętność oparta na zainteresowaniu rozwojem zawodowym.
2. Teorie wyboru zawodu wykorzystywane przez doradców
Doradca, który chce widzieć szeroko problemy wyboru zawodu, powinien zapoznać się z wieloma stanowiskami prezentowanymi w literaturze. Teorie wyboru zawodu opisują i wyjaśniają zachowania zawodowe człowieka. Dają odpowiedź na pytanie dlaczego człowiek wybiera dany zawód, jakie są jego warunki rozwoju zawodowego, czy może on mieć satysfakcję z wybranego zawodu lub jakie czekają go niepowodzenia.
Najstarsza teoria F. W. Parsonsa traktuje, że wybór zawodu jest decyzją jednorazową. Zdaniem autora uczeń musi poznać świat pracy i siebie. Zainteresowania, zdolności, możliwości, temperament powinny odpowiadać wymaganiom danego zawodu. Teoria ta skupia się na problemie, jaki zawód człowiek powinien wybrać, nie odpowiada jednak na pytanie, dlaczego ludzie wybierają określone zawody. Wybór zawodu według autora jest związany z wewnętrznymi cechami człowieka, natomiast nie uwzględnia on ważnego czynnika, jakim jest zewnętrzne otoczenie.
A. Roe przedstawia dwa modele człowieka wybierającego zawód. Pierwszy to radzący się, który jest zdeterminowany społecznie. Za najważniejsze determinanty autorka uważa wpływy społeczne innych osób, a szczególnie wpływy rodziny. Omawia trzy powszechnie znane typy zachowań rodziców mających wpływ na późniejszy wybór zawodu przez dziecko, są to: akceptacja, koncentracja, unikanie. Przyszłe zawody związane z pracą z ludźmi wybierają, zdaniem autorki, jednostki, które jako dzieci były akceptowane, których rodzice emocjonalnie koncentrowali się na dziecku. Natomiast postawa unikania przyjęta przez rodziców skłania ich dzieci do wyboru zawodu związanego z rzeczami.
Drugi model przyjęty w tej teorii to model jednostki, którą kierują emocje, własne potrzeby i dążenia. Występowanie potrzeb zależne jest od czynników genetycznych, przeżytych stanów, satysfakcji, frustracji i innych wczesnych doświadczeń, ale największy wpływ na ich kształtowanie mają rodzice. A. Roe opiera się na teorii hierarchii potrzeb Maslowa, ale ustala inną ich kolejność. Są to potrzeby: fizjologiczne bezpieczeństwa, przynależności i miłości, znaczenia, respektu, szacunku do samego siebie i niezależności, informacji, zrozumienia, piękna, samorealizacji. Potrzeby zawodowe są związane z chęcią realizacji nie zaspokojonych potrzeb przez rodziców w okresie dzieciństwa. Teoria ta dostarcza ważnego dla poradnictwa zawodowego podziału zawodów na związane z rzeczami i związane z ludźmi. Wskazała jak ważne są doświadczenia rodzinne i potrzeby dziecka w podejmowaniu decyzji zawodowej.
Teoria wyboru zawodu J. L. Hollanda podkreśla wagę kontaktów międzyludzkich w przebiegu kariery zawodowej. Wybór zawodu zdaniem autora jest wyrazem dojrzałości osobowości. Autor uważa, że wytwarzanie się sześciu typów osobowości kształtuje się pod wpływem społecznym, głównie rodziny. Każdy typ osobowości szuka dla siebie odpowiedniego środowiska wśród ludzi. Satysfakcja z wykonywanej pracy zależy od stopnia zbieżności typu osobowości i środowiska pracy.
Sześć typów osobowości Hollanda:
1. Typ społeczny szuka środowiska innych ludzi. Osoby należące do tego typu preferują takie zajęcia, które zorientowane są na pouczanie i pomaganie. Typ społeczny ma emocjonalny stosunek do problemów ludzkich. Oznacza się żeńskimi cechami, zdolnościami werbalnymi, elokwencją, społeczną odpowiedzialnością, zdolnością do pracy z ludźmi. Charakterystyczne zawody dla tego typu to: pedagog, nauczyciel, doradca, psycholog kliniczny, sędzia dla nieletnich, lekarz, pielęgniarka itp.
2. Typ realistyczny, preferuje czynności, które podkreślają jego siłę fizyczną, koordynację ruchową, zręczność. Uzdolniony technicznie, mechanicznie. Dąży do rozwiązywania konkretnych zadań, jest twardy, agresywny, męski. Zawody, które wybiera to: mechanik, elektryk inżynier, rolnik.
3. Typ intelektualny skupia się na zadaniach abstrakcyjnych. Próbuje zrozumieć siebie i organizować świat. Jest introwertyczny, cechuje go egoizm. Ludzie o tym typie osobowości wybierają zawody: badacza, antropologa, matematyka, fizyka. chemika, astronoma, programista komputerowy itd.
4. Typ konwencjonalny zwany także konformistycznym, w swoich dążeniach kieruje się takimi wartościami jak władza i autorytet. Jest zorganizowany, praktyczny, uległy. Eksponuje swoje cele i siebie. Żyje jednak według poglądów i wskazówek innych ludzi. Uchyla się od rozwiązywania konfliktowych sytuacji, szczególnie w stosunkach interpersonalnych. Wybiera zawody takie jak: kasjer, księgowy, operator, sekretarka, stenograf, bibliotekarz, statystyk, pracownik banku itd.
5. Typ przedsiębiorczy jest typem pobudzającym innych do działania. Przejawia zdolności werbalne. Jest agresywny, interesuje go siła, status przywódcy. Unika sytuacji wymagających od niego długiego intelektualnego wysiłku. Do tego typu zaliczamy: prawnika, przedsiębiorcę, urzędnika rządowego i innych.
6. Typ estetyczno-artystyczny, twórczy, o rozwiniętej wyobraźni i estetyce, introwersyjny, niedostatecznie poddany socjalizacji, pełen emocjonalnego niepokoju. Zaliczamy tu: kompozytora, śpiewaka, pisarza, malarza, dyrygenta.
Holland twierdzi, iż rzadko występują czyste typy osobowościowe, stąd też wynika różnorodność w preferencjach zawodów przez ludzi i możliwość dokonania zmiany zawodu.
E. Ginzberg wyróżnia trzy okresy w procesie wyboru zawodu. Są to:
1. Okres fantazji trwający od 10 do 11 roku życia.
2. Okres próbny przypadający na okres od 11 do 16 roku życia, a w nim podokresy:
a) zainteresowań
b) zdolności
c) wartości
d) przejściowy
3. Okres realistyczny trwający od 17 do 18 roku życia, a w nim podokresy:
a) eksploracji
b) krystalizacji
c) specyfikacji
Ginzberg uważa, że tendencje do wyboru zawodu pojawiają się we wczesnym dzieciństwie, a z czasem rozwijają się i dojrzewają. Zdaniem autora człowiek jest jednostką kierującą się swoimi potrzebami, dążeniami, ulegającą naciskom społecznym, a także racjonalnie podchodzącą do wyboru zawodu. Człowiek szuka kompromisu między swymi pragnieniami a możliwościami.
Podzielając częściowo pogląd Ginzberga własną teorię tworzy D. Super. Wybór zawodu traktuje on jako proces rozwojowy i wydziela pięć stadiów życia zawodowego
1. Etap - wzrost, trwający od urodzenia do 14 roku życia i wyróżnia w nim podokresy:
a) fantazji (4-10 r. ż.)
b) zainteresowań (11-12 r. ż.)
c) możliwości (13-14 r. ż.)
Dziecko w na tym etapie wytwarza obraz siebie w relacji z innymi ludźmi oraz zaczyna orientować się w świecie pracy.
2. Etap - poszukiwanie trwający od 15 do 24 roku życia. W etapie tym autor wyróżnia podokresy:
a) wstępny (15 - 17 r. ż.)
b) przejściowy (18 - 21 r. ż.)
c) prób (22 - 24 r. ż.)
W etapie tym człowiek bada świat pracy i ustala preferencje zawodowe.
3.Etap - zajęcie pozycji trwający od 25 do 44 roku życia, podokresy tego etapu to:
a) doświadczenia (25 - 30 r. ż.)
b) zdobywania (31 - 44 r. ż.)
Człowiek zajmuje odpowiednią pozycję na polu zawodowym. Dąży do osiągnięcia maksymalnej pozycji w danym zawodzie.
4. Etap - zachowania status qwo od 45 do 64 roku życia. W etapie tym człowiek stara się utrzymać to co już osiągną.
5. Etap - schyłkowy trwający od 65 roku życia, w którym wyróżnia autor dwa podokresy:
a) osłabienie (65 - 70 r. ż.)
b) wycofanie (71 r. ż. i więcej)
Człowiek uwalnia się od pracy i szuka innych źródeł satysfakcji.
Rozwój zawodowy według autora przebiega w czasie, jest ciągły i nieodwracalny. Podkreśla on, że nie tylko czynniki indywidualne odgrywają rolę w życiu człowieka ,ale także czynniki społeczne wpływają na karierę zawodową człowieka.
Podstawy do tworzenia polskiej teorii poradnictwa zawodowego dała W. Rachalska. Według autorki w pracy doradcy zawodu ważne jest:
- przygotowanie ucznia do wyboru zawodu winno być długotrwałą działalnością wychowawczą,
- wychowanek z przedmiotu wychowania powinien stawać się podmiotem wychowania,
- działalność w zakresie orientacji zawodowej powinna obejmować cały okres rozwoju zawodowego ze szczególnym uwzględnieniem okresu przedzawodowego,
- ważne jest przysposobienie młodego człowieka do roli przyszłego pracownika, ale i obywatela
- przygotowanie do zawodu powinno sprzyjać motywacji do takiego wyboru, aby odpowiadał indywidualnym oczekiwaniom i możliwościom jednostki i przynosił korzyści społeczeństwu,
- decyzji zawodowa powinna być procesem sekwencyjnym: prowadzić do coraz trudniejszych i długofalowych decyzji,
- aby decyzja zawodowa była bardziej realistyczna, należy umożliwić młodzieży kontakt z pracą,
- należy stworzyć system organizacyjny orientacji zawodowej,
- w orientacji zawodowej powinny być realizowane zadania wychowawcze ( kształtowanie postaw i zainteresowań )
W. Rachalska jest zwolenniczką stanowiska wychowawczego w wyborze zawodu.
W naszym kraju i na świecie nie ma jednej uznanej teorii zawodu. Większość autorów odwołuje się w swych pracach do teorii rozwoju zawodowego D. Supera, ponieważ prezentuje ona najpełniejsze stanowisko.
3. Etapy procesu poradniczego i prowadzenia rozmowy w indywidualnym poradnictwie zawodowym
L. M. Brammer wyróżnił osiem etapów procesu pomagania. Są to:
1. Wstęp, w którym następuje nawiązanie wzajemnych relacji.
2. Klaryfikacja, w której ustala się problem i powody szukania pomocy.
3. Strukturowanie, gdzie następuje sformułowanie warunków trwania procesu pomagania. Radzący powinien tu zgodzić się na współpracę i przyjąć odpowiedzialność za swój udział w procesie, uczciwe mówienie o sobie.
4. Relacja, w której następuje budowanie i pogłębienie wzajemnych intereakcji doradca - radzący się, poprzez używanie werbalnych i poza werbalnych rodzajów komunikacji.
5. Eksploracja, polegająca na aktywności doradcy, analizowaniu problemów, formułowanie celów, planowaniu działań, zbieraniu faktów, wyrażaniu głębszych uczuć, uczeniu nowych umiejętności.
1. Konsolidacja, gdzie osobą aktywną jest radzący się, poprzez rozważanie alternatywnych rozwiązań, wykorzystanie nowych umiejętności, określanie własnych uczuć.
2. Planowanie, którego celem jest rozwinięcie planu działania, redukcja przykrych uczuć, i zmiana istniejącej sytuacji.
3. Zakończenie, czyli podsumowanie procesu poradniczego przez radzącego się lub doradcę.
J. Brzeziński i S. Kowalik dzielą przebieg rozmowy psychologicznej na cztery etapy:
1. Przygotowawczy, który odbywa się przed rozmową z klientem. W etapie tym następuje przegląd dokumentów i innych źródeł informacji o kliencie, ustalenie celów i tematów rozmowy, przygotowanie się do obserwacji.
2. Wstępny, który polega na wyjaśnieniu zasad spotkania, zainicjowaniu rozmowy
3. Zasadniczy dzielący się na dwa podetapy:
a) badanie psychologiczne oraz omówienie wyników badań oraz dyskusja;
b) zdefiniowanie problemów i sposób ich rozwiązania.
4. Końcowy zawierający podsumowanie określające istotę problemu klienta
Zdaniem autorów przed spotkaniem należy przygotować zestaw zagadnień, które należy omówić w trakcie rozmowy. Zestaw ten stanowi schemat rozmowy, który powinien zawierać:
1. Definicję problemów życiowych
2. Dane identyfikacyjne ( wiek, stan cywilny, zawód )
3. Dane dotyczące biologicznego i psychicznego rozwoju pacjenta, informacje o problemach życiowych pacjenta
4. Sprecyzowanie oczekiwań pacjenta.
W literaturze polskiej po raz pierwszy wydzieliła etapy indywidualnego poradnictwa zawodowego B. Wojtasik są to:
1. Przygotowanie się doradcy do prowadzenia rozmowy. Zapoznanie się z sytuacją szkolną i domową klienta oraz jego stanem zdrowia. Ustalenie schematu rozmowy, ustalenie jej celu i tematu;
2. Pierwszy kontakt polegający na nawiązaniu interakcji. Powinien być on autentyczny, a atmosfera nieformalna. W pierwszym kontakcie ważne są warunki spotkania. L. M. Brammer twierdzi, że powinny być one uczciwym odbiciem stylu osoby pomagającej. Rodzaj ubrania, jakie nosi, wygląd i wystrój pokoju, nawet odległość krzeseł jest tu istotna. Czynniki zwiększające dystans między doradcą a klientem to: rozmowa „przez biurko”, siedzenie klienta tyłem do drzwi, fotel doradcy bogaty, natomiast skromne krzesło petenta, niskie kanapy dla klientów, materiały z napisem „poufne” zostawione na biurku doradcy itp.
3. Ustalenie, kto ma problem i na czym on polega. Jeśli klient stwierdzi, że przysłał go nauczyciel albo rodzice lub inna osoba, jest to sygnał, że nie uznaje problem za swój.
4. Zawarcie kontraktu między doradcą a radzącym się. Określenie odpowiedzialności za przebieg procesu i uzyskane wyniki.
5. Budowanie relacji doradca - radzący się. Pogłębienie relacji.
6. Zbieranie faktów oraz badanie pedagogiczne i psychologiczne. Doradca poznaje wiedzę, zainteresowania, możliwości, potrzeby i środowisko ucznia. Radzący się dokonuje samopoznania i samooceny.
7. Aktywizowanie radzącego się do zbierania informacji o zawodach i szkołach.
8. Konsultacja z rodzicami.
9. Dopasowywanie siebie do zawodu. Na tym etapie trzeba rozważyć, czy zainteresowania, wartości , możliwości i środowisko będą sprzyjały wykonywaniu wspólnie wybranego zawodu. Następuje tu wspólne planowanie, dyskusja nad rozwiązaniami. Dokładne wybranie danego zawodu, stanowiska pracy, znalezienie odpowiedniej szkoły, poznanie wymagań przy przyjęciu do niej, skompletowanie dokumentów.
10. Zakończenie. Następuje tu podsumowanie wspólnych osiągnięć, ocena tego, co zostało wykonane. Jeżeli nie osiągnięto celów, należy zastanowić się nad przyczynami.
W indywidualnym poradnictwie zawodowym nie muszą występować wszystkie etapy. Jeśli jest ich dziesięć przebiegają one zazwyczaj w ciągu 6 lub 7 spotkań.
4. Podstawy porozumiewania się doradcy z klientem
Podstawowymi czynnikami w kontaktach interpersonalnych są: autentyczność, akceptacja i empatia. Zdaniem C. R. Rogersa najważniejsza jest autentyczność czyli zgodność z samym sobą. Doradca niczego i nikogo nie udaje. Doradca dba o zgodność przekazów werbalnych i niewerbalnych. W trudnych sytuacjach poradniczych doradca może powiedzieć o swoich uczuciach. Będzie wtedy bardziej autentyczny i da przykład osobie radzącej się jak wyrażać swoje uczucia.
Akceptacja polega na przyjmowaniu radzącego się takim jakim on jest. Doradca akceptujący, daje do zrozumienia swojemu klientowi, nie tylko słownie, ale także całym swoim zachowaniem, że radzący się jest osobą dla niego ważną.
Empatia to proces wczuwania się. Jest to postrzeganie i rozumienie stanu psychicznego klienta. To trafne wyobrażenie przeżyć drugiej osoby.
Duże znaczenie w kontaktach doradcy i osoby radzącej się mają komunikaty niewerbalne, do których zaliczamy:
a) mowę ciała, a więc: pozycję ciała, mimikę, gestykulację, ton głosu itp. I tak ważnym komunikatem już w pierwszym kontakcie będą gesty rąk, za pomocą których przekazujemy postawy dominacji, uległości i równości. Splecione ręce doradcy można odczytać jako wrogość lub próbę panowania nad frustracją. Ręce ułożone w „wieżyczkę” wskazują na dominację i pewność siebie. Kłamstwo, wątpliwości ukazane mogą być przez takie gesty jak: zakrywanie ust ręką, pocieranie nosa, ucha, oka. Znudzenie pokazywać może podparcie rękami głowy. Jeśli dłoń znajduje się na policzku świadczy to o aktywnym słuchaniu. Kiwanie głową, przechylanie jej na bok świadczy o zainteresowaniu.
b) Komunikaty interakcyjne, do których zaliczamy: kontakt wzrokowy, przestrzeń osobistą i interpersonalną itp. Człowiek posiada przestrzeń osobistą, która jest przez niego chroniona. Z osobami bliskimi kontaktuje się w sferze intymnej w odległości 15- 45 cm, doradca może wchodzić w sferę dalszą osobistą od 46 - 122 cm, ale bezpiecznie jest pozostać w sferze społecznej, którą zachowujemy w stosunku do ludzi obcych 122 - 360 cm. W pierwszym kontakcie nie należy wchodzić w sferę intymną nawet przez przyjacielskie położenie ręki na ramieniu. Ważne jest natomiast utrzymywanie kontaktu wzrokowego.
Komunikacja niewerbalna pełni różne funkcje. M. Argyle wyróżnia następujące:
1. komunikowanie postaw i emocji wobec partnera interakcji,
2. samoprezentacja - aspekty wyglądu,
3. wspomaganie komunikacji werbalnej - mimika, gesty,
zastępowanie mowy.
5.Metody i techniki stosowane przez doradcę
Podane poniżej metody i techniki udoskonalają komunikację i porozumienie między doradcą a radzącym się.
1. Słuchanie i rozumienie. Th. Gordon wyróżnia słuchanie:
- bierne, gdzie radzący nie zastanawia się co za chwilę odpowie,
- zaakcentowanie uwagi, czyli wysyłanie sygnałów werbalnych i niewerbalnych, świadczących o prawdziwym słuchaniu.
- stosowanie „otwieraczy” i zachęt, a więc stawianie pytań otwartych
- słuchanie aktywne polegające na odzwierciedlaniu usłyszanej wypowiedzi osoby radzącej się, stosowaniu informacji zwrotnej,
Aktywne słuchanie jest najważniejszą techniką doradcy.
2. Parafrazowanie czyli odzwierciedlanie własnymi słowami przez doradcę tego co przed chwilą powiedziała osoba radząca się. Za pomocą parafrazy tłumaczymy wypowiedzi klienta niejasne, złożone na przejrzyste i jasne.
3. Klaryfikowanie to uporządkowanie i uogólnienie istotnych elementów wypowiedzi klienta.
4. Zadawanie pytań otwartych, które nie hamują komunikacji, a pomagają klientowi lepiej zrozumieć siebie i sytuacje, w której się on znajduje.
5. Odzwierciedlanie uczuć polegające na mówieniu do klienta o jego uczuciach.
6. Stosowanie wypowiedzi „ja” przez doradcę kiedy ma problem.
1. Wsparcie i budowanie nadziei, co obniża stres radzącego się.
Stymulowanie do działania. Doradca nie udziela rad, mobilizując klienta do decydowania za siebie.
6. Doradca w poradni psychologiczno - pedagogicznej
Zatrudnieni w poradni w Białej Podlaskiej doradcy zajmują się doradztwem indywidualnym i grupowym. W pracy indywidualnej stosują takie metody diagnostyczne jak:
1. Kwestionariusz dla ucznia,
2. Kwestionariusz temperamentu EAS - D,
3. Inwentarz osobowości NEO - FFI,
4. Test Ravena,
5. APIS - Z dla licealistów,
6. ASIS - P dla gimnazjalistów,
7. Inwentarz zainteresowań,
8. Ankieta skłonności zawodowych,
9. Test Hollanda.
Poniżej przedstawione są scenariusze zajęć grupowych wykorzystywane przez doradców. Zajęcia te prowadzone są metodą warsztatową.
informacja zawodowa
w planowaniu kariery zawodowej i szkolnej
ADRESAT:
- uczniowie klas II i III szkół ponadpodstawowych,
- uczniowie klas III i IV szkół ponadgimnazjalnych.
CELE:
- gromadzenie informacji i wiedzy o świecie zawodów i ich wymaganiach w stosunku do kandydatów,
- gromadzenie wiedzy o rynku pracy i jego wymaganiach,
- wskazanie różnorodnych źródeł informacji zawodowej.
CZAS TRWANIA:
2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie do tematu - miniwykład - „Rola informacji w podejmowaniu decyzji”
2. Praca w grupach - skąd uczniowie czerpią informacje o zawodach:
książki, informatory, przewodniki, charakterystyki,
programy komputerowe,
internet,
ulotki, plakaty,
audycje radiowe i telewizyjne,
filmy, video
ustalenie, przedstawienie na planszy w formie graficznej.
3. Praca w grupach:
realiści
badacze
konwencjonaliści
artyści
przedsiębiorcy
społecznicy
- uczniowie wcześniej zapoznali się z pracą w tych zawodach, w których chcieliby pracować - rozmowa, wywiad z rodzicami, rodzeństwem, znajomymi
- omówienie przez poszczególnych uczniów:
wymagań zawodu, w stosunku do kandydatów
jak wygląda dzień pracy, tydzień pracy w tym zawodzie
zalety i wady zawodu
jakie są perspektywy rozwoju, kariery
- zapisanie najważniejszych rzeczy przy poszczególnych grupach zawodowych na przygotowanych arkuszach
4. Rynek pracy - dyskusja nt. możliwości lokalnego i krajowego rynku pracy
- analiza ofert pracy - praca w grupach:
grupa otrzymuje 3-4 ogłoszenia prasowe
analizuje je pod kątem treści, sformułowań, wymagań
- omówienie najistotniejszych problemów:
w jakich zawodach można otrzymać pracę
w jakich miejscowościach, regionach kraju
którą pracę podjąłbyś i dlaczego
co uniemożliwia podjęcie oferowanych zajęć
5. Podsumowanie zajęć - prowadzący podkreśla najistotniejsze problemy na dzisiejszych zajęciach.
czynniki warunkujące
właściwe zaplanowanie kariery zawodowej
ADRESAT:
- uczniowie klas II i III szkół ponadpodstawowych (gimnazjum)
CELE:
- określenie własnych zainteresowań, cech charakteru, temperamentu, uzdolnień, stanu zdrowia,
- wyzwalanie własnej aktywności w kierunku samopoznania i samooceny,
- modyfikacja samooceny, gdy odbiega ona od realnych możliwości ucznia.
CZAS TRWANIA:
2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie do tematu - wyjaśnienie pojęcia zainteresowań
2. Wypowiedzi uczniów - interesuję się…, uczniowie kończą to zdanie (wszyscy)
3. Ćwiczenie „Dłoń” - moje zainteresowania związane z nauką szkolną, z czasem wolnym:
- wpisują na każdym palcu dłoni swoje zainteresowania,
- omówienie wspólnych grup zainteresowań,
4. Ankieta preferencji zawodowych ucznia:
- wypełnienie indywidualnych ankiet skłonności zawodowych wg N.I. Klimowa
- omówienie grup zawodowych:
(1) człowiek - człowiek
(2) człowiek - technika
(3) człowiek - przyroda
(4) człowiek - dane liczbowe, znaki
(5) człowiek - działalność artystyczna
5. „Słońce pomysłów” - wariant burzy mózgów - co jest ważne w wyborze zawodu
- zapisanie na przedstawionym schemacie
- omówienie poszczególnych czynników
6. Samoocena zdolności:
- porządkowanie - prześledzenie własnych wyników w nauce
- ocena tempa przyswajania łatwości rozumienia
7. Przedstawienie osiągnięć w formie graficznej:
- uczniowie rysują na kartkach własne osiągnięcia w szkole, w domu, w olimpiadach, konkursach, w przezwyciężeniu własnych słabości itp.
- omówienie przez chętne osoby swoich prac
8. Ankieta umiejętności:
- podkreśl te czynności, których wykonywanie nie sprawia ci żadnej trudności
9. Określanie cech temperamentu:
- ćwiczenia - ustosunkowywanie się do podawanych stwierdzeń,
- omówienie wyników
10. Rozmowa na temat zdrowia i jego wpływu na wybór szkoły
- ćwiczenia w grupach - w których zawodach uniemożliwia pracę, a w których jest dopuszczalna
(1) wada wzroku
(2) wada słuchu
(3) choroby dróg oddechowych
(4) choroby układu krążenia
(5) choroba reumatyczna
- omawiają przedstawiciele grup, reszta uzupełnia
11. Podsumowanie
- co jest ważne w wyborze zawodu
- co dały mi dzisiejsze zajęcia
- uporządkowanie i podsumowanie wypowiedzi przez prowadzącego.
jak wybierać zawód
CEL:
- przygotowanie uczniów do podjęcia trafnej decyzji zawodowej i szkolnej
- wyzwalanie własnej aktywności w samoocenie i samopoznaniu
- znajomość czynników niezbędnych do podjęcia prawidłowej decyzji
- znajomość struktury szkolnictwa pogimnazjalnego - kryteria przyjęć, profile, kierunki
ADRESAT:
- uczniowie klas II i III gimnazjum.
CZAS TRWANIA:
2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie, zapoznanie się z klasą.
2. Zainteresowania - wg W. Trzeciaka - omówienie wyników, zawodów, wymagań
- ćwiczenie zainteresowania wg Klimowa - omówienie
- szeregowanie przedmiotów szkolnych wg „najbardziej ulubione” - „najmniej ulubione”
3. Uzdolnienia - samoocena
- ocena swojej wyobraźni, fantazji - dokończ rysunek
- myślenie matematyczne - uzupełnianie ciągów liczbowych
- myślenie logiczne - układanie figur z patyczków
- ocena własnej pamięci - ćwiczenie sylab i wyrazów
- ćwiczenia językowe - tworzenie wyrazów z podanych liter, wyszukiwanie wyrazów bliskoznacznych
4. Jaki jesteś
- ćwiczenia - siła, ruchliwość, równowaga temperamentu
- ćwiczenia - co jest moją mocną stroną, co robię dobrze, co mnie wyróżnia od innych
5. Struktura szkolnictwa ponadgimnazjalnego
- praca w grupach z informatorem
zasadnicze szkoły zawodowe
technika zawodowe
licea profilowane
licea ogólnokształcące
- omówienie typów szkół
- co wiem o tych szkołach - wymiana
kim chciałbyś zostać
CELE:
- samopoznanie i samoocena swoich możliwości [zdolności, cechy charakteru, zainteresowania] koniecznych przy podjęciu właściwej decyzji zawodowej
- zrozumienie na czym polega proces wyboru zawodu i planowania swojej przyszłości
- realne ocenianie swoich możliwości, celów i wartości
- zdobycie informacji na temat interesujących zawodów
- wykorzystywanie swoich umiejętności podejmowania decyzji w przypadku zmiany zawodu
ADRESAT:
- uczniowie klas III i IV LO,
- uczniowie klas IV techników zawodowych.
CZAS TRWANIA: 2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Przedstawienie się, krótka informacja na temat celu zajęć i sposobu ich przeprowadzenia
2. Mini wykład na temat konieczności planowania przyszłości
- obliczenie godzin pracy w życiu człowieka
- ćwiczenie z kartką
- czynniki dobrego wyboru
- zapisujemy na kartce (tablica, duża plansza)
3. Zainteresowania (na tablicy plansze z opisami grup)
- ćwiczenie z grupami zawodów
- uczeń wybiera grupę najwłaściwszą dla siebie
- (co jest najlepsze w tych zawodach, co jest najgorsze, dlaczego wybrali te zawody)
4. Wartości
- definicja wartości, która jest dla mnie najważniejsza - ćwiczenia na kartkach
- ćwiczenie - wybór wymuszony wartości - z grupy uczniów - wybierają przedstawioną sytuację
- które wartości są najmniej istotne i dlaczego
5. Umiejętności
- ćwiczenia - uczniowie dostają czynności wypisane na kartkach - dobierają do nich konieczne umiejętności
- jakie umiejętności posiadam, co robię najlepiej - zapisujemy na kartkach
6. Zawody
- ćwiczenia - z podanych grup zawodów uczniowie wybierają kilka, które najbardziej im odpowiadają
- czy posiadam predyspozycje do pracy w wybranych zawodach
7. Potrzeby rynku (praca w grupach)
- oferty pracy
- kwalifikacje
- wymagania
8. Podsumowanie (prowadzący)
- omówienie ćwiczenia - mobilność zawodowa
- konieczność ciągłego doskonalenia się
- tendencje na rynku pracy
- zgodność wyboru z własnymi możliwościami
9. Adresy instytucji, do których mogą się zwrócić o pomoc, poradę i informacje
10. Uczniowie piszą na kartkach 3 najważniejsze problemy, które wynikły dla nich na dzisiejszym spotkaniu.
aktywne poszukiwanie pracy
CELE:
- przygotowanie uczniów do podejmowania trafnych decyzji związanych z planowaniem przyszłej kariery oraz radzenia sobie w zmieniającej się rzeczywistości
- zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do właściwego poruszania się po współczesnym rynku pracy
- określenie własnych potrzeb związanych z podjęciem zatrudnienia lub dalszej nauki
ADRESAT:
- uczniowie klas III ZSZ,
- uczniowie klas III i IV techników zawodowych.
CZAS TRWANIA: 2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Przedstawienie się, podanie celu zajęć
2. Jacy jesteśmy - bilans osobisty
- ćwiczenia - typy osobowości wg Hollanda - przyporządkowanie
- ćwiczenia - bilans wiedzy, w jakiej dziedzinie jestem dobry
- ćwiczenia - moje mocne strony - ćwiczenia w wypisywaniu, ankieta
3. Co jest dla ciebie najważniejsze w pracy
- wartości - porządkowanie, ustalenie priorytetów, ćwiczenia indywidualne
4. Ułożenie planu - ćwiczenia w ułożeniu realnego planu poszukiwania pracy
- praca w grupie
- omówienie
5. Źródła informacji o pracy - ćwiczenia w ustaleniu listy źródeł o możliwości zatrudnienia, artykuły prasowe, ogłoszenia
6. Najważniejsze dokumenty i pisma
- redagowanie podania
- redagowanie CV
- redagowanie listu motywacyjnego
7. Kontakt z pracodawcą
- ćwiczenia - rozmowa telefoniczna
- ćwiczenia - rozmowa kwalifikacyjna wg podanego schematu odgrywania poszczególnych ról
8. Podsumowanie zajęć
- co dały mi dzisiejsze zajęcia
- z czym wychodzę z dzisiejszej lekcji
wybór właściwej ścieżki
kariery szkolnej i zawodowej
CELE:
- gromadzenie informacji o szkołach, ścieżkach edukacyjnych i o ich wymaganiach w stosunku do kandydatów
- zaplanowanie własnej ścieżki kariery szkolnej i zawodowej
ADRESAT:
- uczniowie klas II i III szkół ponadgimnazjalnych,
- uczniowie klas III i IV szkół ponadpodstawowych.
CZAS TRWANIA: 2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie - rola informacji o możliwościach nauki we właściwym planowaniu przyszłości
2. Praca w grupach - skąd uczniowie czerpią wiedzę o szkołach
- ustalenie
- zapisanie na odpowiednio przygotowanej planszy (informatory, czasopisma - Perspektywy, Cogito, ulotki)
3. Praca w grupach
- uczniowie worzą grupę wg wybranych szkół, uczelni
- opracowują ulotkę (w dowolnej formie - plakat, reklamówka, oferta pisana)
- zwracają uwagę na najistotniejsze elementy, które powinna zawierać informacja o szkole
- podsumowanie, prezentacja opracowanych ofert
4. Opracowanie planu kariery zawodowej
zawody, które chcą wykonywać
szkoły, uczelnie, które umożliwiają im zdobycie zawodu
konfrontacja własnych możliwości z wymaganiami zawodu i szkoły
- wypowiedzi chętnych osób nt. swoich planów
5. Podsumowanie
- jakie wiadomości, informacje posiadam
- jakie muszę zdobyć
- jakiej pomocy potrzebuję i do kogo mogę się o nią zwrócić
bilans osobisty
w planowaniu kariery zawodowej
CELE:
- zrozumienie na czym polega proces wyboru zawodu i planowania przyszłości zawodowej
- realistyczne ocenianie swoich potrzeb i możliwości
- samodzielne wykorzystywanie umiejętności wyboru zawodu w przypadku zmiany zawodu w przyszłości
ADRESAT:
- uczniowie klas III i IV szkół ponadgimnazjalnych.
CZAS TRWANIA: 2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie do tematu - wybór zawodu to:
- wymaga wiele przemyśleń
- decyzję podejmujesz samodzielnie
- musisz mieć wiele informacji
- wyboru nie dokonujesz po raz ostatni
- nie ma jednego zawodu dla ciebie
- musisz znaleźć zawód, który będzie pasował do ciebie
2. Osobowość a środowisko pracy
- pracownicy wykonujący taki sam zawód mają podobne osobowości
- zabawa w przyjęcie - wybór właściwej grupy ludzi, do których najchętniej byś się przysiadł
- wybieramy kilka grup - uzasadniamy dlaczego
- co łączy ludzi w każdej grupie
- jak to się ma do ciebie
3. Ogrywanie ról zawodowych w grupach - cześć, jestem…
- reszta uczniów przyłącza się do poszczególnych grup
- co jest najlepszego w ich zawodach
- co jest najgorszego w ich zawodach
- dlaczego wybrali te grupy
- dopasowują zawody z plansz do poszczególnych grup
4. Wartości - wyjaśnienie pojęcia
ćwiczenie - wybór wartości najważniejszych dla mnie
- grupy zamieniają kartki na takie wartości, które są dla nich ważne
- uzasadnienie wyboru
ćwiczenie - wybory pracy i zajęć wg przedstawionych wariantów
- uczniowie ustawiają się w miejscach wskazanych przez prowadzącego i wybranych przez siebie
- wybierają kilkakrotnie
- które wartości są dla mnie istotne i dlaczego
5. Umiejętności - zdefiniowanie
- jakie posiadasz - ćwiczenie na samoocenę
- uczniowie wybierają z podanej listy umiejętności, które nie sprawiają im problemów
- ogrywanie scenek - jesteś na rozmowie z pracodawcą i co masz do zaoferowania jego firmie
6. Moje silne strony
- podsumowanie
- wypełnienie ankiety
7. Podsumowanie - z czym wychodzę z dzisiejszej lekcji - wypowiedzi uczniów
podsumowanie zajęć przez prowadzącego
7. Planowanie kariery zawodowej w Zespole Szkół Zawodowych Nr 2 w Białej Podlaskiej
Od kilku lat w szkole prowadzone są przez pedagoga zajęcia z zakresu orientacji zawodowej. Poniżej przedstawiony jest scenariusz zajęć i załączniki niezbędne do ich prowadzenia. Zajęcia trwają dwie godziny lekcyjne.
PLANOWANIE KARIERY ZAWODOWEJ
Scenariusz zajęć:
1. Prowadzący dzieli klasę na grupy 6 osobowe. Członkowie poszczególnych grup mają za zadanie przypomnienie sobie kim chcieli być w dzieciństwie. Zastanawiają się nad plusami i minusami tego zawodu teraz.
2. Omówienie przez przedstawicieli grup powyższego ćwiczenia.
3. Przeprowadzenie testu skłonności zawodowych. Załącznik nr 1.
4. Obliczanie wyników testu według arkusza odpowiedzi w kolejnych działach. Załącznik nr 2.
I- przyroda
II- technika
III- praca z człowiekiem
IV- system znaków
V- artystyczne
5. Prowadzący przedstawia słowniczek zawodów. Uczniowie wybierają zawody z działu, w którym otrzymali największą ilość punktów. Załącznik nr3
6. Przeprowadzenie testu samooceny wartości (załącznik nr4) i obliczenie wyników w działach:
I- prestiż
II- dobre zarobki
III- osiągnięcia
IV- różnorodność czynności
V- twórczość
VI- praca umysłowa
VII- niezależność
VIII- praca z ludźmi
IX- przywództwo
X- szczerość wyrażania własnych opinii
XI- relacje z innymi ludźmi
XII- wartości moralne
XIII- zainteresowania
7. Rozłożenie kartek z zawodami (załącznik nr5) i polecenie uczniom aby usiedli przy wybranych przez siebie zawodach.
8. Przyporządkowanie poszczególnym zawodom kartek z różnymi typami ludzkimi
- społeczne
- konwencjonaliści
- badacze
- ludzie przedsiębiorczy
- artyści
- realiści
8. Rozdanie arkusza z poleceniem wypełnienia go „Kim nie chciałbyś być”. Załącznik nr6
9. Praca nad arkuszem KARIERA A , KARIERA B ( załącznik nr7) z wykorzystaniem słowniczka umiejętności. Załącznik nr8.
10. Podsumowanie.
Załącznik nr 1
ANKIETA SKŁONNOŚCI ZAWODOWYCH
Przypuszczam, że potrafisz wykonać wiele czynności .Jeśli jednak mógłbyś (mogłabyś) wybierać, to który rodzaj działalności bardziej ci odpowiada. Wybierz jedną z dwóch możliwości i zaznacz na arkuszu odpowiedzi.
W wyjątkowych przypadkach możesz nic nie wybrać lub wybrać obydwie grupy czynności.
Co wolisz:
1a. hodować zwierzęta lub 1b. Obsługiwać maszyny /np. wiertarkę
uprawiać rośliny. robot kuchenny, maszynę do szycia.
2a. Opiekować się osobą chorą, 2b. Wykonywać wykresy, zestawienia,
dbać o przyjmowanie przez schematy lub proste programy
nią leków. komputerowe.
3a. Wyrażać na piśmie swoje myśli 3b. Obserwować rozwój roślin
(wiersze, opowiadania, pamiętniki). i zwierząt.
4a.Wykonywać różne przedmioty, 4b. Prowadzić akwizycje lub
wyroby (np. z drewna, tkaniny, reklamować towary.
metalu, składn. spożywczych).
5a. Uczyć języka obcego, 5b. Mieć do czynienia z wydaw. tłumaczyć teksty. artystycznymi (muzyka, plastyka,
teatr)
6a. Zajmować się zwierzętami. 6b. Tłumaczyć innym jak coś mają
robić.
7a. Organizować wystawę prac, kurs 7b. Obsługiwać sprzęt gospodarstwa
recytatorski, dyskotekę, pokaz domowego i różnego rodzaju
mody, wycieczki. pojazdy.
8a. Udzielać ludziom rad 8b. Bywać w teatrze, muzeum,
informacji(np. w biurze, na wystawie sztuki.
oprowadzać wycieczki.
9a. Naprawiać różnorodne rzeczy 9b. Wyszukiwać i poprawiać błędy
(ubrania, sprzęt mechaniczno w tekstach, tablicach, rysunkach.
elektryczny)
10a. Prace doświadczalne z biologii. 10b. Dobrze liczyć w „pamięci”.
11a. Pracować w sadzie, w ogrodzie. 11b. Analizować schematy radiowe,
i telewizyjne, wykroje odzieży,
przepisy kulinarne.
12a. Rozwiązywać zaistniałe 12b. Wykonywać rysunki techniczne
między ludźmi konflikty. (sprawdzać i korygować je).
13a. Robić artystyczne zdjęcia, 13b. Przeprowadzać doświadczenia
malować, tańczyć . z roślinami.
14a. Naprawiać urządzenie i armaturę 14b. Nieść pomoc poszkodowanym
medyczną. w wypadkach.
15a. Skrupulatnie wykonywać 15b. Wyrażać własne przeżycia
powierzoną pracę (opisy, poprzez rysunek, muzykę
sprawozdania, pomiary). konstrukcję wiersz.
16a. Wykonywać analizy 16b. Przyjmować, leczyć chorych,
laboratoryjne w szpitalach. rozmawiać z nimi.
17a. Zmieniać i ozdabiać swoje 17b. Montować i naprawiać różne
otoczenie (np. klasę, swój maszyny, przyrządy i mechanizmy
pokój itp.). (np. samochody, rower ).
18a. Organizować wycieczki do 18b. Dyskutować na tematy związane
teatru, muzeum, rajdy z architekturą i sztuką
turystyczne itp.
19a. Zreperować uszkodzoną 19b. Przerysowywać rysunki, napisy,
zabawkę, żelazko lub inny mapy.
drobny sprzęt.
20a. Walczyć ze szkodnikami i 20b. Obsługiwać komputery, pisać na
chorobami lasów i sadów. maszynie.
21a. Przebywać wśród ludzi 21b. Składać różnorodne urządzenia
wyświadczać im drobne przysługi. z zakupionych części.
22a. Kupując coś, wyliczać ile to 22b. Być na wsi i brać udział w
będzie kosztować. zajęciach gospodarskich.
23a. Lepić z gliny lub plasteliny. 23b. Wędrować i obserwować naturę.
24a. Porządkować notatki, dokumenty, 24b. Czytać czasopisma i książki
rachunki. o tematyce technicznej.
25a. Zawierać nowe znajomości. 25b. Rysować, grać na jakimś
instrumencie, deklamować.
Załącznik nr 2.
ARKUSZ ODPOWIEDZI
DO ANKIETY SKŁONNOŚCI ZAWODOWYCH
Nazwisko i imię
....................................................................................................................................................
I II III IV V
1a 1b 1a 2b 3a
3b 4a 4b 5a 5b
6a --- 6b --- 7a
--- 7b 8a --- 8b
--- 9a --- 9b ---
10a --- --- 10b ---
11a 11b 12a 12b 13a
13b 14a 14b 15a 15b
16a --- 16b --- 17a
--- 17b 18a --- 18b
--- 19a --- 19b ---
20a --- --- 20b ---
--- --- 21a --- ---
--- 21b --- 22a ---
22b --- --- --- 23a
23b --- --- 24a ---
--- 24b 25a --- 25b
......... ......... ......... ......... ..........
Załącznik nr 3
SŁOWNICZEK ZAWODÓW:
Grupa zawodów człowiek-obiekt pracy inny człowiek
1. nauczyciel
2. stomatolog
3. kosmetyczka
4. fotograf
5. lekarz
6. pielęgniarka
7. fizykoterapeuta
8. dziennikarz
9. spiker telewizyjny, radiowy
10. przewodnik wycieczek turystycznych
11. psycholog
12. prawnik
13. socjolog
14. pracownik socjalny
15. położna
Grupa zawodów człowiek-obiekt pracy przyroda
1. botanik
2. ogrodnik
3. zielarz
4. weterynarz
5. pszczelarz
6. agronom
7. rolnik
8. leśnik
9. hodowca zwierząt
10. biolog
11. ichtiolog
12. ornitolog
13. rybak
14. ekolog
15. meteorolog
Grupa zawodów człowiek- obiekt pracy technika
( urządzenia, aparaty, maszyny, narzędzia, systemy techniczne, materiały i surowce)
1. geolog
2. wiertacz
3. mechanik
4. elektronik
5. elektryk
6. pilot
7. kierowca
8. optyk
9. elektromechanik
10. metalurg
11. tokarz
12. krawiec
13. stolarz
14. energetyk
15. kucharz
Grupa zawodów człowiek- obiekt pracy systemy znaków
( cyfry, kody, języki naturalne i sztuczne)
1 .tłumacz
2. archiwista
3. stenograf
4. maszynistka
5. księgowy
6. kasjer
7. programista
8. statystyk
9. kreślarz
10. architekt
11. informatyk
12. kartograf
13. zecer
14. telegrafistka
16. makler giełdowy
Grupa zawodów człowiek- obiekt pracy obraz artystyczny
1. muzyk
2. kompozytor
3. dyrygent
4. plastyk
5. rzeźbiarz
6. grafik
7. aktor
8. śpiewak
9. tancerz
10. reżyser
11. scenograf
12. operator dźwięku
13. pisarz
14. grawer
15. hafciarka
Załącznik nr 4
1.
a. Chcę aby moja praca była uznana i doceniona przez moich przyjaciół i rodzinę.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Chcę być dostrzeżony przez innych w swojej dziedzinie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Chcę pracować w solidnej i renomowanej instytucji.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Chcę pracować w zawodzie, który jest atrakcyjny w oczach innych.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Mój tytuł jest ważny dla mnie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Awans i szacunek innych w danej instytucji mają dla mnie znaczenie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
2.
a. Decyzja o wyborze zawodu będzie zależała od zarobków.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Określam swoją wartość jako pracownika według moich zarobków.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Chcę być niezależny finansowo od swojej rodziny.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Chcę tak wysokiego dochodu, jaki tylko jest możliwy i w wyborze zawodu będę się
tym kierować.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Rzeczy materialne znaczą wiele dla mnie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Chcę utrzymać wygodny styl życia.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
3.
a. Lubię widzieć wyniki swoich wysiłków.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Lubię pracować gdy mam określony cel mojej pracy.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Ważne jest dla mnie, aby moja praca dawała mi możliwość rozwoju i awansu.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Jestem usatysfakcjonowany gdy praca daje możliwość uczenia się nowych rzeczy.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Kiedy coś robię, lubię robić to dobrze.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Nie lubię tracić czasu.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
4.
a. Podoba mi się częsta zmiana czynności i roli.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Wolę wykonywać różnorodne czynności niż pozostawiać tylko w jednym obszarze
zainteresowań.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Mogę skoncentrować się na więcej niż jednej rzeczy w tym samym czasie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Nie lubię rutynowych czynności; wolę wykonywać różnorodne czynności.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Nie obawiam się nowych miejsc i ludzi - zmiany mnie inspirują.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Mogę myśleć o różnych detalach wielu projektów jednocześnie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
5.
a. jestem dumny z umiejętności oferowania pomysłów w wielu sytuacjach.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Lubię przedstawiać nowe rozwiązania starych problemów.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Podejmuję się rozwiązania problemów, które inni wolą omijać.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Lubię stosować oryginalne rozwiązania zamiast polegać na metodach konwencjonal-
nych.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Wolę włączać do mojej pracy bardziej wydajne metody podejścia do różnych zadań.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Chciałbym rozwijać się w dziedzinie która mnie interesuje.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
6.
a. Łatwe prace nudzą mnie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Jeśli napotykam na trudny problem, odczuwam potrzebę rozwiązania go.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Jeśli moja praca nie jest dla mnie wyzwaniem czuję się sfrustrowany i niespełniony.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Lubię pracować nad zadaniami, które wymagają wnikliwego poznawania i wysiłku.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Wymagam zadań, które pobudzają moje myślenie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
7.
a. Lubię uczucie, że jestem zależny jedynie od samego siebie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Chciałbym, aby część mojego życia była niezależna od bliskich, z którymi dzielę
swoje życie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Lubię robić rzeczy samodzielnie, bez wskazówek i rozkazów.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Chcę w pełni wykorzystać moje zdolności niezależnego myślenia i działania.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Lubię odpowiadać za wykonanie pracy od początku do końca.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Moja rodzina i przyjaciele będą szanować mnie za samodzielność zarobkową.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
8.
a. Lubię pomagać ludziom bezpośrednio.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Lubię organizować pomoc ludziom na dużą skalę.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Lubię czuć się potrzebny i pożyteczny.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Chcę pracować w firmie, w której mógłbym pomagać ludziom.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Polityczne konsekwencje tego co robię są dla mnie ważne.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Chcę użyć mojej energii i moich zdolności aby uczynić świat lepszym miejscem.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
9.
a. Przewodzę instynktownie.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Cieszy mnie planowanie i organizowanie działalności.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Lubię kierować i nadzorować pracą ludzi.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Lubię obserwować zmiany jako rezultaty moich wysiłków.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Lubię podchodzić do pracy mając szerokie perspektywy.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Jestem dobry w rozdzielaniu pracy i w dzieleniu się odpowiedzialnością za wykonywanie pracy.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
10.
a. Chciałbym wykonywać zawód, który pozwoliłyby mi przekonać się kim naprawdę
jestem i jakie są moje zdolności.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Czuję, że rozwiązałbym swoją osobowość gdyby moja praca nie była sztywno
określona i pozwoliła mi maksymalnie wykorzystać moje możliwości.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Myślę, że wiele z moich naturalnych zdolności zostały zmarnowanych gdybym nie
znalazł właściwej pracy.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Możliwość wyrażania własnych opinii jest dla mnie bardzo ważna.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Chciałbym wypróbować niektóre z moich pomysłów.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Raczej chętnie mówię innym co czuję.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
11.
a. Chcę pracować z ludźmi, którzy podzielają moje zainteresowania.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Chcę być częścią zespołu.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Praca w izolacji powoduje u mnie depresję.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Poprzez pracę chcę poznać wielu ludzi.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Spotykanie się i przebywanie z interesującymi ludźmi wzbogaca moją pracę.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Lubię omawiać moje pomysły z innymi ludźmi.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
12.
a. Wierzę, że praca umacnia charakter.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Obowiązkiem każdego jest pracować dla dobra całego świata.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Praca daje mi poczucie życiowego celu.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Nigdy nie zdobyłbym się na zrezygnowanie z moich wartości dla osobistych
zysków.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Chce pracować dla firmy, którą szanuje.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Troszczę się o efekty jakie moja praca przynosi innym ludziom.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
13.
a. Chcę zorganizować swoje życie wokół interesujących ludzi.
tak nie
6 5 4 3 2 1
b. Lubię być do tego stopnia zaabsorbowany mają pracę, że czas płynie mi szybko
każdego dnia.
tak nie
6 5 4 3 2 1
c. Pod koniec dnia pracy, potrzebuję poczucia, że coś osiągnąłem.
tak nie
6 5 4 3 2 1
d. Lubię angażować się i poświęcać zadaniu w pełni.
tak nie
6 5 4 3 2 1
e. Mam szerokie zainteresowania.
tak nie
6 5 4 3 2 1
f. Lubię myśleć o swojej pracy nawet po powrocie do domu.
tak nie
6 5 4 3 2 1
ogólna liczba punktów: ...............................
Załącznik nr 5
S
KSIĄDZ, BIBLIOTEKARZ, PEDAGOG, NAUCZYCIEL, PRACOWNIK KULTURY, PRACOWNIK SOCJALNY,
PSYCHOLOG.
K
KSIĘGOWY, BANKOWIEC, KASJER, RECEPCJONISTA, URZĘDNIK BIUROWY, SEKRETARKA.
B
EKONOMISTA, LEKARZ, BIOLOG, INFORMATYK, METEOROLOG, LABORANT, NAUKOWIEC.
LP
PRAWNIK, DYPLOMATA, HANDLOWIEC, SPIKER RADIOWO-TELEWIZYJNY, WŁAŚCICIEL SKLEPU.
R
PILOT SAMOLOTOWY, STOLARZ, KREŚLARZ, INŻYNIER-TECHNIK, OPTYK, LEŚNIK, ELEKTRYK.
A
ARCHITEKT, AGENT REKLAMOWY, ARTYSTA, PROJEKTANT MODY.
SPOŁECZNE
Ludzie z tej kategorii lubią pracę z innymi. Lubią informować, wyjaśniać, pomagać czy leczyć. Mogą również posiadać zdolności krasomówcze.
KONWENCJONALIŚCI
Ludzie z tej grupy lubią pracować mając dokładne dane, informacje lub wg instrukcji zwierzchników.
BADACZE
Ci ludzie lubią obserwować, uczyć się, dociekać, analizować i rozwiązywać problemy.
LUDZIE PRZEDSIĘBIORCZY
Ci ludzie lubią również pracować z innymi ludźmi, ale lubią mieć na nich wpływ, przewodzić dla celów organizacyjnych lub osiągnięć ekonomicznych.
REALIŚCI
Ci ludzie mają zdolności praktyczne. Wolą pracować ze zwierzętami, roślinami, Wolą prace wymagające posługiwania się przedmiotami, maszynami, narzędziami, preferują zwykle prace na zewnątrz.
ARTYŚCI
Ci ludzie mają zdolności artystyczne, twórcze, intuicyjne. Oni zazwyczaj lubią pracować w nieplanowanych sytuacjach, szeroko wykorzystując swoją wyobraźnię i zdolności twórcze.
Załącznik nr 6
KIM NIE CHCIAŁBYM BYĆ
Zanim zdecydujesz się kim być, pomyśl kim nie chciałbyś być i dlaczego.
lekarzem................................................................................................
prawnikiem............................................................................................
nauczycielem.........................................................................................
pisarzem................................................................................................
gospodynią domową..............................................................................
artystą(malarz, rzeźbiarz).......................................................................
kustoszem..............................................................................................
sekretarką...............................................................................................
choreografem.........................................................................................
stolarzem................................................................................................
bankierem..............................................................................................
maklerem giełdowym......................................................................... informatykiem.......................................................................................
projektantem mody................................................................................
rolnikiem...............................................................................................
handlowcem...........................................................................................
księgowym.............................................................................................
doradcą ubezpieczeniowym...................................................................
kontrolerem ruchu powietrznego...........................................................
posłem...................................................................................................
inny........................................................................................................
Załącznik nr 7
KARIERA A KARIERA B
samoocena
wartości
1...................... TAK/NIE TAK/NIE
2...................... TAK/NIE TAK/NIE
3....................... TAK/NIE TAK/NIE
zainteresowania
1....................... TAK/NIE TAK/NIE
2....................... TAK/NIE TAK/NIE
3........................ TAK/NIE TAK/NIE
umiejętności
1........................ TAK/NIE TAK/NIE
2........................ TAK/NIE TAK/NIE
3........................ TAK/NIE TAK/NIE
4........................ TAK/NIE TAK/NIE
5........................ TAK/NIE TAK/NIE
6........................ TAK/NIE TAK/NIE
7........................ TAK/NIE TAK/NIE
8......................... TAK/NIE TAK/NIE
9......................... TAK/NIE TAK/NIE
10....................... TAK/NIE TAK/NIE
Załącznik nr 8
Umiejętności
umiejętności administracyjne rachunkowość adaptowanie analizowanie przewidywanie ocenianie wycenianie przydzielanie księgowanie wyjaśnianie współpracowanie konsultowanie wnoszenie koordynowanie krytykowanie projektowanie egzaminowanie wyjaśnianie porządkowanie pomaganie identyfikowanie wdrażanie kartotekowanie słuchanie negocjowanie obsługiwanie zamawianie organizowanie przedstawianie przekonywanie planowanie promowanie proponowanie dyskutowanie rekomendowanie zapisywanie reorganizowanie przeglądanie programowanie upraszczanie sortowanie podsumowywanie liczenie pisanie
|
umiejętności organizacyjne i kierownicze księgowanie analizowanie ocenianie wyjaśnianie konsultowanie koordynowanie doradzanie tworzenie krytykowanie delegowanie demonstrowanie diagnozowanie wysyłanie gromadzenie zatrudnianie wpływanie inicjowanie interpretowanie zarządzanie pośredniczenie motywowanie negocjowanie organizowanie przekonywanie planowanie ustalanie priorytetów promowanie proponowanie przemawianie rekrutowanie badanie przeglądanie programowanie nadzorowanie budowanie zespołu szkolenie rozwiązywanie problemów umiejętności naukowe analizowanie przewidywanie ocenianie liczenie klasyfikowanie gromadzenie porównywanie |
definiowanie projektowanie wykrywanie diagnozowanie ewaluowanie egzaminowanie eksperymentowanie wyjaśnianie kolekcjonowanie identyfikowanie interpretowanie wynalazczość modyfikowanie obserwowanie organizowanie ustalanie priorytetów protokołowanie badanie przeglądanie upraszczanie podsumowanie zbieranie danych usystematyzowanie podsumowanie uaktualnianie urzetelnianie unaocznianie umiejętności komunikowania się występowanie za analizowanie ocenianie współpracowanie komunikowanie wnoszenie doradzanie demonstrowanie krytykowanie definiowanie diagnozowanie dyskutowanie redagowanie zachęcanie wyjaśnianie wpływanie inicjowanie interpretowanie przemawianie pisanie nut filmowanie rzeźbienie szycie kształtowanie śpiewanie szkicowanie wygładzanie umiejętności rzemieślnicze analizowanie aranżowanie montowanie pomaganie balansowanie budowanie praca z drewnem gotowanie koordynowanie kopiowanie dekorowanie dostarczanie projektowanie kierowanie rysowanie prowadzenie auta ocenianie egzaminowanie uprawa ziemi instalowanie inwentaryzacja szydełkowanie operowanie organizowanie drukowanie przedstawianie polerowanie przetwarzanie dyskutowanie reperowanie programowanie sprzedawanie obsługiwanie podawanie do stołu unaocznianie wysoka motywacja upodobanie do przygód rzetelny koleżeński wytrzymały |
wykładanie słuchanie prezentowanie przekonywanie rekomendowanie badanie przeglądanie programowanie sprzedawanie upraszczanie podsumowywanie uczenie tłumaczenie urzetelnianie motywowanie proponowanie umiejętności artystyczne (twórcze) aktorskie analizowanie utrzymywanie równowagi pisanie kaligraficzne rysowanie komponowanie kopiowanie tworzenie pisanie tańczenie projektowanie reżyserowanie rozwijanie lakierowanie egzaminowanie wyrażanie harmonizowanie inspirowanie rysowanie historyjek demonstrowanie interpretowanie wynalazczość ugniatanie aranżowanie obserwowanie malowanie postrzeganie planowanie przygotowywanie fotografowanie umiejętności osobiste umiejętność wyboru ryzykanctwo przytomność umysłu wygląd pewność siebie dbałość o szczegół autentyczność świadomość sytuacji opanowanie uczciwość rozwijanie się rozsądek koncentracja kooperacja odwaga ciekawość podejmowanie decyzji solidność dyplomacja dynamiczna osobowość łatwość współżycia stabilność uczuciowa współczucie entuzjazm ekspresja szczodrość trafne sądy duża energia uczciwość spójność inicjatywa szybkość uczenia się lojalny dojrzały otwarty umysł optymistyczny porządny cierpliwy wytrwały skuteczny mimo stresu umie się bawić pewny siebie precyzyjny punktualny pomysłowy spokojny
|
Scenariusze zajęć warsztatowych
Planowanie kariery zawodowej
informacja zawodowa
w planowaniu kariery zawodowej i szkolnej
ADRESAT:
- uczniowie klas II i III szkół ponadpodstawowych,
- uczniowie klas III i IV szkół ponadgimnazjalnych.
CELE:
- gromadzenie informacji i wiedzy o świecie zawodów i ich wymaganiach w stosunku do kandydatów,
- gromadzenie wiedzy o rynku pracy i jego wymaganiach,
- wskazanie różnorodnych źródeł informacji zawodowej.
CZAS TRWANIA:
2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie do tematu - miniwykład - „Rola informacji w podejmowaniu decyzji”
2. Praca w grupach - skąd uczniowie czerpią informacje o zawodach:
książki, informatory, przewodniki, charakterystyki,
programy komputerowe,
internet,
ulotki, plakaty,
audycje radiowe i telewizyjne,
filmy, video
- ustalenie, przedstawienie na planszy w formie graficznej.
3. Praca w grupach:
realiści
badacze
konwencjonaliści
artyści
przedsiębiorcy
społecznicy
- uczniowie wcześniej zapoznali się z pracą w tych zawodach, w których chcieliby pracować - rozmowa, wywiad z rodzicami, rodzeństwem, znajomymi
- omówienie przez poszczególnych uczniów:
wymagań zawodu, w stosunku do kandydatów
jak wygląda dzień pracy, tydzień pracy w tym zawodzie
zalety i wady zawodu
jakie są perspektywy rozwoju, kariery
- zapisanie najważniejszych rzeczy przy poszczególnych grupach zawodowych na przygotowanych arkuszach
4. Rynek pracy - dyskusja nt. możliwości lokalnego i krajowego rynku pracy
- analiza ofert pracy - praca w grupach:
grupa otrzymuje 3-4 ogłoszenia prasowe
analizuje je pod kątem treści, sformułowań, wymagań
- omówienie najistotniejszych problemów:
w jakich zawodach można otrzymać pracę
w jakich miejscowościach, regionach kraju
którą pracę podjąłbyś i dlaczego
co uniemożliwia podjęcie oferowanych zajęć
5. Podsumowanie zajęć - prowadzący podkreśla najistotniejsze problemy na dzisiejszych zajęciach.
czynniki warunkujące
właściwe zaplanowanie kariery zawodowej
ADRESAT:
- uczniowie klas II i III szkół ponadpodstawowych (gimnazjum)
CELE:
- określenie własnych zainteresowań, cech charakteru, temperamentu, uzdolnień, stanu zdrowia,
- wyzwalanie własnej aktywności w kierunku samopoznania i samooceny,
- modyfikacja samooceny, gdy odbiega ona od realnych możliwości ucznia.
CZAS TRWANIA:
2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie do tematu - wyjaśnienie pojęcia zainteresowań
2. Wypowiedzi uczniów - interesuję się…, uczniowie kończą to zdanie (wszyscy)
3. Ćwiczenie „Dłoń” - moje zainteresowania związane z nauką szkolną, z czasem wolnym:
- wpisują na każdym palcu dłoni swoje zainteresowania,
- omówienie wspólnych grup zainteresowań,
4. Ankieta preferencji zawodowych ucznia:
- wypełnienie indywidualnych ankiet skłonności zawodowych wg N.I. Klimowa
- omówienie grup zawodowych:
(1) człowiek - człowiek
(2) człowiek - technika
(3) człowiek - przyroda
(4) człowiek - dane liczbowe, znaki
(5) człowiek - działalność artystyczna
5. „Słońce pomysłów” - wariant burzy mózgów - co jest ważne w wyborze zawodu
- zapisanie na przedstawionym schemacie
- omówienie poszczególnych czynników
6. Samoocena zdolności:
- porządkowanie - prześledzenie własnych wyników w nauce
- ocena tempa przyswajania łatwości rozumienia
7. Przedstawienie osiągnięć w formie graficznej:
- uczniowie rysują na kartkach własne osiągnięcia w szkole, w domu, w olimpiadach, konkursach, w przezwyciężeniu własnych słabości itp.
- omówienie przez chętne osoby swoich prac
8. Ankieta umiejętności:
- podkreśl te czynności, których wykonywanie nie sprawia ci żadnej trudności
9. Określanie cech temperamentu:
- ćwiczenia - ustosunkowywanie się do podawanych stwierdzeń,
- omówienie wyników
10. Rozmowa na temat zdrowia i jego wpływu na wybór szkoły
- ćwiczenia w grupach - w których zawodach uniemożliwia pracę, a w których jest dopuszczalna
(1) wada wzroku
(2) wada słuchu
(3) choroby dróg oddechowych
(4) choroby układu krążenia
(5) choroba reumatyczna
- omawiają przedstawiciele grup, reszta uzupełnia
11. Podsumowanie
- co jest ważne w wyborze zawodu
- co dały mi dzisiejsze zajęcia
- uporządkowanie i podsumowanie wypowiedzi przez prowadzącego.
jak wybierać zawód
CEL:
- przygotowanie uczniów do podjęcia trafnej decyzji zawodowej i szkolnej
- wyzwalanie własnej aktywności w samoocenie i samopoznaniu
- znajomość czynników niezbędnych do podjęcia prawidłowej decyzji
- znajomość struktury szkolnictwa pogimnazjalnego - kryteria przyjęć, profile, kierunki
ADRESAT:
- uczniowie klas II i III gimnazjum.
CZAS TRWANIA:
2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie, zapoznanie się z klasą.
2. Zainteresowania - wg W. Trzeciaka - omówienie wyników, zawodów, wymagań
- ćwiczenie zainteresowania wg Klimowa - omówienie
- szeregowanie przedmiotów szkolnych wg „najbardziej ulubione” - „najmniej ulubione”
3. Uzdolnienia - samoocena
- ocena swojej wyobraźni, fantazji - dokończ rysunek
- myślenie matematyczne - uzupełnianie ciągów liczbowych
- myślenie logiczne - układanie figur z patyczków
- ocena własnej pamięci - ćwiczenie sylab i wyrazów
- ćwiczenia językowe - tworzenie wyrazów z podanych liter, wyszukiwanie wyrazów bliskoznacznych
4. Jaki jesteś
- ćwiczenia - siła, ruchliwość, równowaga temperamentu
- ćwiczenia - co jest moją mocną stroną, co robię dobrze, co mnie wyróżnia od innych
5. Struktura szkolnictwa ponadgimnazjalnego
- praca w grupach z informatorem
zasadnicze szkoły zawodowe
technika zawodowe
licea profilowane
licea ogólnokształcące
- omówienie typów szkół
- co wiem o tych szkołach - wymiana
kim chciałbyś zostać
CELE:
- samopoznanie i samoocena swoich możliwości [zdolności, cechy charakteru, zainteresowania] koniecznych przy podjęciu właściwej decyzji zawodowej
- zrozumienie na czym polega proces wyboru zawodu i planowania swojej przyszłości
- realne ocenianie swoich możliwości, celów i wartości
- zdobycie informacji na temat interesujących zawodów
- wykorzystywanie swoich umiejętności podejmowania decyzji w przypadku zmiany zawodu
ADRESAT:
- uczniowie klas III i IV LO,
- uczniowie klas IV techników zawodowych.
CZAS TRWANIA: 2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Przedstawienie się, krótka informacja na temat celu zajęć i sposobu ich przeprowadzenia
2. Mini wykład na temat konieczności planowania przyszłości
- obliczenie godzin pracy w życiu człowieka
- ćwiczenie z kartką
- czynniki dobrego wyboru
- zapisujemy na kartce (tablica, duża plansza)
3. Zainteresowania (na tablicy plansze z opisami grup)
- ćwiczenie z grupami zawodów
- uczeń wybiera grupę najwłaściwszą dla siebie
- (co jest najlepsze w tych zawodach, co jest najgorsze, dlaczego wybrali te zawody)
4. Wartości
- definicja wartości, która jest dla mnie najważniejsza - ćwiczenia na kartkach
- ćwiczenie - wybór wymuszony wartości - z grupy uczniów - wybierają przedstawioną sytuację
- które wartości są najmniej istotne i dlaczego
5. Umiejętności
- ćwiczenia - uczniowie dostają czynności wypisane na kartkach - dobierają do nich konieczne umiejętności
- jakie umiejętności posiadam, co robię najlepiej - zapisujemy na kartkach
6. Zawody
- ćwiczenia - z podanych grup zawodów uczniowie wybierają kilka, które najbardziej im odpowiadają
- czy posiadam predyspozycje do pracy w wybranych zawodach
7. Potrzeby rynku (praca w grupach)
- oferty pracy
- kwalifikacje
- wymagania
8. Podsumowanie (prowadzący)
- omówienie ćwiczenia - mobilność zawodowa
- konieczność ciągłego doskonalenia się
- tendencje na rynku pracy
- zgodność wyboru z własnymi możliwościami
9. Adresy instytucji, do których mogą się zwrócić o pomoc, poradę i informacje
10. Uczniowie piszą na kartkach 3 najważniejsze problemy, które wynikły dla nich na dzisiejszym spotkaniu.
aktywne poszukiwanie pracy
CELE:
- przygotowanie uczniów do podejmowania trafnych decyzji związanych z planowaniem przyszłej kariery oraz radzenia sobie w zmieniającej się rzeczywistości
- zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do właściwego poruszania się po współczesnym rynku pracy
- określenie własnych potrzeb związanych z podjęciem zatrudnienia lub dalszej nauki
ADRESAT:
- uczniowie klas III ZSZ,
- uczniowie klas III i IV techników zawodowych.
CZAS TRWANIA: 2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Przedstawienie się, podanie celu zajęć
2. Jacy jesteśmy - bilans osobisty
- ćwiczenia - typy osobowości wg Hollanda - przyporządkowanie
- ćwiczenia - bilans wiedzy, w jakiej dziedzinie jestem dobry
- ćwiczenia - moje mocne strony - ćwiczenia w wypisywaniu, ankieta
3. Co jest dla ciebie najważniejsze w pracy
- wartości - porządkowanie, ustalenie priorytetów, ćwiczenia indywidualne
4. Ułożenie planu - ćwiczenia w ułożeniu realnego planu poszukiwania pracy
- praca w grupie
- omówienie
5. Źródła informacji o pracy - ćwiczenia w ustaleniu listy źródeł o możliwości zatrudnienia, artykuły prasowe, ogłoszenia
6. Najważniejsze dokumenty i pisma
- redagowanie podania
- redagowanie CV
- redagowanie listu motywacyjnego
7. Kontakt z pracodawcą
- ćwiczenia - rozmowa telefoniczna
- ćwiczenia - rozmowa kwalifikacyjna wg podanego schematu odgrywania poszczególnych ról
8. Podsumowanie zajęć
- co dały mi dzisiejsze zajęcia
- z czym wychodzę z dzisiejszej lekcji
wybór właściwej ścieżki
kariery szkolnej i zawodowej
CELE:
- gromadzenie informacji o szkołach, ścieżkach edukacyjnych i o ich wymaganiach w stosunku do kandydatów
- zaplanowanie własnej ściżki kariery szkolnej i zawodowej
ADRESAT:
- uczniowie klas II i III szkół ponadgimnazjalnych,
- uczniowie klas III i IV szkół ponadpodstawowych.
CZAS TRWANIA: 2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie - rola informacji o możliwościach nauki we właściwym planowaniu przyszłości
2. Praca w grupach - skąd uczniowie czerpią wiedzę o szkołach
- ustalenie
- zapisanie na odpowiednio przygotowanej planszy (informatory, czasopisma - Perspektywy, Cogito, ulotki)
3. Praca w grupach
- uczniowie worzą grupę wg wybranych szkół, uczelni
- opracowują ulotkę (w dowolnej formie - plakat, reklamówka, oferta pisana)
- zwracają uwagę na najistotniejsze elementy, które powinna zawierać informacja o szkole
- podsumowanie, prezentacja opracowanych ofert
4. Opracowanie planu kariery zawodowej
zawody, które chcą wykonywać
szkoły, uczelnie, które umożliwiają im zdobycie zawodu
konfrontacja własnych możliwości z wymaganiami zawodu i szkoły
- wypowiedzi chętnych osób nt. swoich planów
5. Podsumowanie
- jakie wiadomości, informacje posiadam
- jakie muszę zdobyć
- jakiej pomocy potrzebuję i do kogo mogę się o nią zwrócić
bilans osobisty
w planowaniu kariery zawodowej
CELE:
- zrozumienie na czym polega proces wyboru zawodu i planowania przyszłości zawodowej
- realistyczne ocenianie swoich potrzeb i możliwości
- samodzielne wykorzystywanie umiejętności wyboru zawodu w przypadku zmiany zawodu w przyszłości
ADRESAT:
- uczniowie klas III i IV szkół ponadgimnazjalnych.
CZAS TRWANIA: 2 godziny lekcyjne
PRZEBIEG:
1. Wprowadzenie do tematu - wybór zawodu to:
- wymaga wiele przemyśleń
- decyzję podejmujesz samodzielnie
- musisz mieć wiele informacji
- wyboru nie dokonujesz po raz ostatni
- nie ma jednego zawodu dla ciebie
- musisz znaleźć zawód, który będzie pasował do ciebie
2. Osobowość a środowisko pracy
- pracownicy wykonujący taki sam zawód mają podobne osobowości
- zabawa w przyjęcie - wybór właściwej grupy ludzi, do których najchętniej byś się przysiadł
- wybieramy kilka grup - uzasadniamy dlaczego
- co łączy ludzi w każdej grupie
- jak to się ma do ciebie
3. Ogrywanie ról zawodowych w grupach - cześć, jestem…
- reszta uczniów przyłącza się do poszczególnych grup
- co jest najlepszego w ich zawodach
- co jest najgorszego w ich zawodach
- dlaczego wybrali te grupy
- dopasowują zawody z plansz do poszczególnych grup
4. Wartości - wyjaśnienie pojęcia
ćwiczenie - wybór wartości najważniejszych dla mnie
- grupy zamieniają kartki na takie wartości, które są dla nich ważne
- uzasadnienie wyboru
ćwiczenie - wybory pracy i zajęć wg przedstawionych wariantów
- uczniowie ustawiają się w miejscach wskazanych przez prowadzącego i wybranych przez siebie
- wybierają kilkakrotnie
- które wartości są dla mnie istotne i dlaczego
5. Umiejętności - zdefiniowanie
- jakie posiadasz - ćwiczenie na samoocenę
- uczniowie wybierają z podanej listy umiejętności, które nie sprawiają im problemów
- ogrywanie scenek - jesteś na rozmowie z pracodawcą i co masz do zaoferowania jego firmie
6. Moje silne strony
- podsumowanie
- wypełnienie ankiety
7. Podsumowanie - z czym wychodzę z dzisiejszej lekcji - wypowiedzi uczniów
- podsumowanie zajęć przez prowadzącego
51