Egzamin Dyplomowy dla Studentów kierunku Architektura i Urbanistyka

Zestaw pytań z zakresu teorii architektury- „A” (1- 52 )

1.            Typologia i charakterystyka szczegółowa zabudowy jednorodzinnej.      (2009 nr 1)

2.            Typologia i charakterystyka ogólna zabudowy wielorodzinnej.     (2009 nr 2)

• 
  
  

• 
  

• Typologia zabudowy wielorodzinnej (wg Neuferta- str. 242):

1. zabudowa blokowa/ kwartałowa- niska zabudowa, w postaci zamkniętej, jednolitej bryły lub szeregu pojedynczych budynków, możliwa duża intensywność zabudowy, zróżnicowanie budynków wewnętrznie i zewnętrznie w funkcji i przestrzeni; układ galeriowy lub 1-4 klatkowy

2. zabudowa rzędowa- niska zabudowa otwarta, jako grupa jednakowych lub wariantowych, bądź indywidualnie projektowanych typów domów, niewielkie różnice w zewnętrzu i wnętrzu budynków; układ galeriowy lub 2-4 klatkowy

3. domy „deski”- budynki o znacznych wymiarach długości i wysokości w stosunku do szerokości, budynki ujednolicone wewnętrznie i zewnętrznie, ograniczone możliwości kształtowania przestrzeni; układ galeriowy, korytarzowy lub 2-4 klatkowy

4. duże formy zabudowy- połączenie i rozwinięcie form zabudowy pojedynczej w

5. duże formy, w postaci budynków pojedynczych lub zabudowy niskiej w dużej skali, niewielkie różnice w zewnętrzu i wnętrzu budynków; układ galeriowy, korytarzowy lub 3-4 klatkowy

6. domy punktowe- domy mieszkalne występujące pojedynczo, swobodnie

usytuowane w przestrzeni, bez możliwości utworzenia zamkniętego wnętrza, dominują w zabudowie miejskiej, często połączone są z niską zabudową blokową; posiadają centralny trzon komunikacyjny

7. (budynki tarasowe)- na stokach o dużym nachyleniu; kąt spiętrzenia

zabudowy(wys. kond./ głębokość tarasu)= średniemu nachyleniu stoku(>8-40stopni); tarasy najczęściej od pd. o szerokości >3,2 m w mieszkaniach jest przestrzeń na funkcje pracy, wypoczynku i zabawy dzieci w naturalnym terenie, podobnie jak w zabudowie jednorodzinnej ; przestrzenie w dolnych kondygnacjach najczęściej wielofunkcyjne; rożne formy zabudowy- jedno-, dwu- i wielostronne układy tarasów

Formy domów wielorodzinnych (wg Neuferta- str. 243):

1. klatkowce- z wejściem do 1 mieszkania (nieekonomiczne), do 2 mieszkań - ekonomiczne, optymalne funkcjonalnie i dające możliwości dobrego nasłonecznienia, w budynkach powyżej 4 kondygnacji wymagany jest dźwig, do 3 mieszkań- jak wyżej, do 4 mieszkań- możliwe zróżnicowanie typów mieszkań na poszczególnych kondygnacjach odpowiednie zaprojektowanie mieszkań pozwala przy niskich kosztach osiągnąć wysoki standard

2. punktowce- rozczłonkowanie rzutu określa formę budynku, a rozbudowana linia obrysu podkreśla jego wysokość.

3. korytarzowiec- system komunikacji poziomej, usytuowany we wnętrzu budynku wiąże wejście do budynku oraz jeden lub więcej pionów komunikacyjnych; w takim rozwiązaniu mieszkania jednopoziomowe maja orientacje jednostronna, dlatego należy najlepiej rozplanowywać mieszkania na 2 lub więcej poziomach

4. galeriowiec- analogiczny do korytarzowca, ale komunikacja pozioma przebiega po zewnętrznej stronie budynku, od strony galerii powinny być pomieszczenia drugorzędne; lepsze wariantowanie mieszkań przy zazębianiu się sąsiednich rzutów w szerokości budynku; dobry ukł. funkcjonalny i stopniowanie funkcji przy mieszkaniach na rożnych kondygnacjach i co pół kondygnacji

Informacje dodatkowe:

• układy mieszkań: otwarty (z wydzielonymi obszarami bloków funkcjonalnych), cyrkulacyjny (blok funkcjonalny jest w środku), amfiladowy, rozkładowy ( komunikacja max 30%)

• komunikacja pionowa: piony wbudowane, dobudowane i wolno stojące (schody, dźwigi, szyby instalacyjne)

• komunikacja pozioma: najkorzystniej w korytarzowcach i galeriowcach na co drugiej kondygnacji na rożne kombinacje mieszkań małych i dużych wielokondygnacyjnych; korzystne rozwiązanie: spiętrzenie zwierciadlanych odbić mieszkań typu maisonette oraz odpowiednie rozplanowanie mieszkań typu Split- Level

• 1-2 kondygnacja- M4-M6 , ale też M2- M3- najcz. mieszkania z ogródkami lub dla niepełnosprawnych; wyższe kond.- mieszkania zróżnicowane; poddasze- najcz. M2-M3 i pracownie

• metraż mieszkań: M1-20-35 m2, M2- 40-70 m2, M3- 60-105 m2, M4- 80-140m2, M5- 100-180 m2, M6- 120-210 m2.

• typy konstrukcyjne: - niskie, średnio -wysokie, wysokie

- układ: ze ścianami nośnymi, szkieletowy i filarowy, tarczowy, trzonowy, powłokowy, ramowy, ustroje zawieszone, elementów przestrzennych wielkowymiarowych

Na podstawie rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.(Dz. U. z dnia 15 czerwca 2002 r.) Rozdział 7- Szczególne wymagania dotyczące mieszkań w budynkach wielorodzinnych (wybrane punkty)

§ 91. Mieszkanie, z wyjątkiem jedno- i dwupokojowego, powinno być przewietrzane na przestrzał lub narożnikowo. (Nie dotyczy to mieszkania w budynku podlegającym przebudowie, a także mieszkania wyposażonego w wentylację mechaniczną o działaniu ciągłym wywiewną lub nawiewno-wywiewną).

§ 92. 1. Mieszkanie, oprócz pomieszczeń mieszkalnych, powinno mieć kuchnię lub wnękę kuchenną, łazienkę, ustęp wydzielony lub miskę ustępową w łazience, przestrzeń składowania oraz przestrzeń komunikacji wewnętrznej.

2. Kuchnia i wnęka kuchenna powinny być wyposażone w trzon kuchenny, zlewozmywak lub zlew oraz mieć układ przestrzenny, umożliwiający zainstalowanie chłodziarki i urządzenie miejsca pracy.

3. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym w łazienkach powinno być możliwe zainstalowanie wanny lub kabiny natryskowej, umywalki, miski ustępowej (jeżeli nie ma ustępu wydzielonego), automatycznej pralki domowej, a także usytuowanie pojemnika na brudną bieliznę. Sposób zagospodarowania i rozmieszczenia urządzeń sanitarnych powinien zapewniać do nich dogodny dostęp.

4. Ustęp wydzielony należy wyposażyć w umywalkę.

§ 93. 1. Pomieszczenie mieszkalne i kuchenne powinno mieć bezpośrednie oświetlenie światłem dziennym.

2. W mieszkaniu jednopokojowym dopuszcza się pomieszczenie kuchenne bez okien lub wnękę kuchenną połączoną z przedpokojem, pod warunkiem zastosowania co najmniej wentylacji:

1) grawitacyjnej - w przypadku kuchni elektrycznej,

2) mechanicznej wywiewnej - w przypadku kuchni gazowej.

3. W mieszkaniu wielopokojowym kuchnia może stanowić część pokoju przeznaczonego na pobyt dzienny, pod warunkiem zastosowania w tym pomieszczeniu wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej z podłączeniem do niej okapu wywiewnego nad trzonem kuchennym, a także z zapewnieniem odprowadzenia powietrza z pomieszczenia dodatkowym otworem wywiewnym, usytuowanym nie więcej niż 0,15 m poniżej płaszczyzny sufitu.

§ 94. 1. W budynku wielorodzinnym szerokość w świetle ścian pomieszczeń powinna wynosić co najmniej:

1) pokoju sypialnego przewidzianego dla jednej osoby - 2,2 m,

2) pokoju sypialnego przewidzianego dla dwóch osób - 2,7 m,

3) kuchni w mieszkaniu jednopokojowym - 1,8 m,

4) kuchni w mieszkaniu wielopokojowym - 2,4 m.

2. W mieszkaniu co najmniej jeden pokój powinien mieć powierzchnię nie mniejszą niż 16 m².

§ 95. 1. Kształt i wymiary przedpokoju powinny umożliwiać przeniesienie chorego na noszach oraz wykonanie manewru wózkiem inwalidzkim w miejscach zmiany kierunku ruchu.

2. Korytarze stanowiące komunikację wewnętrzną w mieszkaniu powinny mieć szerokość w świetle co najmniej 1,2 m, z dopuszczeniem miejscowego zwężenia do 0,9 m na długości korytarza nie większej niż 1,5 m.

3.            Układy funkcjonalno-przestrzenne mieszkań - podziały ogólne i elementarne. (2009 nr 4)

1. UKŁADY FUNKCJONALNO PRZESTRZENNE MIESZKAŃ - PODZIAŁY OGÓLNE I ELEMENTARNE

Mieszkanie stanowi dla człowieka zasadniczą przestrzeń życiową, która powinna odpowiadać nie tylko wymogom funkcji utylitarnych, ale powinna również zapewnić utrzymanie odpowiedniego komfortu psychicznego w zakresie dystansu między osobami znajdującymi się w tej samej przestrzeni.

Na komfort i przyjazną atmosferę mieszkania mają wpływ przestronne i ustawne wnętrza, dobrze doświetlone pomieszczenia, optymalne wykorzystanie jego powierzchni, ale również możliwość wprowadzenia rozwiązań nadających mieszkaniu indywidualnych charakter, gwarantujących dobre samopoczucie i wygodę.

W zależności od tego, czy mieszkanie znajduje się w domku jednorodzinnym wolnostojącym, szeregowym czy w budynku wielorodzinnym, rozwiązanie układu funkcjonalnego jego wnętrza będzie mniej, lub bardziej ograniczone.

DOMY JEDNORODZINNE

mieszkanie w domu jednorodzinnym powinno zaspokoić w wyższym stopniu te potrzeby użytkowe, które nie mogą być zapewnione w mieszkaniu w domu wielorodzinnym. Dotyczy to w szczególności większej powierzchni pomocniczej i gospodarczej, oraz bezpośredniego powiązania z terenem. Projekty mieszkań w domach jednorodzinnych powinny:

powinny zapewnić dobrą izolację akustyczną i optyczną od uciążliwego otoczenia,

zapewnić łatwy i bezpośredni kontakt ze środowiskiem zewnętrznym będącym przedłużeniem mieszkania

wydzielenie strefy do pracy - gabinet,od pozostałych części mieszkalnych

uwzględnić pomieszczenia do przechowywania w obrębie budynku, aby wyeliminować potrzebę budowania komórek gospodarczych

W gruncie rzeczy mieszkanie w budynku jednorodzinnym daje nam szerokie pole do popisu i powinno jak w największym stopniu spełniać wymogi klientów.

W budynkach, których posadowienie wymaga głębokich fundamentów, nie ma ekonomicznego uzasadnienia aby nie wykorzystywać części podziemia - nie tylko w sposób tradycyjny - na pomieszczenia gospodarcze, techniczne, czy garaż, ale również np. na ciemnie, pomieszczenia do projekcji, pomieszczenia hobbystyczne, lub inne funkcje - w zależności od potrzeb klientów i wyobraźnie architekta :)

W poziomie parteru powinna znajdować się strefa ogólna - hall, sanitariat, aneks kuchenny, pokój dzienny, oraz wydzielony pokój-np. gabinet (w zależności od potrzeb)

Na piętrze - strefa prywatna - sypialnie, łazienka

Schody łączące obie strefy powinny być tak usytuowane, aby ruch użytkowników nie stwarzał utrudnień w użytkowaniu części ogólnej i zapewniał w miarę możliwości samodzielne funkcjonowanie obu stref.

dom wolnostojący - obejmuje typ mieszkania idealnego , ponieważ umożliwia spełnienie wszystkich wymagań podstawowych, w tym szczególnie izolacji od sąsiada, prawidłowego oświetlenie i nasłonecznienia, oraz uzyskanie układu funkcjonalnego przestrzennego dla rodziny wielopokoleniowej i specjalnych potrzeb zawodowych, lub zdrowotnych jej członków, jak np. osób niepełnosprawnych.

Domy bliźniacze, mimo ograniczenia w dostosowaniu do stron świata, umożliwiają zrealizowania podstawowych wymagań użytkowych w stopniu zbliżonym do domów wolnostojących - zwłaszcza po złamaniu tradycji symetrii - czyli lustrzanego odbicia.(plusem takiej zabudowy jest zmniejszenie szerokości działki - do 10m)

Domy szeregowe i łańcuchowe - upowszechnione zwłaszcza w miastach w wyniku dążenia do maksymalnego wykorzystania terenu, ograniczenie kosztów budowy, oraz eksploatacji (wspólne ściany międzysegmentowe, zmniejszenie wielkości przegród zewnętrznych), ograniczenie szerokości działki do 6-9m. W domach szeregowych istnieją ograniczone możliwości prawidłowego zorientowania poszczególnych pomieszczeń. Z tego powodu o właściwym rozwiązaniu funkcjonalnym decyduje usytuowanie całego budynku w stosunku do stron świata. Najkorzystniejsza pod tym względem jest sytuacja umożliwiająca dojazd i dojąscie od strony północnej. Szczególnym problemem w projektowaniu budynków szeregowych jest zachowanie intymności niektórych stref - balkonów, tarasów. Dlatego też stosuje się rozwiązanie segmentowe - schodkowe, problem wtedy rozwiązuje się samoistnie, jednak kosztem docieplenia odkrytych fragmentów ścian międzysegmentowych.

Domy atrialne - tradycyjne w śródziemnomorskiej strefie klimatycznej - maksymalna ochrona przed nadmierną operacją słońca, odpowiada również historycznym modelom życia rodzinnego. Wewnętrzny ogródek w naszej strefie klimatycznej czasem jednak jest wątpliwą ozdobą w okresie jesienno zimowym. Trzeba uwzględnić również problem gromadzenia się śniegu. Dodatkowymi wadami zabudowy atrialnej są: duża szeropkośc działki 12-18m, ograniczona szerokośc traktów zabudowy - ok. 6m, duża powierzchnia ścian zewnętrznych (podwyższenie kosztów budowy i eksploatacji-ogrzewanie)

BUDOWNICTWO WIELORODZINNE

Mieszkania w budynkach wielorodzinnych w Polsce są realizowane przez jednostki gospodarki uspołecznionej, i oparte na standardach przestrzennych określonych obowiązującymi normami. Ich wspólną cechą jest przystosowanie powierzchni do potrzeb dwupokoleniowej rodziny „nuklearnej” - rodzice z dziećmi. Co uwidacznia się w podziale na kategorie wielkości, w składzie pomieszczeń i układzie ogólnym mieszkań. Są to cechy ogólne, które w sposób istotny odróżniają mieszkania w domach wielorodzinnych od mieszkań w małych domach mieszkalnych (domy zawierające nie więcej niż 4 mieszkania).Mieszkania w budownictwie wielorodzinnym nie mają bezpoś średniego powiązania z terenem - oprócz mieszkań na parterze. Przy projektowaniu układu ogólnego należy zwrócić uwagę na podział mieszkania na strefe ogólną, oraz prywatną. Mieszkania dwupoziomowe w zabudowie wielorodzinnej mogą być projektowane min. W zabudowie galeriowej- jednak na galerie powinny wychodzić okna jedynie pomieszczeń pomocniczych, przeznaczonych do pracy, bez miejsca do spania. Okna z sypialni mogą być skierowane na galerię wówczas, gdy znajdują się na 2 kondygnacji. Mieszkania dwupoziomowe mogą być projektowane również w budynku korytarzowym - w którym korytarz występuje wtedy na co 2 kondygnacji. Nie ma natomiast logicznego uzasadnienia dla projektowania mieszkań dwupoziomowych w budynkach klatkowych, które z reguły przesycone są komunikacją pionową i nonsensem byłoby dublowanie jej taką samą komunikacją wewnątrzmieszkaniową.

Do podstawowych typów zabudowy wielorodzinnej należą budynki:

Klatkowo-segmentowe

Korytarzowe

Galeriowe

Punktowe

Domy jednorodzinne, małe domy mieszkalne i domy wielorodzinne to podstawowe formy zabudowy mieszkaniowej, które można już określić umownie mianem klasycznych. Dalsze stosowanie tych form jest uzasadnione sprawdzoną przydatnością użytkową, wynikająca z uwzględnienia potrzeb rodziony o typowych cechach demograficznych i socjologicznych. Nie oznacza to jednak konieczności zaniechania dalszych poszukiwań nowych rozwiązań funkcjonalno przestrzennych. Nowe rozwiązania jednak nie powinny wynikać z poszukiwań oryginalności formalnej, lecz przede wszystkim z pogłębionych studiów nad psychofizycznymi potrzebami człowieka i społeczno ekonomicznymi uwarunkowaniami współczesnego życia rodzin, także z twórczego wykorzystania nowych możliwości budownictwa.

4.            Struktura mieszkaniowa i jej wpływ na architekturę budynków mieszkalnych. (2009 nr 5)

3. Struktura mieszkaniowa i jej wpływ na architekturę budynków mieszkalnych

STRUKTURA MIESZKANIOWA- jest to zespół różnorodnej wielkości mieszkań, o różnym standardzie i wyposażeniu.

• Rodzaje mieszkań:

- mieszkania małe (gł. M-2 i M-3, 1-2 os) oraz mieszkania średnie (3-4 os) - mieszkania społeczne, o niskim standardzie, z wydzielona przestrzenią intymną, półintymną (przestrzeń użytkowana tylko przez 1 rodzinę ale powiązana ze światem zew- balkon, taras, przedogródek), półspołeczną (gdzie występują wszystkie formy użytkowania zbiorowego: hall przed wejściem, galeria łącząca wejścia do kilku mieszkań, mały placyk należący do kilku mieszkań, niewielki zespół urządzeń do zabaw dzieci, boisko)

- mieszkania duże (5 os i więcej) - mieszkania o podwyższonym standardzie z rozbudowaną strefą wejściową, intymnymi tarasami

- mieszkania specjalne - dla niepełnosprawnych oraz dla ludzi starszych - zazwyczaj sytuowane na najniższej kondygnacji z dostępem do pomocy lekarskiej, służby opiekuńczej doraźnej lub stałej, pomocy domowej

• Górne granice powierzchni mieszkalnej:

- 1 pokój + kuchnia + inne pomieszczenia ≥ 35 m² ≤ 45 m²

- 2 pokoje + kuchnia + inne pomieszczenia ≤ 60 m² (65 m²)

- 3 pokoje + kuchnia + inne pomieszczenia ≤ 77 m² (82 m²)

- 4 pokoje + kuchnia + inne pomieszczenia ≤ 92 m² (97 m²)

- 5 pokoi + kuchnia + inne pomieszczenia ≤ 107 m²

• Standard mieszkań:

- mieszkania o niższym standardzie:

minimalne wyposażenie, minimalne powierzchnie pomieszczeń, minimalne gabaryty wyposażenia i sprzętów, często wc połączone z łazienką

- mieszkania o podwyższonym standardzie:

większa powierzchnia użytkowa pomieszczeń, 2 łazienki (salon łazienkowy, łazienka prywatna zlokalizowana przy sypialni), garderoba, pomieszczenie na rowery, wózki;

podział na strefy: dzienną (dostępną) oraz nocną (zapewniającą izolację);

zwiększenie możliwości wariantowania podziałów mieszkań wg potrzeb użytkownika, uwzględnionych podczas projektowania;

indywidualizacja mieszkań - 2- poziomowe/ podestowe;

własne miejsca parkingowe (parking podziemny);

zamknięcie dla ruchu kołowego (tylko drogi pożarowe) -wprowadzenie przestrzeni zielonych, rekreacyjnych, palców zabaw;

wewnętrzne ogródki, podwórka - wydzielone i dostępne tylko dla mieszkańców;

zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców- dodatkowa ochrona (strażnik, videodomofony);

Nowoczesne wyposażenie mieszkań

mieszkania klimatyzowane

Usytuowanie względem stron świata:

Wpływ struktury na formy architektoniczne:

- rozrzeźbienie bryły w zależności od standardu mieszkania (apartamenty - przestronne balkony, tarasy, loggie)

-nowoczesne formy, materiały, technologie

- zróżnicowanie elewacji w wyniku wprowadzenia parkingów podziemnych

- ogródki przydomowe, ogrodzone przestrzenie prywatne

- usługi w parterach

- większy standard- budynki gł. 4- kondygnacyjne, niższy standard- często blokowiska

- wyższy standard - bryła bardziej zróżnicowana, indywidualizacja, rzut w formie wielokątu, niższy standard - zazwyczaj na rzucie prostokąta, jednolita bryła, elementy powtarzalne, agresywne przy wysokiej zabudowie

5.            Wpływ systemów konstrukcyjnych na tektonikę elewacji obiektów mieszkalnych.  

Podstawowe układy konstrukcyjne budynków mieszkalnych:

1. Budynki, w których układem nośnym są płaskie ustroje poziome i pionowe (stropy,

ściany)

2. 
   schemat konst. z podłużnymi ścianami nośnymi (rys.6-1) stropy opierają się tylko na nośnych ścianach zewnętrznych i ścianie zewnętrznej oraz częściowo na poprzecznychn ścianach klatek schodowych. Zalety to duża swoboda w rozplanowaniu powierzchni użytkowej,natomiast tektonika elewacji

płaska, długa, nie można też zastosowaćdużych przeszklonych płaszczyzn.

b. schemat konst. z poprzecznymi ścianami nośnymi (rys.6-2) Schemat z poprzecznymi ścianami nośnymi

należy wykonywać wówczas, gdy

ściany zewnętrzne chcemy wykonać jako

lekkie (osłonowe) z materiałów o małej

wytrzymałości. Układy poprzeczne pozwalają

na niezależne (od podstawowego

schematu konstrukcyjnego) rozwiązanie

ścian zewnętrznych zarówno pod względem

konstrukcyjnym, jak też plastycznym.

c) układ krzyżowy (rys.6-3) - pod względem statycznym najlepsze rozwiązanie, lecz

ciężko jest rozplanować rzuty w narzuconych przez kontr. wielkościach i rozmieszczeniu

pomieszczeń. Niemożliwe jest także wykorzystanie dolnych kondygnacji na

sklepy, pom. usługowe, które urozmaicają elewację.

89

89

2. Budynki o konstrukcji szkieletowej - układ kontr. kształtują słupy i belki odpowiednio

ze sobą zespolone. Taki układ konstrukcyjny stwarza wiele możliwości rozwiązania

elewacji. W dowolnej proporcji możemy stosować przeszklenia i ściany

osłonowe. Możemy tworzyć całe elewacje otwarte np. na ogród, zieleń lub ciekawą

panoramą; budować różnorodną tektonikę elewacji. Konstrukcję możemy w zależności

od upodobań oraz konkretnego efektu umieszczać wewnątrz lub na zewnątrz bryły.

Organiczne kształty możemy uzyskać kształtując odpowiednio siatkę słupów oraz stosując

materiały osłonowe dające się płynnie wyginać. Musimy jednak pamiętać o dodatkowych

elementach usztywniających cały ustrój nośny takich, jak: stężenia kratowe,

ramy, wewnętrzne przepony pionowe

`

90

90

3. Budynki o układzie mieszanym, np. układ nośny tworzą ściany zewnętrzne i słupy

wewnątrz budynku i na odwrót.

4. Budynki prefabrykowane - ustroje nośne złożone są z powielanych fabrycznie elementów

i składanych jak klocki na placu budowy. Elewacje zazwyczaj są mało urozmaicone,

gdyż im więcej rodzajów elementów prefabrykowanych tym mniej opłaca

się ten system budowy obiektu. Dość zróżnicowana pod względem formy elewację

można osiągnąć budując obiekt z prefabrykowanych skrzyń. Dzięki skończonej formie

każdego elementu skrzyniowego, można je zestawiać w dowolne kompozycje pionowe

i poziome i to niekoniecznie w oparciu o plan prostokątny. Na przykład można

skrzynie wysunąć z płaszczyzny elewacji, uzyskując w ten sposób bez dodatkowych

nakładów loggie lub balkony, albo ustawiając je w określonym odstępie - uzyskać

przestrzenie wolne, które można wykorzystać na różne cele techniczne lub komunikacyjne.

Inny przykład to powszechnie stosowana w latach 70-tych tzw. Wielka płyta.

`

91

91

5. Konstrukcje wspornikowe. ustroje nośne lub ich części wysunięte poza podporę

i znajdujące się w stanie równowagi statycznej dzięki

zamocowaniu w podporze lub wskutek odpowiedniego

połączenia z innymi konstrukcjami. Za

pomocą konstrukcji wspornikowych wykonuje się

elementy wysunięte przed lico elewacji: gzymsy,

balkony, wykusze itp. W budownictwie mieszkaniowym

układy wspornikowe stosuje się również w

celu wyeliminowania z elewacji budynków ścian

nośnych i zastąpienia ich funkcji przez ściany osłonowe

lub w celu wytworzenia podcieni.

6. Konstrukcje podwieszane.

Charakterystyczną elewację można uzyskać stosując konstrukcje podwieszane. Np. budynek

mieszkalny trzonowy ze stropami podwieszonymi na cięgnach (Wrocław).Trzon jest

tutaj podstawowym ustrojem nośnym, stanowi oparcie dla stropów, które na obwodzie są

podwieszone za pomocą cięgien. Dzięki temu ściany osłonowe można wykonać dowolnie,

można stosować duże przeszklenia.

W zależności jaki efekt chcemy uzyskać stosujemy w/w konstrukcję lub dowolną

ich kombinację. Chcąc uzyskać np. nieregularny falisty kształt elewacji możemy zastosować

ściany lite wylewane na miejscu budowy (trzeba przygotować odp. deskowanie)- w tym wypadku

ilość otworów okiennych nie może być zbyt duża i pojedynczy otwór nie może mieć

dużych wymiarów ze względu na nośność obiektu. Jednak małą powierzchnię przeszkleń rekompensuje ciekawy, organiczny kształt. Itd.

6.            Współczesne i przyszłościowe tendencje projektowania zespołów mieszkaniowych.

Obecnie zauważa się:

-stałą chęć poprawy warunków życia,

• - tworzenie warunków dla przyrostu zasobów mieszkaniowych głównie w miastach,
  - oferty technologiczne i urbanistyczne umożliwiające osiągalność mieszkania dla średnio
  zarabiającej rodziny.
  

• - moda na niską, intensywną zabudowę mieszkaniową- upodobanie do własnego domu,
  

• W projektowaniu zabudowy mieszkaniowej odchodzi się od:

• - niskiego standardu mieszkań, spowodowany dawniej obowiązującymi dawniej odgórnymi limitami normatywnymi oraz niepełną realizacja założenia projektowego, głównie w sferze usług i zagospodarowania terenów rekreacyjnych,

-braku czytelności przestrzennej i banalności rozwiązań architektonicznych, spowodowanych obowiązującą lub często bezkrytycznie przyjmowaną konwencją projektową,

• - ahumanistyczne cechy środowiska zamieszkania wywołane niekorzystnymi strukturami spo­łecznymi, dezintegracją przestrzenną oraz patogennym zachowaniem mieszkańców

• - domu manifestującego nowoczesne tendencje architektoniczne, w szczególności dom jako maszynę.

Obecnie zabudowę mieszkaniową kształtują tendencje takie jak:

1- Pragnienia mieszkańców

-dążenie do realizacji podstawowych pragnień ludzkich, najczęściej konkretyzowanych po­trzebą bezpieczeństwa, uznania społecznego, oddźwięku emocjonalnego orz możliwością zdobycia nowych doświadczeń -użytkownicy skłaniają się ku formą tradycyjnym, zapamiętanym z dzieciństwa. Dlatego w licznych krajach nawiązuje się do willi, wiejskiej chaty, czy dworku.

- identyfikacja z miejscem zamieszkania, społeczna potrzeba wiązania mieszkańców z siedli­skiem ich życia i przyrodą, zabudowa ułatwiająca możliwość nawiązywania kontaktów mię­dzyludzkich. Odbudowa poczucia własności zamieszkujących ją grup ludzi,

-zapewnienie warunków sanitarnych,

-prawo do własności i intymności

• - możliwość współuczestnictwa w tworzeniu środowiska zamieszkania, wszechstronna łącz­ność z życiem publicznym. Inwencje i inwestycje wspólnotowe- gwarantują potrzymanie kontaktów międzyludzkich. Wydzielanie przestrzeni sąsiedzkich o charakterze społecznym, grupujących komplet wspólnie użytkowanych urządzeń terenowych, technicznych, gospodar­czych, społecznych- tereny z ograniczonym dostępem,

• - zabezpieczenie doznań estetycznych i kulturalnych,
  - odpowiednia jakość środowiska przyrodniczego, max łączenie mieszkania z przyrodą
  

2- Ekonomia

-dążenie do jak najniższych kosztów eksploatacji,

3. - mieszkania/domy możliwie tanie, ale o maksymalnie wysokich walorach użytkowych,

4. - wykorzystanie terenów uzbrojonych miast, ale nie niszcząc ich struktur własnościowych i charakteru przestrzennego

5. - zabudowa zespolona w zwarte jednostki sąsiedzkie, ale ochraniająca intymność mieszkań­ców

• - zabudowa zintegrowana poprzez wspólne instalacje, miejsca postoju samochodów, - odpowiednia intensywność wykorzystania terenu

• 3- Różnorodność

- znaczna dowolność w kształtowaniu architektury obiektu oraz jego wyposażenie wnętrza,

- indywidualizm poszczególnej zabudowy, mieszkania, klatki, anty anonimowość, odchodze­nie od ujednolicania formy budynku dla podporządkowania go całościowej koncepcji w skali dużego zespołu mieszkaniowego

-różnorodność, możliwość kształtowania własnej przestrzeni, w zależności od indywidual­nych potrzeb;

4- Gradacja przestrzeni

-całkowita likwidacja przestrzeni niczyich zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych, po­zbawionych konkretnego celu i gospodarza

- propagowanie czynników kształtujących indywidualność: odrębne wejście główne, prowa­dzące do mieszkań bezpośrednio z zewnątrz; bezpośrednie powiązanie mieszkań z terenem, który posiada cechy przestrzeni prywatnej (taras, ogródek, przedogródek); izolacja dźwięko­wa i widokowa od sąsiadów umożliwiająca utrzymanie intymności życia rodzinnego;

-propagowanie dużych, otwartych przestrzeni

- kameralność przestrzeni otwartych i dostosowanie ich do wielkości i potrzeb mieszkańców (z reguły do 1ha),

5- Samochód/ komunikacja- obecnie nieodzowne wyposażenie materialne rodziny; parking blisko domu/mieszkania, 3 typy: indywidualny garaż przy mieszkaniu, 2- garaż przed budyn­kiem lub w rejonie budynku, 3- na parkingu usytuowanym w pobliżu lub bezpośrednio przy mieszkaniu

-zagęszczenie systemów dojazdów, konieczność zabezpieczenia mieszkańców przed jego uciążliwościami; segregacja ruchu kołowego i pieszego, strefa uspokojonego ruchu;

6- Sfera techniczna- coraz to wyższą rangę uzyskują rozwiązania energooszczędne oraz mi­nimalizujące ujemny wpływ zabudowy na środowisko społeczne

- niskie koszta eksploatacji poprzez ekonomiczne wykorzystanie przestrzeni, zwiększenie izolacji cieplnej, zmniejszenie ciężaru konstrukcji, - odejście od uniwersalnych technologii budowania i typizacji rozwiązań architektonicznych na rzecz swobodnego dobierania rozwiązań materiałowo-realizacjnych do rozwiązań architek­toniczno-użytkowych.

7.            Definicja habitatu   (2009 nr 3)                        

Habitat to umiejętność i sztuka organizacji przestrzeni życia człowieka. Jest więc bardziej filozofią, aniżeli zbiorem wytycznych do projektowania, jest nieustającą dyskusją na temat kształtowania środowiska człowieka, ale również próbą stworzenia podstaw filozoficznych mających na celu wskazywanie problemów, którymi powinniśmy się zajmować.

Intensywny rozwój nauk związanych z projektowaniem i tworzeniem sztucznego środowiska człowieka jest zjawiskiem ważnym i charakterystycznym, występującym w ostatniej dekadzie XX w. oraz na początku XXI wieku. Jednym z kierunków, który potwierdza to zainteresowanie badawcze, jest "projektowanie środowiskowe coraz częściej pojawiające się określenie w literaturze przedmiotu, oznaczające zintegrowane poszukiwania prowadzone przez przedstawicieli różnych dyscyplin wiedzy i nauki w celu znalezienia istotnych zjawisk, które będą miały wpływ na polepszenie jakości życia w zespołach mieszkaniowych. Potwierdzeniem tych zainteresowań jest rozwój dwóch nurtów zasługujących na uwagę:

Pierwszy - to humanizacja środowiska mieszkaniowego, efekt ten może być osiągnięty nie tylko przez techniczne i ekonomiczne urządzenie przestrzeni, ale również przez uwzględnienie socjopsychologicznych badań czy reguł. Do tej grupy należy włączyć także określenie takie, jak wprowadzenie czynników wywołujących "dospołecznianie" przestrzeni zamieszkałych w przeciwieństwie do dyskutowanego obecnie "odspołeczniania" .

Drugi - to biologizacja środowiska mieszkalnego wywodząca się z socjobioloogii, co oznacza projektowanie domów proekologicznych, nisz ekologicznych, powrót do natury. Są to problemy, na które w projektowaniu zespołów mieszkaniowych zwracamy uwagę, stanowiące istotne elementy towarzyszące nowym poszukiwaniom, dające możliwość wyboru sposobu życia.

Habitat jako nurt odnowy został wykreowany przez prof. Zbigniewa Bacia, powstał w okresie przełomu w roku 1985, w Katedrze Projektowania Architektury Mieszkaniowej Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, był próbą przeciwwstawienia się niedoskonałością programowym i ideowym osiedli powstałych w latach 60. 70. i 80. - protestem przeciwko "uracjonalnianiu współczesnych fikcji", jakim było projektowanie i realizacja zespołów mieszkaniowych z wielkiej płyty.

Powstał pomysł zwrócenia się do metodyki naturalistycznej, gdzie w terminologii nauk przyrodniczych, habitat jest rozumiany jako środowisko, w którym zespoły poszczególnych gatunków znajdują najdogodniejsze warunki życia".

Na podstawie tej definicji można scharakteryzować pewne podstawowe cechy habitatu człowieka, rozumiejącego go nie tylko jako część środowiska naturalnego, ale i kulturowego. Habitat jest elementem środowiska naturalnego i jako taki powinien być otwarty dla wszystkich oganizmów go zamieszkujących ludzi, zwierząt i roślin. Habitat jest historycznie prawomocnym organizmem, swoją genezą wywodzi się z natury człowieka, jako istoty terytorialnej i z tradycji kulturowej, która miała wpływ na tę formę zamieszkania.

Habitat w systemie organizacji siedlisk ludzkich przybiera najczęściej postać pewnej jednostki w określonych rozmiarach i liczebności grupy społecznej. Jak wynika z badań socjopsychologicznych wielkość tych jednostek kształtuje się od 3 rodzin (gospodarstw) do 150, zachowując przy tym cechy sąsiedztwa domowego, co charakteryzuje się m.in. tym, że dzieci znają się nawzajem, a dorośli (rodzice) mówią sobie po imieniu.

Można także posługiwać się tą cechą jako pewnym wyróżnikiem w wydzielaniu habitatów w środowisku. Habitat jest, więc bardziej filozofią, aniżeli zbiorem kanonów do projektowania, jest nieustającą dyskusją na temat kształtowania środowiska mieszkalnego człowieka, ale również próbą tworzenia podstaw filozoficznych mających na celu wskazywanie problemów, którymi powinniśmy się zajmować. 

8.            Definicja domu.

przystosowany pod względem konstrukcyjnym i użytkowym budynek, przeznaczony do celów mieszkalnych. Są różne rodzaje domów, np. blok, dom jednorodzinny, wielorodzinny i kawalerka czyli wynajęte przez daną osobę małe mieszkani[/b]e.

[i]Najstarszą formą domów są jaskinie (paleolit), szałasy, ziemianki (mezolit). Pierwsze domy były jednoizbowe (neolit), w epoce brązu i żelaza występują już trzyizbowe (Biskupin). Wznoszono je z gałęzi oblepianych gliną, drewna i kamienia. W okresie starożytnym w Egipcie, Mezopotamii budowano domy z cegieł ręcznie lepionych z gliny i suszonych na słońcu. Były to budynki wieloizbowe, często z dziedzińcem wewnętrznym, wtedy pojawiły się też budynki piętrowe. W Europie, wykształcił się dom grecki i dom rzymski. Wraz z upadkiem cesarstwa rzymskiego nastąpiło załamanie rozwoju budownictwa. Tradycje domu rzymskiego kontynuowała architektura islamu.

W Europie chrześcijańskiej, w okresie wczesnego średniowiecza funkcję domów pełniły warowne zamki i drewniane chaty budowane na terenie grodów i podgrodzi albo jako rozproszone (wieś), na terenach chronionych w sposób naturalny – np. w lesie. W miastach w wieku XIII i XIV dom to przeważnie budynek o drewnianej konstrukcji szkieletowej, które zaczęto zastępować budynkami o ścianach murowanych (budynki w konstrukcji "muru pruskiego" wznoszono jeszcze na początku XX w.). W okresie gotyku w budownictwie miejskim zaczęto wznosić najczęściej dwu-, trzypiętrowe kamienice szczytowe. Parter przeznaczony był na warsztaty rzemieślnicze i sklepiki, piętro służyło jako część mieszkalna, a na poddaszu były magazyny. Począwszy od renesansu, miejskie kamienice zyskują szersze, bogato zdobione fasady z większymi oknami, wzrasta liczba pomieszczeń, wewnątrz budowane są arkadowe dziedzińce. Występują także kamienice z podcieniami i dachy z attykami. Ten typ budownictwa w okresie baroku zaczął pełnić również funkcję miejskich rezydencji przedstawicieli najwyższych warstw społecznych. Kamienice upodobniły się do miejskich pałaców.

Na terenach wiejskich zabudowa warowna przeobraziła się w pałace i dworki szlacheckie.

Budownictwo jednorodzinne wykształciło się w Anglii w XVII w. Kamienice czynszowe pojawiły się na początku XVIII w. w miastach Anglii i Francji (pierwsze domy czynszowe znano już w czasach starożytnych w Grecji i w Rzymie – insula). W czasach dzisiejszych funkcję domów pełnią budynki wielorodzinne (bloki mieszkalne, kamienice) i jednorodzinne.[/i][i]

Budynki wielorodzinne: Le Corbusier propagował ideę masowego budownictwa mieszkalnego. Jego projekty zabudowy miast opierały się na wyodrębnieniu funkcji mieszkalnej, wypoczynkowej i sfer pracy (biura, zakłady przemysłowe). Domy – jednakowe wieżowce, pozbawione ozdób, o geometrycznych kształtach, sytuowane w pobliżu parków, przeznaczone były dla setek i tysięcy osób. Z tych założeń wywodzą się dzisiejsze osiedla realizowane w Polsce od lat sześćdziesiątych XX w. Od początku lat 90. XX wieku, po zmianie systemu gospodarczego, coraz popularniejsze są domy jednorodzinne. W XXI wieku coraz popularniejsze są tak zwane domy kanadyjskie.

Budynki jednorodzinne budowane są na terenach wiejskich i miejskich jako wolno stojące oraz w zabudowie bliźniaczej (dwa domy posiadające jedną ścianę wspólną), szeregowej (szereg budynków o wspólnych ścianach bocznych), czasem atrialnej (określenie pochodzi od atrium) – są to budynki jednorodzinne, np. o rzucie w kształcie litery "L" lub "C" z wewnętrznymi miniogródkami. Na obszarach miast i osiedli podmiejskich tworzą czasem samodzielne zespoły urbanistyczne z własnymi sklepami, szkołami, ośrodkami zdrowia itp.

Funkcje mieszkalne zaspokajają także budynki takie jak hotele, internaty, koszary.

Poza Europą wykształciły się także inne formy budynków mieszkalnych. Podyktowane to było innymi warunkami klimatycznymi oraz zróżnicowaną dostępnością materiałów do wznoszenia domów.

9.            Definicja ładu przestrzennego

Ład przestrzenny - sposób ukształtowania przestrzeni, który tworzy harmonijną całość. Ład przestrzenny uwzględnia potrzeby społeczne, gospodarcze, przyrodnicze, kulturowe. Jest to uporządkowanie przestrzeni uwzględniające także wymogi kompozycyjne i estetyczne. Właściwe ukształtowanie przestrzeni zapewnia jej uporządkowanie i zachowanie walorów kompozycyjno-estetycznych. Polega to miedzy innymi na odpowiednim rozmieszczeniu funkcji gospodarczych, które bezkonfliktowo sąsiadują ze sobą i zapewniają optymalne wykorzystanie przestrzeni.

Ład w przestrzeni jest jednym z podstawowych celów opracowywanych planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju jednostek administracyjnych w równych skalach przestrzennych (ogólnokrajowej, regionalnej, lokalnej). Dokumenty takie ustalają przepisy i sposoby zagospodarowania gruntów oraz pośrednio określają ogólne ramy oddziaływania interesującej nas działalności rolniczej na otaczającą ja przestrzeń.

Czynniki ładu przestrzennego:

• odpowiednie rozmieszczenie przestrzenne funkcji (właściwe funkcje w optymalnych miejscach),

• odpowiednie sąsiedztwo funkcji (bezkonfliktowe i dające najwięcej korzyści),

• odpowiednia struktura pionowa (zachowanie proporcji wysokości, występowanie dominanty),

• odpowiednia struktura pozioma (harmonijna struktura użytkowania i władania, odpowiedni kształt i wielkość działek, rozłogu, pól siewnych, gospodarstwa wiejskiego, odpowiednie oddalenie od podmiotów gospodarczych).

Na obszarach wiejskich, w szczególności chodzi o zagwarantowanie właściwych struktur pionowych (np. wysokości budowli) i poziomych (np. struktura użytków rolnych i struktura agrarna), dzięki którym zachowane zostaną walory estetyczne krajobrazu. Ład przestrzenny jest nieodzowny dla zrównoważonego rozwoju. Jeżeli potrzeby współczesnego nam pokolenia maja być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie, co jest podstawowa idea zrównoważonego rozwoju, to ład przestrzenny jest nieodzownym elementem takiego rozwoju. Innymi słowy wzrostowi gospodarczemu powinna stale towarzyszyć świadomość dbałości o szeroko rozumiane środowisko przyrodnicze, społeczno-ekonomiczne i kulturowe.

10.        Wymienić istotne czynniki środowiskowe mające wpływ na kształtowanie architektury mieszkaniowej.

Głównym celem badań fizjograficznych (zgodnie z ustawą o planowaniu przestrzennym) jest stworzenie podstaw przyrodniczych dla planu przestrzennego, umożliwiających osiągnięcie prawidłowości planu z przyrodniczego punktu widzenia. Podstawowymi kryteriami są:

- dążenie do uzyskania optymalnych warunków ekologicznych dla człowieka

- zabezpieczenie w planie warunków dla właściwej gospodarki zasobami i siłami wytwórczymi przyrody

- zabezpieczenie w planie efektów ekonomicznych przy realizacji i eksploatacji planowanych inwestycji na drodze:

• Max wykorzystania przyrodniczych walorów terenu

• Min uniknięcia kolizji planu zagospodarowania z warunkami przyrodniczymi

Istnieją 2 typy opracowań warunków fizjograficznych:

- opracowanie fizjograficzne ( w zależności od stopnia dokładności i skali mapy wyróżnia się opracowanie wstępne, ogólne i szczegółowe)

określa się w nich sposoby użytkowania ziemi, wskazuje tereny wymagające regulacji stosunków wodnych, ochrony przed erozją, zalesień, pasów wiatrochronnych, określają tereny dla których konieczne jest opracowanie prac problemowych

- opracowanie problemowe- studia specjalistyczne w zakresie jednego lub zespołu elementów

te elementy to:

• Ukształtowanie powierzchni

• Stosunki wodne

• Warunki geologiczne

• Warunki klimatu lokalnego i agroklimatu

• Biocenozy siedlisk roślinnych

Zwykle bada się większy obszar, niż tylko ten jaki mamy do zaprojektowania. Badanie składa się z części graficznej i opisowej. Na podstawie wyników badań sporządza się tzw. mapę klasyfikacyjną.

Pokazuje ona:

8. Gdzie nie występują trudności w realizowaniu koncepcji przestrzennej od strony warunków naturalnych

9. Jakie tereny i z jakich powodów wymagają pogłębionych studiów

10. Które elementy środowiska ułatwiają a które utrudniają zabudowę

Ustala się 3 elementy środowiska mające wpływ na przydatność konkretnego obszaru pod względem budowlanym. Dzieli się je na 4 klasy

klasa	Stos. Wodno-budowlane	Stos. Gruntowo-budowlane	Ukształtowanie terenu
A	Poziom wody powyżej lub równy 2,5 m poniżej terenu i warunki odpływu wód powierzch. B. dobre	-dopuszczalny naciska powyżej 2,0 Kg/cm3 -grunty pod względem geotechnicznym- jednorodne	Spadek 1-2%
B	Poziom zalegania wody poniżej 2-2,5m i dobre warunki obniżenia poziomu wody przy pomocy drenażu, spływ powierzchniowy nie utrudnia obniżenia zwierciadła Lub Poziom zalegania poniżej 1,5-2,5 m przy bardzo dobrych warunkach odwodnienia	-dopuszczalny nacisk powyżej 2,0 Kg /cm3 grunty pod względem geotechnicznym niejednorodne - dopuszczalny nacisk 1,5- 2,0 Kg /cm3 grunty pod względem geotechnicznym jednorodne	Spadek 2-8% , na terenach nizinnych 2-5%
C	Poziom zalegania poniżej 1,0-2 m oraz obniżenie wody wymaga kosztownych inwestycji (przepompowni)	- dopuszczalny nacisk 1,0- 1,5 Kg /cm3 grunty pod względem geotechnicznym niejednorodne	Spadek terenu poniżej 1%- tereny bezdpływowe
D	Poziom zalegania wody 0,0-1 m I tereny w których nie należy lub nie można obniżyć poziomu wód gruntowych, względne koszty obniżenia są duże	Grunty nie nadające się do posadowienia budynków i grunty wymagające badań dla określenia warunków posadowienia	Spadek terenu> 8%(na terenach nizinnych-5%)

Po ustaleniu w jakiej klasie jest dany teren (uwzględniając wszystkie 3 warunki) robi się tabelkę:

Kryteria przydatności	Char. obszaru	Wodno-bud.	Grunt-bud	Ukształtow terenu
I	Tereny wybitnie nadające się pod zabudowę (jak chociaż jeden element jest klasy B to rejon zalicza się do II )	A	A	A
II	Teren nadający się pod zabudowę, wymagający nakładów na uzdatnienie	A-B	A-B	A-B
III	Teren nadający się pod zabudowę, wymagający dużych nakładów na uzdatnienie	A-C	A-C	A-C
IV	Teren nie nadający się pod zabudowę	D	D	D

Na konkretny budynek:

• Budowa geologiczna grunty- sposób posadowienia np. grunty na obszarze bagiennym-posadowienie na palach, gliny morenowe mogą służyć jako bezpośrednie podłoże dla fundamentu, moreny czołowe-duża zmienność litograficzna niewskazane jako podłoże, lessy-dobra nośność ale duże osiadanie, spadki terenu-niekorzystne >15%

• Wpływ na zaopatrzenie ludności w wodę, warunki powodziowe, warunki budowlane-erozja wodna, agresja wody w stos. Do elem konstrukcyjnych-stosowanie izolacji

• Gleby-przydatnośc rolnicza

• Warunki klimatu

- promieniowanie słoneczne, bilans cieplny ulic i placów, czas usłonecznienia, północne nachylenie stoku niekorzystne dla mieszkaniówki

-opady atmosferyczne- tymczasowe cieki wodne, wpływ na lokalizację, wpływ na izolację i geometrię dachu, wpływ na konstrukcje- obciążenie śniegiem

-wiatry-przepływ powietrza wokół budynków, położenie w dolinie niekorzystne, obciążenie wiatrem-wpływ na konstrukcje budynków, erozja wietrzna

2. Środowisko biotyczne

- oddziaływanie zbiorowisk roślinnych na zdrowie np. las-zapewnia ochronę wodochronną, glebochronna, wiatrochronną, zdrowotną, społeczno-kulturową

-wpływ na lokalizację arch.-wycinka drzew

3. Klimat akustyczny środowiska- bliskość lotnisk, obszarów przemysłowych-niekorzystna, stosowanie elementów akustycznych wykopów i nasypów

11.        Wymienić istotne czynniki społeczno-kulturowe mające wpływ na kształtowanie architektury mieszkaniowej.

12.        Strefowanie funkcji w domu jednorodzinnym.

13.        Organizacja pracy w kuchni  - typy układów funkcjonalno-przestrzennych kuchni w domu jednorodzinnym.

14.        Wymienić i krótko scharakteryzować typy układów konstrukcyjnych stosowane w budownictwie mieszkaniowym.

Podział ze względu na system podpór:

1. Układ podpór ciągłych poprzecznych i podłużnych - układ nośny oparty na ścianach konstrukcyjnych budynku o belkach do nich prostopadłych. Usytuowanie balkonów, werand wynika z konstrukcji i są one na przedłużeniu osi belek.

2. System szkieletowy, podpór punktowych - system słupowy na siatce kwadratu lub prostokąta, system ten pozwala na tworzenie balkonów itd. w dowolnym kierunku.

3. System podpór trzonowych - system ten stosuje się głownie w budynkach galeriowych, trzonem nośnym jest komunikacja pionowa-klatka schodowa, na nich spoczywają np. "belki Vierendeela", które dzięki swej konstrukcji stanowią gotowe przestrzenie na mieszkania, wymiary tej belki to ok. dł=40m, szer=6-8m, h=3-4m.

Przykład: Wrocław, Powstańców Śląskich-galeriowce arch. okrętowa

4. System trzonowo-linowy - pojedynczy trzon nośny-klatka schodowa, z zewnątrz kondygnacje podtrzymywane są linami stalowymi przechodzącymi od góry trzonu poprzez otwory przy zewnętrznych liniach płyt stropowych do trzonu u dołu budynku. Układ ten determinuje puste przyziemie w którym jest tylko strefa wejściowa.

Przykład: Wrocław budynek mieszkalny na skrzyżowaniu ulic Dworcowej i Tadeusza Kościuszki

5. System trzonowo-wspornikowy - podobnie jak w systemie nr 4, z tym że od głównego trzonu odchodzą korytarze do poszczególnych pionów wspornikowych w których znajdują się mieszkania. W większości jest to układ o rzucie centralnym-promienistym.

6. System prefabrykatów wielkoformatowych - jednostka siatki może być różna w zależności z jakich segmentów "składamy" dany budynek mieszkaniowy.

15.        Hierarchia ośrodków usługowych w mieście.

16.        Program i lokalizacja usług podstawowych w zespole mieszkaniowym.

17.        Wymienić i omówić typy układów funkcjonalno-przestrzennych usług podstawowych.

Na wsi wyró niamy 6 podstawowych o rodków funkcjonalnych:

1. o rodek mieszkaniowy

2. o rodek us ugowy

3. o rodek techniczno gospodarczy

4. o rodek produkcyjny

5. struktur komunikacji

6. rekreacj , sport i tereny zielone

1. O rodek mieszkaniowy -wspó cze nie obserwowany ci g y rozwój

- zabudowa jednorodzinna: wolnostoj ca, bli niacza, szeregowa

- mieszkaniówka rolnicza zagrodowa -produkcyjna

- budynki pi trowe -pozosta o po PGR

- szko a i przedszkole -s to o rodki o wiaty, ale s one zwi zane bardzo ci le z zabudow

mieszkaniow

PARAMETRY I

WSKA NIKI

LINIE ZABUDOWY GABARYTY OBIEKTÓW

INTENSYWNO CI

ZABUDOWY

KSZTA TOWANIA

ZABUDOWY

ZAGOSPODAROWANIA

TERENU

172

2. O rodek us ugowy -rozwój

- us ugi administracyjne

- us ugi kulturalne: ko ció , kultura

- us ugi handlu, gastronomii, rzemios a

- us ugi turystyczne: zajazdy, motele, schroniska

- us ugi zdrowia: obek, przychodnia

3. O rodek techniczno-gospodarczy -zanikaj cy, zwi zany z gospodarka komunistyczn

. Przetrwa y w formie sprywatyzowanej: skupy, sk ady, magazyny

4. O rodek produkcyjny - zanikaj cy, zwi zany z gospodarka komunistyczn . Przetrwa

y w formie sprywatyzowanej: m yny, gorzelnie, tartaki, cegielnie

5. O rodek komunikacji -ko ciec, kr gos up wsi. Wokó komunikacji wszystko si

rozwija.

Drogi:

- obwodnicowe

- tranzytowe

- osiedlowe

- mieszkaniowe

- gospodarcze

- polne gruntowe

6. Tereny zieleni, sport i rekreacja

- turystyka: stoki narciarskie, cie ki turystyczne, szlaki piesze, k pieliska, paralotniarstwo,

wspinaczka, itd.

- us ugi turystyczne: schroniska, punkty informacji, punkty widokowe

Pytanie dotyczy przyk adowych, wzajemnych relacji przestrzennych tych wszystkich o rodków.

Np.:

O rodek produkcyjny powinien by po o ony tak, aby nie zanieczyszcza wsi i nie przeszkadza

mieszka com:

- na zewn trz wsi

- po stronie zawietrznej

- w najni szym punkcie

- dobrze skomunikowany z polami (zaopatrzenie)

O rodek mieszkaniowy ci le powi zany z o rodkiem us ugowym. Mieszkaniówka u o ona

wokó us ug dla wygody mieszka ców.

O rodek us ugowy jest centrotwórczy.

18.        Omówić podstawowe zasady kształtowania zespołów mieszkaniowych w aspekcie utrzymania ładu przestrzennego i ochrony dziedzictwa kulturowego miejsca.

Na początku XXw ukształtowały się w ogólnych zarysach współczesne poglądy

konserwatorskie, dopuszczające większą ingerencje w stan zabytku, powstałe na postawie

dorobku całego okresu ich rozwoju historycznego. Uwzględniają też wiele innych

problemów związanych z konserwacją zabytków, które pojawiły się z czasem, jak tp

modernizacja i adaptacja. Zasadą generalna, chociaż każdy obiekt wymaga podejscia

indywidualnego, jest poszanowanie wszystkch etapów rozwoju i przemian obiektu,

maksymalny autentyzm jego materii i formy oraz podejmowanie prac na podstawie wyczerpujących

badań naukowych.

Sformułowania te i wiele szczegółowych przepisów zawiera Włoska karta konserwacji

zabytków, zredagowana przez Radę Najwyższą Starożytnosci i Sztuk Pięknych w Rzymie

w 1931r, a następnie oficjalne Instrukcje dotyczące konserwacji zabytków opracowane

w 1938r. Ogromne zniszczenia dóbr kultury, powstałe w wyniku pierwszej i drugiej

wojny swiatowej, znacznie naruszyły te zasoby, a nawet podważyły wiare w możliwośc

ochrony i spowodowały reakcję społeczenstw(odbudowy obiektów i zespołów zabytkowych

w Reims, Soissone we Francji, Ypres w Belgii, Kaliszu, Warszawie, Gdańsku, Poznaniu).

Dalszy ich rozwój idzie nie tylko w kierunku rozszerzenia pojęc i zakresu

ochrony, ale wykazuje takze wzrost zainteresowania problemami technicznymi, wynikajacymi

min ze wzrastajacego skażenia srodowiska naturalnego.

Problematyka konserwatorska stała się także zagadnieniem międzynarodowym, a

poglądy i zalecenia z nią związanesą ustalane na międzynarodowych konferencjach:

w Atenach w 1931r Atenska Karta Konserwacji Zabytków lub w Wenecji 1 1964r Karta

Wenecka, a nawet na konferencji CIAM w Atenach w 1933r , poświęconej problemom

odległym od konserwatorstwa w dokumencie (zwanym równieżKarta Ateńską)

końcowym przyjęto również wiele zaleceńdotyczących ochrony zabytków architektury

z urbanistycznego punktu widzenia.

W ostatnich czasach, a zwłaszcza po drugiej wojnie światowej, upływ czasu, zniszczenia

wojenne i narastanie potrzeb konserwacyjnych wyłoniły problem odnowy i modernizacji

całych zespołów urbanistycznych, który wykracza coraz bardziej poza tradycyjny

zakres konserwatorstwa i jest określany mianem rewaloryzacji.

W Polsce dopiero po odzyskaniu niepodległości w 1918r powastały jednolite akty

prawne.

Oprócz ustaw i organizacji narodowych, ochrona zabytków staje się przedmiotem międzynarodowych

przepisów prawnych, ustalanych na międzynarodowych konferencjach

w postaci zaleceń(nie obowiązujacych prawnie) lub konwencji ratyfikowanych przez

rządy poszczególnych państw. Spośród wielu najważniejszycg dokumentów tego rodzaju

należy wymienic: Konwencję Haską z 1954r, o ochronie dóbr kultury na wypadek

wojny, Zalecenia UNESCO z 1968r w sprawie ochrony zabytków zagrożonych przez

wielkie roboty lub Konwencjęw sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i

naturalnego, uchwalona na konferencji generalnej UNESCO w Paryzu z 1972r (ratyfikowana

przez rzad polski w 1976r.) jak i np Deklaracja Amsterdamska z 1975r . Powstały

też międzynarodowe instytucje i stowarzyszenia prowadzące działalnośc naukową

i propagandowąw tej dziedzinie.

UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Ośwaty, Nauki i Kultury)

opracowała wiele aktów prawnych z ochrony dziedzictwa kulturalnego ludzkości i powołała

liczne organizacje międzynarodowe: Międzynarodową Radę Muzeów (ICOM),

19.        Omówić podstawowe zasady kształtowania formy domu na wybranym przykładzie współczesnej architektury mieszkaniowej.

Obecnie zauważa się:

- stałą chęć poprawy warunków życia,

- tworzenie warunków dla przyrostu zasobów mieszkaniowych głównie w miastach,

- oferty technologiczne i urbanistyczne umożliwiające osiągalność mieszkania dla średnio zarabiającej

rodziny.

- moda na niską, intensywną zabudowę mieszkaniową- upodobanie do własnego domu,

W projektowaniu zabudowy mieszkaniowej odchodzi się od:

- niskiego standardu mieszkań, spowodowany dawniej obowiązującymi dawniej odgórnymi limitami

normatywnymi oraz niepełną realizacja założenia projektowego, głównie w sferze usług i

zagospodarowania terenów rekreacyjnych,

- braku czytelności przestrzennej i banalności rozwiązań architektonicznych, spowodowanych

obowiązującą lub często bezkrytycznie przyjmowaną konwencją projektową,

- ahumanistyczne cechy środowiska zamieszkania wywołane niekorzystnymi strukturami społecznymi,

dezintegracją przestrzenną oraz patogennym zachowaniem mieszkańców

- domu manifestującego nowoczesne tendencje architektoniczne, w szczególności dom jako maszynę.

Obecnie zabudowę mieszkaniową kształtują tendencje takie jak:

1- Pragnienia mieszkańców

- dążenie do realizacji podstawowych pragnień ludzkich, najczęściej konkretyzowanych potrzebą

bezpieczeństwa, uznania społecznego, oddźwięku emocjonalnego orz możliwością zdobycia

nowych doświadczeń

- użytkownicy skłaniają się ku formą tradycyjnym, zapamiętanym z dzieciństwa. Dlatego w licznych

krajach nawiązuje się do willi, wiejskiej chaty, czy dworku.

- identyfikacja z miejscem zamieszkania, społeczna potrzeba wiązania mieszkańców z siedliskiem

ich życia i przyrodą, zabudowa ułatwiająca możliwość nawiązywania kontaktów międzyludzkich.

Odbudowa poczucia własności zamieszkujących ją grup ludzi,

- zapewnienie warunków sanitarnych,

- prawo do własności i intymności

- możliwość współuczestnictwa w tworzeniu środowiska zamieszkania, wszechstronna łączność

z życiem publicznym. Inwencje i inwestycje wspólnotowe- gwarantują potrzymanie kontaktów

międzyludzkich. Wydzielanie przestrzeni sąsiedzkich o charakterze społecznym, grupujących

komplet wspólnie użytkowanych urządzeń terenowych, technicznych, gospodarczych, społecznych-

tereny z ograniczonym dostępem,

- zabezpieczenie doznań estetycznych i kulturalnych,

- odpowiednia jakość środowiska przyrodniczego, max łączenie mieszkania z przyrodą

2- Ekonomia

- dążenie do jak najniższych kosztów eksploatacji,

- mieszkania/domy możliwie tanie, ale o maksymalnie wysokich walorach użytkowych,

- wykorzystanie terenów uzbrojonych miast, ale nie niszcząc ich struktur własnościowych i charakteru

przestrzennego

- zabudowa zespolona w zwarte jednostki sąsiedzkie, ale ochraniająca intymność mieszkańców

- zabudowa zintegrowana poprzez wspólne instalacje, miejsca postoju samochodów,

- odpowiednia intensywność wykorzystania terenu

3- Różnorodność

- znaczna dowolność w kształtowaniu architektury obiektu oraz jego wyposażenie wnętrza,

- indywidualizm poszczególnej zabudowy, mieszkania, klatki, anty anonimowość, odchodzenie

od ujednolicania formy budynku dla podporządkowania go całościowej koncepcji w skali dużego

zespołu mieszkaniowego

- różnorodność, możliwość kształtowania własnej przestrzeni, w zależności od indywidualnych

potrzeb;

4- Gradacja przestrzeni

- całkowita likwidacja przestrzeni niczyich zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych, pozbawionych

konkretnego celu i gospodarza

- propagowanie czynników kształtujących indywidualność: odrębne wejście główne, prowadzące

do mieszkań bezpośrednio z zewnątrz; bezpośrednie powiązanie mieszkań z terenem, który posiada

cechy przestrzeni prywatnej (taras, ogródek, przedogródek); izolacja dźwiękowa i widokowa

od sąsiadów umożliwiająca utrzymanie intymności życia rodzinnego;

- propagowanie dużych, otwartych przestrzeni

- kameralność przestrzeni otwartych i dostosowanie ich do wielkości i potrzeb mieszkańców (z

reguły do 1ha),

5- Samochód/ komunikacja- obecnie nieodzowne wyposażenie materialne rodziny; parking blisko

domu/mieszkania, 3 typy: indywidualny garaż przy mieszkaniu, 2- garaż przed budynkiem

lub w rejonie budynku, 3- na parkingu usytuowanym w pobliżu lub bezpośrednio przy mieszkaniu

- zagęszczenie systemów dojazdów, konieczność zabezpieczenia mieszkańców przed jego uciążliwościami;

segregacja ruchu kołowego i pieszego, strefa uspokojonego ruchu;

6- Sfera techniczna- coraz to wyższą rangę uzyskują rozwiązania energooszczędne oraz minimalizujące

ujemny wpływ zabudowy na środowisko społeczne

- niskie koszta eksploatacji poprzez ekonomiczne wykorzystanie przestrzeni, zwiększenie izolacji

cieplnej, zmniejszenie ciężaru konstrukcji,

- odejście od uniwersalnych technologii budowania i typizacji rozwiązań architektonicznych na

rzecz swobodnego dobierania rozwiązań materiałowo-realizacjnych do rozwiązań architektoniczno-

użytkowych.

20.        Systematyka i układy funkcjonalno-przestrzenne podstawowych obiektów usługowych-szkoły, przedszkola, zajazdy, schroniska.

Przedszkole jest przeznaczone dla dzieci w wieku 3-6 lat. Osiedlową sieć przedszkoli ustala się, wychodząc z założenia, że odległość dochodzenia dzieci nie może przekraczać 800m w mieście i 1000m na wsi. Rozróżniamy przedszkola jedno-, dwu-, trzy- i czterodziałowe. Odpowiednia liczba dzieci uczęszczających w nich wynosi: 30, 60, 90 i 120.

Lokalizacja i działka, elementy zagospodarowania.

Powinna być usytuowana w środku obsługiwanego terenu, powinna być położona po stronie południowej, południowo-wschodniej lub wschodniej w stosunku do przyległej ulicy, usytuowanie powinno gwarantować pełną izolację od ruchu kołowego oraz zapewnić dogodną drogę dojścia dzieci ciągami spacerowymi wśród zieleni. Budynek przedszkola należy sytuować w odległości: od ulicy (linia regulacyjna) min. 5,0m, od sąsiedniego budynku min. 2H tego budynku. Rys. 1; Rys. 2

Niektóre elementy zagospodarowania działki: plac przedwejściowy, plac do gier i zabaw zbiorowych, plac z przyrządami zabawowo-sportowymi z podziałem na części dla dzieci młodszych i starszych. (Rys. 3)

Ogólna charakterystyka podstawowych elementów funkcjonalnych. Zespół pomieszczeń wejściowych. W skład zespołu wejściowego zaliczamy: przedsionek, poczekalnię, kancelarię, pokój lekarza, pokój personelu pedagogicznego.

Szatnia. Wyposażenie sztani to szafki ubraniowe i ławeczki z półkami na buciki. Pożądane jest tworzenie odrębnych boksów dla każdego oddziału. (Rys. 4)

Sale zajęć projektuje się dla każdego oddziału, są to pomieszczenia służące do zabaw, spożywania posiłków oraz snu w czasie dnia. Wymaga się nieżbędnych powiązań funkcjonalnych z pomieszczeniami sanitarnymi, składem leżaków, ewentualnie z szatnią oddziałową.

Zespół pomieszczeń gospodarczych najczęściej składa się z kuchni, przygotowalni, kredensu, zmywalni, magazynu żywności, pomieszczenia intendentki, magazynu przyborów do sprzątania, pralni, magazynu czystej i brudnej bielizny, przedsionka kuchennego.

Kuchnia. Sposób jej projektowania zależy od typu przedszkola i od technologii przygotowywania posiłków. Kredens jest pomieszczeniem stanowiącym izolację wnętrza przedszkola od hałasów i zapachów kuchennych. (Rys. 5)

Zespół pomieszczeń sanitarnych tworzą: umywalnie, ustępy, i natryski dla dzieci, ustęp i umywalnia dla personelu pedagogicznego oraz dla personelu technicznego. Zespół sanitarny (umywalnie, ustępy i natryski) można projektować we wspólnym pomieszczeniu - oddzielnie dla każdego, lub co najwyżej dla dwoch oddziałów. W każdym przypadku dla jednego oddziału należy przyjąć: dwie miski ustępowe (rozmiary zmiejszone), trzy umywalki (wysokość zawieszenia 45-60cm) i jeden zlew. (Rys. 6)

Niektóre elementy wykończenia wnętrz. Przedszkole jest znamiennym obiektem, w którym wnętrze należy dostosować do wymiarów i proporcji dziecka (wzrost w granicach 95-117cm). Odpowiednio do wieku, wymiarów i proporcji ciała dziecka projektuje się również komunikacje, otwory okienne, zespoły sanitarne.

Szkoła. Podstawową jednostką odniesienia obowiązującą przy programowaniu i projektowaniu szkół jest jeden uczeń.

Lokalizacja, działka, elementy zagospodarowania. Teren pod zabudowę szkoły powinien: znajdować się możliwie w środku obsługiwanego osiedla, być suchy, nasłoneczniony, odizolowany roślinnością od hałasu i kurzu, być zlokalizowany tak, aby ciągi piesze do szkoły nie przecinały się z arteriami komunikacyjnymi.

Przyjmuje się 15m2 na jednego ucznia, jako wskaźnik tworzący minimalną powierzchnię działki szkolnej. Działka ma umożliwić: organizację wypoczynku, gier, zabaw, wychowanie fizyczne, prowadzenie zajęć z zakresu biologii, zoologii, ewentualnie lekcje na otwartym powietrzu. Dopuszczalna łączna powierzchnia zabudowy działki w zasadzie nie powinna przekraczać 20%, szkoły pawilonowej 25%. Dla terenów rekreacyjnych przyjmuje się około 4m2 na jednego ucznia. Elementy występujące na niezabudowanej powierzchni działki: plac przedwejściowy, plac rekreacyjny, zespół sportowy, ogródek szkolny oraz personelu, podwórze gospodarcze, zieleń, aleje i ścieżki.

Orientacja i nasłonecznienie. Przeszklone ściany izb lekcyjnych i Sali biologii nie powinny być odchylone od kierunku północnego bardziej niż 12. Spełnienie tego wymagania umożliwia kilkugodzinne nasłonecznienie wnętrza. Wysoce uproszczonym miernikiem spełnienia wystarczającego oświetlenia izby jest stosunek powierzchni okien (światło ościeżnic) do powierzchni podłogi. Stosunek ten wynosi w zasadniczych pomieszczeniach szkolnych 1:5 do 1:7, dopuszcza się 1:9. zakres orientacji dla poszczególnych pomieszczeń do nauki przedstawia schemat:

(Rys. 7)

Układy funkcjonalno-przestrzenne. Najogólniej, układy przestrzenne szkół dzielimy na: zwarte, blokowe,

rozczłonkowane, grupowe i mieszane.

• Zwarty, cechujący się skupieniem pmieszczeń do nauki przy korytarzu lub hallu, często jest stosowany w szkołach małych

• Blokowy, powstaje w wyniku powiązania systemem komunikacji zespołów jednorodnych pomieszczeń, jest stosowany w szkołach dużych

• Rozczłonkowany - pawilonowy, charakteryzuje się koncentrowaniem poszczególnych zespołów funkcjonalnych, np. zespołów izb lekcyjnych z pomieszczeniami pomocniczymi, tworząc układy przestrzenne o niejednolitym obrysie planu

• Grupowy, cechuje się luźnym powiązaniem zespołów pomieszczeń jako samodzielnych elementów przestrzennych za pomocą krytych przejść.

Układ funkocjonalny wynika z układu przestrzennego oraz ze sposobu rozwiązania przede wszystkim: szatni, komunikacji, rekreacji. Ciągi komunikacyjne i powierzchnie rekreacyjne uzupełniają się wzajemnie. Powierzchnia rekreacyjna może powstawać przez rozszerzenie powierzchni korytarzy.

Szatnie. W szkołach są stosowane następujące typy szatni: (Rys. 8)

• Cetralna, lokalizowana zwykle w pobliżu wejścia głównego

• Grupowa, stosowana najczęściej w układzie grupowym szkoły

• Przyklasowa, w formie pomiesczeń przy każdej klasie, głównie w formie szafek usytuowanych przy ścianie dzielącej izbę lekcyjną od korytarza, dostępnych od korytarza.

Ogólna charakterystyka podstawowych elementów funkcjonalnych. Izby lekcyjne są wspólnym i podstawowym dla wszystkich typów szkół elementem funkcjonalnym i przestrzennym. W planie są czworo- i wieloboczne. (Rys. 9)

Powszechnie są stosowane izby dwóch zasadniczych typów: • Prostokątne, • Kwadratowe (Rys. 10)

• Doświetlenie sal lekcyjnych.

A) Przy spiętrzeniu bez przesunięć izba na kondygnacji pośredniej jest doświetlana przez korytarz (wady: przenikanie hałasów z korytarza, małe możliwości wzmocnienia natężenia oświetlenia w przyściennej strefie izby). (Rys. 11)

B) Oświetlenie dwustronne - dodatkowe górne wzdłuż podłużnej ściany korytarza. Wzmocnienie natężenia w strefie środkowej powoduje powstanie strefy ciemnej przy ścianie korytarza. (Rys. 12)

C) Oświetlenie jednostronne - dodatkowe górne jest najbardziej stosowne w izbach kwadratowych. (Rys. 13)

Sale gimnastyczne. W zależności od potrzeb rozróżniamy:

Sale małe, przeznaczone wyłącznie do zajęć gimnastycznych i zabawy o powierzchni 75m2.

Sale średnie, w których można uprawiać gry ruchowe, siatkówkę, koszykówkę, o wymiarach 10,5 na 18m.

Duże sale sportowe o wymiarach 12 na 24m.

Wymiary modularne sal gimnastycznych: (Rys. 14)

Oświetlenie sal gimnastycznych projektuje się w ścianach dłuższych. Salom gimnastycznym towarzyszą rozbieralnie, natryskownie i składy sprzętu sportowego.

Sale specjalne. Sala fizyki i chemii. (Rys. 15)

Pracownia zajęć praktycznych. Zajęcia praktyczne obejmują wiele dziedzin, prowadzi się więc zajęcia z zakresu ślusarstwa, stolarstwa, modelarstwa, gospodarstwa domowego i szycia. (Rys. 16)

Zespół pomieszczeń części społecznej (świetlicowej) obejmuje świetlicę, jadalnię, czytelnię, bibliotekę oraz pokój organizacji uczniowskich. (Rys. 17)

Pomieszczenia sanitarne. Zasadą jest rozmieszczenie węzłów sanitarnych równomiernie obsługujących pewien zespół pomieszczeń, w miejscach nieeksponowanych, pokrywających się w pionie. Wskaźniki ilościowe urządzeń sanitarnych w szkołach: Liczba misek ustępowych dla dziewcząt - 1 miska na 20; Liczba misek ustępowych dla chłopców - 1 miska na 40; Liczba pisuarów - 1 pisuar na 40; Liczba umywalek - 1 umywalka na 20-25.

Zajazd. Obecnie rozwój motoryzacji spowodował powstanie nowych rodzajów urządzeń turystycznych. Zróżnicowanie usług i stopnia wyposażenia oraz pojemność części noclegowej stwarzają dużą rozpiętość tych urządzeń, od skromnego standardu do najbardziej komfortowych rozwiązań o bogato rozbudowanym programie usługowym. Cecha charakterystyczna to możliwość ulokowania pojazdu w bezpośredniej bliskości miejsca zakwaterowania. Program funkcjonalny pawilonu głównego obejmuje pomieszczenia ogólnej użyteczności: recepcję, salę konsumpcyjną w połączeniu z tarasem, bufet (gorące posiłki), kiosk (suchy prowiant, upominki, prasa). W punktach o dużym nasileniu ruchu pojawiają się bar samoobsługowy lub mała restauracja oraz specjalne pomieszczenia klubowe. W programie zawierają się pomieszczenia administracyjne, gospodarcze, magazynowe, mieszkania służbowe. Przewiduje się przewagę pokojów 2-osobowych, ale występują również 4-osobowe, z których część powinna mieć możliwość łączenia ich przedpokojami, w celu uzyskania tą drogą apartamentów dla większej rodziny.

Schronisko. Schroniska różnią się od hoteli tym, że poza pokojami 2-4 osobowymi mają zbiorowe sale

sypialne dla kilku do kilkunastu osób. Schroniska buduje się zazwyczaj w górach, nad jeziorami, nad morzem i na szlakach turystycznych. Są w zasadzie wolnostojące. Kompleksowe projektowanie tych urządzeń wymaga rozważenia następujących problemów: rejonizacji sieci schronisk w nawiązaniu do ruchu turystycznego, prawidłowych lokalizacji, zasad kształtowania przestrzennego, ekonomicznych programów użytkowych oraz warunków technicznych realizacji.

Samowywystarczalność gospodarcza schronisk rzutuje na zakres uzbrojenia technicznego schroniska (ujęcie i doprowadzenie wody, oczyszczanie i odprowadzanie ścieków, urządzenia ciepłownicze, zaopatrzenie w energię elektryczną, zaplecze gastronomiczne, pralnię, telekomunikację).

W programie schroniska powinny się znajdować pomieszczenia wynikające ze specyfiki funkcji schroniska, jak: kuchnia turystyczna, suszarnia odzieży, narciarnia, wypożyczalnia sprzętu i świetlica, halle, tarasy. Nasilenie i rodzaj ruchu turystycznego zmuszają do elastycznego programowania i projektowania schronisk - pod względem funkcjonalno-przestrzennym i budowlano-technicznym. Trzeba także zwrócić uwagę na ekspozycję widokową.

Największą część kubatury schronisk zajmują pomieszczenia mieszkalne. Pokoje turystyczne i sale zbiorowe wyposażone są we własne umywalnie, przy równoczesnym zachowaniu wspólnych, ogólnych zespołów urządzeń sanitarnych z umywalniami, natryskami i ustępami. Najmniejszy typ to schronisko na 60 łóżek, średni to 100, duży 150 łóżek.

Rys. 1 Rys. 2

Rys. 3

Rys. 4

Rys. 5

Rys. 6

Rys. 7

Rys. 8

Rys. 9
Rys. 10

Rys. 11 Rys. 12

Rys. 13

Rys. 14

Rys. 15

Rys. 16 Rys. 17

21.        Podstawowy układ funkcjonalny hotelu i typy kształtowania części mieszkalnej (2009 nr 10)

22.        Zasady organizacji i typologia przestrzeni biurowych. (2009 nr 14)

8. Zasady organizacji i typologia przestrzeni biurowych

Każdy obiekt biurowy, niezależnie od jego wielkości, możemy podzielić niezależnie na kilka stref funkcjonalnych:

• strefę wejściową

• strefę pracy biurowej,

• strefę obsługi klienta,

• strefę obsługi biura,

• strefę techniczną,

• strefę magazynową,

• strefę dla pracowników.

Każdą ze stref reprezentują zespoły pomieszczeń przeznaczonych do realizacji tych funkcji lub wydzielone przestrzenie w pomieszczeniu - w zależności od wielkości obiektu. Wszystkie funkcje są powiązane ze sobą w sposób pośredni lub bezpośredni. Rozlokowanie ich na kondygnacjach jest także uzależnione od charakteru, funkcji, częstotliwości użytkowania czy dostępności.

Strefa pracy

Najbardziej zróżnicowana pod względem organizacji strefa. Znajdują się tam różne stanowiska, umieszczane w różnym układzie. Rozmieszczenie ich zależy od systemu organizacyjnego i charakteru pracy na stanowiskach, a także od zakresu obsługi klienta.

Te czynniki decydują o wyborze układu przestrzennego:

• tradycyjnego - celkowego,

• wieloprzestrzennego,

• kombi,

• grupowego,

• mieszanego.

Przeciętnym pomieszczeniu biurowym można znaleźć wiele elementów funkcjonalnych należących do strefy pracy. Są to stanowiska pracy biurowej z niezbędnym wyposażeniem, sprzęt wykorzystywany przez pracowników, miejsca do przechowywania odzieży wierzchniej czy rzeczy osobistych, toalety, pomieszczenia socjalne dla pracowników jak palarnie czy jadalnie, miejsca służące rekreacji czasie pracy, czy służące negocjacjom i rozmowom z klientami.

Z drugiej strony oprócz elementów funkcjonalnych, możemy wyróżnić elementy obsługujące te pomieszczenia od strony technicznej jak np.: oświetlenie światłem sztucznym, wszelkiego rodzaju instalacje: ogrzewanie, wentylacja, klimatyzacja, sieć telefoniczna, komputerowa, sygnalizacja ppoż., urządzenia do regulacji parametrów fizycznych wnętrza, zabezpieczenia przeciwwłamaniowe.

Podstawowe wyposażenie miejsca pracy też może być bardzo różnorodne. Zależy ono od struktury i charakteru pracy.

ORGANIZACJA PRESTRZENNA BIUR

Biura korytarzowe (celkowe)

Jest to system przestrzenny powszechnie stosowany we wszystkich typach biur. Stosowany jako:

• jednotraktowy- jeden trakt biurowy i jeden korytarz

• dwutraktowy- dwa trakty biur i jeden korytarz

• trójtakt- trzy trakty biur (środkowa część ma najczęściej charakter usługowy) z dwoma korytarzami pomiędzy traktami

Rys. Schematy rzutów budynków biurowych korytarzowych:

Biura wielkoprzestrzenne

• kształtowanie:

-początkowo praca przy setkach biurek ustawionych w rzędy,

-indywidualizowanie stanowisk pracy za pomocą lekkich ścianek z metalu, szkła lub tworzyw sztucznych,

-budowa biura o zmiennym wnętrzu,

-swobodne rozmieszczanie stanowisk i grup stanowisk pracy

Rys. Kształtowanie biur wieloprzestrzennych:

• problemy:

-zakłócenia akustyczne,

-zakłócenia optyczne (praca przy sztucznym świetle),

-komunikacja wewnątrz hali,

-problem elastyczności funkcjonalnej,

-brak komfortu psychicznego pracowników (brak indywidualizacji, personifikacji stanowisk pracy),

-brak określenia terytorialności

Rys. Zróżnicowanie stanowisk pracy:

Biura grupowe

• kształtowanie:

-wnętrza grupowe dla od 5-10 do 20 osób

-wydzielenie indywidualnych pomieszczeń dla kierowników i pracowników indywidualnych

• zalecenia:

-zapewnienie doświetlenia światłem dziennym każdego stanowiska

-elastyczność umożliwiająca łatwe rozbudowy

Rys. Przykłady kształtowania biur grupowych:

Biura kombi

• kształtowanie:

-połączenie traktów z małymi indywidualnym pokojami z większą częścią wspólną

-w części wspólnej: wydzielone strefy narad, spotkań, rekreacji, podręcznych magazynów, archiwów, miejsce na urządzenia i maszyny

Rys. Przykłady kształtowania biur typu kombi:

KRYTERIA DOBORU UKŁADU PRZESTRZENNEGO OBIEKTU BIUROWEGO

• kryteria:

-poziom kwalifikacji pracowników,

-udział prac koncepcyjnych,

-udział prac zespołowych,

-kontakty między współpracownikami,

-kontakty zewnętrzne,

-prace wymagające tajemnicy,

-zróżnicowanie wykonywanych prac,

-dynamika organizacji pracy

• najczęstsze rozwiązania:

-biura administracji państwowej- korytarzowe, indywidualne

-banki, poczty, biura podróży- wieloprzestrzenne

23.        Formy sprzedaży, typy obiektów handlowych, charakterystyka i wymogi przestrzenne.  (2009 nr 15)

Podstawową funkcją handlu jest sprawne zaspokajanie potrzeb konsumentów w zakresie kupna

towarów w dogodnym dla nich czasie i miejscu . Głównymi użytkownikami handlu detalicznego

są konsumenci indywidualni oraz w niewielkim stopniu instytucje i przedsiębiorstwa.

Ze względu na częstotliwość dokonywania zakupów towar dzieli się na - artykuły częstego

zakupu 70% i okresowego , epizodycznego .

Formy sprzedaży zależą od rodzaju towaru. Towary dzielimy na żywnościowe i nieżywnościowe

. Związane z tym są warunki przechowywania, (temperatura i przewietrzanie), rodzaje

opakowań, sposoby ekspozycji.

W grupie zakupów żywnościowych , technika sprzedaży przeważnie samoobsługowa.

W grupie nieżywnościowej preselekcja. Tradycyjna technika sprzedaży dotyczy np. owoców ,

mięsa , wyrobów jubilerskich, polega na aktywnym udziale sprzedawcy i kupującego podczas

zabiegu transakcji . Technika preselekcyjna polega na częściowym ograniczeniu udziału

sprzedawcy w procesie sprzedaży w czasie prezentacji towaru i podejmowania decyzji przez

kupującego. Towar jest wyłożony na stoisku tak aby kupujący mógł go obejrzeć po wyborze

towar jest pakowany przez sprzedawcę zapłatę pobiera sprzedawca przy stoisku lub kasie.

Towar jest wydawany przy stoisku lub specjalnie wyznaczonym miejscu.

Technika samoobsługowa w ogóle nie potrzebuje sprzedawcy kupujący samodzielnie dokonuje

wyboru towaru już paczkowanego i pobiera go ze stoiska do koszyka lub wózka. Za towar

płaci przy wyjściu.

Sprzedaż wysyłkowa obejmuje obie grupy produktów żywnościowe i nieżywnościowe wymaga

wysokiego standardu i zaufania.

Sprzedaż w której na półkach leży towar wzorcowy (ikea) , artykuły są wydawane z magazynu.

Sala sprzedaży jest salą wystawową. Przy tym systemie sprzedaży oszczędza się na czynności

napełniania pojemników stoisk wystawowych w sali . Bardzo atrakcyjny sposób sprzedaży.

Wymogi przestrzeni Powierzchnia sprzedaży niezbędna dla zaopatrzenia ludności , jest podstawa

do projektowania form przestrzennych związanych ze sprzedażą. Inne wielkości pow.

Użytkowych są pochodna jej. Powierzchnia ta jest liczona ze wskaźnikach wyrażanych w

mkw/1000 mieszkańców.

Cechy handlu detalicznego to dynamika i ruchliwość , zaczepność zmienność form działania .

zadaniem projektanta jest stworzenie budynku który będzie jak najdłużej odpowiadał potrzebom

zmienności zachodzących w procesach handlu detalicznego , a przez to jak najbardziej

oddalił się od funkcjonalnego starzenia się budynków. Zabudowę mieszkaniową w mieście

należy podzielić na regiony , których centra stanowiłyby placówki sprzedaży.za najwłaściwsze

uważa się umieszczenie całego asortymentu w jednej sali sprzedaży , a nie w szeregu

sklepów branżowych, zakupy w jednym sklepie wymagają mniej czasu. Rys nr 1.

Gęstość zaludnienia w mieście jest różna dla terenów zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej,

w pierwszym przypadku słuszne jest przyjmowanie dalszych dojść do sklepów do

350m , w drugim do 200m .Wyliczenie potrzebnej powierzchni sprzedaży dla artykułów

okresowych wymaga przebadania z zakresie zakupów zasięgu wpływów i powiązań miasta.

4Wpływ maja charakter funkcjonalny miasta wielkość, układ strukturalny i przestrzenny , sposób

zabudowy , komunikacja w mieście i wiążąca miasto z rejonami pobliskimi.

W rozmieszczeniu sieci handlu detalicznego w układzie przestrzennym miasta przyjęta jest

zasada grupowania placówek sprzedaży w ośrodki handlowe. Hierarchicznie : osiedlowe,

dzielnicowe, ogólnomiejskie , pozamiejskie. Innym sposobem klasyfikacji jest podział wg

funkcji (zakupów w nich dokonywanych) ośrodki I stopnia - zakupy codzienne, II stopniacodzienne

i okresowe , III stopnia- kompletne (codziennie, okresowe i rzadkie). Odległość od

najdalszego mieszkania powinna wynosić około 200-350 m .Ośrodek III stopnia - stanowi

centralny ośrodek handlowy w mieście. Drogę 1000m jest już dla zakupów codziennych za

dluga.rys2.

Układ placówek handlowych musi być przemyślany dominantę zazwyczaj stanowi dom towarowy

jako główny cel odwiedzających ,dalej supersamy i sklepy specjalistyczne. Sklepy w

których dokonywane są szybkie zakupy bywają sytuowane przy wejściach najbliżej przystanków

komunikacji.

DOM TOWAROWY - wielowydziałowe placówki handlowe szeroki asortyment , niekiedy

żywnościowy , są najliczniej odwiedzane. „Zieleń dekoracyjna w domach towarowych powinno

się umieszczać nie niżej niż 30cm nad chodnikiem aby nie została zdeptana” . Kupujący

mimo istnienia dźwigów i schodów niechętnie odwiedzają wyższe pietra .SALE SPRZEDAZY

powinny być duże o stosunkowo najmniejszej liczbie slupów . Minimalny rozstaw

podpór 6m, zasada pełnego wglądu na sale. Meble nie powinny przekraczać 145cm

SKLEP POWSZECHNY , super market- najliczniejsza forma placówki handlowej , samoobsługowy

sposób sprzedaży przeważnie. Parterowe , bez podpiwniczenia , jako tanie w inwestycji

i użytkowaniu i umożliwiające sprawniejsze funkcjonowanie .rys 3. wymogi przestrzeni.

Rys 4. schemat drogi pieniędzy i towaru w sklepie

Funkcja wewnętrzna placówek handlowych sprowadza się do sprzedaży towarów nabywcom:

-funkcja zasadnicza polega na demonstrowaniu i oferowaniu produktów orz dokonywania

sprzedaży

-funkcja pomocnicza - występuje na zapleczu i polega na przyjmowaniu dostarczonych towarów

z zewnątrz , kontroli ilościowej i jakościowej towarów oraz składowaniu i przygotowaniu.

-Funkcja pochodna- organizowanie usług na rzecz klienta np. , konsumpcja na miejscu , poprawki

krawieckie.

Ogólnie placówki handlowe dzielą się na wielo i jedno funkcyjne . mogą być zestawiane w

zespołach lub wolnostojące. Budynek wielofunkcyjny musi spełniać szereg warunków , możliwość

zabezpieczenia dogodnego dojazdu do zaplecza oraz dojść do sklepu bez kolizji z pozostałymi

dojściami , możliwość prawidłowego rozwiązania układu funkcjonalnego poszczególnych

pomieszczeń oraz ich zespołów z uwzględnieniem ich powierzchni oraz kształtu i

głębokości traktów , skali sprzedaży, możliwość prowadzenia wszelkich przewodów uzbrojenia.

Pomieszczenia dzielimy na główne i pomocnicze czyli zaplecza, magazyny , chłodnie,

pomieszczenia biurowe i socjalne sanitarne , techniczne pożądany kształt powierzchni handlowej

jest zbliżony do kwadratu . system sprzedaży samoobsługowej można zalecac dla

grup towarowych o dużej częstotliwości zakupów, spożywcze artykuły . wchodzącemu nabywcy

należy zapewnić maksimum łatwej orientacji i umożliwić ogarniecie całej przestrzeniu

sklepu. Szerokość przejść miedzy stoiskami nie może być mniejsz niż 1,6 m w salach powyżej

300mkw minimum 2m .

W systemie preselekcyjnym układ powinien umożliwiać swobodę poruszania się i dobra

ekspozycje i dostęp do towarów szerokość przejść jest analogiczna j.w. w systemie sprzedaży

tradycyjnej lady sprzedażowe odgradzają kupującego od sprzedawcy za którym są towary

zaplecze powinno mieć bezkolizyjny dojazd do towaru. Pomieszczenia na rozładunek powinny

mieć dostęp światła dziennego.

24. Układ funkcjonalny biblioteki, sposoby organizacji jej głównych przestrzeni, czytelni i magazynowania książek.  (2008 nr 17)

Biblioteki dzieli się :

- ze względu na charakter środowiska czytelniczego, na: -naukowe, fachowe powszechne, szkolne

- ze względu na zakres tematyczny księgozbioru, na: -ogólne i specjalne (specjalistyczne)

- ze względu na metodę udostępniania, na: prezentacyjne(nie wypożyczają zbiorów na zewnątrz), wypożyczające, zamknięte publiczne . (Najczęściej stosowany jest system mieszany np. cześć zbiorów wypożycza się a część jest tylko do wglądu na miejscu)

- ze względu na teren działania, na: narodowe, regionalne, miejskie

- ze względu na utrzymanie i finansowanie, na: państwowe, samorządowe, społeczne, prywatne

Programowanie biblioteki:

2 egzemplarze środków przekazu (ksiązki, czasopisma, płyty itd.)na jednego mieszkańca

300 m² na 10 000egzemplarzy

2,5 m² na 1 miejsce do czytania

Funkcje biblioteki:

- gromadzenie i uzupełnianie księgozbioru

- opracowywanie księgozbioru:- utrzymanie w porządku(klasyfikacja biblioteczna) , zabezpieczania, informowanie o zbiorach

- Udostępnienie czytelnikom księgozbioru

Podstawowe strefy funkcjonalne biblioteki:

- wejściowa

- zamówienia książek

- odbiór książek

- czytelnie

- magazyny

- opracowywanie księgozbioru

- pom. pracowników

- administracja

Dodatkowe funkcje realizowane najczęściej przy bibliotekach:

- biblioteki innych materiałów- mapy, rysunki, filmy, muzyka, gry, programy

- punkt ksero, skaner itd.

- księgarnie

- sale konferencyjne, seminaryjne

- biura

- gastronomia- kawiarnie, restauracje

Opis stref (obszar= kilka stref)

Obszary obsługi i czytania.(strefy: wejściowa, zamawianie książek, czytelnie)

Najlepiej jest umiejscowić je na jak najmniejszej liczbie poziomów, zapewnić dostępność (transport książek , niepełnosprawni,). Należy czytelnie oznakować drogi i strefy funkcjonalne, regały. Szerokość dróg komunikacyjnych > 1,2m. Strefa wejściowa i czytelni powinny być oddzielone śluzami kontrolnymi(co by książki nie ginęły), najlepiej jest je lokalizować w pobliżu punktu wypożyczeń czy informacji.

Strefa wejściowa:

- hol wejściowy z informacją, centralą bezpieczeństwa lub monitoringiem, szatnią, toaletami ogólno dostępnymi, z bezpośrednim przejściem do kawiarni itp.

Zamawianie książek:

- pomieszczeni lub kilka pomieszczeń z katalogami, komputerami do zamówień książek,

- magazyn otwarty (bezpośrednio dostępny)

- stanowiska pracowników, u których składa się zamówienie

Czytelnie:

- sale ogólne przy zbiorach otwartych, duże z miejscami do czytania

- sale pracy indywidualnej

- pokoje seminaryjne, konferencyjne- do pracy w grupach

- pracownie komputerowe

Korzystne jest urządzanie miejsc do czytania w strefie światła dziennego. Potrzeba powierzchnia na miejsce to 2,5 m² w czytelniach zbiorowych oraz 4m² dla miejsca indywidualnego. Odległość pomiędzy rzędami regałów 1,3- 1,4m, przejścia >1,2m. Zalecana wymiana powietrza 20 m³ na dobę.

Magazyn otwarty- „pomiędzy magazynem, a czytelnią”- duże przestrzeni, elastycznie zagospodarowane, z regałami na ksiązki, również pełniące funkcje czytelni ogólnych. Dostępne. Dla dorosłych regały 5-6 półek do wysokości 1, 80m (sięganie)dla dzieci 4 półki- 1,2m wysokości. Ciągi regałów nie dłuższe niż 3m. Regały ustawiane są różnie: grzebieniowo, pasmowo, promieniście itd. Odległości i przejścia j.w.

Dorośli- uczniowie- dzieci

Przykłady:

Centrum Library Seattle- Rem Koolhas OMA LMN

Pacham library London- Alsop and Störmer

Magazyny:

Korzystnie jest lokować w podziemiu ze względu na duże obciążenie książkami, równomierny klimat podziemi i brak bezpośredniego doświetlenia światłem słonecznym (niszczy ksiązki). Najlepsze są duże powierzchnie możliwie na jednym poziomie. Układ bloków regałowych najczęściej zależy od układu słupów konstrukcyjnych. Korzystne jest stosowanie regałów przejezdnych (na kółkach- chyba). Daje to możliwość zwiększenia pojemności magazynu o nawet 100%. Ważne są odpowiednie warunki dla przechowywanych materiałów, ksiązki- wilgotność 50 ± 5%, temp.18 ± 2^o, wymiana powietrza ≥3 m³ /h, filtry szkodliwych substancji z powietrza.

Transport: wózkami, przenośnikami taśmowymi, pionowymi dźwigami, podnośnikami zasobników z książkami. ( :D) Do magazynów należy przewidzieć drogę dostaw nowych materiałów, przechodzącą przez blok opracowania księgozbioru lub bezpośrednio.

Magazyny dzielą się na magazyny otwarte- dostępne oraz na magazyny zamknięte i podręczne- niedostępne dla czytelników, dostępne tylko dla pracowników.

Opracowywanie księgozbioru:

Pomieszczenia gdzie oprawia się ksiązki, wyposaża w systemy zabezpieczeń, numeruje i umieszcza w katalogu. Forma dużych kilkuosobowych pokoi biurowych. Towarzyszom im punkty reprodukcji, ksero, digitalizacji materiałów, itp. W pobliżu magazynów, biur, części administracyjnej. W części budynku dostępnej tylko dla pracowników.

Pomieszczenia pracowników, biura, administracja:

Standartowo kształtowane. Wielkość zależy od typu biblioteki, wielkości zasobów, sposobu finansowania biblioteki .Wyposażone w toalety, pokoje socjalne itd.

Dodatkowe funkcje realizowane takie jak punkt ksero, skaner, organizowane są w pobliżu czytelni ogólnych i punktu odbioru/ oddawania książek.

Księgarnie przeważnie z dostępem również od zewnątrz, sytuowane przy holu wejściowym, podobnie jak restauracja czy kawiarnia.

Sale konferencyjne, seminaryjne, biura, które nie stanowią bezpośredniej części biblioteki, połączone najczęściej są holami, maja jednak wejścia niezależne.

Ciekawostki

Brytyjski architekt Harry Faulkner-Brown, twórca kilkunastu gmachów bibliotecznych, jest autorem 10 zasad, które ukształtowały współczesne wyobrażenie o prawidłowym projektowaniu i właściwym organizowaniu budynków bibliotecznych. Według tych zasad znanych w literaturze przedmiotu jako Harry Faulkner-Brown's Ten Commandments [1], "dobry" budynek biblioteczny powinien być:

• elastyczny (flexible), czyli oparty na jednym module konstrukcyjnym, zapewniającym jednakową wytrzymałość stropów w całym budynku, czyli pełną zdolność przystosowywania się do zmian przestrzennych i organizacyjnych;

• zwarty (compact), z dogodnymi drogami komunikacyjnymi, do łatwego i szybkiego przemieszczania się czytelników, personelu i książek (budynek na rzucie wydłużonego prostokąta jest gorszym rozwiązaniem niż na rzucie kwadratu);

• dostępny (accessible), zarówno z zewnątrz do wewnątrz, jak i z głównego wejścia budynku do wszystkich ważnych dla czytelnika obszarów (przestrzeń, do której wchodzi czytelnik powinna być 'drogowskazem' sama przez się, powinna sama prowadzić czytelnika);

• rozszerzalny/rozciągliwy (extendible), zdolny do rozwoju przestrzennego, tak aby w miarę potrzeb można było rozbudować budynek, nie rujnując przy okazji istniejącej całości;

• zróżnicowany (varied) pod względem warunków pracy i wieloaspektowego dostępu do informacji;

• zorganizowany (organised), czyli dający łatwy i szybki kontakt czytelnika z książką i dostęp do wszystkich usług bibliotecznych i informacyjnych;

• wygodny (comfortable), bo praca, tak czytelnika, jak i bibliotekarza w dobrych warunkach przestrzennych jest bardziej efektywna;

• zapewniający stałe warunki środowiskowe i mikroklimatyczne (constant in environment) konieczne dla ochrony i zachowania stanu fizycznego zbiorów bibliotecznych;

• bezpieczny dla czytelników, personelu i zbiorów (secure) - personel powinien kontrolować zachowania czytelników i przewidzieć sytuacje zagrażające zbiorom;

• ekonomiczny w eksploatacji (economic) - biblioteka powinna być wybudowana i eksploatowana przy minimum środków finansowych i ludzkich.

Powyższe zasady to swoista "biblia" projektantów budynków bibliotecznych, zarówno architektów, jak i bibliotekarzy, aczkolwiek niektóre aspekty są wspólne dla wszystkich budynków użyteczności publicznej.

25.        Turnieje sportowe, niezbędne przestrzenie do gier zespołowych dla danych dyscyplin, podstawowe funkcje socjalne i zasady ich kształtowania.

TENIS - powierzchnię netto kortu tenisowego(„sportową powierzchnię użytkową”) stanowi powierzchnia samego kortu , po-
wierzchnia placu przynależnego do ściany do ćwiczeń . Cały teren powinien mieć powierzchnię o 60-80% większą od po-
wierzchni netto. Usytuowanie kortu powinno być zgodne z osią NS. Możliwe są tu odstępstwa ( lepsze W niż E )Nie zaleca się
większej liczby kortów obok siebie niż 2. jeden kort za drugim może znajdować się tylko wtedy , gdy istnieje pomiędzy nimi
zasłona wzrokowa. Korty tenisowe nie mogą stanowić samodzielnego obiektu , lecz muszą być podporządkowane otoczeniu.
Zaleca się wysokość hali 9-11 m. W halach sportowych i salach gimnastycznych gra w tenisa jest także możliwa przy wysokości
7m.

GOLF - najbardziej atrakcyjne są pola golfowe położone na zróżnicowanym terenie z płaskimi stokami , między lasami z rzad-
kim drzewostanem lub grupami drzew i naturalnymi przeszkodami (cieki wodne , stawy ) wąwozami i wzgórzami , lub na wy-
dmach nad morzem. Wielkość pola zależy od liczby odcinków uderzeniowych (dołków) i ich długości. Pól golfowych nie można
porównywać ze znormalizowanymi arenami sportowymi. W obecnych czasach pola sportowe urządza się niemal wyłącznie na
byłych terenach rolnych lub leśnych. Ważną częścią składową każdego pola golfowego są tereny do ćwiczeń. Rozróżnia się łąkę
do ćwiczeń , zieleń ćwiczebną i zieleń zbliżenia. Łąka do ćwiczeń powinna być możliwie równa i mieć szerokość min.80 m , aby
mogło na niej ćwiczyć ok. 15 zawodników jednocześnie. Długość powinna wynosić 200m ,lepiej 225 m , a lokalizacja nie po-
winna stwarzać zagrożenia dla sąsiadujących torów gry. Idealnym rozwiązaniem jest jej usytuowanie w pobliżu budynku klubo-
wego. Zieleń zbliżenia powinna mieć powierzchnie min.300 m2 i być wymodelowana. Przeszkoda z piasku do ćwiczenia strza-
łów powinna mieć powierzchnię min. 200 m2 i zróżnicowaną głębokość. Przy projektowaniu pola golfowego powinno się zasad-
niczo przyjmować założenie , że docelowo ma powstać pole golfowe o 18 dołkach , a więc trzeba mieć do dyspozycji po-
wierzchnię terenu min. 55 ha , lepiej 60 ha.



ŻEGLARSTWO- przystań wodna obejmuje miejsca do cumowania na wodzie i miejsca postojowe na lądzie dla jachtów żaglo-
wych i motorowych oraz budynek bez niego . Większe przystanie wodne określa się mianem portów jachtowych. Ruch na wo-
dzie nie może przekraczać pojemności akwenu : na 1 ha pojemności wody powinno przypadać 4-5 jachtów żaglowych lub 6
motorowych. Konieczna głębokość portów i akwenów zależy od typu jachtów. zazwyczaj wynosi ona 1250 mm (jachty mieczo-
we) albo 4000-5000 mm ( jachty kilowe ). Dla bezpieczeństwa budowli portowych i samych jachtów korzystny jest stały poziom
wody. Przy wyborze lokalizacji portu należy uwzględnić okresowość i formę tworzenia się pokrywy lodowej, dla zapobieżenia
szkodom powstającym wskutek rozszerzenia się lodu i naporu kry. Zapotrzebowanie miejsca dla jachtów i urządzeń towarzyszą-
cych: miejsce do cumowania ok. 90-160 m2 , miejsce postojowe na lądzieok.100-200 m2. Na jedno miejsce do cumowania po-
winno przypadać co najmniej 1 miejsce do parkowania samochodu. Decydującym czynnikiem przy lokalizacji wejścia do portu
jest przeważający kierunek wiatru i falowania. Minimalna szerokość wejścia do portu musi odpowiadać długości sąsiednich
miejsc do cumowania , a w przypadku jachtów pod żaglami, półtorej długości tych miejsc. Jeśli do portu jachtowego trzeba
zawijać pod żaglami przy każdym kierunku wiatru to za wejściem do portu powinno znajdować się miejsce do zawracania w
postaci okręgu o średnicy 35-60 m. Ścianki szczelne(z profili stalowych), falochrony( z kamieni polnych , naturalnego kamienia
łamanego , prefabrykatów betonowych) , pontony (stalowe i żelbetowe)i mola osłabiają falowanie i zapobiegają zapiaszczaniu
portu.

ŁODZIE WIOŚLARSKIE , KAJAKI , KANADYJKI - pomiędzy hangarem na łodzie a pomostem na wodzie należy zostawić
pas wybrzeża o szerokości 20-30 m służący do czyszczenia i przygotowania łodzi , wyposażony w ujęcia wody i miejsca na
postój wózków do łodzi. W pobliżu powinien znajdować się teren trawiasty lub zalesiony służący do biwakowania. Basen wio-
ślarski może być jedno- lub dwustronny. Obieg wody zapewnia podobny prąd przepływu jak na otwartych wodach .Basen najle-
piej jest łączyć z salą sportową lub krytą pływalnią i ich przebieralniami.

[ Dodano: 2011-06-22, 02:45 ]
TORY REGATOWE-
1.obiekty naturalne na stromych odcinkach (spadek min.1:100) nie służących do powszechnej komunikacji ogólnopaństwowych
dróg wodnych albo podobnych rzek o min. przepływie 10m3/s (średnia niska woda z natury lub dzięki umieszczonemu powyżej jazowi).
2.obiekty sztuczne :obiekt olimpijski urządzony na kanale lodowym rzeki Lech koło Augustowa: długość 550m; żelbetowa
rynna o spadku 6 m z przeszkodami betonowymi i przepadem dna ; liczba bramek do 32


JEŹDZIECTWO - ujeżdżalnia powinna mieć w miarę możliwości bezpośrednie połączenie z odpowiednim terenem do jazdy
konnej. Tereny o wysokiej wilgotności gleby i powietrza jakie często występują w kotlinach, oraz usytuowane bezwietrznie ,to
czynniki utrudniające właściwe przewietrzanie. Przy określaniu lokalizacji należy preferować pagórki i tereny wietrzne. Nachy-
lenie stoku pod budynkami i torami jeździeckimi < 10%. Minimalna wysokość w świetle pomieszczeń do jazdy i woltyżerki
powinna wynosić 4 m. Dla określonej liczby miejsc na widowni nie ma ogólnie obowiązujących normatywów. Widzowie nie
powinni patrzeć na konie pod zbyt dużym kontem. Banda otaczająca ujeżdżalnię ułatwia przed urazami jeźdźca i ułatwia ujeż-
dżanie. Wybieg ruchowy ok. 1000 m2 wystarcza na 10 koni. Centralne elementy programu przestrzennego to stajnie oraz po-
mieszczenia do pielęgnacji i karmienia koni, które zawsze powinny stanowić zwarty kompleks. Dla umożliwienia uprawiania
sportu jeździeckiego także przy złej pogodzie niezbędna jest kryta ujeżdżalnia. Teren do skoków powinien być zaprojektowany
na osi podłużnej Pn-Pd (oś główna toru ) ponieważ większość przeszkód pokonuje się w kierunku równoległym do tej osi. W
przypadku torów turniejowych, zorientowanych na osi Pn - Pd , trybunę dla sędziów i dla widzów należy umieścić wzdłuż za-
chodniej strony toru, ponieważ duże konkursy skoków odbywają się po południu. Minimalne wymiary toru jeździeckiego net-
to(powierzchnia do jazdy): 20-40 m. Dla ujeżdżania od klasy M i konkursów wszechstronnych wymagana jest pow. 20-60 m. Tor
powinien mieć ponadto przejezdne obrzeże o szerokości > 3 m , a przy wjeździe 5 m , a wiec wymiary brutto wynoszą 26*48 m
. W konkursach min. odległość widza od kopyt koni wynosi 5 m, a w konkursach międzynarodowych 20m.

STRZELNICE SPORTOWE- lokalizacja: możliwie w lesie, w parowie z pagórkiem jako naturalnym kulochwytem , z dala od
dróg i urządzeń publicznych .Również w budynkach w połączeniu z halami sportowymi i uniwersalnymi. Zwykle spotyka się
strzelnice dla broni pneumatycznej , pistoletów i broni małokalibrowej. Przy projektowaniu należy uwzględnić: odległość od
istniejacych bądź planowanych terenów budowlanych lub domów mieszkalnych., przewidywany kierunek strzałów (Pn lub Pn-
wsch.) własciwości gruntu , stosunki terenowe. Należy zaprojektować środki ochrony przed hałasem. Strzelnica powinna mieć
taki układ i rozmiary , aby ewentualna rozbudowa była możliwa.

PIŁKA NOŻNA - rozgrywa się na stadionie . Stadion jest częściowo zagłębiony w teren , a wydobyte masy ziemi tworzą okala-
jący nasyp.. Pod względem urbanistycznym powinien być wkomponowany w ototczenie, mieć dobre połączenie komunikacyjne
oraz znajdować się z dala od zakładów przemysłowych. Stadiony mają orientację od Pn-wsch. do Pd-zach. , aby większość wi-
dzów miała słońce za plecami.Otwarte wejścia znajdują się wówczas od wschodu. Kasy stadionu powinny być wysunięte bar-
dziej do przodu.

PŁYWALNIE - Teren płaski o nachyleniu do 15 % umożliwia wykonanie projektu optymalnego pod względem ekonomicznym
i funkcjonalnym. Lokalizacja : korzystne centralne usytuowanie pod względem komunikacyjnym , zapewnienie terenu pod bu-
dowę i jego uzbrojenia. Normatywy powierzchni terenu pod budowę ( bez parkingu) : dla pływalni krytych 6-10 m2 na 1m2
planowanej powierzchni wody w basenie.

26.        Podstawowe zasady kształtowania i wymogi techniczne dla sanitariatów w budynkach użyteczności społecznej.  (2009 nr 16)

Do pomieszczeń higieniczno - sanitarnych zalicza się łaźnie, sauny, natryski, łazienki, ustępy,

umywalnie, szatnie, przebieralnie, pralnie, pomieszczenia higieny osobistej kobiet, jak też

pomieszczenia służące do odkażania, oczyszczania oraz suszenia odzieży i obuwia, a także

przechowywania sprzętu do utrzymania czystości.

Wymagania techniczne:

Pomieszczenie higieniczno - sanitarne powinno mieć wysokość w świetle co najmniej 2,5 m,

z wyjątkiem łaźni ogólnodostępnej, której wysokość powinna wynosić co najmniej 3 m. Dopuszcza

się zmniejszenie wysokości pomieszczenia higieniczno - sanitarnego w budynku

mieszkalnym oraz w hotelu, motelu i pensjonacie do 2,2 m w świetle, w przypadku gdy jest

ono wyposażone w wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną.

Ściany pomieszczenia higieniczno - sanitarnego powinny mieć do wysokości co najmniej 2 m

powierzchnie zmywalne i odporne na działanie wilgoci. Również posadzka pralni, łazienki,

umywalni, kabiny natryskowej i ustępu powinna być zmywalna, nienasiąkliwa i nieśliska.

Drzwi do łazienki, umywalni i wydzielonego ustępu powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczenia,

mieć co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy, a w

dolnej części - otwory o sumarycznym przekroju nie mniejszym niż 0,022 m2 dla dopływu

powietrza.

Natryski

1 . Kabina natryskowa niezamknięta, stanowiąca wydzieloną część pomieszczeń natrysków i

umywalni zbiorowych, powinna mieć powierzchnię nie mniejszą niż 0,9 m2 i szerokość co

najmniej 0,9 m.

2. Kabina natryskowa zamknięta, wydzielona ściankami na całą wysokość pomieszczenia,

powinna mieć powierzchnię nie mniejszą niż 1,5 m2 i szerokość co najmniej 0,9 m oraz być

wyposażona w wentylację mechaniczną wywiewną.

3. Kabina natryskowa zamknięta, przystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, które

muszą korzystać z wózków inwalidzkich w trakcie kąpieli, powinna mieć powierzchnię nie

mniejszą niż 2,5 m2 i szerokość co najmniej 1,5 m oraz być wyposażona w wentylację mechaniczną

wywiewną.

4. W sąsiedztwie kabin natryskowych i umywalni zbiorowych powinna znajdować się kabina

ustępowa.

Hotele, schroniska, akademiki (budynki zamieszkania zbiorowego)

1. W budynku zamieszkania zbiorowego łazienki związane z pomieszczeniami mieszkalnymi

powinny być wyposażone w wannę lub natrysk oraz umywalkę. Miska ustępowa może być

usytuowana w łazience lub w wydzielonej kabinie ustępowej wyposażonej w umywalkę.

2. W budynku w którym brak łazienek i ustępów związanych z pomieszczeniami mieszkalnymi

należy przewidzieć na każdej kondygnacji umywalnie i ustępy przeznaczone do wspólnego

użytku, wyposażone co najmniej w:

- 1 miskę ustępową dla 10 kobiet,

- 1 miskę ustępową i 1 pisuar dla 20 mężczyzn,

- 1 urządzenie natryskowe dla 15 osób,

- 1 umywalkę dla 5 osób.

Kabina ustępowa (ustęp wydzielony),

46

powinna mieć najmniejszy wymiar poziomy (szerokość) w świetle co najmniej 0,9 m i powierzchnię

przed miską ustępową co najmniej 0,6x0,9 m w rzucie poziomym, spełniającą

również funkcję powierzchni przed umywalką - w przypadku jej zainstalowania w kabinie

ustępowej.

Ustępy ogólnodostępne

W ustępach ogólnodostępnych powinna przypadać co najmniej jedna umywalka na 20 osób,

co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 30 mężczyzn oraz jedna miska ustępowa

na 20 kobiet, jeżeli przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowią inaczej.

W przypadku gdy w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi liczba osób jest

mniejsza niż 10, dopuszcza się umieszczenie wspólnego ustępu dla kobiet i mężczyzn.

Dostępność:

Odległość od stanowiska pracy lub miejsca przebywania ludzi do najbliższego ustępu nie może

być większa niż 75 m, a od stanowiska pracy chronionej - niż 50 m. W budynku użyteczności

publicznej i zakładu pracy należy urządzić ustępy ogólnodostępne. Jeżeli liczba osób w

pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi na danej kondygnacji jest mniejsza od 10,

dopuszcza się umieszczenie ustępu na najbliższej, wyższej lub niższej kondygnacji.

Ustępy ogólnodostępne w budynkach zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej i

zakładów pracy powinny mieć wejścia z dróg komunikacji ogólnej.

W ustępach ogólnodostępnych należy stosować:

- przedsionki, oddzielone ścianami pełnymi na całą wysokość pomieszczenia, w których mogą

być instalowane tylko umywalki, ( przedsionków nie wymagają ustępy przy salach zajęć

w żłobkach i przedszkolach oraz przy pokojach dla chorych w szpitalach).

- drzwi wejściowe o szerokości co najmniej 0,9 m,

- drzwi wewnętrzne i drzwi do kabin ustępowych o szerokości co najmniej 0,8 m, otwierane

na zewnątrz,

- przegrody dzielące ustęp damski od męskiego, wykonane jako ściany pełne na całą wysokość

pomieszczenia,

- miski ustępowe umieszczone w oddzielnych kabinach o szerokości co najmniej 0,9 m i

długości 1,10 m, ze ściankami i drzwiami o wysokości co najmniej 2 m z prześwitem nad

podłogą 0,15 m; oddzielenia nie wymagają ustępy dla dzieci w żłobkach i przedszkolach,

- wpusty kanalizacyjne podłogowe z syfonem oraz armaturę czerpalną ze złączką do węża w

pomieszczeniach z pisuarem lub mających więcej niż 4 kabiny ustępowe,

- wentylację grawitacyjną lub mechaniczną - w ustępach z oknem i jedną kabiną, a w innych

- mechaniczną o działaniu ciągłym lub włączaną automatycznie.

Pomieszczenia sanitarne dla niepełnosprawnych

W budynku, na kondygnacjach dostępnych dla osób niepełnosprawnych, co najmniej jedno z

ogólnodostępnych pomieszczeń higieniczno - sanitarnych powinno być przystosowane dla

tych osób przez:

1) zapewnienie przestrzeni manewrowej o wymiarach co najmniej 1,5x1,5 m,

2) stosowanie w tych pomieszczeniach i na trasie dojazdu do nich drzwi bez progów,

3) zainstalowanie odpowiednio przystosowanej, co najmniej jednej miski ustępowej i umywalki,

a także jednego natrysku, jeżeli ze względu na przeznaczenie przewiduje się w budynku

takie urządzenia,

4) zainstalowanie uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń higieniczno - sanitarnych.

47

2. Dopuszcza się stosowanie pojedynczego ustępu dla osób niepełnosprawnych bez przedsionka

oddzielającego od komunikacji ogólnej.

(Według rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.)

27.        Wymogi stawiane komunikacji poziomej i zasady  ewakuacji z budynku użyteczności publicznej.

Strefy pożarowe:

Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe w rozumieniu § 226, z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, dzieli się na:

1) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi, określane dalej jako ZL,

2) produkcyjne i magazynowe, określane dalej jako PM,

3) inwentarskie (służące do hodowli inwentarza), określane dalej jako IN.

2. Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL, zalicza się do jednej lub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi:

1) ZL I - zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,

2) ZL II - przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,

3) ZL III - użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,

4) ZL IV - mieszkalne,

5) ZL V - zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.

3. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków oraz części budynków stanowiących odrębne strefy pożarowe, określanych jako PM, odnoszą się również do garaży, hydroforni, kotłowni, węzłów ciepłowniczych, rozdzielni elektrycznych, stacji transformatorowych, central telefonicznych oraz innych o podobnym przeznaczeniu.

4. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków oraz części budynków stanowiących odrębne strefy pożarowe, określanych jako IN, odnoszą się również do takich budynków w zabudowie zagrodowej o kubaturze brutto nieprzekraczającej 1.500 m³, jak stodoły, budynki do przechowywania płodów rolnych i budynki gospodarcze.

5. Strefy pożarowe zaliczone, z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, do więcej niż jednej kategorii zagrożenia ludzi, powinny spełniać wymagania określone dla każdej z tych kategorii.

Rozdział 4

Drogi ewakuacyjne

§ 236. 1. Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji ogólnej, zwanymi dalej "drogami ewakuacyjnymi".

2. Ze strefy pożarowej, o której mowa w ust. 1, powinno być wyjście bezpośrednio na zewnątrz budynku lub przez inną strefę pożarową, z zastrzeżeniem § 227 ust. 5.

§ 227 ust. 5- Ze strefy pożarowej ZL II o powierzchni przekraczającej 750 m2 w budynku wielokondygnacyjnym, powinna być zapewniona możliwość ewakuacji ludzi do innej strefy pożarowej na tej samej kondygnacji.

3. Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami.

4. Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób powinny otwierać się na zewnątrz. Wymaganie to nie dotyczy budynku wpisanego do rejestru zabytków.

5. W wyjściu ewakuacyjnym z budynku dopuszcza się stosowanie drzwi rozsuwanych spełniających wymagania określone w § 240 ust. 4.

6. Określając wymaganą szerokość i liczbę przejść, wyjść oraz dróg ewakuacyjnych w budynku, w którym z przeznaczenia i sposobu zagospodarowania pomieszczeń nie wynika jednoznacznie maksymalna liczba ich użytkowników, liczbę tę należy przyjmować na podstawie następujących wskaźników powierzchni użytkowej, dla:

1) sal konferencyjnych, lokali gastronomiczno-rozrywkowych, poczekalni, holi, świetlic itp. - 1 m²/osobę,

2) pomieszczeń handlowo-usługowych - 4 m²/osobę,

3) pomieszczeń administracyjno-biurowych - 5 m²/osobę,

4) archiwów, bibliotek itp. - 7 m²/osobę,

5) magazynów - 30 m²/osobę.

§ 237. 1. W pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnątrz budynku, powinno być zapewnione przejście, zwane dalej "przejściem ewakuacyjnym", o długości nieprzekraczającej:

1) w strefach pożarowych ZL - 40 m,

2) w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego przekraczającej 500 MJ/m² w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej - 75 m,

3) w strefach pożarowych PM, o obciążeniu ogniowym nieprzekraczającym 500 MJ/m², w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej oraz w strefach pożarowych PM w budynku o jednej kondygnacji nadziemnej bez względu na wielkość obciążenia ogniowego - 100 m. (punktu 2i 3 nie trzeba mówić, bo to nie są bud. użyt. publ.)

2. W pomieszczeniu zagrożonym wybuchem długość przejścia ewakuacyjnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, nie powinna przekraczać 40 m.

3. Dopuszcza się prowadzenie przez pomieszczenie zagrożone wybuchem przejścia ewakuacyjnego z innego pomieszczenia, jeżeli pomieszczenia te są powiązane funkcjonalnie.

4. Jeżeli z przewidywanego przeznaczenia pomieszczenia nie wynika jednoznacznie sposób jego zagospodarowania, projektowa długość przejścia ewakuacyjnego nie może być większa niż 80% długości określonej w ust. 1 i 2.

5. W pomieszczeniach o wysokości przekraczającej 5 m długość przejść, o których mowa w ust. 1 i 2, może być powiększona o 25%.

6. Długości przejść, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą być powiększone pod warunkiem zastosowania:

1) stałych urządzeń gaśniczych wodnych - o 50%,

2) samoczynnych urządzeń oddymiających uruchamianych za pomocą systemu wykrywania dymu - o 50%.

7. Powiększenia, o których mowa w ust. 5 i 6 pkt 1 i 2, podlegają sumowaniu.

8. Przejście, o którym mowa w ust. 1, nie powinno prowadzić łącznie przez więcej niż trzy pomieszczenia.

9. Ścianek działowych oddzielających od siebie pomieszczenia, dla których określa się łącznie długość przejścia ewakuacyjnego, nie dotyczą wymagania określone w § 216 ust. 1.

(pominąć ten punkt)

10. Szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi, z zastrzeżeniem § 261, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono służy, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do ewakuacji do 3 osób - nie mniej niż 0,8 m.

§ 238. Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne oddalone od siebie o co najmniej 5 m w przypadkach, gdy:

1) jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie pożarowej ZL II - ponad 30 osób,

2) znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300 m²,

3) znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m², a jego powierzchnia przekracza 300 m²,

4) znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego do 500 MJ/m², a jego powierzchnia przekracza 1.000 m²,

5) jest zagrożone wybuchem, a jego powierzchnia przekracza 100 m².

§ 239. 1. Łączną szerokość drzwi w świetle, stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim równocześnie, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a w przypadku drzwi służących do ewakuacji do 3 osób - 0,8 m.

2. Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczeń:

1) zagrożonych wybuchem,

2) do których jest możliwe niespodziewane przedostanie się mieszanin wybuchowych lub substancji trujących, duszących bądź innych, mogących utrudnić ewakuację,

3) przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób,

4) przeznaczonych dla ponad 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania się.

5. Szerokość drzwi w świetle na drodze ewakuacyjnej, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji są one przeznaczone, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi powinna wynosić 0,9 m w świetle ościeżnicy.

6. Wysokość drzwi powinna odpowiadać wymaganiom § 62 ust. 1.

§ 62. 1. Drzwi wejściowe do budynku i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych oraz do mieszkań powinny mieć w świetle ościeżnicy co najmniej: szerokość 0,9 m i wysokość 2 m. W przypadku zastosowania drzwi zewnętrznych dwuskrzydłowych szerokość skrzydła głównego nie może być mniejsza niż 0,9 m.

§ 240. 1. Drzwi wieloskrzydłowe, stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niż 0,9 m.

2. Szerokość skrzydła drzwi wahadłowych, stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinna wynosić co najmniej dla drzwi jednoskrzydłowych - 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych - 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tę samą szerokość.

3. Zabrania się stosowania do celów ewakuacji drzwi obrotowych i podnoszonych.

4. Drzwi rozsuwane mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich konstrukcja zapewnia:

1) otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania,

2) samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie pożaru lub awarii drzwi.

5. W bramach i ścianach przesuwanych na drogach ewakuacyjnych powinny znajdować się drzwi otwierane ręcznie albo w bezpośrednim sąsiedztwie tych bram i ścian powinny być umieszczone i wyraźnie oznakowane drzwi przeznaczone do celów ewakuacji.

6. Drzwi, bramy i inne zamknięcia otworów o wymaganej klasie odporności ogniowej lub dymoszczelności powinny być zaopatrzone w urządzenia, zapewniające samoczynne zamykanie otworu w razie pożaru. Należy też zapewnić możliwość ręcznego otwierania drzwi służących do ewakuacji.

7. Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie więcej niż 300 osób, oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia, powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne.

§ 241. 1. Obudowa poziomych dróg ewakuacyjnych powinna mieć klasę odporności ogniowej wymaganą dla ścian wewnętrznych, nie mniejszą jednak niż E I 15.

§ 242. 1. Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać jednocześnie na danej kondygnacji budynku, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 1,4 m.

2. Dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób.

3. Wysokość drogi ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej 2,2 m, natomiast wysokość lokalnego obniżenia 2 m, przy czym długość obniżonego odcinka drogi nie może być większa niż 1,5 m.

4. Skrzydła drzwi, stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną, nie mogą, po ich całkowitym otwarciu, zmniejszać wymaganej szerokości tej drogi.

§ 243. 1. Korytarze stanowiące drogę ewakuacyjną w strefach pożarowych ZL powinny być podzielone na odcinki nie dłuższe niż 50 m przy zastosowaniu przegród z drzwiami dymoszczelnymi lub innych urządzeń technicznych, zapobiegających rozprzestrzenianiu się dymu.

2. Wymaganie, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy korytarzy, na których zastosowano rozwiązania techniczno-budowlane zabezpieczające przed zadymieniem.

3. Przegrody, o których mowa w ust. 1, nad sufitami podwieszonymi i pod podłogami podniesionymi powyżej poziomu stropu lub podłoża, powinny być wykonane z materiałów niepalnych.

§ 244. 1. Na drogach ewakuacyjnych jest zabronione stosowanie:

1) spoczników ze stopniami,

2) schodów ze stopniami zabiegowymi, jeżeli schody te są jedyną drogą ewakuacyjną.

2. Na drogach ewakuacyjnych dopuszcza się stosowanie schodów wachlarzowych, pod warunkiem zachowania najmniejszej szerokości stopni określonych w § 69 ust. 6.

§ 69 ust. 6 Szerokość stopni schodów wachlarzowych powinna wynosić co najmniej 0,25 m, natomiast w schodach zabiegowych i kręconych szerokość taką należy zapewnić w odległości nie większej niż 0,4 m od poręczy balustrady wewnętrznej lub słupa stanowiącego koncentryczną konstrukcję schodów.

3. Na drogach ewakuacyjnych miejsca, w których zastosowano pochylnie lub stopnie umożliwiające pokonanie różnicy poziomów, powinny być wyraźnie oznakowane.

§ 245. W budynkach:

1) niskim (N), zawierającym strefę pożarową ZL II,

2) średniowysokim (SW), zawierającym strefę pożarową ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V,

3) niskim (N) i średniowysokim (SW), zawierającym strefę pożarową PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m² lub pomieszczenie zagrożone wybuchem,

należy stosować klatki schodowe obudowane i zamykane drzwiami oraz wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu.

§ 246. 1. W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) powinny być co najmniej dwie klatki schodowe obudowane i oddzielone od poziomych dróg komunikacji ogólnej oraz pomieszczeń przedsionkiem przeciwpożarowym. Dopuszcza się dodatkowe pionowe drogi komunikacji ogólnej, niespełniające tych wymagań, jeżeli łączą one kondygnacje w obrębie jednej strefy pożarowej.

2. Klatki schodowe i przedsionki przeciwpożarowe, stanowiące drogę ewakuacyjną w budynku wysokim (W) dla strefy pożarowej ZL II oraz w budynku wysokościowym (WW) dla stref pożarowych innych niż ZL IV, powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich zadymieniu.

3. Klatki schodowe i przedsionki przeciwpożarowe, stanowiące drogę ewakuacyjną w budynku wysokim (W) dla strefy pożarowej ZL I, ZL III, ZL V lub PM oraz w budynku wysokościowym (WW) dla strefy pożarowej ZL IV, powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub samoczynne urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu wykrywania dymu.

4. W budynku wysokim (W) niezawierającym strefy pożarowej ZL II dopuszcza się stosowanie tylko jednej klatki schodowej, jeżeli powierzchnia rzutu poziomego budynku nie przekracza 750 m².

§ 247. 1. W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW), w strefach pożarowych innych niż ZL IV, należy zastosować rozwiązania techniczno-budowlane zabezpieczające przed zadymieniem poziomych dróg ewakuacyjnych.

2. W krytym ciągu pieszym (pasażu), do którego przylegają lokale handlowe i usługowe, oraz w przekrytym dziedzińcu wewnętrznym, należy zastosować rozwiązania techniczno-budowlane zabezpieczające przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych.

3. W podziemnej kondygnacji budynku, w której znajduje się pomieszczenie przeznaczone dla ponad 100 osób, oraz budowli podziemnej z takim pomieszczeniem, należy zastosować rozwiązania techniczno-budowlane zapewniające usuwanie dymu z tego pomieszczenia i z dróg ewakuacyjnych.

§ 249. 1. Ściany wewnętrzne i stropy stanowiące obudowę klatki schodowej lub pochylni powinny mieć klasę odporności ogniowej określoną zgodnie z § 216, jak dla stropów budynku. (tabela i objaśnienia poniżej- tylko, żeby wiedzieć o co chodzi, a nie do nauki)

§ 216

Klasa odporności pożarowej budynku	Klasa odporności ogniowej elementów budynku
	główna konstrukcja nośna	konstrukcja dachu	strop^1)	ściana zewnętrzna^1),2)	Ściana wewnętrzna^1)	przekrycie dachu^3)
1	2	3	4	5	6	7
"A"	R 240	R 30	R E I 120	E I 120	E I 60	E 30
"B"	R 120	R 30	R E I 60	E I 60	E I 30^4)	E 30
"C"	R 60	R 15	R E I 60	E I 30	E I 15^4)	E 15
"D"	R 30	(-)	R E I 30	E I 30	(-)	(-)
"E"	(-)	(-)	(-)	(-)	(-)	(-)

Oznaczenia w tabeli:

R - nośność ogniowa (w minutach), określona zgodnie z Polską Normą dotyczącą zasad ustalania klas odporności ogniowej elementów budynku,

E - szczelność ogniowa (w minutach), określona jw.,

I - izolacyjność ogniowa (w minutach), określona jw.,

(-) - nie stawia się wymagań.

¹⁾ Jeżeli przegroda jest częścią głównej konstrukcji nośnej, powinna spełniać także kryteria nośności ogniowej (R) odpowiednio do wymagań zawartych w kol. 2 i 3 dla danej klasy odporności pożarowej budynku.

²⁾ Klasa odporności ogniowej dotyczy pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem.

³⁾ Wymagania nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych (z zastrzeżeniem § 218), jeśli otwory w połaci dachowej nie zajmują więcej niż 20% jej powierzchni.

⁴⁾ Dla ścian komór zsypu wymaga się E I 60, a dla drzwi komór zsypu - E I 30.

3. Biegi i spoczniki schodów oraz pochylnie służące do ewakuacji powinny być wykonane z materiałów niepalnych i mieć klasę odporności ogniowej co najmniej:

1) w budynkach o klasie odporności pożarowej "A", "B" i "C" - R 60,

2) w budynkach o klasie odporności pożarowej "D" i "E" - R 30.

4. Wymaganie klasy odporności ogniowej, o którym mowa w ust. 3, nie dotyczy klatek schodowych wydzielonych na każdej kondygnacji przedsionkami przeciwpożarowymi oraz schodów na antresolę w pomieszczeniu, w którym się ona znajduje, jeżeli antresola ta jest przeznaczona do użytku nie więcej niż 10 osób.

5. W budynku niskim o klasie odporności pożarowej "D" lub "E" w obudowanych klatkach schodowych, zamykanych drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 30, dopuszcza się wykonanie biegów i spoczników schodów z materiałów palnych.

§ 250. 1. Piwnice powinny być oddzielone od pozostałej części budynku, z wyjątkiem budynków ZL IV niskich (N) i średniowysokich (SW) stropami i ścianami o klasie odporności ogniowej co najmniej R E I 60 i zamknięte drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 30. Jeżeli drzwi do piwnic znajdują się poniżej poziomu terenu, schody prowadzące z tego poziomu powinny być zabezpieczone w sposób uniemożliwiający omyłkowe zejście ludzi do piwnic w przypadku ewakuacji (np. ruchomą barierą).

2. W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) piwnice powinny być oddzielone od klatki schodowej przedsionkiem przeciwpożarowym.

§ 251. Wyjście z klatki schodowej na strych lub poddasze powinno być zamykane drzwiami lub klapą wyjściową o klasie odporności ogniowej co najmniej:

1) w budynkach niskich (N) - E I 15,

2) w budynkach średniowysokich (SW) i wyższych - E I 30.

(wg mnie w punktach 250 i 251 nie trzeba znać bardzo dokładnie tych wszystkich klas ogniowych)

§ 252. Schodów i pochylni ruchomych nie zalicza się do dróg ewakuacyjnych.

§ 253. 1. W budynkach wysokościowych (WW) i wysokich (W) ZL I, ZL II, ZL III i ZL V, mających kondygnację użytkową na wysokości powyżej 25 m, przynajmniej jeden dźwig w każdej strefie pożarowej powinien być przystosowany do potrzeb ekip ratowniczych.

2. Dźwig, o którym mowa w ust. 1, powinien mieć nośność co najmniej 1.000 kg i kabinę o wymiarach poziomych nie mniejszych niż 1,1x2,1 m.

3. Spocznik przed wejściem do dźwigu, o którym mowa w ust. 1, powinien być dostępny z przedsionka przeciwpożarowego klatki schodowej.

4. Dopuszcza się przystosowanie do potrzeb ekip ratowniczych dźwigu, który nie spełnia wymagań określonych w ust. 3, jeżeli hol, w którym on się znajduje, jest zamykany w razie pożaru drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 60.

§ 256. 1. Długość drogi ewakuacyjnej od wyjścia z pomieszczenia na tę drogę do wyjścia do innej strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku, zwanej dalej "dojściem ewakuacyjnym", mierzy się wzdłuż osi drogi ewakuacyjnej. W przypadku zakończenia dojścia ewakuacyjnego przedsionkiem przeciwpożarowym, długość tę mierzy się do pierwszych drzwi tego przedsionka.

2. Za równorzędne wyjściu do innej strefy pożarowej, o którym mowa w ust. 1, uważa się wyjście do obudowanej klatki schodowej, zamykanej drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 30, wyposażonej w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu, a w przypadku, o którym mowa w § 246 ust. 5 - zamykanej drzwiami dymoszczelnymi.

3. Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych w strefach pożarowych określa poniższa tabela:

Rodzaj strefy pożarowej	Długość dojścia w m
		przy jednym dojściu	Przy co najmniej 2 dojściach^1)
1	2	3
Z pomieszczeniem zagrożonym wybuchem	10	40
PM o gęstości obciążenia ogniowego Q > 500 MJ/m^2 bez pomieszczenia zagrożonego wybuchem	30^2)	60
PM o gęstości obciążenia ogniowego Q  500 MJ/m^2 bez pomieszczenia zagrożonego wybuchem	60^2)	100
ZL I, II i V	10	40
ZL III	30^2)	60
ZL IV	60^2)	100

¹⁾ Dla dojścia najkrótszego, przy czym dopuszcza się dla drugiego dojścia długość większą o 100% od najkrótszego. Dojścia te nie mogą się pokrywać ani krzyżować.

²⁾ W tym nie więcej niż 20 m na poziomej drodze ewakuacyjnej.

(tabela jak poprzednio- nie do „zakucia”, tylko żeby wiedzieć ogólnie o co chodzi)

4. Długości dojść ewakuacyjnych, o których mowa w ust. 3, mogą być powiększone pod warunkiem ochrony:

1) strefy pożarowej stałymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi - o 50%,

2) drogi ewakuacyjnej samoczynnymi urządzeniami oddymiającymi uruchamianymi za pomocą systemu wykrywania dymu - o 50%.

Przy jednoczesnym stosowaniu tych urządzeń długość dojścia może być powiększona o 100%.

5. Wyjście z klatki schodowej, o której mowa w ust. 2, powinno prowadzić na zewnątrz budynku, bezpośrednio lub poziomymi drogami komunikacji ogólnej, których obudowa odpowiada wymaganiom § 249 ust. 1, a otwory w obudowie mają zamknięcia o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 30.

6. Dopuszcza się przeprowadzenie drogi ewakuacyjnej do wyjścia na zewnątrz budynku z klatki schodowej oraz z poziomych dróg komunikacji ogólnej przez hol, mogący spełniać także funkcje uzupełniające do funkcji wynikających z przeznaczenia budynku, takie jak: recepcyjna, ochrony budynku, drobnej sprzedaży, pod warunkiem że:

1) przez jeden hol możliwe jest przeprowadzenie drogi ewakuacyjnej tylko z jednej klatki schodowej, przy czym ograniczenie to nie odnosi się do klatek schodowych z odrębnym, nieprowadzącym przez ten hol, wyjściem ewakuacyjnym,

2) hol nie znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m² ani też zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem,

3) hol jest oddzielony od poziomych dróg komunikacji ogólnej, tak jak jest to wymagane dla klatki schodowej, o której mowa w pkt 1,

4) wolna szerokość drogi ewakuacyjnej jest co najmniej o 50% większa od szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej w budynku, prowadzącej do tego wyjścia, określonej zgodnie z § 242 ust. 1, dla kondygnacji budynku o największej liczbie przewidywanych osób, znajdują-cych się tam jedocześnie,

5) wysokość holu w miejscu, w którym przebiega droga ewakuacyjna, jest nie mniejsza niż 3,3 m,

7. Dopuszczalną długość drogi od wyjścia z klatki schodowej, o której mowa w ust. 2, do wyjścia na zewnątrz budynku określa się zgodnie z ust. 3.

Schody i pochylnie

§ 66. W celu zapewnienia dostępu do pomieszczeń położonych na różnych poziomach należy stosować schody stałe, a w zależności od przeznaczenia budynku - również pochylnie odpowiadające warunkom określonym w rozporządzeniu.

§ 67. Zainstalowanie w budynku schodów lub pochylni ruchomych nie zwalnia z obowiązku zastosowania schodów lub pochylni stałych.

§ 68. 1. Graniczne wymiary schodów stałych w budynkach o różnym przeznaczeniu określa tabela:

Przeznaczenie budynków	Minimalna szerokość użytkowa(m)		Maksymalna wysokość stopni (m)
		biegu		Spocznika
1	2	3	4
Budynki jednorodzinne i zagrodowe oraz mieszkania dwupoziomowe	0,8	0,8	0,19
Budynki mieszkalne wielorodzinne, budynki zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej*), z wyłączeniem budynków zakładów opieki zdrowotnej, a także budynki produkcyjne*), magazynowo-składowe oraz usługowe, w których zatrudnia się ponad 10 osób	1,2	1,5	0,175
Przedszkola i żłobki	1,2	1,3	0,15
Budynki opieki zdrowotnej*)	1,4	1,5	0,15
Garaże wbudowane i wolno stojące (wielostanowiskowe) oraz budynki usługowe, w których zatrudnia się do 10 osób	0,9	0,9	0,19
We wszelkich budynkach - schody do piwnic, pomieszczeń technicznych i poddaszy nieużytkowych oraz służących do przechowywania pasz słomiastych w budynkach inwentarskich	0,8	0,8	0,2

*) Dla budynków tych szerokość użytkową biegu schodowego i spocznika należy przyjmować z uwzględnieniem wymagań określonych w ust. 2.

2. W budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach produkcyjnych łączną szerokość użytkową biegów oraz łączną szerokość użytkową spoczników w klatkach schodowych, stanowiących drogę ewakuacyjną, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać równocześnie na kondygnacji, na której przewiduje się obecność największej ich liczby, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, lecz nie mniej niż określono to w ust. 1.

3. Szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosić co najmniej 1,2 m, przy czym nie może być mniejsza niż szerokość użytkowa biegu schodowego w budynku, przyjęta zgodnie z wymaganiami określonymi w ust. 1 i 2.

4. Szerokość użytkową schodów stałych mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy, a w przypadku balustrady jednostronnej - między wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną krawędzią poręczy tej balustrady. Szerokości te nie mogą być ograniczane przez zainstalowane urządzenia oraz elementy budynku.

§ 69. 1. Liczba stopni w jednym biegu schodów stałych, łączących kondygnacje, powinna wynosić nie mniej niż 3 i nie więcej niż:

1) w budynku opieki zdrowotnej - 14 stopni,

2) w innych budynkach - 17 stopni.

2. Wymaganie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie dotyczy budynków jednorodzinnych, zagrodowych oraz mieszkań dwupoziomowych.

3. Liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10.

4. Szerokość stopni stałych schodów wewnętrznych powinna wynikać z warunku określonego wzorem: 2h + s = 0,6 do 0,65 m, gdzie h oznacza wysokość stopnia, s - jego szerokość.

5. Szerokość stopni schodów zewnętrznych przy głównych wejściach do budynku powinna wynosić w budynkach użyteczności publicznej co najmniej 0,35 m, w innych budynkach - co najmniej 0,3 m.

6. Szerokość stopni schodów wachlarzowych powinna wynosić co najmniej 0,25 m, natomiast w schodach zabiegowych i kręconych szerokość taką należy zapewnić w odległości nie większej niż 0,4 m od poręczy balustrady wewnętrznej lub słupa stanowiącego koncentryczną konstrukcję schodów.

7. W budynku zakładu opieki zdrowotnej stosowanie schodów zabiegowych i wachlarzowych, jako przeznaczonych do ruchu pacjentów, jest zabronione.

8. W budynkach opieki zdrowotnej, a także budynkach zamieszkania zbiorowego przeznaczonych dla osób starszych oraz niepełnosprawnych zabrania się stosowania stopni schodów z noskami i podcięciami.

§ 70. Maksymalne nachylenie pochylni związanych z budynkiem nie może przekraczać wielkości określonych w poniższej tabeli:

Przeznaczenie pochylni	Usytuowanie pochylni
		na zewnątrz, bez przekrycia % nachylenia	wewnątrz budynku lub pod dachem % nachylenia
1	2	3
Do ruchu pieszego i dla osób niepełnosprawnych poruszających się przy użyciu wózka inwalidzkiego, przy wysokości pochylni:
a) do 0,15 m	15	15
b) do 0,5 m	8	10
c) ponad 0,5 m*)	6	8
Dla samochodów w garażach wielostanowiskowych:
a) jedno- i dwupoziomowych	15	20
b) wielopoziomowych	15	15
Dla samochodów w garażach indywidualnych	25	25

*) Pochylnie do ruchu pieszego i dla osób niepełnosprawnych o długości ponad 9 m powinny być podzielone na krótsze odcinki, przy zastosowaniu spoczników o długości co najmniej 1,4 m.

§ 71. 1. Pochylnie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych powinny mieć szerokość płaszczyzny ruchu 1,2 m, krawężniki o wysokości co najmniej 0,07 m i obustronne poręcze odpowiadające warunkom określonym w § 298, przy czym odstęp między nimi powinien mieścić się w granicach od 1 m do 1,1 m.

2. Długość poziomej płaszczyzny ruchu na początku i na końcu pochylni powinna wynosić co najmniej 1,5 m.

3. Przestrzeń manewrowa na spoczniku związanym z pochylnią przed wejściem do budynku powinna umożliwiać manewrowanie wózkiem inwalidzkim i otwieranie drzwi oraz mieć wymiary co najmniej 1,5x1,5 m

Urządzenia dźwigowe

§ 193. 1. W budynkach, o których mowa w § 54 ust. 1 i 2, liczbę i parametry techniczno-użytkowe dźwigów należy ustalać z uwzględnieniem przeznaczenia budynku, jego wysokości oraz liczby i rodzaju użytkowników.

2. Co najmniej jeden z dźwigów służących komunikacji ogólnej w budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, a także w każdej wydzielonej w pionie, odrębnej części (segmencie) takiego budynku, powinien być przystosowany do przewozu mebli, chorych na noszach i osób niepełnosprawnych.

3. W śródmiejskiej zabudowie uzupełniającej w średniowysokim budynku mieszkalnym wielorodzinnym, mającym nie więcej niż 3 mieszkania dostępne z klatki schodowej na kondygnacji, dopuszcza się instalowanie dźwigu niespełniającego wymagań, określonych w ust. 2, poza przystosowaniem do potrzeb osób niepełnosprawnych.

4. Dźwigi przeznaczone dla ekip ratowniczych powinny spełniać wymagania określone w § 253 oraz w przepisach odrębnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

§ 194. 1. Dostęp do dźwigu powinien być zapewniony z każdej kondygnacji użytkowej. Nie dotyczy to kondygnacji nadbudowanej lub powstałej w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne lub inne cele użytkowe.

2. Różnica poziomów podłogi kabiny dźwigu, zatrzymującego się na kondygnacji użytkowej, i posadzki tej kondygnacji przy wyjściu z dźwigu, nie powinna być większa niż 20 mm.

§ 195. Odległość pomiędzy zamkniętymi drzwiami przystankowymi dźwigu a przeciwległą ścianą lub inną przegrodą powinna wynosić co najmniej:

1) dla dźwigów osobowych - 1,6 m,

2) dla dźwigów towarowych małych - 1,8 m,

3) dla dźwigów szpitalnych i towarowych - 3 m.

§ 196. 1. Szyby dźwigów z napędem elektrycznym w budynku mieszkalnym wielorodzinnym i zamieszkania zbiorowego powinny być oddylatowane od ścian i stropów budynku.

2. W budynkach, o których mowa w ust. 1, dopuszcza się instalowanie dźwigów z napędem elektrycznym bez wykonywania dylatacji szybów dźwigowych, pod warunkiem ich oddzielenia od pomieszczeń mieszkalnych pomieszczeniami nieprzeznaczonymi na stały pobyt ludzi.

3. Wymaganie, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy dźwigów z napędem hydraulicznym, dźwigów towarowych małych, dźwigów z maszynownią dolną lub boczną oraz dźwigów z wciągarkami bezreduktorowymi, z zastrzeżeniem § 96 ust. 1.

§ 197. 1. Zespoły napędowe dźwigu powinny być zamocowane w sposób uniemożliwiający przenoszenie się drgań na konstrukcję budynku.

2. Sytuowanie maszynowni dźwigów obok pokojów mieszkalnych jest zabronione. Nie dotyczy to kondygnacji nadbudowanej lub powstałej w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne, z zachowaniem warunków określonych w § 96.

3. Maszynownia dźwigów powinna być wyposażona w urządzenia umożliwiające podnoszenie elementów instalacji dźwigowych.

§ 198. 1. Szyby i maszynownie dźwigów mogą być umieszczane poza obrębem budynków, pod warunkiem zapewnienia w nich minimalnej temperatury +5°C.

2. Szyby dźwigu powinny być wykonane z materiałów niepylących lub być zabezpieczone powłoką niepylącą.

§ 199. Prowadzenie bezpośrednio pod szybami dźwigowymi dróg komunikacyjnych oraz sytuowanie pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi jest zabronione. Nie dotyczy to przypadków, gdy strop pod szybem dźwigu wytrzymuje obciążenie zmienne co najmniej 5.000 N/m², a pod trasą jazdy przeciwwagi znajduje się filar oparty na stałym podłożu lub gdy przeciwwaga wyposażona jest w chwytacze.

§ 200. W szpitalach i budynkach opieki społecznej każdy dźwig powinien być umieszczony w odrębnym szybie. W innych budynkach w jednym szybie można umieszczać nie więcej niż 3 dźwigi.

§ 201. W szybach dźwigowych można umieszczać wyłącznie urządzenia i przewody związane z pracą i konserwacją dźwigu.

§ 202. Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia maszynowni, linowni oraz szyby dźwigów, w tym nadszybia i podszybia, określają przepisy o dozorze technicznym.

28.        Problemy ewakuacji z obiektu użyteczności publicznej.  (2009 nr 13)

Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL, zalicza

się do jednej lub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi:

1) ZL I - zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50

osób nie będących ich stałymi użytkownikami, a nie przeznaczone przede wszystkim do

użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,

2) ZL II - przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania

się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,

3) ZL III - użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,

4) ZL IV - mieszkalne,

5) ZL V - zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.

- Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona możliwość ewakuacji

w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio

albo drogami komunikacji ogólnej, zwanymi dalej "drogami ewakuacyjnymi".

- Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami.

- Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób

powinny otwierać się na zewnątrz. Wymaganie to nie dotyczy budynku wpisanego do rejestru

zabytków.

- W pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia

ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnątrz

budynku, powinno być zapewnione przejście, zwane dalej "przejściem ewakuacyjnym", o

długości nieprzekraczającej: w strefach pożarowych ZL - 40 m,

- W pomieszczeniach o wysokości przekraczającej 5 m długość przejść, o których mowa wyżej

może być powiększona o 25%.

- Długości przejść, o których mowa wyżej, mogą być powiększone pod warunkiem zastosowania:

1) stałych urządzeń gaśniczych wodnych - o 50%,

2) samoczynnych urządzeń oddymiających uruchamianych za pomocą systemu wykrywania

dymu - o 50%.

- Powiększenia, o których mowa wyżej podlegają sumowaniu.

- Przejście ewakuacyjne nie powinno prowadzić łącznie przez więcej niż trzy pomieszczenia.

`

7

- Szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi, z

zastrzeżeniem (pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 200 osób

dorosłych lub 100 dzieci, w których miejsca do siedzenia są ustawione w rzędach) należy

obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono służy, przyjmując co najmniej

0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do

ewakuacji do 3 osób - nie mniej niż 0,8 m.

- Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne oddalone od siebie o

co najmniej 5 m w przypadkach, gdy:

1) jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie pożarowej

ZL II - ponad 30 osób,

2) znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300 m2,

- Łączną szerokość drzwi w świetle, stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia,

należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim równocześnie,

przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość

drzwi w świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a w przypadku drzwi służących do ewakuacji

do 3 osób - 0,8 m.

- Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczeń:

1) zagrożonych wybuchem,

2) do których jest możliwe niespodziewane przedostanie się mieszanin wybuchowych lub

substancji trujących, duszących bądź innych, mogących utrudnić ewakuację,

3) przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób,

4) przeznaczonych dla ponad 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania się.

- Szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku, a także szerokość drzwi na

drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzących na zewnątrz budynku lub do innej

strefy pożarowej, powinna być nie mniejsza niż szerokość biegu klatki schodowej, 5. Szerokość

drzwi w świetle na drodze ewakuacyjnej, nie wymienionych wyżej, należy obliczać proporcjonalnie

do liczby osób, do których ewakuacji są one przeznaczone, przyjmując co najmniej

0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi powinna wynosić

0,9 m w świetle ościeżnicy.

- Drzwi wieloskrzydłowe, stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze

ewakuacyjnej, powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości

nie mniejszej niż .0,9 m.

- Szerokość skrzydła drzwi wahadłowych, stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia

oraz na drodze ewakuacyjnej, powinna wynosić co najmniej dla drzwi jednoskrzydłowych

- 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych - 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych

muszą mieć tę samą szerokość.

- Zabrania się stosowania do celów ewakuacji drzwi obrotowych i podnoszonych.

- Drzwi rozsuwane mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na

drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich konstrukcja

zapewnia: otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania,

lub samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie pożaru lub awarii

drzwi.

- W bramach i ścianach przesuwanych na drogach ewakuacyjnych powinny znajdować się

drzwi otwierane ręcznie albo w bezpośrednim sąsiedztwie tych bram i ścian powinny być

umieszczone i wyraźnie oznakowane drzwi przeznaczone do celów ewakuacji.

- Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie

więcej niż 300 osób, oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia,

powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne.

`

28

- Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób

mogących przebywać jednocześnie na danej kondygnacji budynku, przyjmując co najmniej

0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 1,4 m.

- Dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest

ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób.

- Wysokość drogi ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej 2,2 m, natomiast wysokość

lokalnego obniżenia 2 m, przy czym długość obniżonego odcinka drogi nie może być większa

niż 1,5 m.

- Skrzydła drzwi, stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną, nie mogą, po ich całkowitym

otwarciu, zmniejszać wymaganej szerokości tej drogi.

- Korytarze stanowiące drogę ewakuacyjną w strefach pożarowych ZL powinny być podzielone

na odcinki nie dłuższe niż 50 m przy zastosowaniu przegród z drzwiami dymoszczelnymi

lub innych urządzeń technicznych, zapobiegających rozprzestrzenianiu się dymu.

- Wymaganie, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy korytarzy, na których zastosowano rozwiązania

techniczno-budowlane zabezpieczające przed zadymieniem.

- Przegrody, nad sufitami podwieszonymi i pod podłogami podniesionymi powyżej poziomu

stropu lub podłoża, powinny być wykonane z materiałów niepalnych.

- Na drogach ewakuacyjnych jest zabronione stosowanie:

1) spoczników ze stopniami,

2) schodów ze stopniami zabiegowymi, jeżeli schody te są jedyną drogą ewakuacyjną.

- W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) powinny być co najmniej dwie klatki

schodowe obudowane i oddzielone od poziomych dróg komunikacji ogólnej oraz pomieszczeń

przedsionkiem przeciwpożarowym, Dopuszcza się dodatkowe pionowe drogi komunikacji

ogólnej, nie spełniające tych wymagań, jeżeli łączą one kondygnacje w obrębie jednej strefy

pożarowej.

- Klatki schodowe i przedsionki przeciwpożarowe, stanowiące drogę ewakuacyjną w budynku

wysokim (W) dla strefy pożarowej ZL II oraz w budynku wysokościowym (WW) dla stref

pożarowych innych niż ZL IV, powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich

zadymieniu.

- Klatki schodowe i przedsionki przeciwpożarowe, stanowiące drogę ewakuacyjną w budynku

wysokim (W) dla strefy pożarowej ZL I, ZL III, ZL V oraz w budynku wysokościowym

(WW) dla strefy pożarowej ZL IV, powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające

zadymieniu lub samoczynne urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu wykrywania

dymu.

- W budynku wysokim (W) nie zawierającym strefy pożarowej ZL II dopuszcza się stosowanie

tylko jednej klatki schodowej, jeżeli powierzchnia rzutu poziomego budynku nie przekracza

750 m2.

- W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) dopuszcza się wykonywanie klatek

schodowych, stanowiących drogę ewakuacyjną wyłącznie dla stref pożarowych ZL IV, bez

przedsionków oddzielających je od poziomych dróg komunikacji ogólnej, jeżeli:

1) każde mieszkanie lub pomieszczenie jest oddzielone od poziomej drogi komunikacji ogólnej

drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 30,

2) klatki schodowe są zamykane drzwiami dymoszczelnymi,

3) klatki schodowe są wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub w samoczynne

urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu wykrywania dymu.

- W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW), w strefach pożarowych innych niż ZL

IV, należy zastosować rozwiązania techniczno-budowlane zabezpieczające przed zadymieniem

poziomych dróg ewakuacyjnych.

`

29

- W krytym ciągu pieszym (pasażu), do którego przylegają lokale handlowe i usługowe, oraz

w przekrytym dziedzińcu wewnętrznym, należy zastosować rozwiązania technicznobudowlane

zabezpieczające przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych.

- W podziemnej kondygnacji budynku, w której znajduje się pomieszczenie przeznaczone dla

ponad 100 osób, oraz budowli podziemnej z takim pomieszczeniem, należy zastosować rozwiązania

techniczno-budowlane zapewniające usuwanie dymu z tego pomieszczenia i z dróg

ewakuacyjnych.

Schodów i pochylni ruchomych nie zalicza się do dróg ewakuacyjnych.

- W budynkach wysokościowych (WW) i wysokich (W) ZL I, ZL II, ZL III i ZL V, mających

kondygnację użytkową na wysokości powyżej 25 m, przynajmniej jeden dźwig w każdej

strefie pożarowej powinien być przystosowany do potrzeb ekip ratowniczych.

- Dźwig, o którym mowa w ust. 1, powinien mieć nośność co najmniej 1 000 kg i kabinę o

wymiarach poziomych nie mniejszych niż 1,1x2,1 m.

- Długość drogi ewakuacyjnej od wyjścia z pomieszczenia na tę drogę do wyjścia do innej

strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku, zwanej dalej "dojściem ewakuacyjnym", mierzy

się wzdłuż osi drogi ewakuacyjnej. W przypadku zakończenia dojścia ewakuacyjnego przedsionkiem

przeciwpożarowym, długość tę mierzy się do pierwszych drzwi tego przedsionka.

- Za równorzędne wyjściu do innej strefy pożarowej, o którym mowa wyżej, uważa się wyjście

do obudowanej klatki schodowej, zamykanej drzwiami, wyposażonej w urządzenia zapobiegające

zadymieniu lub służące do usuwania dymu,

- Długości dojść ewakuacyjnych, mogą być powiększone pod warunkiem ochrony:

1) strefy pożarowej stałymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi - o 50%,

2) drogi ewakuacyjnej samoczynnymi urządzeniami oddymiającymi uruchamianymi za pomocą

systemu wykrywania dymu - o 50%.

Przy jednoczesnym stosowaniu tych urządzeń długość dojścia może być powiększona o

100%.

- Dopuszcza się przeprowadzenie drogi ewakuacyjnej do wyjścia na zewnątrz budynku z

klatki schodowej oraz z poziomych dróg komunikacji ogólnej przez hol, mogący spełniać

także funkcje uzupełniające do funkcji wynikających z przeznaczenia budynku, takie jak:

recepcyjna, ochrony budynku, drobnej sprzedaży, pod warunkiem że:

1) przez jeden hol możliwe jest przeprowadzenie drogi ewakuacyjnej tylko z jednej klatki

schodowej, przy czym ograniczenie to nie odnosi się do klatek schodowych z odrębnym, nie

prowadzącym przez ten hol, wyjściem ewakuacyjnym,

2) wolna szerokość drogi ewakuacyjnej jest co najmniej o 50% większa od szerokości poziomej

drogi ewakuacyjnej w budynku, prowadzącej do tego wyjścia, określonej zgodnie z § 242

ust. 1, dla kondygnacji budynku o największej liczbie przewidywanych osób, znajdujących

się tam jednocześnie,

3) wysokość holu w miejscu, w którym przebiega droga ewakuacyjna, jest nie mniejsza niż

3,3 m,

4) szerokość drzwi wyjściowych na zewnątrz budynku jest większa o 50% od minimalnej

szerokości drzwi wyjściowych

29.        Dostosowanie budynków użyteczności publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych

Najważniejsze z przepisów, regulujących dostosowanie budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z 2002 r. z późn. zm.):

• Do wejść do budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej powinny być doprowadzone utwardzone dojścia o szerokości minimalnej 1,5 m; przy czym co najmniej jedno dojście powinno zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do całego budynku lub tych jego części, z których osoby te mogą korzystać (przepis ten nie dotyczy budynków na terenach zamkniętych, a także budynków w zakładach karnych, aresztach śledczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz budynków w zakładach pracy, nie będących zakładami pracy chronionej), z wyjątkiem budynków użyteczności publicznej - należy przez to rozumieć budynki przeznaczone na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz inny ogólnodostępny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji, w tym także budynek biurowy i socjalny),

• Zagospodarowując działkę budowlaną, należy urządzić, stosownie do jej przeznaczenia i sposobu zabudowy, miejsca postojowe dla samochodów użytkowników stałych i przebywających okresowo, w tym również miejsca postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne.

• Miejsca postojowe dla samochodów, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być usytuowane w odległości nie mniejszej niż 5 m od okien budynku mieszkalnego wielorodzinnego i zamieszkania zbiorowego oraz zbliżone bez żadnych ograniczeń do innych budynków. Miejsca te wymagają odpowiedniego oznakowania.

• Stanowiska postojowe dla samochodów osobowych powinny mieć co najmniej szerokość 2,3 m i długość 5 m, przy czym dla samochodów użytkowanych przez osoby niepełnosprawne szerokość stanowiska powinna wynosić co najmniej 3,6 m i długość 5 m, a w przypadku usytuowania wzdłuż jezdni - długość co najmniej 6 m i szerokość co najmniej 3,6 m, z możliwością jej ograniczenia do 2,3 m w przypadku zapewnienia możliwości korzystania z przylegającego dojścia lub ciągu pieszo-jezdnego.

• Miejsca do gromadzenia odpadów stałych przy budynkach wielorodzinnych powinny być dostępne dla osób niepełnosprawnych.

• 6. W zespole budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę należy, stosownie do potrzeb użytkowych, przewidzieć place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych, przy czym co najmniej 30% tej powierzchni powinno znajdować się na terenie biologicznie czynnym, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

• Bramy i furtki w ogrodzeniu nie mogą otwierać się na zewnątrz działki.
  Furtki w ogrodzeniu przy budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej nie mogą utrudniać dostępu do nich osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich.

• W budynku mieszkalnym wielorodzinnym, niewyposażonym w dźwigi należy wykonać pochylnię lub zainstalować odpowiednie urządzenie techniczne, umożliwiające dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej miejsca postojowe dla samochodów osobowych. W niskim budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej, niewymagającym wyposażenia w dźwigi, o których mowa w pkt. 9 należy zainstalować urządzenia techniczne zapewniające osobom niepełnosprawnym dostęp na kondygnacje z pomieszczeniami użytkowymi, z których mogą korzystać. Nie dotyczy to budynków koszarowych, zakwaterowania w zakładach karnych, aresztach śledczych oraz zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich. Dopuszcza się niewyposażenie w dźwigi budynku mieszkalnego wielorodzinnego do 5. kondygnacji nadziemnej włącznie, jeżeli wszystkie pomieszczenia na ostatniej kondygnacji są częścią mieszkań dwupoziomowych.

• Budynek średniowysoki i wyższy - budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego, z wyłączeniem budynku koszarowego, a także inny budynek, w którym co najmniej jedna kondygnacja nadziemna z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt więcej niż 50 osób znajduje się powyżej 12 m ponad poziomem terenu, oraz dwukondygnacyjny i wyższy budynek opieki zdrowotnej i opieki społecznej należy wyposażyć w dźwigi osobowe.

• W budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego oraz budynku użyteczności publicznej wyposażanym w dźwigi, należy zapewnić dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym. W przypadku wbudowywania lub przybudowywania szybu dźwigowego do istniejącego budynku dopuszcza się usytuowanie drzwi przystankowych na poziomie spocznika międzypiętrowego, jeżeli zostanie zapewniony dostęp do kondygnacji użytkowej osobom niepełnosprawnym.

• 11. W wejściach do budynku i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych mogą być zastosowane drzwi obrotowe lub wahadłowe, pod warunkiem usytuowania przy nich drzwi rozwieranych lub rozsuwanych, przystosowanych do ruchu osób niepełnosprawnych

• Położenie drzwi wejściowych do budynku oraz kształt i wymiary pomieszczeń wejściowych powinny umożliwiać dogodne warunki ruchu, w tym również osobom niepełnosprawnym (warunek ten nie dotyczy budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej oraz budynków rekreacji indywidualnej, budynków koszarowych, a także budynków w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich).

• W budynkach opieki zdrowotnej, a także budynkach zamieszkania zbiorowego przeznaczonych dla osób starszych oraz niepełnosprawnych zabrania się stosowania stopni schodów z noskami i podcięciami.

• W budynku użyteczności publicznej pomieszczenia ogólnodostępne ze zróżnicowanym poziomem podłóg powinny być przystosowane do ruchu osób niepełnosprawnych.

• Maksymalne nachylenie pochylni związanych z budynkiem przeznaczonych do ruchu pieszego i dla osób niepełnosprawnych poruszających się przy użyciu wózka inwalidzkiego, przy danej wysokości pochylni, nie może przekraczać wielkości określonych w poniższej tabeli:

Lp.	Pochylenie	na zewnątrz budynku	wewnątrz budynku
1.	do 0,15m	15%	15%
2.	do 0,5 m	8%	10%
3.	ponad 0,5 m*	6%	8%

* Pochylnie do ruchu pieszego i dla osób niepełnosprawnych o długości ponad 9 m powinny być podzielone na krótsze odcinki, przy zastosowaniu spoczników o długości co najmniej 1,4 m.

Pochylnie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych powinny mieć szerokość płaszczyzny ruchu 1,2 m; krawężniki o wysokości co najmniej 0,07 m i obustronne poręcze, przy czym odstęp między nimi powinien mieścić się w granicach od 1 m do 1,1 m. Długość poziomej płaszczyzny ruchu na początku i na końcu pochylni powinna wynosić co najmniej 1,5 m. Powierzchnia spocznika przy pochylni dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich powinna mieć wymiary co najmniej 1,5 x 1,5 m poza polem otwierania skrzydła drzwi wejściowych do budynku. Krawędzie stopni schodów w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i użyteczności publicznej powinny wyróżniać się kolorem kontrastującym z kolorem posadzki.

• Kabina natryskowa zamknięta, z urządzeniami przystosowanymi do korzystania przez osoby niepełnosprawne poruszające się na wózkach inwalidzkich, powinna mieć powierzchnię nie mniejszą niż 2,5 m2 i szerokość co najmniej 1,5 m oraz być wyposażona w. urządzenia wspomagające, umożliwiające korzystanie z kabiny zgodnie z przeznaczeniem.

• W budynku, na kondygnacjach dostępnych dla osób niepełnosprawnych, co najmniej jedno z ogólnodostępnych pomieszczeń higienicznosanitarnych powinno być przystosowane dla tych osób przez:
  - zapewnienie przestrzeni manewrowej o wymiarach co najmniej 1,5x1,5 m,
  - stosowanie w tych pomieszczeniach i na trasie dojazdu do nich drzwi bez progów,
  - zainstalowanie odpowiednio przystosowanej, co najmniej jednej miski ustępowej i umywalki, a także jednego natrysku, jeżeli ze względu na przeznaczenie przewiduje się w budynku takie urządzenia,
  - zainstalowanie uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń higieniczno-sanitarnych.
  Dopuszcza się stosowanie pojedynczego ustępu dla osób niepełnosprawnych bez przedsionka oddzielającego od komunikacji ogólnej.

• W ustępie publicznym co najmniej jedna kabina powinna być przystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych.

• Stanowiska postojowe w garażu, przeznaczone dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne, powinny mieć zapewniony dojazd na wózku inwalidzkim z drogi manewrowej do drzwi samochodu co najmniej z jednej strony, o szerokości nie mniejszej niż 1,2 m. 20. Stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne, należy sytuować na poziomie terenu lub na kondygnacjach dostępnych dla tych osób z pochylni.

• Stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne, należy sytuować na poziomie terenu lub na kondygnacjach dostępnych dla tych osób z pochylni.

• W garażu wielopoziomowym lub stanowiącym kondygnację w budynku mieszkalnym wielorodzinnym oraz budynku użyteczności publicznej należy zainstalować urządzenia dźwigowe lub inne urządzenia podnośne umożliwiające transport pionowy osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich na inne kondygnacje, które wymagają dostępności dla tych osób.

• Komora wsypowa przeznaczona do wewnętrznego usuwania odpadów powinna mieć drzwi o szerokości co najmniej 0,8 m; umieszczone w sposób umożliwiający dostęp osobom niepełnosprawnym.

• Skrzydła okien, świetliki oraz nawietrzaki okienne, wykorzystywane do przewietrzania pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, powinny być zaopatrzone w urządzenia pozwalające na łatwe ich otwieranie i regulowanie wielkości otwarcia z poziomu podłogi lub pomostu, także przez osoby niepełnosprawne, jeżeli nie przewiduje się korzystania z pomocy innych współużytkowników.

• Mieszkania w budynku wielorodzinnym i odrębne mieszkania w budynku zamieszkania zbiorowego należy wyposażyć w instalację wejściowej sygnalizacji dzwonkowej, a w razie przeznaczenia ich dla osób niepełnosprawnych - również w odpowiednią sygnalizację alarmowo-przyzywową.

• Co najmniej jeden z dźwigów służących komunikacji ogólnej w budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, a także w każdej wydzielonej w pionie, odrębnej części (segmencie) takiego budynku, powinien być przystosowany do przewozu mebli, chorych na noszach i osób niepełnosprawnych, przy czym kabina dźwigu osobowego dostępna dla osób niepełnosprawnych powinna mieć szerokość co najmniej 1,1 m i długość 1,4 m, poręcze na wysokości 0,9 m oraz tablicę przyzywową na wysokości od 0,8 m do 1,2 m w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od naroża kabiny z dodatkowym oznakowaniem dla osób niewidomych i informacją głosową.

• Przy balustradach lub ścianach przyległych do pochylni, przeznaczonych dla ruchu osób niepełnosprawnych, należy zastosować obustronne poręcze, umieszczone na wysokości 0,75 i 0,9 m od płaszczyzny ruchu.

• W pomieszczeniu przeznaczonym na zbiorowy pobyt dzieci oraz osób niepełnosprawnych na grzejnikach centralnego ogrzewania należy umieszczać osłony, ochraniające od bezpośredniego kontaktu z elementem grzejnym.

• Okna w pomieszczeniach przewidzianych do korzystania przez osoby niepełnosprawne powinny mieć urządzenia przeznaczone do ich otwierania, usytuowane nie wyżej niż 1,2 m nad poziomem podłogi.

30.        Przedstaw na schematach podstawowe typy  zabudowy przemysłowej,  zaznacz powierzchnie produkcyjne i magazynowe oraz przebieg procesu produkcyjnego

38.PODSTAWOWE CECHY ARCHITEKTURY PRZEMYSŁOWEJ

Współczesna arch. przem. stanowi powiązania pomiędzy projektowaniem architektonicznym ( nawet na pograniczu sztuki) a inżynierskim ( opartym na przesłankach technologicznych i matematycznych ).

Często stanowi kompromis pomiędzy koniecznością zapewnienia powierzchni dla współczesnej organizacji pracy oraz najnowszych instalacji tech..

W estetyce budynków dominują zaawansowane rozwiązania konstrukcyjno-budowlane, a ich zdecydowane cechy i logiczny układ przypominają klasyczny porządek architektury.

Architektura podporządkowana jest technologii produkcji i systemowi powiązania pomiędzy poszczególnymi funkcjami pomieszczeń.

Wygląd arch. uwarunkowany jest lokalizacją( miasto, obrzeże miasta, wolne przestrzenie), sama brył może zajmować dużą powierzchnie, często jednak na skutek udoskonalenia pionowych komunikacji spotyka się spiętrzone obiekty przemysłowe. Istnieje też trend tzw fabryk-biur ,czyli budynków inteligentnych (np. obiekty Normana Fostera). Coraz częściej mamy tez do czynienia z parkiem technologicznym - zgrupowaniem obiektów przemysłowych( nie tylko) tworzących spójny układ urbanistyczny.

Decydujące dla wyboru lokalizacji są takie czynniki jak:

- dobry dojazd (czasem połączenie z linią kolejową)

- miejsce na parking, plac manewrowy

- możliwość oświetlenia miejsc pracy światłem dziennym

- współczynnik hałasu i uciążliwość danej funkcji

- możliwość zapewnienia źródła energii

Możemy rozróżnić dwa główne rodzaje arch. przem.:

- arch. urządzeń , czyli pokazanie zespołu obiektów technicznych i budowlanych na jednym terenie, przy czym urządzenia (silosy, zbiorniki, instalacje, maszty, oświetlenie itp.) są wyznacznikiem przestrzeni.

- arch. obudowy , spełnia f. ochrony zawartości bud. przed niepożądanymi war. środowiska. Określa granicę wewn. Przestrzeni i decyduje o walorach wizualnych projektu. Obudowa taka może nawiązywać do otocznie lub tworzyć ciekawy akcent w stosunku do nudnego sąsiedztwa .

Adaptacyjność - budynek powinien mieć możliwośc zmiany funkcji lub rozbudowy

Siatka Modularna- ekonomiczna konstrukcja powinna opierać się na modułach , dawać możliwość rozbudowy np. o 1,2 moduły

Doświetlenie - odpowiednie zaprojektowanie doświetlenia zapewnia komfort i bezpieczeństwo pracowników, okna i świetliki stanowią ważny element kształtujący odbiór bryły. Za najbardziej optymalne uważa się doświetlenie górno-boczne. Przy projektowaniu oświetlenia elektrycznego istotny jest odpowiedni dobór rodzaju opraw oświetleniowych i ich rozmieszczenie.

Arch. wnętrz przemysłowych

- projektowanie wnętrz przem. Jest zainicjowane określeniem bliskości poszczególnych powierzchni objętych programem użytkowym. Tzw. Diagram powierzchni może wymagać zbliżenia bądź tez oddalenia od siebie poszczególnych stref. - w wyniku tych działań powstaje modularna siatka mogąca być także wyznacznikiem modułu konstrukcyjnego i instalacyjnego.

Ważnym czynnikiem jest organizacja komunikacji.( pracowniczej i technologicznej) ciągi komunikacyjne zwykle są prostokreślne co w zdecydowany sposób wpływa na arch. wnętrza , ale także na wygląd bryły.

Piony komunikacyjne SA zwykle budowane na zewnątrz przestrzeni produkcyjnej , co wzbogaca arch. obiektu, przy pionach zwykle prowadzi się dukty instalacyjne.

Czynnik humanizacji

- dąży się do uzyskania przestrzeni przyjaznej dla pracownika i jednocześnie najbardziej zracjonalizowanej i sterylnej dla produkcji.

- kreuje się przestrzeń rekreacyjną i wypoczynkową - zajmuje ona obecnie sporo miejsca i charakteryzuje się odmienna formą , teksturą i barwą niż przestrzeń robocza.

- często projektanci wykorzystują zieleń, ukształtowanie terenu a także tafle wodne w celu urozmaicenia przestrzeni oraz uzyskania ciekawego efektu wizualnego.

Detal - odgrywa dużą rolę i w swojej skali jest często do wymiarów ludzkich - spełnie funkcje nie tylko estetyczną ale także użytkową , informacyjna lub ostrzegawczą, poprzez swoją ludzka skale pozwala pracownikowi na lepszą orientację w przestrzeni przemysłowej.

Wygląd detalu jest współcześnie najczęstrzym powodem , który określa arch.przem. jako dobrą lub złą.

We współczesnej pozbawionej ornamentu arch. kształtowanie newralgicznych punktów określa jakość całego obiektu. Połączenie stropu, ścian osłonowych , kształtowanie naroży , układ strefy wejściowej to wszystko obecnie pełni funkcje nie tylko użytkową ale też marketingową. Stanowi potwierdzenie jakości marko i wyrobów.

Symbole i oznaczenia

- ważne jest posługiwanie się odpowiednimi symbolami i uproszczeniami ( np. kolor czerwony - gorące, niebieski - zimne itp.)

(opracowala Beata szulgowska)

31.        W architekturze wiejskiej stosowanie zasady stosowania materiałów  miejscowych w twórczości architektonicznej

Obok wymaganej wysokiej jakości i trwałości materiałów, ważną rolę odgrywają kryteria ekonomiczne. Dlatego też nie tylko w architekturze wiejskiej powinno się stosować materiały miejscowe, które wydobywa się lub produkuje w pobliżu wznoszonego obiektu.

Materiały miejscowe najczęściej stosowane w architekturze wiejskiej:

- kamień (np. piaskowiec, granit),

- drewno (najczęściej drzewa iglaste),

- glina (do wyrobu ceramiki),

- łupek,

- słoma, trzcina.

Materiały te można pogrupować według ich przeznaczenia:

- murowe (kamień, ceramika),

- ścienne ( drewno, kamień, ceramika),

- dachowe (drewno - konstrukcja; łupek, gont, słoma, trzcina - pokrycie),

- wykończeniowe zewnętrzne,

- wykończeniowe wewnętrzne, podłogowe lub posadzkowe.

32.        Czy i w jakim stopniu w obiektach turystycznych położonych w Sudetach (schroniska , zajazdy ), występują  elementy architektury regionalnej. Podać przykłady (2009 nr 137).  

33.        Podać najważniejsze cechy architektury regionalnej występujące w sudeckich budynkach mieszkalnych, wznoszonych do 1945 roku .

34.        Akcenty architektoniczne w bryle budynku, narożniki, wykusze, formy wieżowe.  (2009 nr 40)

35. Strefa wejściowa do budynku, jej elementy składowe, a także jej rola i ranga w zależności od funkcji, skali obiektu i otoczenia.  (2009 nr 41)

Największy przepływ ludzi odbywa się przez wejście. Strefa wejściowa składa się w zależności od klimatu i funkcji budynku z różnych elementów. Są nimi miedzy innymi: wiatrołap, holl, wejścia do poszczególnych pomieszczeń, schody, windy, recepcja, kiosk, bufet, poczekalnia, atrium, fontanna, ławeczki, informacja, szatnia, toalety, automaty telefoniczne, dojścia do obszarów wewnętrznych i głównych węzłów komunikacyjnych. Hol główny zawierać może przestrzeń do siedzenia, główną ladę recepcyjną, informację, telefony i miejsca do pisania. Hol główny służy rozprowadzeniu ruchu wejściowego. W obiektach bezwzględnie powinien być zapewniony dogodny dostęp niepełnosprawnych oraz bezkolizyjne warunki poruszania się i korzystania z obiektu poprzez: (w poziomie) rampy wjazdowe do budynku, odpowiednie szerokości drzwi, brak stopni, odpowiednie szerokości ciągów komunikacyjnych, zapewnienie odpowiedniego organizowania przestrzeni do pracy oraz zaplecza sanitarnego, jeśli to możliwe, lokowanie najbardziej wykorzystywanych funkcji ogólnodostępnych na parterze; (w pionie) przez zorganizowanie sieci łatwo dostępnych wind dla niepełnosprawnych

Wszystkie te elementy występują w strefie wejściowej, jednakże ważne jest, jaka role spełnia budynek. Im budynek mniej reprezentacyjny z małym przepływem ludzi tym mniej tych elementów. Ważnym elementem strefy wejściowej jest otoczenie. Może ono bezpośrednio naprowadzać na budynek i tworzyć przedpole dla reprezentacyjnych budynków

„Wchodząc do budynku i opuszczając go, potrzebujesz przestrzeni, przez którą możesz przejść. Jest ona potrzebna zarówno na zewnątrz jego, jak i w jego wnętrzu. Jest to pokój wejściowy.”

- psychologiczne znaczenie strefy wejściowej:

- zmiana, wprowadzenie do nowego otoczenia, kontekstu, sytuacji

- przedstawienie nowego otoczenia poprzez odczuwanie danego nastroju, charakteru wnętrza

- zaproszenie

- strefa wejściowa przed budynkiem - etap pierwszy „wchodzenia”, wprowadzenie w kontekst funkcji obiektu, umożliwienie realizowania czynności związanych z przebywaniem w tym obiekcie (plac, zadaszenie, miejsca odpoczynku, miejsca postojowe), odpowiednia oprawa - zaznaczenie „tu jest wejście!”

- strefa wejściowa w obiekcie (hall, przedpokój) - głębsze wprowadzenie w kontekst funkcji obiektu, zaznajomienie ze strukturą, zawartością obiektu (co? gdzie?),

Dom mieszkalny

Źródło: Neufert s.207, dr Kwiatkowska A., wykład Projektowanie domów jednorodzinnych, sem. III, inwencja własna

- strefa wejściowa zewnętrzna - strefa reprezentacyjna, na poły publiczna bo wystawiona na oglądanie: ścieżka, droga, podjazd, trawnik

- indywidualna decyzja czy wejście ma być wyeksponowane (np. reprezentacyjny podjazd) czy raczej ukryte

- możliwość odizolowania od strefy publicznej za pomocą odpowiedniej aranżacji zieleni, atmosfera przytulności i „domowa”

- połączenie ścieżką do garażu, piwnicy - mniej zaakcentowane

- przy furtce na ulicę - miejsce gromadzenia odpadów stałych (najlepiej zadaszone)

- wejście zadaszone - ochrona przed warunkami atmosferycznymi, trzy schodki - ustanowienie poziomu parteru (schody zawsze dodają reprezentacyjności), przestrzeń przed drzwiami (np. do rozmowy z kimś bez zapraszania do środka), oświetlenie sztuczne, okienko w ścianie frontowej żeby zobaczyć, kto przyszedł,

- strefa wejściowa wewnętrzna

- przedpokój w przypadku małego domu

- wiatrołap ;(

- powiązania funkcjonalne z WC dla gości, piwnicą lub garażem ewent. pomieszczeniem

gospodarczym, kuchnią, salonem

- szafa, miejsce odwieszenia garderoby, lustro

- wystarczająco dużo miejsca, aby mogło się rozebrać kilka osób (w zależności od tego jak liczna

jest rodzina lub ile gości przychodzi na ogół)

- hol w przypadku dużego domu, willi

- przestrzenność -> reprezentacyjność, może być np. wysoki na dwie kondygnacje

- reprezentacyjne schody na wyższe kondygnacje budynku

- wyraźnie powiązanie funkcjonalne z salonem - np. duże wejście do salonu na osi wejścia do

budynku

- szafa, miejsce odwieszenia garderoby w postaci osobnego pokoju, gdzieś z boku, nie na

widoku

Dom mieszkalny wielorodzinny

Źródło :jakieś znalezione notatki - prawdopodobnie z zajęć projektowych, inwencja własna

- plac przedwejściowy

- przedpole - miejsce odpoczynku, oczekiwania (trawnik, ławka), ale

- gdy budynek w zwartej zabudowie -> w linii zabudowy, nie ma zieleni przedwejściowej

- koniecznie możliwość podjazdu samochodu bezpośrednio pod budynek

- strefa wejściowa reprezentacyjna i gospodarcza

- tymczasowe miejsca parkingowe - nie musza być bezpośrednio przy głównym wejściu,

- wejście łatwo identyfikowalne

- zadaszone wejście - zadaszenie odpowiednio szersze od wejścia, umożliwiające zebranie się paru osób

- wiatrołap

- hol - strefa półpubliczna, wspólnotowa

(w przypadku apartamentowców -> bardzo reprezentacyjny, recepcja z portierem)

- dbała aranżacja przestrzeni (zieleń, itp.)

- miejsce oczekiwania, spotkań ->miejsca do siedzenia

- pomieszczenie na wózki i rowery - dostęp bez schodów

- strefa gospodarcza: śmietnik (w śródmieściu - wbudowany), podjazd dla śmieciarki

- połączenie funkcjonalne z komórkami prywatnymi (składzikami na sprzęty)

Szkoła

Źródło: Włodarczyk J., Architektura szkoły; Włodarczyk J., Projektowanie szkoły podst. I przedszkola;

dr Kwiatkowska A., wykład Projektowanie usług podstawowych w mieście, sem. IV

- plac przedwejściowy

- wskazuje gdzie jest główne wejście

- względy symboliczne i estetyczne - odpowiednie aranżacja zieleni, obiekt identyfikujący miejsce -

np. rzeźba czy fontanna

- tam gromadzą się uczniowie przed i po zajęciach, czasem wykorzystywany jako przestrzeń

rekreacyjna

- pożądane urządzenia: ławki, murki, stojaki na rowery

- wejście główne - zadaszone

- hall wejściowy

- budzący zarówno szacunek jak i sympatię

- funkcja komunikacyjna, dla interesantów miejsce uzyskania informacji, przejścia do pomieszczeń

administracyjnych, poczekalnia

- może pełnić jednocześnie funkcję auli szkolnej - wtedy odpowiednio większy

- w jego obrębie znajdować się pomnik patrona lub tablica pamiątkowa, oraz np. sklepik szkolny

- przy nim: dyżurka, portiernia, woźny

- powiązania funkcjonalne z: szatnią - w hallu może być ławka do zmiany obuwia, zespołem

administracyjnym, zespołem nauczania, sportowym,

- w obrębie

- gdy szkoła jest odpowiednio większa rangą - szkoła średnia lub wyższa - wzrasta oczywiście też ranga hallu i potrzeba jego reprezentacyjności

- w obrębie hallu znajduję się wtedy niekiedy szatnia z personelem

Przedszkole

Źródło: Włodarczyk J., Projektowanie szkoły podst. I przedszkola;

- plac przedwejściowy o znacznie mniejszej randze niż w przypadku szkoły - dzieci są przyprowadzane przez dorosłych - nie ma potrzeby zbierania się

- może wystąpić obiekt identyfikujący miejsce

- zadaszenie wejścia

- strefa wejściowa wewnętrzna - filtr, poczekalnia, dostępna dla opiekunów

- tutaj żegnają się z dzieckiem i tu je potem odbierają

- ławeczka żeby usiąść i pomóc dziecku się ubrać

Hotel, obiekty zamieszkania zbiorowego

Źródło: Urządzenia turystyczne, pod red. Mokrzyńskiego, s. 70-74, inwencja własna

- plac przedwejściowy - miejsca oczekiwania, odpoczynku, zbierania się -> ławeczki, murki, odpowiednia aranżacja,

- odpowiedni stopień reprezentacyjności w zależności od rangi obiektu

- podjazd, parking tymczasowy

- wejście zadaszone

- hol - zespół recepcyjny

- węzłowy punkt komunikacyjny i funkcjonalny obiektu

- miejsce oczekiwania, odpoczynku, zbierania się -> miejsca do siedzenia

- recepcja

- w obiektach o wyższym standardzie -> dodatkowo kiosk, biuro informacji turystycznej,

wypożyczalnia sprzętu, narciarnia, przechowalnia bagażu

- bezpośrednie połączenie funkcjonalne z zespołem ogólnego użytkowania, jak jadalnią, świetlicą

- połączenie funkcjonalne z zespołem noclegowo-mieszkalnym

Biblioteka

Źródło: inwencja własna

- strefa wejściowa zewnętrzna - zależności od lokalizacji

*moim skromnym zdaniem zawsze jest przyjemniej mając możliwość spocznięcia na ławeczce przed budynkiem, poczekania

- strefa wejściowa wewnętrzna:

- wiatrołap/kurtyna powietrzna

- szatnia, szafeczki na kluczyk

- katalogi - mogą być też już w samej bibliotece, głębiej

- recepcja - j.w.

- w zależności od skali i rangi obiektu mogą się też tu znaleźć inne funkcje jak: sklep, informacja…

Teatr

Źródło: inwencja własna

- plac przedwejściowy -> reprezentacyjny

- parking tymczasowy, podjazd możliwie blisko wejścia

- bardzo reprezentacyjne wejście główne, schody

- hol wejściowy bardzo reprezentacyjny, przestrzenny, może też służyć jako przestrzeń wystawiennicza

- szatnia - długa lada -> duzo stanowisk, duża przepustowość

- bar czynny w przerwach

36.        Zewnętrzna i wewnętrzna strefa rekreacyjna budynku, tarasy, loggie, balkony, atria - potrzeba a układ przestrzenny.  (2009 nr 42)

Loggie, balkony, portfenetry, wykusze, tarasy są z reguły bezpośrednio powiązane z pokojem dziennym i stanowią dodatkową powierzchnię mieszkania. Na wyposażenie składają się: skrzynki na kwiaty, siedziska, stoły ogrodowe, leżaki, ewentualnie podręczny składzik. Poza przebywaniem dla odpoczynku w loggiach, na balkonach i tarasach można spożywać posiłki, wykonywać czynności gospodarcze, majsterkowanie, hodować kwiaty, dzieci mogą spać, bawić się lub przygotowywać lekcje.

Balkony i loggie w budynku wielorodzinnym mają stanowić namiastkę „zielonej izby” albo tarasu w zabudowie jednorodzinnej. Są nieodłącznymi użytkowo i formalnie elementami architektury mieszkaniowej. Projektowanie loggii lub balkonów dla każdego mieszkania jest konieczne i obowiązkowe. Oprócz rzeczywistych walorów użytkowych, bardzo istotne są konsekwencje plastyczne. Balkony i loggie są sygnałem treści budynku, podkreślają jego mieszkalny, humanitarny charakter.

Zakres stosowania balkonów jest ograniczony. W zasadzie, ze względu na występujący u niektórych ludzi lęk przestrzeni, nie powinno się projektować balkonów powyżej pięciu kondygnacji. Wartość użytkowa loggii jest wyższa, szczególnie ze względu na zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.

Stosowanie loggii lub balkonów w konkretnym rozwiązaniu pozostaje w ścisłym związku z układem nośnym budynku. Stosowanie balkonów jest właściwe w podłużnym, a loggii w poprzecznym układzie konstrukcyjnym.

Loggia to naturalne przedłużenie wnętrza mieszkalnego, obudowana z trzech stron łagodzi światło, osłania przed wiatrem, daje możliwość wypoczynku i izolacji. Loggia jest szczególnie ceniona w budynkach wysokich, zapewniając większe poczucie bezpieczeństwa. Jest elementem zewnętrznym charakterystycznym dla architektury budynków mieszkalnych.

Balkon powinien mieć dostateczne wymiaru umożliwiające wszechstronną i wygodną eksploatacje. Balkonowi często przypada rola wyłącznie widokowa. Ważna, choć rzadko wykorzystywaną możliwością jest rozpinanie na balkonie roślin pnących, zapewniających osłonę przed nadmiernym nagrzaniem i naświetleniem, chroniąc również przed wiatrem. Na balkonach stosuje się niekiedy osłony w postaci markiz.

Balkony narożne są osłonięte od wiatru i w porównaniu z balkonami narożnymi bardziej przytulne. W przypadku balkonów zgrupowanych należy zapewnić przegrodę, uniemożliwiającą wgląd. Balkony przesunięte względem siebie na elewacji domu powodują jej urozmaicenie, ale utrudniają ochronę przed wglądem, wiatrem i słońcem. Natomiast balkony przesunięte względem siebie na rzucie zapewniają doskonałe zabezpieczenie przed tymi niepożądanymi czynnikami.

Pomiędzy balustradą a płytą stropową powstaje zjawisko przeciągu, dlatego lepiej płytę balustrady opuścić poniżej płyty stropowej balkonu lub zastosować pełną balustradę o wysokości ≥ 90 cm, przewidując miejsca na skrzynki z kwiatkami.

Portfenetr (drzwi-okno) składa się z drzwi balkonowych i balustrady, łączy widokowe wnętrze mieszkania z przestrzenią otaczającą. Światło i słońce przenikają do wnętrza otworem równym wysokości pomieszczenia. Portfenetr posiada walory użytkowe, zapewnia dobre przewietrzenie oraz lepsze, niż w przypadku okna, oświetlenie wnętrza.

Wykusz oprócz walorów wzbogacających wnętrze pokoju dziennego, spełnia funkcje użytkowe: polepsza oświetlenie, stwarza możliwość wydzielenia przestrzeni wypoczynkowej, pracy, zabawy itp. Wykusze są często projektowane na elewacjach północnych w celu przechowywania promieni słonecznych od wschodu i zachodu.

Tarasy we współczesnej zabudowie wielorodzinnej projektuje się zazwyczaj na najwyższych kondygnacjach. Bywają one zagospodarowane na wzór ogrodów, z wykorzystaniem zieleni, kwiatów, a także drzew w doniczkach. W zabudowie jednorodzinnej tarasy stanowią przedłużenie wnętrz mieszkalnych. W przyszłościowych koncepcjach struktur mieszkaniowych, np. w rozwiązaniach w formie stożka lub piramidy, tarasy są projektowane na różnych poziomach i mają bogato rozwinięty program użytkowy.

Istotnym elementem budowy tarasu jest poprawne wykonanie izolacji, zwłaszcza wodochronnej w celu zabezpieczenia pomieszczeń znajdujących się poniżej tarasu oraz samej warstwy izolacyjnej, przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Atrium

W architekturze etruskiej pomieszczenie przed główną izbą, w którym umieszczano palenisko, tak by dym mógł uchodzić swobodnie i jednocześnie ogień nie został zalany opadami deszczu, (łac. ater - czarny).

Starożytny Rzym .W domach mieszkalnych starożytnego Rzymu centralne pomieszczenie w kształcie prostokąta, wokół którego rozmieszczone były pokoje mieszkalne. Najczęściej z otworem w dachu (compluvium) i zbiornikiem na wodę deszczową (impluvium), którą później (w czasach Republiki) zastąpiono fontanną. Dach wsparty był na kolumnach, a wnętrze ozdobione zielenią, posągami, mozaikami - zwłaszcza dno zbiornika na wodę, ściany pokrywano malowidłami lub stiukami. Było to miejsce, gdzie koncentrowało się życie rodzinne, przyjmowano interesantów.

W okresie wczesnego chrześcijaństwa dziedziniec poprzedzający kościół, otoczony krużgankami lub portykiem, pełnił rolę narteksu. W atrium znajdowała się studnia lub zbiornik wody przeznaczony do ablucji.

We współczesnej architekturze jako atrium określa się dziedziniec domów w zabudowie dywanowej (domy atrialne), a także zadaszony szklanym przekryciem dziedziniec w budynkach biurowych i usługowych.

Domy atrialne jako zabudowa indywidualna (wymagane odpowiednie uzgodnienia) lub jednorodny typ zabudowy z możliwością niewielkiego wariantowania; zabudowa otwarta lub zamknięta, charakteryzująca się dużą intensywnością przy możliwości uzyskania dobrego standardu mieszkań. Swoboda w kształtowaniu rzutu. Wymagane jest jednak ujednolicenie form dachów, stosowanych materiałów, detalu architektonicznego i kolorystyki.

Domy atrialne

To niezwykle interesujący rodzaj zabudowy, właściwie w Polsce nie znany i nie stosowany. Idealne rozwiązanie dla osób dążących do oddzielenia swego terytorium od kontaktów z sąsiadami w warunkach bardzo małej działki. Wzorem współczesnego domu atrialnego są stare modele domów "dośrodkowych" z ogrodem, czyli atrium położonym wewnątrz niego.

W wersji najbardziej intensywnej domy atrialne przylegają do siebie w różnych konfiguracjach, tworząc tzw. zabudowę dywanową, której podstawowym elementem jest budynek z wewnętrznym ogrodem, pokrywający całe pole powierzchni działki (powierzchnia działki odpowiada prawie powierzchni zabudowy, powiększonej jedynie o wewnętrzne patio).

Domy atrialne projektowane są najczęściej jako parterowe, ponieważ uniemożliwia to zaglądanie do wnętrza atrium z sąsiednich budynków.

Rozwiązanie takie zapewnia pełną intymność, jakiej nie daje żadna inna forma zabudowy. Szczególnie warto stosować wszędzie tam, gdzie występuje nieatrakcyjne, niereformowalne sąsiedztwo, a optyczne powiązanie z otwartym krajobrazem jest niepożądane. Atrakcyjność tego typu zabudowy podnosi możliwość bardzo ciekawego kształtowania wnętrz mieszkalnych w powiązaniu z przestrzenią atrium - to dodatkowy pokój na zewnątrz, przenikający się z wnętrzem domu.

Zabudowa atrialna może być stosowana również w układach bliźniaczych i jako domy wolno stojące - istotą rzeczy jest tu myślenie o mieszkaniu z wyodrębnioną, intymną przestrzenią zewnętrzną przenikającą się z wnętrzem domu. Ewentualny ogród i otwarcie na otaczający krajobraz to przekroczenie granicy domu atrialnego.

forma atrialna- determinuje zabudowę dywanowa lub wykorzystywana jest jako zadaszony szklanym przekryciem dziedziniec w budynkach biurowych i usługowych np. Leopold Museum, czy analogiczna przestrzeń w najnowszej Pinakotece w Monachium- przestrzeń centralna; organizująca układ funkcjonalny budynku

loggia- wnęka w zewnętrznej płaszczyźnie budynku, otwarta na zewnątrz, oddzielona drzwiami i oknem od pomieszczeń wewnętrznych, loggia może być jedno lub wielokondygnacyjna, otwarta lub zamknięta (przeszklona); we współczesnych budynkach, zazwyczaj tylko jednokondygnacyjna, spełnia funkcję balkonu

balkon- element architektoniczny, zwykle niezbyt szeroka płyta, wsparta na wystających ze ściany belkach lub szynach i ograniczona często ozdobną balustradą; połączona z wnętrzem mieszkania drzwiami, balkony umieszcza się zwykle na znacznej wysokości nad ziemią, balkon pełni funkcję zarówno użytkową, rekreacyjna jak i zdobniczą (ale również można na nich leżeć, czytać, jeść); element ten, kształtujący także elewacje budynku, stosowano w budownictwie wielkopłytowym, chociaż w formie znacznie zredukowanej.

Balkony otwarte dobrzej jest osłonić od strony wiatru, ale też zapewnić schowek na meble balkonowe. Przy projektowaniu balkonów należy pamiętać o: orientacji wzg. stron świata, odpowiednim widoku, usytuowaniu wzg. innych mieszkań i domów, powiązaniu przestrzenne z pokojem, właściwej wielkości, zabezpieczeniu przed warunkami atmosferycznymi i hałasem.( Neufert str. 230)

taras- pozioma powierzchnia umieszczona na wysokości parteru, piętra lub na dachu, ogrodzona balustradą, tarasy pełnią najczęściej funkcję miejsc wypoczynkowych w budynkach mieszkalnych i reprezentacyjnych (pałacach), w budynkach biurowych, usługowych (np. w hotelach) spełniają dodatkowo rolę ogródków kawiarnianych i restauracyjnych itp.

Pytanie gdzie jest granica miedzy wnętrzem, a zewnętrzem i jak jest kształtowana- przestrzeń tranzytu przenikania/ przepływania wnętrza i zewnętrza poprzez loggie, balkony i tarasy, które są przestrzeniami prywatnymi, ale zewnętrznymi, a wiec z zespołach wielorodzinnych przestrzeniami grupowymi lub półprywatnymi.

Formy kształtowania tych przestrzeni na przykładach:

• Mies van der Rohe- koncepcja miesowska: konstrukcja szkieletowa, otwarty plan, nieregularny, wielkie i szerokie wsporniki, długie pasma szkła, okna narożnikowe, głębokie nawisy dachu, uwolnienie planu, „szklany dom” -wizualną granicę wnętrza stanowią drzewa i murawa; wpisywanie budynku w teren (np. Dom Tugendhata, Brno, 1930)

• Frank Lloyd Wright i choćby Edgar J. Kaufmann House- dom nad wodospadem z 1936. Nad samym zaś wodospadem wisiały dwa potężne, pudełkowate balkony z żelbetu, których poziomy prowadziły wzrok w kierunku otaczającego krajobrazu, a terasy powiązane były z takimi pomieszczeniami jak salon, pokój pani domu czy gościnny oraz galeria na ostatniej kondygnacji

- Nurt modernizmu i Bauhausu- propagujący proste, czyste formy , o właściwym doświetleniu i przewietrzaniu wnętrz

- Także dla Loosa ważnym elementem architektury są płaskie dachy i tarasy - willa Moeller 1930, a u Gropiusa w jego domu własnym w Licoln z 1937 również można zauważyć przestrzenie loggii stanowiące elem. łączący miedzy wnętrzem, a zewnętrzem.

• Obecnie loggie i balkony stosowane są powszechnie w zespołach mieszkaniowych w rożnych krajach, np. w Skandynawii zespoły zabudowy wielorodzinnej Olsens Enke w Oslo (1994-97), czy projekty fińskich osiedli Erica Adlercreutza w Helsinkach- w ten sposób przestrzenie prywatne balkonów, loggii oraz przedogródków w przestrzeni sąsiedzkiej pozwalają na powiększenie mieszkania o cześć przestrzeni społecznej osiedla

- Można podawać inne przykłady, mi to się skojarzyło

Tabela relacji elementów przestrzeni architektonicznej wg Jacka Krenza

- strefa przenikania, - wejście	szpaler, aleja prowadząca do budynku, ganek, numer adresowyopaska, naświetla okien piwnicznych, system odprowadzenia wody opadowej (rynna, rury spustowa, rzygulec)
- elementy ogniskujące tworzą charakterystykę obszaru, - elementy ogniskujące formują strukturę obszaru	elementy ogrodowe, architektury krajobrazu: fontanny, ławki, latarnie weranda, atrium, wykusz, westybul, podcień, okap, ryzalit, loggia, zadaszenie, „przymurek”, łącznik, balkon, taras, schody, pylon, kolumna, wieża, belweder, sygnaturka, dzwonnica, maszt, emblemat reklamowy, detal architektoniczny: gzyms, konsola, naczółek, „kogut”, iglica, pilaster, szyld, skrzynka na kwiaty, doniczka wisząca, lampa, markiza, żaluzja, skrzynka na listy,
- strefa wkraczania w obszar	brama, furtka, szlaban, portiernia
- elementy liniowe formują strukturę obszaru	droga, szpaler, aleja, ścieżka

Wg dr A. Kwiatkowskiej:

Przy obiektach biurowych- pojawia się pytanie: potrzebna czy nie potrzebna jest przestrzeń tranzytu, dyfuzji miedzy strefa pracy i strefa rekreacyjna; czy może stanowić ją niemal zdematerializowana przestrzeń granicy miedzy wnętrzem, a zewnętrzem budynku- szklana podwójna fasada, spełniającą warunki wentylacyjne i klimatyzacyjne- niby niematerialna, ale granica. Obecnie istnieje tendencja do organizowania w budynkach biurowych również

stref rekreacyjnych- np. tarasy

37.        Formy kształtowania zewnętrznych schodów, balustrad w zależności od ich skali, funkcji, użytych materiałów.  (2009 nr 43)

SCHODY:

• Na konstrukcję schodów składają się następujące części:

• biegi - elementy pochyłe, na których umieszczone są stopnie,

• podesty (spoczniki) - poziome elementy, pozwalają na ewentualny odpoczynek, zmianę kierunku biegów, wejście do mieszkania itp.

• poręcze (balustrady) lub pochwyty (mocowany bezpośrednio do ściany uchwyt) - elementy zapewniające bezpieczne korzystanie ze schodów.

• Biegi mogą być:

• proste,

• kręte,

• z zabiegiem.

• Z uwagi na użyty do wykonania materiał schody dzielimy na:

• drewniane

• stalowe

• żelbetowe lub betonowe

• kamienne - dawniej dość powszechne, obecnie stosowane czasem w reprezentacyjnych obiektach, najczęściej jako schody zewnętrzne

• ceglane oparte na ogół na stalowych belkach

• Pod względem konstrukcyjnym schody możemy podzielić na:

• wspornikowe - stopnie lub płyta ze stopniami umocowane są wspornikowo w ścianie, wzdłuż której je poprowadzono

• policzkowe - biegi zbudowane są z dwóch równoległych belek, na których oparte są stopnie. Belki opierają się spocznikach. (jedna z belek czasem ukryta jest w ścianie).

• płytowe - bieg razem ze stopniami tworzy płytę opierająca się na dwóch najbliższych spocznikach

• Ze względu na położenie schody dzielimy na:

• wewnętrzne - służące do komunikacji wewnątrz budynków I budowli

• zewnętrzne - prowadzące od zewnątrz do wewnątrz budynku lub budowli, wejściowe czasami zabezpieczone przed wpływami atmosferycznymi, oraz schody usytuowane poza obiektem a umożliwiające komunikacyjne powiązania terenu z poszczególnymi poziomami budowli zazwyczaj nieograniczone klatką schodową (np. schody ewakuacyjne pożarowe)

• terenowe - stanowiące połączenie między różnymi poziomami terenu, spoczywające na podłożu gruntowym.

• Szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosić co najmniej 1,2 m. (-> „Rozporządzenie o warunkach technicznych...” § 68)

• Liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10. (-> „Rozporządzenie o warunkach technicznych...” § 69)

• Szerokość stopni schodów zewnętrznych przy głównych wejściach do budynku powinna wynosić w budynkach użyteczności publicznej co najmniej 0,35 m, w innych budynkach - co najmniej 0,3 m. (-> „Rozporządzenie o warunkach technicznych...” § 69)

• Dojściami i przejściami do dźwignic i innych urządzeń technicznych mogą być korytarze, pomosty, podesty, galerie, schody, drabiny i klamry, wykonane z materiałów niepalnych.

• Schody zewnętrzne i wewnętrzne, służące do pokonania wysokości przekraczającej 0,5 m, powinny być zaopatrzone w balustrady lub inne zabezpieczenia od strony przestrzeni otwartej. (-> „Rozporządzenie o warunkach technicznych...” § 296)

• Schody zewnętrzne i wewnętrzne, o których mowa w ust. 1, w budynku użyteczności publicznej powinny mieć balustrady lub poręcze przyścienne, umożliwiające lewo- i prawostronne ich użytkowanie. Przy szerokości biegu schodów większej niż 4 m należy zastosować dodatkową balustradę pośrednią.

• W parkingach jeżeli poziom parkowania leży nie wyżej niż 3 m nad poziomem terenu urządzonego przy budynku, za wyjście ewakuacyjne mogą służyć nieobudowane schody zewnętrzne. (-> „Rozporządzenie o warunkach technicznych...” § 278)

Informacje szczegółowe:

• Schody zewnętrzne o więcej niż 5 stopniach, szerokości nie większej niż 1,5 m, powinny być zaopatrzone w poręcz jednostronną, a o stopniach szerokości większej niż 1,5 m - w poręcze dwustronne, dobrze zamocowane.

• Schody zewnętrzne (wejściowe) do budynku powinny być wykonane z materiałów o dużej odporności na wpływy atmosferyczne i na ścieranie, jak twarde kamienie, klinkier drogowy, utwardzony beton.

• Schody zewnętrzne wykonuje się na oddzielnych fundamentach posadowionych poniżej granicy przemarzania gruntu. Między fundamentem schodów a ścianami budynku powinna być wykonana dylatacja.

• Górna powierzchnia stopni powinna być chropowata, aby stopnie nie były śliskie w czasie gołoledzi. Z tych względów powierzchnie betonowe i kamienne groszkuje się. Stopnie schodów zewnętrznych powinny mieć spadek 1-2% dla spływu wody.

BALUSTRADY:

• Balustrada - pionowa przegroda w formie ścianki pełnej lub ażurowej o konstrukcji i wysokości zabezpieczającej przed upadkiem ze schodów zamocowana w stopniach, w belce spocznikowej, zakończona górą poręczą

• Podział balustrad ze względu na wypełnienie przegrody:

• pełna - bez prześwitów na całej długości biegu i na całej jej wysokości tj. od stopni do zwieńczenia (wierzchu balustrady)

• ażurowa - wypełniona elementami konstrukcyjnymi lub ozdobnymi tworzącymi prześwity (ażur)

• płytowa - pełna z prześwitami na. dołem nad stopniami górą pod poręczą i przy słupkach konstrukcyjnych

• Podział balustrad ze względu na przystosowanie do użytkowania

• jednostronna boczna zlokalizowana wzdłuż boku biegu schodowego

• dwustronna - zlokalizowana w środkowej części biegu schodowego i przystosowana do dwustronnego użytkowania

• Wykonywanie i osadzanie balustrad:

• Balustrady mogą być wykonywane jako ścianki żelbetowe z prętów kwadratowych lub okrągłych, płaskowników stalowych itp. Balustrady do biegu schodów przymocowuje się dwoma sposobami:

• przez osadzenie ponacinanych końców słupków poręczowych w gniazdach wyrobionych w stopniach betonowych (z boku lub w podnóżku stopnia) i zalanie otworów zaprawą cementową;

• przez przykręcenie lub przyspawanie do gwintowanych kotwi zabetonowanych w belce poręczowej

• Przy pierwszym sposobie gniazda nie powinny być bliżej niż 5 cm od brzegu stopnia, aby nie nastąpiło pęknięcie betonu przy opieraniu się o balustradę. Zabetonowane gniazda przykrywa się pierścieniami metalowymi, które są nasadzone na słupki przed osadzenie w gniazdach.

• Pochwyty wykonuje się z drewna, rur metalowych lub tworzyw sztucznych. Pochwyty drewniane wykonuje się z twardego drewna i przykręca do płaskowników stalowych osadzonych na końcach słupków stalowych. Pochwyty rurowe przymocowuje się do słupków stalowych za pośrednictwem wygiętej blachy, która do słupków jest przykręcana, a do poręczy przyspawana. Pochwyty z tworzyw sztucznych osadzone są na płaskownikach przykręcanych lub przyspawanych do słupków poręczowych.

Ograniczenia i wytyczne prawne patrz „Rozporządzenie o warunkach technicznych...” § 298 (zamieszczone poniżej)

Schody i pochylnie

§ 68

2. W budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach produkcyjnych łączną szerokość użytkową biegów oraz łączną szerokość użytkową spoczników w klatkach schodowych, stanowiących drogę ewakuacyjną, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać równocześnie na kondygnacji, na której przewiduje się obecność największej ich liczby, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, lecz nie mniej niż określono to w ust. 1.

3. Szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosić co najmniej 1,2 m, przy czym nie może być mniejsza niż szerokość użytkowa biegu schodowego w budynku, przyjęta zgodnie z wymaganiami określonymi w ust. 1 i 2.

4. Szerokość użytkową schodów stałych mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy, a w przypadku balustrady jednostronnej - między wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną krawędzią poręczy tej balustrady. Szerokości te nie mogą być ograniczane przez zainstalowane urządzenia oraz elementy budynku.

§ 69. 

3. Liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10.

5. ⁽²²⁾ Szerokość stopni schodów zewnętrznych przy głównych wejściach do budynku powinna wynosić w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej co najmniej 0,35 m.

6. Szerokość stopni schodów wachlarzowych powinna wynosić co najmniej 0,25 m, natomiast w schodach zabiegowych i kręconych szerokość taką należy zapewnić w odległości nie większej niż 0,4 m od poręczy balustrady wewnętrznej lub słupa stanowiącego koncentryczną konstrukcję schodów.

7. W budynku zakładu opieki zdrowotnej stosowanie schodów zabiegowych i wachlarzowych, jako przeznaczonych do ruchu pacjentów, jest zabronione.

8. W budynkach opieki zdrowotnej, a także budynkach zamieszkania zbiorowego przeznaczonych dla osób starszych oraz niepełnosprawnych zabrania się stosowania stopni schodów z noskami i podcięciami.

§ 296. 1. Schody zewnętrzne i wewnętrzne, służące do pokonania wysokości przekraczającej 0,5 m, powinny być zaopatrzone w balustrady lub inne zabezpieczenia od strony przestrzeni otwartej.

2. W budynku mieszkalnym jednorodzinnym, zagrodowym i rekreacji indywidualnej warunek określony w ust. 1 uważa się za spełniony również wówczas, gdy schody i pochylnie o wysokości do 1 m, niemające balustrad, są obustronnie szersze w stosunku do drzwi lub innego przejścia, do którego prowadzą, co najmniej po 0,5 m.

3. Schody zewnętrzne i wewnętrzne, o których mowa w ust. 1, w budynku użyteczności publicznej powinny mieć balustrady lub poręcze przyścienne, umożliwiające lewo- i prawostronne ich użytkowanie. Przy szerokości biegu schodów większej niż 4 m należy zastosować dodatkową balustradę pośrednią.

§ 297. Konstrukcja schodów, pochylni, pomostów i galerii, służących komunikacji ogólnej w budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, nie może być podatna na wywoływane przez użytkowników drgania.

§ 298. 1. Balustrady przy schodach, pochylniach, portfenetrach, balkonach i loggiach powinny mieć konstrukcję przenoszącą siły poziome, określone w Polskich Normach, oraz wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych zapewniające skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób.

2. Wysokość i prześwity lub otwory w wypełnieniu balustrad powinny mieć wymiary określone w tabeli:

Rodzaj budynków (przeznaczenie użytkowe)	Minimalna wysokość balustrady, mierzona do wierzchu poręczy (m)	Maksymalny prześwit lub wymiar otworu pomiędzy elementami wypełnienia balustrady (m)
Budynki jednorodzinne i wnętrza mieszkań wielopoziomowych	0,9	nie reguluje się
Budynki wielorodzinne i zamieszkania zbiorowego, oświaty i wychowania oraz zakładów opieki zdrowotnej	1,1	0,12
Inne budynki	1,1	0,2

3. W budynku, w którym przewiduje się zbiorowe przebywanie dzieci bez stałego nadzoru, balustrady powinny mieć rozwiązania uniemożliwiające wspinanie się na nie oraz zsuwanie się po poręczy.

4. Przy balustradach lub ścianach przyległych do pochylni, przeznaczonych dla ruchu osób niepełnosprawnych, należy zastosować obustronne poręcze, umieszczone na wysokości 0,75 i 0,9 m od płaszczyzny ruchu.

5. Poręcze przy schodach zewnętrznych i pochylniach, przed ich początkiem i za końcem, należy przedłużyć o 0,3 m oraz zakończyć w sposób zapewniający bezpieczne użytkowanie.

6. Poręcze przy schodach i pochylniach powinny być oddalone od ścian, do których są mocowane, co najmniej 0,05 m.

7. Balustrady oddzielające różne poziomy w halach sportowych, teatrach, kinach, a także w innych budynkach użyteczności publicznej powinny zapewniać bezpieczeństwo użytkowników także w przypadku paniki. Dopuszcza się obniżenie pionowej części balustrady do 0,7 m, pod warunkiem uzupełnienia jej górną częścią poziomą o szerokości dającej łącznie z częścią pionową wymiar co najmniej 1,2 m.

38.        Świetliki i naświetla - sposoby sterowania oświetleniem naturalnym i ich wpływ na charakter elewacji lub dachu budynku. 

Naturalne oświetlenie zmienia się wraz z porami dnia i roku. Zmienia się zarówno ilość światła, jak i jego barwa. Poranne czy też wieczorne światło jest cieplejsze w barwie. W pochmurny dzień barwa światła jest chłodna. Również reakcje człowieka na światło są wyraziste, choć nie zawsze je sobie uświadamiamy. Ciepłe światło kojarzy nam się z relaksem, odpoczynkiem, światło chłodniejsze dopinguje nas, pozwala lepiej się skoncentrować.

Musimy jednak pamiętać, że światło wpadające przez okno jest z reguły światłem odbitym. Zdecydowanie lepsze rezultaty daje nam świetlik dachowy. Nie znaczy to, że chcemy, odrzucając okna, zastosować świetliki w każdym obiekcie. Są obiekty gdzie sugestia zastosowania świetlika jako podstawowego naturalnego doświetlenia byłaby nonsensem. W niektórych budowlach temat ten jest jednak wart zastanowienia. W większości obiektów budowlanych znajdują się pomieszczenia, w których przydałoby się więcej światła. Dzięki dużej różnorodności oferowanych świetlików dachowych, możemy doświetlić każde pomieszczenie (nawet piwnicę).

Najbardziej efektywnym sposobem dostarczenia równomiernego, stałego światła dziennego do wnętrza budynku (szczególnie w dużych budynkach) są naświetla/świetliki dachowe, które są ponad trzykrotnie bardziej efektywne niż okna zamontowane na ścianach zewnętrznych budynku.

Wyróżnić można następujące świetliki i naświetla dachowe:

+ Świetlik rurowy (świetlik tunelowy) to świetlik z giętką rurą światłonośną, która pozwala omijać przeszkody konstrukcyjne w budynkach (np. przewody wentylacyjne, belki). Takie rozwiązanie pozwala na doprowadzenie światła dziennego do pomieszczeń, które nie mają lub mają ograniczony dostęp do dachu lub ścian zewnętrznych. Świetliki rurowe oferujemy w trzech wymiarach: 25, 35 i 55cm (średnica rury światłonośnej).

Zasada działania świetlika rurowego jest prosta. Promienie słoneczne padające pod różnymi kątami są absorbowane przez zainstalowaną na zewnątrz kopułę, która kieruje je do rury światłonośnej (wykonanej z najwyższej klasy materiału refleksyjnego o zwiększonym współczynniku odbicia, nie tracącego swoich włąściwości wraz z upływem czasu). Następnie na zasadzie odbić lustrzanych światło przenoszone jest na rozpraszacz pryzmatyczny lub matowy. Niespolaryzowane światło wpadające do pomieszczenia równomiernie je doświetla, nie powodując przy tym refleksów na gładkich powierzchniach (np. monitorów, ekranów)

Niezależnie od panujących na zewnątrz warunków atmosferycznych światło w pomieszczeniu ma dużo wyższy współczynnik oddawania barw (światło ciepłe) niż jakiekolwiek inne żródło światła sztucznego.

Możliwe jest wykorzystanie świetlika również wieczorami oraz w nocy dzięki zainstalowaniu w nim oprawy oświetleniowej spełniającej funkcję lampy.

ZASTOSOWANIE

Świetlikiem rurowym można doświetlić

-pomieszczenia mieszkalne, -kuchnie, -łazienki, -pomieszczenia biurowe, -klatki schodowe,

-garaże,-ciągi komunikacyjne (przejścia), -piwnice, -pomieszczenia uzyteczności publicznej,

-pomieszczenia apteczne i szpitalne, -obiekty sportowe,






CECHY

Świetliki rurowe charakteryzują się wysoką trwałością i odpornością na warunki atmosferyczne, są łatwe w montażu, a ich eksploatacja nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi kosztami. Można je instalować praktycznie na każdym rodzaju dachu również na dachach płaskich niezależnie od zastosowanego pokrycia. Lekka i eleastyczna konstrukcja świetlika umożliwia ominięcie przeszkód, ułatwiając montaż w dowolnym miejscu. Pozwala to efektywnie wykorzystać każdą ilość światła wpadającego do świetlika. Wysoka wartość izolacji termicznej nie powoduje nadmiernego nagrzewania czy wychłodzenia pomieszczenia jak to ma miejsce w przypadku zastosowań okien.






Montaż na dachu spadzistym Montaż w ścianach pionowych






Montaż na dachu płaskim Montaż na dachu płaskim Montaż w pomieszczeniach

Ocieplonym piwnicznych

+ Świetliki kopułkowe służą do bezpośredniego doświetlania pomieszczeń. Świetliki te oferowane są w różnych kształtach: kwadratowe, prostokątne, okrągłe, sferyczne i piramidalne na podstawach: z laminatu poliestrowego, z blachy stalowej ocynkowanej lub aluminiowej. W standardzie posiadają 19 wymiarów w różnych konfiguracjach (świetliki stałe, świetliki otwierane, świetliki do przewietrzania, wyłazy dachowe).

Tak duża różnorodność wymiarów pozwala nam dopasować się do każdej konstrukcji dachu, co pozwala na zamontowanie świetlików praktycznie na każdym etapie budowy.

Świetliki są produkowane z materiałów najwyższej jakości w oparciu o najnowsze technologie, co zapewnia najwyższą jakość produktów.

Podstawową zaletą stosowania świetlików dachowych jest odpowiednie doświetlenie pomieszczeń światłem naturalnym, co ma ogromne znaczenie dla ludzi, zwierząt i roślin.

Świetliki pozwalają na doświetlenie pomieszczeń w budynkach, w których nie ma możliwości zamontowania okien.

W porównaniu z oknami świetliki dają około czterokrotnie więcej światła.

W przypadku zastąpienia okien świetlikami, można uzyskać dodatkowe stanowiska pracy lub powierzchnie magazynowe.










Na życzenie wykonywane są świetliki o nietypowych wymiarach.

+świetlik łukowy: + świetlik dwuspadowy:





przy zachowaniu proporcji: przy zachowaniu warunków trójkąta

h = l / 5 długość płyty po równoramiennego dla kąta 90°

wyprostowaniu: dł = l + 13%l dł. płyty po wyprostowaniu:

dł = l + 42%l

+świetlik półokrągły:




przy warunku: l=2r,

długość płyty po wyprostowaniu:

dł= l + 57%l

Jak widać z powyższych rysunków najbardziej ekonomiczne rozwiązanie to świetlik łukowy.

Po dokładnej kalkulacji dochodzimy do wniosku, że przy jednakowej powierzchni przeszklenia, na świetlik łukowy zużyto odpowiednio o ok. 29% mniej materiału niż na świetlik dwuspadowy i około 44% mniej niż na świetlik półokrągły.

Dlaczego świetliki poliwęglanowe?




- aby uzyskać to samo doświetlenie wewnątrz pomieszczenia, powierzchnia okien powinna być aż 4-krotnie większa od powierzchni świetlików dachowych,

- niewielki koszt zużytego materiału oraz montażu,

- niski koszt eksploatacji,




- niewielkie straty ciepła,

- odporność termiczna,

- szczelność,

- zdolność odprowadzania wody oraz brak podatności na zaleganie śniegu,

- zachowują swoje właściwości w temp. -40 do +130°C,




- optymalne doświetlenie budynku,

- światło wpadające do wnętrza obiektu jest naturalnym światłem słonecznym a nie jak w przypadku okien światłem odbitym




- niewielki ciężar,

- odporność na rozbicie (brak elementów mogących zranić znajdujących się pod nim ludzi),

- odporność na korozję

+Pasma świetlne

Pasma świetlne wykonane są w celu doświetlenia światłem naturalnym dużych obiektów, takich jak hale przemysłowe, magazyny, wiaty. Najczęściej stosowane są pasma świetlne z płyt poliwęglanowych. Pasma świetlne zapewniają optymalne doświetlenie przestrzeni wewnątrz budynku przy jednoczesnym obniżeniu kosztów zużycia energii elektrycznej. Stosowane są zarówno na dachach krytych papą bądź membraną, jak i płytami warstwowymi. Najczęściej montowane są wzdłuż kalenicy, symetrycznie po obu jej stronach. Na dachach krytych papą możliwe jest również dowolne ich usytuowanie w połaci dachu przy zastosowaniu podstawy o odpowiednio dobranej wysokości.

Przedstawione warianty rozmieszczenia naświetli są odpowiednie dla dachów o połaciach nachylonych oraz zakrzywionych.

Dwuwarstwowe naświetla dachowe mogą być stosowane wyłącznie z izolacyjnymi płytami na dachach o minimalnym pochyleniu połaci 4o (7%).






Pasma łukowe

Pasma świetlne o przekroju łukowym konstruuje się na podstawie prostokątnej o rozpiętościach 1-6 metrów. Istnieje możliwość wykonania naświetli o kilkunastometrowych rozpiętościach, wymaga to jednak dodatkowej podkonstrukcji kratownicowej.

Długość tego rodzaju pasm jest nieograniczona. Najczęstszym wypełnieniem stosowanym w tego rodzaju pasmach są płyty poliwęglanowe o grubościach: 10, 16 i 20 mm.






Pasma płaskie

Pasma świetlne płaskie konstruuje się na podstawie prostokątnej. Mogą mieć one dowolne wymiary w świetle podstawy, dyktowane przeważnie modułowością pokrycia dachowego (Długość tego rzodzaju pasm jest nieograniczona. Najczęstszym wypełnieniem stosowanym w tego rodzaju pasmach są płyty poliwęglanowe o grubościach: 16, 20, 25 lub 32 mm.




Pasma trójkątne

Pasma świetlne o przekroju trójkątnym mają podobne zasosowanie jak pasma płaskie.

Stosowane są one w większości przypadków, tam gdzie konieczne jest wykorzystanie ze względów termicznych płyt grubszych 25 i 32 mm lub tam gdzie względy architektoniczne przemawiają za takim kształtem naświetli. Rodzaje podstaw i stosowanych materiałów do budowy pasm trójkątnych jak w pasmach płaskich.





39.        Ściana pełna w architekturze - charakterystyka w zależności  od funkcji, zastosowanego materiału, faktury, podziałów i kształtu.

Ściana - w budownictwie przegroda (najczęściej pionowa), oddzielająca środowisko zewnętrzne od wewnętrznego lub dzieląca przestrzeń wewnątrz budynku. Może być elementem konstrukcyjnym.Ściany na ogół nie stanowią jednej gładkiej płaszczyzny, gdyż często występują w nich różne elementy dodatkowe wpływające na ich wygląd i cechy użytkowe. Do elementów tych zaliczyć można:

• otwory drzwiowe

• otwory okienne

• progi

• nadproża

• attyki

• gzymsy

• cokoły

• parapety okienne

• filary międzyokienne

Zadania ścian

• przeniesienie obciążeń pionowych i poziomych

• izolacja pomieszczeń od wpływu środowiska (wpływy atmosferyczne, hałas)

• przegrody przeciwpożarowe

Podział ścian

W zależności na rodzaj

ściany szkieletowe

wykonuje je się z dwóch lub więcej rodzajów materiałów, przy czym najwytrzymalszy stanowi szkielet ściany, a pozostałe rodzaje jej obudowę z zewnątrz i wewnątrz;

ściany masywne

wykonuje się je z jednolitego materiału o grubości nie mniejszej niż pół cegły. Spełniają one zarówno funkcje konstrukcyjne jak również obwodowe;

ściany warstwowe

składają się z pionowo ułożonych warstw różnych materiałów, przy czym każda warstwa spełnia inne funkcje;

ściany szczelinowe

charakteryzują się występowaniem w ich wnętrzu przestrzeni powietrznych w układzie pionowym, poziomym, a nawet ukośnym. Te puste przestrzenie poprawiają izolacyjność termiczną i akustyczną ścian, ponieważ powietrze umieszczone między dwoma warstwami ścian jest bardzo dobrym izolatorem dla przepływu ciepła i hałasu.

• W zależności od konstrukcji i przeznaczenia

• konstrukcyjne (nośne) - przenoszą wszystkie obciążenia własne i przejęte z innych elementów konstrukcji budynku

• samonośne - przenoszą tylko ciężar własny

• osłonowe - przenoszą ciężar własny i obciążenie wywołane parciem wiatru

• konstrukcyjno osłonowe - przenoszą ciężar własny, obciążenia od innych elementów budowli i obciążenie wywołane parciem wiatru

• działowe - oddzielają pomieszczenia wewnątrz budynku

• W zależności od rodzaju zastosowanych materiałów

• drewniane o konstrukcji pełnej (ściany wieńcowe, szkieletowej i płytowe)

• betonowe (monolityczne, prefabrykowane lub murowane z elementów betonowych)

• ceramiczne (murowane z cegieł, pustaków, keramzytobetonu)

• żelbetowe

• metalowe

• gipsowe

• szklane (na konstrukcji szkieletowej lub mocowane bezpośrednio do konstrukcji budynku).

• inne (np. z płyt warstwowych z blach stalowych z rdzeniem ze styropianu, pianki poliuretanowej, wełny mineralnej)

• W zależności od wielkości użytych materiałów

• ściany z elementów drobnowymiarowych (murowane z lekkich elementów - np. cegieł, bloczków, pustaków)

• ściany z elementów średniowymiarowych (składane z elementów o wysokości kondygnacji i szerokości 60 - 100 cm)

• ściany z elementów wielkowymiarowych

40.        Proszę wymienić zasadnicze etapy metodycznego projektowania wnętrz.  (2009 nr 44)

1. Sformułowanie zadania programowego,

2. Sformułowanie i weryfikacja programu szczegółowego,

3. Cechy użytkownika i preferencje,

4. lista pomieszczeń/stref funkcjonalnych (podział) i ich powiązania funkcjonalne,

5. wyszczególnienie wyposażenia stałego (mebli) urządzeń i instalacji( `” strefy funkcjonalne wraz z wyposażeniem, ”zespoły elementów wyposażenia wraz z przestrzenia operacyjno-ruchową(ergonomia),'elementy stale i ruchome wyposażenia),

6. skonstruowanie blokowego schematu stref funkcjonalnych wnętrza oraz ustalenie wzajemnych połączeń,

7. przygotowanie rzutu i przekroju (wyczyszczenie rzutu i nietrwałych elementów konstrukcyjnych i wyposażenia),

8. określenie konwencji projektowania (ortogonalny, oktogonalny, krzywoliniowy,”organiczny”),

9. przestrzeń (docelowa) określenie dominanty wnętrza (akcent) i wiodących elementów funkcjonalnych i konstrukcyjnych(niewskazana osiowość, symetria).

10. określenie schematu kompozycji,

11. opracowanie wariantów wnętrza,

12. opracowanie przestrzenne (wyposażenia/wnętrza),

13. opracowanie architektury (opr. Rozw. Materiałowych, kolorystyki, detalu, elementów wyposażenia).

41.        Przestrzeń architektoniczna i jej rodzaje.

RODZAJE PRZESTRZENI ARCHITEKTONICZNEJ

Co to jest przestrzeń? Przestrzeń definiowana jest przez formę, jest to wzajemny układ przegród poziomych i pionowych, np. ścian lub innych form.

Wyróżniamy dwa rodzaje przestrzeni: przestrzeń stateczna i dynamiczna.

Przestrzeń statyczna- jest to przestrzeń zamknięta, pomieszczenie bez okien, np. sala operacyjna.

Przestrzeń dynamiczna- to taka przestrzeń, która otwiera się na inną przestrzeń, wprowadzony jest do niej ruch - iluzje ruchu, np. poprzez zmienna wartość oświetlenia, samo wnętrze się nie powinno ruszać. Życie w tym wnętrzu zapewniają użytkownicy, reagujący na otaczającą przestrzeń.

Musimy zapewnić, aby taka przestrzeń nie była nudna. Przestrzeń taka musi być zmienna, pełna ruchu. Najprostszym elementem wnoszącym dynamikę do wnętrza jest okno, bo daje ono nam kontakt ze światem zewnętrznym (inną przestrzenią), gdzie jest naturalny ruch.

Ściany i stropy tworzą obudowę wewnętrzną, oddzielają wnętrze od zewnętrza, jedynym elementem łączącym jest otwór okienny. Otwory drzwiowe i ich wymiary są związane z pomieszczeniami o odmiennej funkcji.

Ruch można także uzyskać poprzez zabawę kolorem, którego zestawienie będzie dynamiczne.

42.        Elementy określające wizualne właściwości formy.

• FORMA - podstawowa cech identyfikacyjna kubatury

• PUNKT - wskazuje pozycję w przestrzeni

• LINIA - definiuje płaszczyznę tworzy kształt,

• PŁASZCZYZNA- nadaje kształt powierzchni

• KUBATURA - podstawowa forma w przestrzeni

ELEMENTY OKREŚLAJĄCE WIZUALNE WŁAŚCIWOŚCI FORMY

Co to jest forma? Jest to podstawowa cecha indentyfikacyjna kubatury, to obudowa dla funkcji.

Elementem określającym wizualne właściwości formy jest miedzy innymi punkt, który wskazuje pozycję w przestrzeni. Drugim elementem jest linia, która definiuje płaszczyznę i tworzy jej kształt, określa kontur płaszczyzny. Następnie płaszczyzna nadaje kształt powierzchni. Właściwością każdej z płaszczyzn jest wymiar, kształt, kolor, faktura, te właściwości definiują wizualne właściwości formy. Za pomocą kompozycji punktów, czyli naroży; linii, krawędzi i płaszczyzn- powierzchni definiujemy kubaturę, czyli podstawową formę w przestrzeni. Podstawową cechą kubatury jest forma. Kubatura może być bryłą lub pustką, po wyjęciu z bryły pewnej objętości, może być pustą ograniczoną przez swobodne płaszczyzny.

Forma to obudowa dla funkcji:

kształt, faktura, kolor, światło.

43.        Termin „projektowanie wnętrz” oraz zakres czynności związanych z tą formą projektowania.

Projektowanie wnętrz to dziedzina projektowania architektonicznego zajmująca się projektowaniem przestrzeni ograniczonej przez przegrody budowlane: podłogę, ściany, sufit.

Jej składowymi jest projektowanie układu mebli, ich wyglądu-estetyki, kolorystyki wnętrza i jego oświetlenia.

Architektura obiektu ma wpływ na projekt wnętrz natomiast projekt wnętrz nie ma aż takiego wpływu na architekturę obiektu.

1. Sformułowanie zadania projektowego - tytuł projektu - analizy

2. Myślenie o detalach, wyposażeniu -tworzymy „autorską bajkę o swoim projekcie”

3. Sformułowanie i weryfikacja programu funkcjonalnego:

-funkcje

-subfunkcje

4. Charakterystyka użytkownika

5. Opis przewidywanych funkcji dodatkowych dla użytkowników (np. projektujemy dla wszystkich)

6. Strefy funkcjonalne wraz z wyposażeniem

7. Lista niezbędnych stref funkcjonalnych dla projektowanych powierzchni ( pomieszczeń)

8. Niezbędne wyposażenie meblowe - kubaturowe -instalacyjne

-zespoły elementów z wyposażenia + przestrzeń operacyjna i ruchowa

- elementy stałe i ruchome wyposażenia

9. Stworzenie blokowego schematu stref funkcjonalnych

10. Ustalenie powiązań stref funkcjonalnych

44.        Współczesna interpretacja triady witruwiusza.

TRAKTATU WITRUWIUSZA

Wg Witruwiusza architekt powinien znać się na wszystkim, powinna interesować go każda dziedzina życia.

Witruwiusz zaleca, aby architekt był zarówno projektantem, konstruktorem, budowniczym jak i menadżerem. Jak sama nazwa „architekton” mówi kierownik budowy, archos- naczelnik, kierownik, tekton- budowanie. W ówczesnych dla niego czasach powinien się znać na astronomii, medycynie, metrologii i przyrodzie, powinien dekorować wnętrza- tworzyć scenografie, budować akwedukty, konstruować zegary i machiny wojenne, co dla nas współcześnie żyjących wydaje się nie do pomyślenia. Architektura powinna współgrać ze środowiskiem a nie nań oddziaływać.

Dla Witruwiusza architektura jest sztuką i fachem zarazem, gdyż przez nią możemy kształtować i organizować przestrzeń, dzięki której zaspokajamy potrzeby duchowe (estetyczne) i materialne człowieka. Cechy architektury teraz i współcześnie: Użyteczność - utylitaryzm-, czyli funkcja, musi być zapotrzebowanie społeczne na dane funkcje, trwałość-, furmitas- czyli konstrukcja, piękno- venutas-, czyli forma (estetyka) budowli.

45.        " Ergonomia” i zadania jakie ona realizuje.

ERGONOMIA ORAZ ZADANIA JAKIE ONA REALIZUJE

Termin ergonomia - pierwszy raz w skali światowej został użyty w Polsce, w roku 1857 przez przyrodnika Wojciecha Jastrzębowskiego w pracy pt. Rys ergonomii, czyli nauki o pracy.

Ergonomia jest dyscypliną techniczną humanistycznie zorientowaną.

Przedmiotem ergonomii jest relacja układu człowiek - elementy pracy, w celu zapewnienia higieny, bezpieczeństwa i komfortu pracy, przy założeniu wysokiej sprawności procesu produkcyjnego. Wiedza o relacjach między elementami tego układu powinna obejmować zagadnienia: co robić, jak, jakie mogą się z tym wiązać zagrożenia oraz jak ich unikać.

Celem ergonomii jest humanistyczna i użytkowa optymalizacja elementów pracy przez dostosowanie ich do właściwości organizmu ludzkiego, funkcjonującego w sztywnych granicach swego środowiska wewnętrznego z uwzględnieniem środowiska zewnętrznego. Ergonomia przede wszystkim oparta jest na znajomości samego człowieka. Z kolei wiedza ta znajduje zastosowanie do projektowania właściwego stanowiska pracy. Może zatem być zaliczana do nauk stosowanych, rozwijając się w kierunku w jakim występuje zapotrzebowanie. Narodziła się co prawda w oparciu o korekty stanu już istniejącego, ale celem jej jest projektowanie lepszego świata. Nazwę swą wzięła z języka greckiego, gdzie ergon znaczy praca, a nomos - prawo, prawidłowość.

Zadaniem ergonomii jest racjonalne ukształtowanie stanowisk pracy przy jak najmniejszym koszcie biologicznym człowieka

Zastosowanie ergonomia znajduje w każdej dziedzinie działalności człowieka. Na przestrzeni lat ergonomia poddana była ewolucji. Zrodziła się jako ergonomia korekcyjna, której zadaniem była poprawa stanu już istniejącego. Sprecyzowane na jej podstawie przesłanki dały podstawy do wykształtowania się ergonomii koncepcyjnej (zastosowanie wytycznych ergonomicznych w trakcie procesu projektowania). Obecnie ergonomia traktowana jest systemowo, czyli jest uwzględniana współzależność elementów biorących udział w procesie pracy.

46.         Podstawowe grupy kryteriów ergonomicznych.

PODSTAWOWE WYMIARY KRYTERIÓW ERGONOMICZNYCH

Kryteria ergonomicznego projektowania

- ergonomiczność procesu pracy - chronić zdrowie, zapewnić bezpieczeństwo i komfort pracy.

- ergonomia przestrzeni pracy - odpowiednia pozycja do pracy, przestrzeń ruchowa, kolorystyka, łatwość dostępu do urządzeń, harmonia ruchu,

- organizacja informacji i sterowania - ergonomia elementów sygnalizacyjnych i sterowniczych,

- ergonomia fizyczno-chemiczna, biologiczne środowisko pracy, zapewnienie dobrych warunków klimatycznych.

Zwiększenie ergonomii - zwiększenie efektywności pracy.

Schemat (model) ergonomiczny - podporządkowany optymalnej strukturze czynności zw. z przebiegiem procesu pracy, określa ukł. stref funkcjonalnych, zapewnia max. skuteczność działania przy minim. obciążeniu fizjologicznym i psychicznym

47.        Miary używane w somatografii.

• Miary stosowane w somatografii

. miara szkieletowa -miary odległości środka stawów od osi kręgosłupa - wizerunek bryły człowieka uwarunkowanej układem kończyn,

. miara konturów - ogólny pogląd na obraz ludzkiego ciała i zbadanie jego zależności przestrzennych od otaczających go przedmiotów,

. miary funkcyjne - najbardziej przydatne wymiary np. ruchu kończyn, kąta widzenia osoby siedzącej i stojącej,

. miary funkcjonalne - są wynikiem miar szkieletowych: obrysowanych,

• Somatografia - bada i analizuje położenia robocze i ruchy oraz proporcje i wymiary ludzkiego ciała, a następnie konstruuje obrazy techniczne ludzkich postaci z użyciem wszystkich norm i zwyczajów technicznych. Wytyczne zawierają kryteria zapewniają bezpieczeństwo pracy i wygodę; nie posługuje się wyłącznie „przeciętną” postacią; posługuje się między innymi technicznymi kształtami ludzkiego ciała (zarysy postaci skonstruowane w rzutach ortogonalnych )

48.        Zasada centylowych charakterystyk ciała człowieka.

Przystosowanie konstrukcyjno - techniczne do wymiarów ludzkiego ciała i dynamiki jego ruchów odbywa się za pomocą pomiarów ludności w atlasach anropometrycznych - tam zawarte są prognozy charakterystyk ludności dorosłej. Podaje się charakterystyki budowy ciała osobnika niskiego, średniego i wysokiego odp. 5, 50, 95 centylom wzrostu. Poziom 5 centyla oznacza że 95% całej populacji przekracza wartość odpowiedniej dla tego poziomu cechy, czyli 5% nie osiąga wymiarów minimalnych. Poziom 50 centyla informuje że połowa populacji nie przekracza odpowiedniej wartości cechy. Poziom 95 centyla określa że 5% populacji przekracza wartość cechy (95% populacji nie przekracza wymiarów maksymalnych).

Zasada modyfikacji antropometrycznej polega na dopasowaniu relacji wymiarowych do wszystkich osób mieszczących się miedzy 5 a 95 centylem

49.        Omówić zadania ergonomii w ramach kompleksowego projektowania wnętrz.

Projektowanie wnętrz nie należy do najłatwiejszych zadań, jakie można by sobie wyobrazić. Trudności sprawia zwłaszcza mnogość funkcji, o których trzeba pamiętać, by w późniejszym etapie pomieszczenie było nie tylko efektowne, ale i użyteczne. To właśnie jest istotne - nie sztuką wszak projektować elementy piękne, ale użytkowe. My, rozplanowując wnętrza, musimy myśleć o obu tych funkcjach jednocześnie. W większości nie stać nas bowiem na utrzymywanie powierzchni, których nie sposób byłoby wykorzystać. Dlatego też myślmy rozsądnie i nie bójmy się poświęcić czasu, bo z pewnością zaprocentuje on w przyszłości. Trudno przecież oczekiwać, że co roku wymieniać będziemy komplet mebli czy przenosić przyłącza. Nasze dzisiejsze decyzje rzutować będą na przyszłość - tu niezwykle istotnym pojęciem jest ergonomia. I kiedy oglądamy coraz różniejsze inspiracje sypialni, zwróćmy uwagę, by były one nie tylko piękne. Przyjrzyjmy się faktycznie wykorzystanej powierzchni i przestrzeni, na jakiej pomieścić musimy wszystkie rzeczy. Może także okazać się, że w rzeczywistości, wymarzona sypialnia wcale nie będzie wyglądać tak, jak na zdjęciu w katalogu.

Współcześnie, gdy meble na wymiar stają się czymś normalnym, nie tylko chcemy wykorzystać każdą przestrzeń, ale także sami chcemy ingerować w wygląd tych mebli. Dobieramy zamki, materiał, blaty, z których mają być zrobione nasze meble. Dbamy o funkcjonalność umeblowania , ale także staramy się optymalnie wykorzystać przestrzeń, jaką dysponujemy. Cieszmy się,  że tak jest! Szczególnie, jeżeli chodzi o meble kuchenne, które są bardzo istotnym elementem umeblowania naszego mieszkania.

50.        Podstawowe grupy czynników wpływających na kształt i gabaryty stanowiska pracy.

• CZYNNIKI TECHNOLOGICZNE - wynikają z technologii pracy na stanowisku i związanych z nią urządzeń i aparatury

• CZYNNIKI ORGANIZACYJNE - polegające na organizacji działań realizowanych na stanowisku roboczym oraz zewnętrznych czynników związanych z procesem pracy

• CZYNNIKI ERGONOMICZNE związane z przystosowaniem stanowiska pracy do wymiarów i potrzeb człowieka

PODSTAWOWE GRUPY CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA KSZTAŁT I GABARYTY STANOWISKA PRACY

Kształtowanie stanowiska pracy jest procesem złożonym i uzależnionym od wielu czynników, które można podzielić na 3 ważne grupy: czynniki technologiczne -wynikające z technologii pracy na danym stanowisku oraz związanych z nią urządzeń i aparatury; czynniki organizacyjne, polegające na organizowaniu działań realizowanych na danym stanowisku roboczym oraz zewnętrznych czynników związanych z procesem pracy; czynniki ergonomiczne związane z przystosowaniem stanowiska pracy do wymiarów i potrzeb człowieka.

Powierzchnia i przestrzeń robocza zależą od charakteru o warunków pracy. Ważnym jest, aby wymiary przestrzeni roboczej umożliwiały utrzymanie swobodnej, fizjologicznie uzasadnionej pozycji przy pracy. Przestrzeń robocza związana ze stanowiskiem pracy jest zwykle ograniczona zakresem czynności pracownika. Do ustalenia powierzchni przestrzeni roboczej należy znać optymalną przestrzeń i zasięgi ruchu, która jest określona ruchami kończyn wykonywanymi najbardziej sprawnie pod względem szybkości ruchu siły i zmęczenia. Gabaryty mieszczą się w przedziałach: głęb.45-50cm, szer. 130-160cm, przy głęb. blatów roboczych w granicach 53,5-70cm.te dane wyjściowe zmieniają się wraz ze zmiana pozycji pracującego, wysokością siedziska, obciążeniem kończyn. Wyznaczenie tych stref odbywa się dzięki pomiarom antropometrycznym kończyn górnych w 3 położeniach w tzw. sięgach górnym, dolnym i przednim. Np. E.Gradjean podaje maksymalną długość zasięgu jako 1.24xwys.człowiek, a obszar wygodnych wysokości zawiera się w granicach 65-150cm).

Granice przestrzeni roboczej, na której ma odbywać się proces produkcyjny są determinowane przez:

•minimalną powierzchnię jaką zajmować będzie wyposażenie stanowiska,

•łatwość dostarczania materiału,

•długość traktów komunikacyjnych,

•jakość warunków środowiskowych (zwłaszcza oświetlenie),

•warunki bhp.

Podstawowe parametry mikroklimatu tj. temperatura, wilgotność, skład, czystość i ruch powietrza. Ich właściwa kombinacja tworzy komfort cieplny wg. Gradiejana

51.        Zasady formowania kompozycji barwnych.

OMÓWIĆ ZASADY STOSOWANIA KOMPOZYCJI BARWNYCH

Aby formowanie kompozycji barwnych było poprawne, należy zachować następujące zasady:

- Jedna barwa powinna przeważać, aby nie było rywalizacji barw i tzw. Kolorowego bałaganu,

- Dwie lub trzy barwy towarzyszące działają w sumie jako barwy dopełniające lub niedopełniające wspierające działanie barwy czwartej,

- Jeden kierunek barw przyjmuje nastrój dominujący, zasadniczy drugi jest dopełniający a trzeci łączący,

- Biel i czerń są neutralne, nie są dopełnieniem,

- Tło powinno być spokojne by wyróżniać elementy narzucone.

Każdą barwę możemy podzielić na stopnie jaśniejsze, ciemniejsze, nasycone lub nienasycone (biel, czerń). Szarości i barwy - barwy achromatyczne są niezależne i nie uzupełniają żadnej barwy. Nastrój nadaje zawsze jedna barwa dominującą, zajmującą największą powierzchnie. Im większa powierzchnia tym mniejsze nasycenie. Napięcie spowodowane jest przez wprowadzenie kilku barwnych akcentów ( barwa jasna-ciemna), barwna wobec bezbarwnej, ciepła wobec zimnej, jakiś przedmiot na większym spokojniejszym. Tło zawsze jest spokojniejsze przez zastosowanie wierniejszej barwy, bądź mniejsze jej nasycenie.

Silniejsze kontrasty szybciej męczą wzrok. Dużo barw kojarzy nam się z niepokojem, mała ilość z monotonią, istnieją również barwy ostrzegające.

52.        Zasady kolorystyki wnętrz.

Doboru barw dokonuje się wg tzw. porządku pierwszeństwa kolorów. Nastrój nadaje pomieszczeniu jedna barwa, która jest dominującą i zajmuje największą powierzchnię. Nasycenie tej barwy powinno być małe. Barwy towarzyszące mogą być intensywniejsze.

w laboratoriach płaszczyzna robocza stołu stanowi tło dla przedmiotów. Jeśli na stanowiskach są używane przedmioty o barwach różnych (chromatycznych) to tło powinno być achromatyczne i odwrotnie, lecz blat zawsze w kolorze stonowanym

• kolorystyka powinna działać porządkująco

• należy unikać zbyt dużych kontrastów

Trzy zasady najkorzystniejszych kontrastów:

• Nieznaczne kontrasty jasności chronią wzrok

• Duże kontrasty tonów barw

• Łagodne kontrasty czystość barw (eliminują jaskrawe kombinacje)

• główne korpusy maszyn i urządzeń zielone, szare lub niebieskie,

• zróżnicowanie barw płaszczyzn pracy w zależności od przeznaczenia np.: biała i zielona dla laboratoriów

• części będące tłem dla przedmiotów pracy maja barwy dopełniające

barwa czerwona - agresywna, podniecająca, ciepła, ożywiająca, zbliża (jeżeli jedna ściana jest pomalowana na ten kolor)

barwa żółta - podnosi wnętrze, pogodna, ciepła

barwa jasnoniebieska - oddala, sina - oddziaływanie ponure

barwa czarna - przytłacza

barwa niebiesko - zielona - barwa zimna, chłodząca wnętrze

barwa żółto - brunatna - wrażenie suchości, wysoka temperatura, kolor piasku

barwa różowa - słodkość, delikatność

 

 Zestaw pytań z zakresu teorii urbanistyki i ruralistyki- „B”( 53-85 )

 

53.        Proszę podać przykłady hierarchicznych, policentrycznych i liniowych systemów obsługi obszarów osadniczych.  (2009 nr 46)

54.        Zasady tworzenia jednostki mieszkaniowej - elementy krystalizujące.  (2009 nr 47)

Jednostka mieszkaniowa czyli osiedle jest to taki podsystem miejski, który umożliwia właściwe ukształtowanie środowiska mieszkaniowego, zapewniającego warunki prawidłowego rozwoju biologicznego populacji i życia społecznego danej zbiorowości, eliminujące zagrożenia i minimalizujące uciążliwości wynikające ze wzajemnych współzależności wszystkich podsystemów. W zależności od charakteru i wielkości miasta oraz konkretnej sytuacji terenowej, strukturalną jednostkę mieszkaniową (SJM) będzie stanowić wydzielony przestrzennie i funkcjonalnie układ zabudowy mieszkaniowej. Przestrzenne ograniczenie takiej jednostki stanowić będą granice terenów o innym sposobie użytkowania, arterie komunikacyjne lub przeszkody naturalne (jeziora, rzeki, jary, znaczne uskoki terenowe). Wymiernym parametrem określającym bezwzględną wielkość jest maksymalna odległość 500m od najdalej położonych wejść budynków mieszkalnych, obiektów i urządzeń usługowych w danej jednostce. Program niezbędnych usług w SJM nosi nazwę podstawowego, a usługi zaliczane do tego zakresu - nazwę usług podstawowych. Liczba ludności SJM stanowi wypadkową wynikającą:

• z bezwzględnej wielkości obszaru

• z przydatności do zabudowy gruntów budowlanych na jej obszarze

• z rodzaju zabudowy (wielorodzinna, jednorodzinna, mieszana)

• ze sposobu zabudowy (intensywna ekstensywna, niska, wysoka)

• ze standardu przestrzennego terenów otwartych jednostki.

Wielkość programu usługowego jest pochodną od założonej liczby mieszkańców. Należy również podkreślić potrzebę każdorazowego uwzględnienia wszelkich szczególnych wartości lokalizacji jednostki mieszkaniowej, jak np. jej bliskiego położenia w stosunku do centrum dzielnicy lub miasta bądź atrakcji przyrodniczych. Określając wielkość SJM czyli osiedla należy kierować się wskazaniami dotyczącymi aspektów: społecznych (tworzenie warunków dla powstawania naturalnych form więzi społecznej), funkcjonalnych ( zapewnienie najdogodniejszego dostępu do usług i urządzeń przydomowych) oraz gospodarczych (zarządzanie, utrzymanie porządku). Osiedle może być kształtowane jako zbiór:

• podwórek dla 300-500 mieszkańców

• kolonii dla ok. 800-1500 mieszkańców

• zaspołów 2-3 kolonii dla ok. 2000-3000 mieszkańców

Całkowita wielkość osiedla powinna ograniczać się do liczby 5000-8000 mieszkańców, zapewniając optymalne warunki zamieszkiwania, obsługi i zarządzania. Taka wielkość osiedla wynika również z racjonalnej wielkości szkoły podstawowej, w której liczba uczniów nie powinna przekraczać 1000.

W projektowaniu zagospodarowania terenów zespołów zabudowy mieszkaniowej należy uwzględnić przede wszystkim podstawowe wymagania użytkowe a w szczególności:

1. wykorzystanie i wyeksponowanie pozytywnych cech środowiska przyrodniczego w celu uzyskania najkorzystniejszych warunków do zamieszkiwania i wypoczynku

2. wyeliminowanie lub ograniczenie do dopuszczalnego poziomu uciążliwości zewnętrznych jak też mogących powstać na obszarze projektowanego zespołu

3. najkorzystniejsze powiązanie układów komunikacyjnych ze środkami komunikacji indywidualnej i miejskiej z głównymi koncentracjami funkcji ogólnomiejskich

4. zapewnienie prawidłowej obsługi komunikacyjnej i transportowej projektowanego zespołu

5. eliminację barier urbanistycznych na drogach ruchu osób niepełnosprawnych

6. wzajemne rozgraniczenie przestrzeni publicznych i wewnętrznych oraz zachowanie czytelności dalszego podziału funkcjonalnego projektowanego terenu i układu zabudowy

7. wytworzenie odpowiedniej struktury funkcjonalnej i układów przestrzennych zabudowy mieszkaniowej sprzyjającej identyfikacji mieszkańców z własnym środowiskiem mieszkaniowym o powstawaniu form więzi społecznych

8. zapewnienie właściwego programu usług i nieuciążliwych miejsc pracy

9. zapewnienie właściwych warunków do wypoczynku przydomowego

10. uwzględnienie w ukształtowaniu i zagospodarowaniu terenu możliwości naturalnej retencji wód opadowych zapewniającej warunki do wegetacji roślin

O pożądanej odrębności kompozycyjnej danego zespołu zabudowy i charakterze jego układu funkcjonalno-przestrzennego decyduje istnienie i ekspresja elementu krystalizującego, jakimi są układy wnętrz publicznych oraz dominanty architektoniczne.

Krótko mówiąc elementy krystalizujące to:

• place publiczne (dla całego miasta np. rynek)

• dominanty architektoniczne

• główne ulice, bulwary, aleje

• monumenty architektoniczne (ale to raczej dla całego miasta)

• gmachy publiczne

źródło:

Władysław Korzeniewski

„Budownictwo mieszkaniowe” 1989

55.        Proszę omówić wpływ dostępności komunikacyjnej na strukturę funkcjonalno-przestrzenną ośrodków usługowych.  (2009 nr 50)

56.        Wymień elementy definiujące przestrzeń sąsiedzką.

57.        Wymień i omów opracowania planistyczne obowiązkowo sporządzane w Polsce.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

Organy samorządu województwa sporządzają plan zagospodarowania przestrzennego województwa. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa uwzględnia się ustalenia koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. Sporządza się dla obszaru w granicach administracyjnych województwa.

• podstawowe elementy sieci osadniczej województwa i ich powiązań komunikacyjnych, oaz infrastrukturalnych

• system obszarów chronionych

• rozmieszczenie inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym

• obszary problemowe wraz z zasadami ich zagospodarowani

• obszary wsparcia

• obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi

• granice terenów zamkniętych

• obszary występowania udokumentowanych złóż kopalin

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

Rada gminy podejmuje uchwale o przystąpieniu o sporządzenia studium w celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym zasad zagospodarowania przestrzennego.

• kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz przeznaczeniu terenów

• kierunki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów

• obszary oaz zasady ochrony środowiska i zabytków

• kierunki rozwojów systemu komunikacji i infrastruktury technicznej

• obszary na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Wójt , burmistrz albo prezydent miasta sporządza projekt planu miejscowego zawierający część tekstowa i graficzna zgodnie z zapisami studium.

Plan miejscowy sporządza się w skali 1:1000 w szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie map w skali 1:500, 1:2000.

• przeznaczenie terenów i linie rozgraniczające, rozmieszczeni inwestycji celu publicznego

• zasady ochrony i kształtowania przestrzeni, środowiska, zabytków

• parametry i wskaźniki kształtowania zabudowy (gabaryty, intensywność)

• zasady modernizacji

58.        Proszę wyjaśnić co to jest przestrzeń publiczna. Jakie ustalenia w planie miejscowym powinny się odnosić do przestrzeni publicznej.

wszelkie miejsca dostępne powszechnie i nieodpłatnie, fizyczna przestrzeń w której może znaleźć się każda jednostka społeczna. Daje możliwość ciągłości komunikacji i integracji. Jej podstawowe cechy to: mobilna i rozproszona.

• drogi i ulice,

• place miejskie

• stale dostępne budowle i budynki stanowiące własność publiczną.

• różne formy krajobrazu przyrodniczego stanowiące własność państwową lub gminną

Przestrzeniami publicznymi nie są

• pasaże centrów handlowych

• hole kinowe, dworcowe,

• hale targowe, muzealne

• inne miejsca udostępniane publicznie przez właściciela lub zarządcę w określonym czasie

W socjologii często obserwuje się zawłaszczanie przestrzeni publicznej, najczęściej w formie

symbolicznej, np. poprzez umieszczanie reklam na muzeach, remontowanych budynkach publicznych itp. Innego typu zawłaszczanie przestrzeni publicznej może polegać na zajmowaniu

go przez pewne grupy lub zbiorowości, np. tłum demonstrantów, czy spotkaniową grupę alkoholową , uniemożliwiając innym osobom poruszanie się czy wchodzenie w obręb tej przestrzeni.

Obszar miasta dzielimy na trzy kategorie przestrzeni: przestrzeń publiczną, grupową i prywatną. Za właściwe ich utrzymanie muszą być odpowiedzialne konkretne instytucje społeczne, takie jak: władze komunalne, organizacje mieszkańców, w końcu rodziny.

przestrzeń publiczna

- przestrzeń publiczna jest: mobilna, rozproszona, jest pusta; jest wyobrażeniem, jest niezdeterminowana;

przestrzeń publiczna jest informacją, jest wsparciem (suport);

przestrzeń publiczna, w końcu, jest w niestatecznej równowadze

- collective space /zbiorowa przestrzeń/ - wcześniej zwana przestrzenią publiczną. obecnie, relacja między własnością a użytkowaniem zniknęła.

- własność prywatna jest używana publicznie /centra handlowe, lotniska/ i vice versa. przestrzeń publiczna jest pochłonięta przez prywatne użytkowanie.

- nowa rzeczywistość jest tworzona, w której zbiorczość, pokaźna grupa indywidualności, jest jedyna charakterystyczną stałą.

- domena władz miasta

- ogólno dostępna przestrzeń, której użytkowanie regulują prawa państwowe

- przestrzeń dostępna dla wszystkich, która może być używana, ale nie przywłaszczona; dzielimy je na techniczne i kulturowe

- def z socjologii: Przestrzeń publiczna -wszelkie miejsca dostępne powszechnie i nieodpłatnie, fizyczna przestrzeń, w której może znaleźć się każda jednostka społeczna.

Przykładami przestrzeni publicznych są drogi i ulice, place miejskie czy różne stale dostępne
budowle i budynki stanowiące własność publiczną. Przestrzeniami publicznymi są też zwykle
różne formy krajobrazu przyrodniczego stanowiące własność państwową lub gminną.
Przestrzeniami publicznymi nie są pasaże centrów handlowych lub prywatne parkingi.
W socjologii często obserwuje się zawłaszczanie przestrzeni publicznej, najczęściej w formie
symbolicznej, np. poprzez umieszczanie reklam na muzeach, remontowanych budynkach pu-
blicznych itp. Innego typu zawłaszczanie przestrzeni publicznej może polegać na zajmowaniu
go przez pewne grupy lub zbiorowości, np. tłum demonstrantów, czy spotkaniową grupę al-
koholową (termin wprowadzony przez Rocha Sulimę) w obrębie sklepu monopolowego, spo-
żywczego itp., uniemożliwiając innym osobom poruszanie się czy wchodzenie w obręb tej
przestrzeni.

59.        Podstawowe elementy struktury miasta.




Miasto to struktura wielokrotnie złożona, dzieli się na podstruktury, z których każda składa się z innych elementów w przestrzeni miasta:

struktura prawna

wyraża się w statucie administracyjnym i sposobie zarządzania

• podział administracyjny

struktura funkcjonalna

strefy o różnym charakterze zagospodarowania, wyróżnia się strefy: usługowa, produkcyjna, magazynowa i rekreacyjna, połączone systemem transportowym); strefy odpowiadają ściśle zdefiniowanym miejscom prywatnym i publicznym

• centrum

• dzielnice

• strefa zewnętrzna

• systemy transportu

• system inżynieryjny

struktura społeczna

unaocznia się poprzez strefy użytkowania przestrzeni otwartych

• przestrzenie publiczne (domena miasta)

• przestrzenie społeczne (domena grupy)

• przestrzenie prywatne (domena rodziny)

struktura fizjonomiczna

rozwija się poprzez strukturyzację i integrację przestrzeni otwartej

• rejony i obszary (np. śródmieście, osiedla)

• granice i krawędzie (np. rzeka, skarpa)

• drogi i przejścia (np. ulice, ciągi piesze)

• węzły i punkty centralne (funkcjonalne i symboliczne)

• charakterystyczne punkty i dominanty (np. zabytki. wysokościowce)

60.        Porównanie struktury miasta modelu tradycyjnego i miasta współczesnego.  (2009 nr 52)

61.        Proszę podać podstawowe rodzaje zabudowy i zagospodarowania terenu stosowane w ustaleniach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy. (2009 nr 54)

• MN zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna

• MW zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna

• MM zabudowa mieszkaniowa mieszana

• MU, (MN/U) zabudowa mieszkaniowa usługowa (zabudowa jednorodzinna z dopuszczeniem usług)

• UC teren usług centrotwórczych

• 1,2,3 U teren zabudowy usługowej (handel, sport, kultura, oświata- cyfra lub pierwsza litera po U)

jak UK-kultura, UKs-sakralne, US-oświata, UH-handlu, UZ-zdrowie, UA-administracji

• AC tereny aktywności gospodarczej

• ZR zieleń rekreacyjna

• BR bulwar rekreacyjny

• ZI zieleń izolacyjna / ochronna

• ZP zieleń publiczna, park miejski

• ZN, ZS zieleń niska, skwerowa

• ZO zieleń ogrodowa, ogródki działkowe

• ZW zieleń wysoka

• ZL zieleń leśna dodatkowo

• LS las z wewnętrznymi drogami leśnymi

• PL park leśny

• RP zieleń łąkowa, uprawy polowe

• KK komunikacja kolejowa

• KT komunikacja tramwajowa

• KD-Z teren dróg publicznych klasy zbiorczej

• KD-D teren dróg publicznych klasy dojazdowej

• KD-G teren dróg publicznych klasy dojazdowej

• KD-L teren dróg publicznych klasy lokalnej

• KD-S teren komunikacji (ogólnie, albo place, skrzyżowanie, parking)

• KP komunikacja piesza

• KPD komunikacja pieszo-jezdna

• KP ciąg pieszy

• Mkd ulica dojazdowa obsługująca teren zabudowy mieszkaniowej i usług

• W Zbiornik wodny

• EE elektroenergetyka

Coś na poprawę humoru:

• LH - lądowisko śmigłowców sanitarnych

62.        Jakie ustalenia dotyczące nowej zabudowy muszą być zawarte w decyzji o warunkach zabudowy.  (2009 nr 55)

Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenia inwestycji celu publicznego oraz określenie

sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie

zagospodarowania przestrzennego, natomiast w przypadku jego braku, określenie sposobów

zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach

zabudowy i zagospodarowania terenu, wydawanej na podstawie przepisów odrębnych.

Projekt decyzji o warunkach zabudowy w przypadku braku planu miejscowego sporządza

osoba wpisana na listę izby samorządu zawodowego urbanistów albo architektów.

Decyzja określa:

- rodzaj inwestycji;

- warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy wynikające z

planu miejscowego lub przepisów odrębnych, a w szczególności w zakresie:

- warunków i wymagań ochrony i kształtowania ładu przestrzennego,

- ochrony środowiska i zdrowia ludzi oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz

dóbr kultury współczesnej,

- obsługi w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacji,

- wymagań dotyczących ochrony interesów osób trzecich,

- ochrony obiektów budowlanych na terenach górniczych;

- linie rozgraniczające teren inwestycji, wyznaczone na mapie w odpowiedniej skali.

Decyzja taka zawiera część tekstową i graficzną, a wyniki badania tzw. obszaru analizowanego

stanowią załącznik do tej decyzji.

obszar analizowany - wyznacza się go wokół działki budowlanej, której dotyczy

wniosek o ustalenie warunków zabudowy i sprawdza się na tym terenie cechy zabudowy

i zagospodarowania, m. in. czy:

- teren ma dostęp do drogi publicznej,

- istnieje (lub jest projektowane) odpowiednie uzbrojenie terenu,

- działki sąsiednie są zabudowane,

- nie trzeba będzie dokonać odrolnienia działki itd.

Granice obszaru analizowanego wyznacza się na mapie w skali 1:500 lub 1:1000, w

odległości nie mniejszej niż trzykrotna szerokość frontu działki objętej wnioskiem o

ustalenie warunków zabudowy, ale nie mniejszej niż 50m.

Stosowane w decyzji o warunkach zabudowy oznaczenia i nazewnictwo określone zostaną w

drodze rozporządzenia wykonawczego, które określa:

- linię zabudowy,

- wielkość powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki albo terenu,

- szerokość elewacji frontowych,

- wysokość górnej krawędzi elewacji frontowej, jej gzymsu lub attyki,

- geometrię dachu (kąt nachylenia, wysokość kalenicy i układ połaci dachowych).

Obowiązuje zasada tzw. kontynuacji zabudowy. Oznacza to, że decyzji o warunkach zabudowy

nie można wydać (z pewnymi wyjątkami), jeżeli przynajmniej jedna sąsiednia działka

dostępna z tej samej drogi publicznej nie jest zabudowana. Dlaczego? Ponieważ zabudowa

działki sąsiada ma pozwolić na określenie wymagań dotyczących m.in. formy architektonicznej,

linii zabudowy, gabarytów budynków itp. Przepisy te mają uniemożliwić tworzenie bałaganu

w przestrzeni, czyli np. budowę dworku szlacheckiego wśród domków w stylu zakopiańskim.

63.        Omów stosowane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wskaźniki i parametry kształtowania zabudowy.  (2009 nr 57) było urbanistyczne)

Miejscowy plan zagospodarowania

przestrzennego - to podstawowe narzędzie polityki

przestrzennej, za pomocą którego, samorząd

lokalny określa warunki zagospodarowania

przestrzennego na terenie swojej gminy. Plan może

obejmować cały obszar gminy, jej część lub nawet zespół gmin (lub ich części).

Plan miejscowy jest przepisem gminnym i obowiązuje na obszarze objętym planem. O przystąpieniu

do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz o jego

zatwierdzeniu rada gminy decyduje w formie uchwały.

W uchwale o przystąpieniu do opracowania planu rada gminy określa granice obszaru objętego

planem, przedmiot i zakres jego ustaleń. Plan miejscowy dla gminy i jej fragmentów sporządzany

jest w zależności od potrzeb i tylko czasem obowiązkowo:

• w przypadkach wynikających z innych przepisów;

• dla obszarów, dla których przewiduje się realizację zadań wynikających z programów

rządowych;

Układ pasmowy Układ promienisty

• dla obszarów, dla których przewiduje się realizację lokalnych celów publicznych;

• dla obszarów, dla których istniejące uwarunkowania tego wymagają (obszary wskazane

w studium).

Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego.

Plan miejscowy jest sporządzany na koszt gminy z wyjątkiem przypadku, gdzie są

wprowadzane zadania rządowe. Plan zagospodarowania przestrzennego przygotowuje zespół

specjalistów. Są to zarówno architekci urbaniści, jak i inżynierowie drogowi, a także specjaliści

branż sanitarnych, wodno-kanalizacyjnych i energetycznych. Architekci urbaniści projektują

całą przestrzeń planu, a inżynierowie drogowi przystosowują ją do rzeczywistości, tworząc

sieć dróg.

W planie miejscowym określa się obowiązkowo:

1) przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub

różnych zasadach zagospodarowania;

2) zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego;

3) zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego;

4) zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;

5) wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznych;

6) parametry i wskaźniki kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym

linie zabudowy, gabaryty obiektów i wskaźniki intensywności zabudowy;

7) granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, ustalonych

na podstawie odrębnych przepisów, w tym terenów górniczych, a także narażonych na

niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych;

8) szczegółowe zasady i warunki scalania i podziału nieruchomości objętych planem miejscowym;

9) szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym

zakaz zabudowy;

10) zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury technicznej;

11) sposób i termin tymczasowego zagospodarowania, urządzania i użytkowania terenów;

12) stawki procentowe, na podstawie których ustala się opłatę, o której mowa w art. 36 ust. 4.

Jeśli mówimy :

„O parametrach i wskaźnikach urbanistycznych” -

- należy przez to rozumieć parametry i wskaźniki ustanawiane w dokumentach planistycznych,

zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 10 ust. 4, art. 16 ust. 2 i art. 40, ustawy

z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z dnia

10 maja 2003 r.).

art. 10 ust. 4

4. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej

określi, w drodze rozporządzenia, wymagany zakres projektu studium w części tekstowej i

graficznej, uwzględniając w szczególności wymogi dotyczące materiałów planistycznych,

skali opracowań kartograficznych, stosowanych oznaczeń, nazewnictwa, standardów oraz

sposobu dokumentowania prac planistycznych.

art. 16 ust. 2

Art. 16. 2. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej

określi, w drodze rozporządzenia, wymagany zakres projektu planu miejscowego w

części tekstowej i graficznej, uwzględniając w szczególności wymogi dotyczące materiałów

planistycznych, skali opracowań kartograficznych, stosowanych oznaczeń, nazewnictwa,

standardów oraz sposobu dokumentowania prac planistycznych.

art. 40

Rozdział 3

Planowanie przestrzenne w województwie:

Art. 40. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej

określi, w drodze rozporządzenia, wymagany zakres projektu planu zagospodarowania

przestrzennego województwa w części tekstowej i graficznej, uwzględniając w szczególności

wymogi dotyczące materiałów planistycznych, skali opracowań kartograficznych, stosowanych

oznaczeń, nazewnictwa, standardów oraz sposobu dokumentowania prac planistycznych.

FRAGMENT KARTY TERENU DO MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA

PRZESTRZENNEGO DZIAŁEK NR 430, 432 I CZĘŚCI DZIAŁKI NR 489 W

MRZEZINIE, GMINA PUCK

1) NUMER TERENU: - 1 2) POWIERZCHNIA: - 0,59 ha

3) PRZEZNACZENIE TERENU:

MN - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna (domy jednorodzinne wolno stojące

lub w zabudowie bliźniaczej)

4) ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU

a) zakres uciążliwości obiektów lub prowadzonej działalności nie może powodować

przekroczenia standardów jakości środowiska na terenach sąsiednich - odpowiednich

dla ustalonego w niniejszej uchwale przeznaczenia poszczególnych terenów;

zasięg uciążliwości winien być bezwzględnie ograniczony do granic obszaru,

do którego inwestor posiada tytuł prawny, a znajdująca się w nim pomieszczenia

przeznaczone na pobyt ludzi, winny być wyposażone w techniczne środki

ochrony przed tymi uciążliwościami;

b) przy projektowaniu budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi

należy stosować rozwiązania architektoniczne i konstrukcyjne zapewniające

zabezpieczenie akustyczne przed uciążliwym oddziaływaniem hałasu od linii kolejowej;

c) przy lokalizacji zabudowy należy zachować 10-metrową odległość od krawędzi

skarpy (terenu 5.ZE)

5) ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA I DÓBR KULTURY

- nie ustala się.

6) PARAMETRY I WSKAŹNIKI URBANISTYCZNE

a) dopuszczalna wysokość:

- zabudowa mieszkaniowa - do 9,0 m; do 1 kondygnacji z poddaszem użytkowym;

- zabudowa gospodarcza, zabudowa usługowa z zakresu rzemiosła nieuciążliwego,

garaże wolno stojące - do 6,0 m.

b) rodzaj dachu:

- zabudowa mieszkaniowa: dach dwu - lub wielospadowy, symetryczny, nachylenie

połaci dachowych 35º- 45º; kalenica główna równoległa do elewacji frontowej

budynku;

- zabudowa gospodarcza, zabudowa usługowa z zakresu rzemiosła nieuciążliwego,

garaże wolno stojące: dach dwu - lub czterospadowy, symetryczny o kącie

nachylenia połaci dachowych 20º - 45º.

c) nieprzekraczalne linie zabudowy:

- w odległości 6,0 m od linii rozgraniczających z drogą wewnętrzną 02.KDW i

w odległości 8,0 m od linii rozgraniczających z drogą wewnętrzną 01.KDW; w

odległości 10,0 m od granicy z terenem 5.ZE;

d) powierzchnia zabudowy - do 25% powierzchni działki budowlanej;

e) powierzchnia biologicznie czynna - min.40% powierzchni działki budowlanej;

7) SZCZEGÓLNE WARUNKI ZAGOSPODAROWANIA TERENU

a) pas terenu wzdłuż drogi wewnętrznej 01.KDW, oznaczony wg rysunku planu, winien

być zagospodarowany zielenią izolacyjno-krajobrazową;

b) nie dopuszcza się lokalizacji ogrodzeń w odległości mniejszej niż 4,0 m od krawędzi

skarpy (granicy z terenem 5.ZE);

8) ZASADY OBSŁUGI INFRASTRUKTURĄ

a) drogi:

- dojazd od drogi wewnętrznej 01.KDW i 02.KDW;

b) wymagania parkingowe:

− 1 miejsce postojowe na dom jednorodzinny;

− 2 miejsca postojowe na 100 m2 powierzchni użytkowej usług;

− 2 miejsca postojowe na 1 punkt usługowy;

c) pozostałe warunki określono w § 10.

9) SZEGÓŁOWE ZASADY PODZIAŁU NIERUCHOMOŚCI

a) na rysunku planu przedstawiono linie podziału wewnętrznego, które zostaną wyznaczone

geodezyjnie według rysunku planu w odpowiednich projektach podziału gruntów

przy zachowaniu wymagań wynikających z przepisów szczególnych;

b) dopuszcza się dodatkowe wydzielenia pod urządzenia infrastruktury technicznej;

c) dopuszcza się dokonania podziału działek w inny sposób pod warunkiem objęcia projektem

podziału całego terenu 1.MN przy zachowaniu następujących wielkości: min.

powierzchnia działki budowlanej - 800 m2 i min. szerokość frontu działki - 20 m, kąt

położenia granic działek w stosunku do pasa drogowego - 90º.

10) STAWKA PROCENTOWA - 20%

MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPDAAROWANIA PRZESTRZENNEGO OKREŚLA OBOWIĄZKOWO:




64.        Typy usług i ich udział w strukturze jednostki mieszkaniowej.   (2009 nr 60)

Usługi można dzielić według następujących kryteriów:

- obsługa (ludności, przemysłu, rolnictwa, turystyki, itp.),

- zasięg oddziaływania (podstawowe, dzielnicowe, miejskie, regionalne),

- częstotliwość użytkowania (codzienne, cotygodniowe, okresowe, sporadyczne),

- hierarchia obsługi,

- usytuowanie (centrotwórcze, sieciowe, dowolnego usytuowania),

- zasady finansowania (socjalne i komercyjne)




Usługi socjalne- podstawowy składnik infrastruktury społecznej, ich standardy gwarantują

rozporządzenia i ustawy państwowe. Do nich należą: oświata, wychowanie, kultura, opieka

zdrowotna i społeczna, wypoczynek wypoczynek administracja.

Usługi komercyjne- dochodowe, ich standard, lokalizację i zasięg oddziaływania określa rynek.

Do nich należą: handel, gastronomia, usługi bytowe, rozrywka, wypoczynek, łączność,

zaplecza motoryzacji.

Usługi centrotwórcze- są to obiekty, które funkcjonują lepiej, jeśli są skupione na niewielkim

obszarze.

Program usługowy decyduje o standardzie zamieszkania. Powinien być oczywiście w miarę

możliwości najwyższy a standardy usług typu socjalnego (szkolnictwo powszechne, służba

zdrowia i opieka społeczna jako niezbędne w każdym zespole mieszkaniowym) powinny być

ustalane w planach zagospodarowania przestrzennego.

Najważniejsze jest, jeżeli chodzi o jednostki mieszkaniowe, że ich wielkość często jest pochodną

rejonu obsługiwanego na przykład przez szkołę.




Schematy przedstawiają usytuowanie usług w jednostkach mieszkaniowych:




Udział usług w strukturze mieszkaniowej:

- są elementem organizacji osiedli ludzkich, (kształt i funkcjonowanie osiedli)

- mają zapewniać godziwe warunki w środowisku zamieszkania, (czas i lokalizacja),

- mają poprawiać jakość życia i zapewniać rozwój społeczny, (różnorodność, dostęp),

- mieszkania mają być w pobliżu miejsca pracy, szkoły i kliniki, itp.

65.        Wymień zasady lokalizacji miejsc pracy w strukturze miasta.   (2009 nr 61)

1. Aby ustalić lokalizację miejsc zatrudnienia ludności miejscowej , jak również zakładów przemysłowych należy wykonać

studia , które dzielą się na 3 fazy :

- zebranie materiałów i analiza stanu istniejącego

- ułożenie założeń programowych i wytycznych do projektu

- planowanie , czyli wyznaczenie w planie odpowiednich terenów

Pierwszą fazę studiów opiera się na studiach ekonomicznych , na inwentaryzacji terenów zabudowanych i na badaniach miejscowych

warunków zdrowotnych. Trzeba także wykonać wnikliwą analizę istniejących miejsc pracy. Na planie miasta umownymi

symbolami należy zaznaczyć miejsca istniejących zakładów pracy , ich obszar , liczbę zatrudnionych pracowników , rodzaj

produkcji , zakreślając strefę wpływów szkodliwych dla zdrowia (zadymianie , gazy , hałas ) , tereny mieszkaniowe leżące w tej

strefie, połączenia kolejowe zakładów ze stacjami ładunkowymi , rozrządowymi i z portem lub nabrzeżem ładunkowym. Analizę

stanu istniejącego należy zakończyć wnioskami , które zakłady :

- mają warunki odpowiednie i pozostaną bez żadnych zmian na dawnym miejscu

- muszą być przeniesione na inne miejsce

- będą z innymi złączone (komasacja) , powiększone i rozbudowane

- ulegną zlikwidowaniu , bądź przeniesieniu do innych miejscowości (deglomeracja)

- nie mogą być przeniesione ,ale których uciążliwości dla otoczenia muszą być ograniczone lub usunięte

Druga faza studiów polega na ułożeniu założeń programowych do planu ogólnego

miasta. Założenia programowe wyrażają się przede wszystkim w formie zestawienia

bilansów dla terenów zainwestowania miejskiego , z dokładnym obliczeniem

powierzchni terenów przemysłowych , składowych oraz terenów zakładów

komunalnych o charakterze przemysłowo -sanitarnym i technicznym.

Trzecia faza studiów obejmuje właściwe planowanie.

2. Aby ułatwić znalezienie odpowiedniego terenu na lokalizację zakładu przemysłowego dokonano segregacji na następujące

grupy:

- przemysł tym trudniejszy do zlokalizowania , im większych wymaga terenów pod rozbudowę , im więcej wymaga połączeń

kolejowych i wodnych , im większe sprawia niedogodności wskutek dymów , sadz , zapachów , hałasów, im

większej potrzebuje strefy izolacyjnej

- przemysł tym łatwiejszy dla zlokalizowania , im mniejszych terenów wymaga , im mniejsze ma wymagania komunikacyjne

, im mniej jest uciążliwy dla otoczenia , im mniejszej wymaga izolacji

- przemysł nieprzeszkadzający i nieszkodliwy dla otoczenia , który może być lokowany w dzielnicach mieszkaniowych;

zajmuje on małe tereny i nie wymaga połączeń kolejowych ani wodnych

Na podstawie inwentaryzacji zakładów istniejących oraz segregacji projektowanych można przystąpić do ułożenia wytycznych

do planu strefowego , dotyczącego stref przemysłowych. Uwzględnia się 3 strefy przemysłowe:

- przeznaczoną na lokalizacje zakładów uciążliwych i szkodliwych dla otoczenia

- dla zakładów nieszkodliwych i nieuciążliwych dla otoczenia

- dla magazynów i terenów składowych

Przy ustalaniu klasyfikacji zakładów przemysłowych i ich lokalizacji w mieście należy brać pod uwagę ich zależność od miasta

i rozróżniać zakłady :

- przemysłów podstawowych związanych z miejscem lokalizacji (np. kopalnie ,wody itp.)

- przemysłów podstawowych niezależnych od miejsca

- przemysłów usługowych dla miast i ludności

Obok stref wyłącznie mieszkaniowych bądź przemysłowych mogą istnieć strefy mieszane mieszkaniowo-przemysłowe . Mogą

powstać strefy mieszkaniowe z nieszkodliwymi zakładami albo strefy przemysłowe z wyspami mieszkaniowymi, które można

przeznaczyć na mieszkania dla załogi awaryjnej.

Drugą czynnością ,jaką należy wykonać po segregacji zakładów , będzie obliczenie wielkości terenów potrzebnych pod te

zakłady. W zależności od charakteru miasta powierzchnia ogólna terenów przemysłowych zajmuje od 7-25% powierzchni terenów

zainwestowanych miasta. W miastach średnio uprzemysłowionych wypada na 1 mieszkańca około 20 m2 terenów przemysłowych

, a z pasami izolacyjnymi - do 30 m2. Normy powierzchni terenu , przyjęte na jednostkę produkcji albo na jednego

pracownika , ulegają nawet w tym samym dziale produkcji wahaniom. Wpływają na to: wielkość zakładu , usprawnienia i zmechanizowanie

procesów technologicznych , sposób wykorzystania i zabudowania działki , liczba kondygnacji , ilość zmian pracy

, sposób doprowadzenia bocznicy kolejowej i dróg itp.

Ważnym problemem przy lokalizacji przemysłu jest wybór odpowiedniego środka transportu. Bezpośrednie nawiązanie komunikacyjne

terenów przemysłowych z terenami składowymi , magazynami i ekspedycją jest bardzo ważne i musi być w planie

miasta należycie rozwiązane. Najwięcej błędów popełnia się przy lokalizacji różnych zakładów, zakładając z góry , że wystarczy

dla nich tylko transport samochodowy, a to ze względu na trudności piętrzące się przy konieczności doprowadzenia bocznicy

kolejowej do zakładu . Bocznice kolejowe wpływają na zmniejszenie ruchu towarowego na ulicach miasta. Ma to duże znaczenie

w starych miastach rozbudowanych obecnie, w których nie można przeprowadzić segregacji ruchu na ciężarowy i lekki oraz nie

można odpowiednio rozwiązać węzłów komunikacyjnych. Jednak zakłady przemysłowe oparte na komunikacji samochodowej ,

gdyż ułatwia rozrzucenie zakładów po różnych dzielnicach miasta, co ze względu na obronę przeciwlotniczą jest bardzo wskazane.

W ten sposób komunikacja umożliwia także zbliżenie miejsc pracy do miejsc zamieszkania oraz ogranicza przejazdy do

pracy.

Przy wyborze terenów pod zakłady przemysłowe należy oprócz zagadnień komunikacyjnych przestudiować następujące warunki:

- położenie w stosunku do panujących wiatrów

- ukształtowanie terenu i wytrzymałość gruntu

- zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków

- zaopatrzenie w energię

- wzajemne rozmieszczenie terenów przemysłowych i terenów mieszkaniowych miasta

Ze względu na kierunek panujących wiatrów zakłady należy umieszczać po stronie zawietrznej w stosunku do dzielnic mieszkaniowych.

Należy także dokładnie zbadać warunki przewietrzania terenów przemysłowych ( czyli oprócz kierunku wiatrów

, także ich siłę, i porywistość , ilość dni bezwietrznych i zastojów powietrza)

Niektóre zakłady ( silosy , spichrze zbożowe ,młyny , tartaki , kombinaty papiernicze) wymagają bezpośredniego usytuowania

nad rzeką. Zakładów nie korzystających z transportu wodnego nie należy umieszczać przy kosztownych nabrzeżach.

Z punktu widzenia obrony przed atakami lotniczymi należy unikać wielkich koncentracji i skupienia zakładów przemysłowych,

a raczej dążyć do rozproszenia ich po różnych dzielnicach miasta. Zakłady nieszkodliwe , a szczególnie przemysł drobny i

warsztaty rzemieślnicze , należy z zasady umieszczać wśród dzielnic mieszkaniowych, nadając im zarys bloków mieszkalnych.

Można je też umieszczać w pasach zieleni międzydzielnicowej , a nawet wśród zieleni dzielnicowej

3. Wzajemne rozmieszczenie dzielnic przemysłowych i mieszkaniowych :

- układ wzdłużny - dzielnice mieszkaniowe i przemysłowe wyciągnięte w jednym kierunku , przylegają do rzeki zalety -

łatwość rozbudowy dzielnic , dobry dostęp do rzeki , doskonałe warunki sanitarne (trzy kierunki wiatrów omijających

miasto); wady - nadmierne wydłużenie linii komunikacyjnych, zwiększenie przejazdów i duża koncentracja ruchu

- układ równoległy - dzielnice ułożone prostopadle do rzeki , a równolegle do siebie. Dostęp do rzeki skrócony , długość

linii komunikacyjnych i przejazdy również krótszy; możliwe jest rozdzielenie ruchu osobowego i możliwa łatwa rozbudowa

- układ pasmowy - dzielnice mieszkaniowe i przemysłowe ułożone są w pasmach równoległych, rozdzielonych pasmem

zieleni izolacyjnej i pasmem komunikacji dalekobieżnej. Rozbudowa jest nieograniczona. Wadą jest trudność zorganizowania

dzielnicy centralnej i ośrodka kulturalno-społecznego

Przy projektowaniu dzielnic przemysłowych należy przestrzegać następujących zasad:

- dzielnice przemysłowe nie powinny rozdzielać dzielnic mieszkaniowych , gdyż stworzyłoby to trudności komunikacyjne

i utrudniało stworzenie ośrodka kulturalno-społecznego

- dzielnice przemysłowe nie powinny odgradzać dzielnic mieszkaniowych od rzeki

- nie należy umieszczać dzielnic przemysłowych na kierunku naturalnego rozwoju dzielnic mieszkaniowych

- tereny mieszkaniowe nie powinny otaczać ani zamykać dzielnicy przemysłowej, uniemożliwiając w teb sposób jej

rozwój

- nie należy planować osiedli na terenach górniczych przeznaczonych do eksploatacji

- ze względów ekonomicznych , komunikacyjnych i dla skrócenia czasu przejazdu do pracy należy w miarę możliwości

zbliżać dzielnice przemysłowe do mieszkaniowych, zachowując konieczne pasmo izolacyjne

- dzielnice przemysłowe nie mogą oddzielać terenów wypoczynkowych ani urządzeń sportowych od osiedli

- należy uwzględniać warunki naturalnego przewietrzania terenów przemysłowych oraz warunki panujących wiatrów dla

terenów mieszkaniowych od zadymiania i zapylania

4. Warsztaty rzemieślnicze i zakłady usługowe należy lokalizować w każdej większej dzielnicy mieszkaniowej ,na uboczu lecz w

pobliżu lokalnych arterii komunikacyjnych, tak aby były łatwo dostępne i nietrudne do odszukania. Niektóre zakłady usługowe

mogą być umieszczone w parterach budynków mieszkalnych.

66.        Krajobraz kulturowy, wnętrza, panoramy, elementy tworzące, cele i metody ochrony. Zieleń w krajobrazie zurbanizowanym.

Krajobraz Kulturowy

Krajobraz kulturowy będący fizjonomią środowiska ulega ciągłym przemianom, ale ze względu na zawarte w nim nieprzemijające wartości i ich znaczenia dla człowieka, wszelkie jego formy wymagają zainteresowania i ochrony. Obejmuje on szeroki zakres form i objęty jest różnymi formami działań kształtujących go w celu nadania estetycznego i harmonijnego wyglądu fragmentom zdegradowanym i utrzymania ładu we fragmentach harmonijnych. Przedmiotem ochrony krajobrazu kulturowego jest cześć przyrody nieożywionej i ożywionej, to ukształtowania terenu i pokrywającej go zielem oraz cześć dzieł rak człowieka zlokalizo­wanych na stale w terenie. Krajobraz kulturowy składa się z wnętrz krajobrazowych zurbani­zowanych, otwartych, zielonych.

Wnętrza

• płaszczyzna pozioma

• ściany wydzielające wnętrze

• bryły wolno stojące

• sklepienia

Sposób zestawienia tych elementów decyduje o nastroju, walorach kompozycyjnych i ce­chach stylowych rozmaitych wnętrz

Panoramy

W ujęciu kompozycyjnym panorama stanowi zestawienie tła (elementy naturalne jak jedno­rodna zabudowa, zieleń) z formą ( element wyróżniający się kształtem, wielkością, kolo­rem). Akcenty do: dominanta, subdominanta, akcent. Istotnym elementem panoramy jest ukształtowanie terenu, stwarzające cała gamę możliwości kompozycyjnych. Należy pamiętać, że ukształtowanie terenu powinno być podstawową wy­tyczną w kształtowaniu panoram miejskich. Należy dążyć do podkreślenia indywidualnych cech terenu.

Ochrona

Kra­jobraz kulturowy obejmuje szeroki zakres form i objęty jest różnymi formami działań kształ­tujących go w celu nadania estetycznego i harmonijnego wyglądu fragmentom zdegradowa­nym i utrzymania ładu we fragmentach harmonijnych.Niektóre jego fragmenty , zawierające historyczne wartości kulturowe, muszą być objęte szczególną ochroną i zabiegami rewalory­zacyjnymi ze względu na ich wielkie znaczenie dla kultury narodowej.

Zieleń

Zieleń należy przywracać w uzasadnionych przypadkach (nie należy zadrzewiać starych ryn­ków i placów) zieleń może służyć za parawan, albo ścianę zamiast brakujących elementów wnętrz urb, jest niezastąpiona do korekty panoramy,. Tworzenia tła dla arch do izolacji od innych zespołów lub urządzeń.

67.        Rewaloryzacja zespołów urbanistycznych - metody i kierunki działania. Rewitalizacja kwartałów zabudowy śródmiejskiej

rewaloryzacja

obejmuje szeroki zakres zabiegów konserwatorskich połączonych z zabiegami adaptacyjnymi i modernizacyjnych w skali urbanistycznej, terminem rewaloryzacji zespołów staromiejskich określa się całokształt działań gospodarczych na rzecz przywrócenia utrwalenia ich historycznych walorów nadania im współczesnych treści jak również ich funkcjonalnej i kompozycyjnej integracji z całością organizmów miejskich

schemat działań w zespołach urbanistycznych




• oczyszczanie - usunięcie elementów nie stanowiących części składowych zespołów w sensie historycznym i kompozycyjnym (elementy jednoznacznie obce)

• reintegracja - uzupełnienie zabudowy i innych elementów składowych zespołów zgodnie z założeniem hist. i kierunkami rozwoju jego idei kompozycyjnej lub też na harmonijnym połączeniem go z miastem współczesnym

• rekompozycja - przywrócenie zespołowi właściwych mu walorów kompozycyjnych, które zostały z czasem utracone, a sam zabieg oczyszczenia jest do tego celu nie wystarczający korekta stanu zabudowy użytkowania terenów polega na uporządkowaniu gabarytów i ciągów ulicznych osi widokowych i akcentów urbanistycznych oraz wyodrębnienie zespołów staromiejskich pasami zieleni, przywrócenie dawnej sieci ulicznej i ewentualnie lokalizacji niektórych funkcji

• odbudowa - przykład szczególny dotyczy zespołów zniszczonych w skutek kataklizmów lub wojny może przybrać rekonstrukcji (mniej lub bardziej wiernej)

rewitalizacja

• ożywienie i generowanie nowych procesów, zjawisk, aktywności

• określenie niezbędnych działań stymulujących rozwój gospodarczy na terenach rewitalizowanych

• określenie działań wzmacniających kapitał ludzki i społeczny w obszarze rewitalizowanym

Bloki zabudowy stanowią właściwą tkankę miejską, wymagającą licznych zabiegów, jak: sanacji, polegającej na niezbędnym rozluźnieniu zabudowy wewnątrz bloków, uzbrojenia terenu w niezbędne instalacje sanitarne, re­montów i restauracji oraz konserwacji i adaptacji (poszczególnych budynków). Częstokroć zachodzi też potrzeba zreintegrowania istniejącej zabudowy w zwar­ty i kompletny zespół miejski, przez uzupełnienia współczesną, odpowiednio dostosowaną architekturą.

68.        Wyjaśnij pojęcia: architektura, urbanistyka i planowanie przestrzenne (definicje i wzajemne relacje).

Architektura- nauka i sztuka projektowania, konstruowania i wykonywania budynków oraz innych budowli przestrzennych. Architektura zajmuje się również organizowaniem przestrzeni używanej przez człowieka.

Jako dokumentacja, zazwyczaj bazuje na rysunkach, architektura definiuje charakter budynku. Architekci za główne zadanie mają zapewnienie potrzeb przestrzennych i mieszkaniowych w pewnych grupach przez kreatywne organizowanie materiałów oraz komponentów, biorąc pod uwagę masę, przestrzeń, formę, głośność, teksturę, strukturę, światło, cień, materiały, program oraz pragmatyczne elementy takie jak: koszt, limity technologiczne i konstrukcyjne, aby osiągnąć równowagę z funkcjonalnym, ekonomicznym oraz często z artystycznymi i estetycznymi aspektami. To odróżnia architekturę od inżynierii.Prace architektoniczne są postrzegane jako kulturowe i polityczne symbole oraz dzieła sztuki. Historyczne cywilizacje są często znane głównie z ich architektonicznych osiągnięć. Takie budowle jak piramidy w Egipcie oraz rzymskie Koloseum są kulturowymi symbolami i są ważnym elementem świadomości narodu. Miasta, regiony i kultury są identyfikowane z architektonicznymi monumentami.Szersza definicja architektury obejmuje projektowane we wszelkich skalach. Sposobem rozplanowania miast i osiedli ludzkich oraz włączeniem ich w istniejący układ przyrody i infrastrukturę zajmuje się urbanistyka, ruralistyka, architektura krajobrazu oraz planowanie przestrzenne. Projektowaniem elementów budynku i jego wyposażenia w małej skali zajmuje się architektura zieleni, meblarstwo, projektowanie przedmiotu, projektowanie wnętrz oraz pokrewna mu scenografia.

Urbanistyka - nauka o programowaniu i planowaniu miast i osiedli oraz ich powstawaniu i historii rozwoju.

Nazwa 'urbanistyka' po raz pierwszy została użyta przez hiszpańskiego teoretyka architektury Ildefonso Cerdę, odnosi się do łacińskiego słowa "urbs", określającego miasto Rzym (w odróżnieniu od słowa "civitas" (łac.), które oznacza "miasto").Urbanistyka zajmuje się analizą struktur miejskich i na tej podstawie opracowuje koncepcje planistyczne. Zadania urbanistyki obejmują minimalizację konfliktów interesów użytkowników poszczególnych obiektów budowlanych i ochronę środowiska zarówno przyrodniczego jak i kulturowego.

Planowanie przestrzenne jest głównym instrumentem polityki przestrzennej. Dotyczy co najmniej trzech poziomów integracji zjawisk społecznych - miasta (gminy), regionu i kraju. Współcześnie planowaniem obejmowane są także ponadnarodowe całości, co wyraża się we współpracy np. w ramach krajów nadbałtyckich czy rozmaitych regionów europejskich. Im wyższy poziom złożoności struktur społecznych i gospodarczych, tym większa skala trudności w godzeniu interesów różnych podmiotów i harmonizowaniu interesów w życiu społecznym i w gospodarce na poziomie mikro, mezo i makro.

Cele planowania przestrzennego - akcent na:

1. jakość życia

2. racjonalność użytkowania terenu

3. wartość przestrzeni urbanistycznej

4. wartość nieruchomości

5. aktywności gospodarcze

6. konkurencyjność przestrzeni urbanistycznej

7. równoważenie/harmonizowanie rozwoju

69.        Rozmieszczenie miejskich usług handlowych i ich struktura hierarchiczna.

Obiekty usług handlowych występują na wszystkich poziomach struktury osadniczej, tj. Na poziomie osiedla, zespołu osiedlowego, dzielnicy i miasta. Duży wpływ na ich rozmieszczenie ma rynek oraz warunki lokalizacyjne, a szczególnie walor dostępności.

Hierarchia ośrodków handlowych:

11. Obiekty codziennej potrzeby powinny być lokalizowane w bezpośredniej bliskości miejsca zamieszkania - do 300m.

12. Obiekty okresowej potrzeby - odwiedzane w cyklach tygodniowych - powinny być sytuowane w ośrodkach osiedlowych w promieniu dojścia pieszego 800m a także z dogodnym dojazdem samochodowym (parking)

13. Obiekty sieci handlu detalicznego - odwiedzane sporadycznie - o wysokim standardzie usług, unikalnym asortymencie są lokalizowane w centrach dzielnicowych lub centrach miast.

Rozmieszczenie usług:

• centralnie

• na połączeniu dwóch jednostek - przy przystanku komunikacji publicznej

• wzdłuż ciągu komunikacyjnego

• na narożnikach kwartałów zabudowy


rys. Możliwości usytuowania usług podstawowych w jednostce mieszkaniowej.

70.        Intensywność zabudowy mieszkaniowej w kształtowaniu terenów  funkcji mieszkaniowej w mieście średniej wielkości.

• miasta średniej wielkości 15-30 tysięcy

• większa intensywność zabudowy w miarę zbliżania się do centrum, zabudowa wielorodzinna - na mniejszej powierzchni większa ilość mieszkańców - koszty gruntu się rozkładają, ludzie chcą mieszkać bliżej centrum, bo jest lepszy dostęp do usług i szkolnictwa

• im dalej od centrum tym więcej zabudowy jednorodzinnej i tym luźniejsza zabudowa, a nawet jeśli jest zabudowa wielorodzinna, o jest ona dużo niższ (decydują często koszty działek, lub chęć mieszkania poza miastem i ew dojazdy do pracy)

• zabudowa intensywniej kumulowała się też wokół dużych zakładów pracy, np. Osiedla robotnicze przy kopalniach czy innych obiektach przemysłowych

71.        Zasady projektowania struktury hierarchicznej systemu komunikacji w mieście średniej wielkości.

72.        Struktura hierarchiczna ciągów pieszo-komercyjnych w mieście średniej wielkości.

73.        Zasady projektowania segregacji ruchu pieszo-rowerowego i samochodowego.


Fizyczna segregacja ruchu rowerowego i szybkiego samochodowego musi uniemożliwić parkowania samochodów na drodze rowerowej oraz wjazdach i wyjazdach z niej. Można stosować słupki, betonowe i metalowe bariery w odległości co najmniej 0,5 m od krawędzi drogi rowerowej (minimalna odległość między słupkami po obu stronach drogi rowerowej liczona prostopadle do jednokierunkowego toru jazdy w danym miejscu - 1,5 m) lub niską (do 0,5 m) zieleń. Aby zapewnić widoczność, oświetlenie i bezpieczeństwo społeczne na drodze rowerowej, należy unikać stosowania żywopłotów między drogą rowerową a jezdnią. Zalecane jest w tym miejscu stosowanie roślinności do ok. 0,5 m.
Na trasach dojazdowych i niektórych zbiorczych możliwe jest wyznaczanie pasów rowerowych przez oznakowanie poziome, pod warunkiem że w danym obszarze nie ma ani wielkiego popytu na uliczne miejsca parkingowe ani zbyt wielkiego natężenia ruchu ani też prędkość rozwijana przez samochody nie jest zbyt wielka (patrz podręcznik "Postaw na rower", CROW/PKE, rozdz. 4.2 oraz 4.4).
W przypadku segregacji ruchu pieszego i rowerowego należy stosować zróżnicowanie nawierzchni zgodne z intuicją użytkowników (gładki asfalt dla rowerów, płyty, kostka itp. dla ruchu pieszego). Poziom drogi rowerowej powinien znajdować się ok. 2-5 cm poniżej chodnika pieszego. Ze względów bezpieczeństwa należy stosować krawężniki ścięte, umożliwiające bezpieczne przecinanie go pod ostrym kątem. W sytuacjach dużego ruchu pieszego i rowerowego należy stosować słupki oraz inne elementy małej architektury (kwietniki itp.). Muszą one być oznakowane elementami odblaskowymi i nie mogą znajdować się w odległości mniejszej, niż 0,5 m od krawędzi drogi rowerowej, a minimalna odległość między nimi prostopadle do toru jazdy to 1,5 m. W obszarach o dużym ruchu pieszym należy stosować oznakowanie poziome drogi rowerowej nawet co 5 m oraz linię przerywaną w osi drogi rowerowej. Wiele głównych i zbiorczych dróg rowerowych można zaprojektować jako ciągi pieszo-rowerowe ze względu na znikomy ruch pieszy. Zawsze jednak należy poszerzać przekroje i segregować ruch w rejonie przystanków autobusowych, skrzyżowań i innych miejsc nasilonego ruchu pieszego.
Wydzielone drogi rowerowe i pieszo-rowerowe powinny zawsze być dwukierunkowe, jeśli skrzyżowania znajdują się rzadziej, niż co 150-200 m, a po danej stronie ulicy jest dużo źródeł i celów podróży (mieszkania, biura, sklepy itp.).

74.        Węzły komunikacji kołowej w kontekście różnych obciążeń ruchami.

75.        Jakie czynniki powodują zmiany funkcji miasta?

76.        Na czym polega etap urbanizacji określany jako suburbanizacja?

Suburbanizacja to jedna z faz rozwoju miasta. Polega ona na wyludnianiu się centrum i rozwoju strefy podmiejskiej. Wynikiem suburbanizacji jest rozwój infrastruktury (zabudowa mieszkaniowa, punkty handlowo-usługowe, połączenia komunikacyjne) na obszarach podmiejskich oraz tworzenie się tzw. miast-sypialni, których mieszkańcy dojeżdżają do pracy do centrum.

77.        Proszę wymienić trzy przykładowe sytuacje obrazujące współczesne tendencje rozwoju i przekształceń terenów przemysłowych (aktywności gospodarczych).

78.        Proszę wymienić minimum cztery miasta, które powstały w XX wieku, na przełomie XX i XXI wieku lub są planowane współcześnie.

Chandigarh - ok 1950 r Meyer/ Corbusier „piękne miasto”
Las Vegas - 1905 r (1911 prawa miejskie)
Hurghada - miasto w Egipcie u wybrzeża Morza Czerwonego założone na początku XX wieku jako osada rybacka od lat 80 miasto turystyczne. „dar Nilu”
Masdar (miasto projektowane 2006-2016) pierwsze w pełni ekologiczne miasto budowane od 2006 w emiracie Abu Zabi. Projekt: Norman Foster

79.        Kto był autorem planu miasta Chandigarh?

Miasto Chandigarh zostało zaprojektowane przez Le Corbusiera, założone w 1953 roku.

Po podziale Indii Brytyjskich na dwa państwa: Indie i Pakistan w 1947 roku, ziemie należące do Pendżabu znalazły się na terytoriach obu tych państw. Część stanu należąca do Indii wymagała ustanowienia nowej stolicy w miejsce Lahaur, które po podziale znalazło się po stronie Pakistanu. Po tym jak z różnych powodów uznano za niewykonalne plany rozbudowy miast już istniejących, podjęto decyzję o budowie nowego miasta, zaplanowanego od podstaw.

Spośród wszystkich tego rodzaju projektów w niepodległych Indiach Czandigarh szybko stał się najważniejszym, zarówno z powodu swego strategicznego znaczenia, jak i osobistego zaangażowania weń Jawaharlala Nehru, ówczesnego premiera. Czandigarh miał odzwierciedlać nowoczesne i postępowe nastawienie nowego narodu, wedle słynnych słów Nehru to miasto było w zamierzeniu "nieskrępowanym przez minione tradycje, symbolem wiary narodu w przyszłość". Plan wraz z częścią zabudowy został zaprojektowany przez francuskiego architekta, Le Corbusiera, w latach pięćdziesiątych. Był on drugim z kolei projektantem miasta - pierwotny plan został przygotowany przez amerykańskiego architekta i urbanistę, Alberta Meyera, który współpracował z urodzonym na Syberii polskim architektem, Maciejem Nowickim. Dopiero po śmierci tego ostatniego w roku 1950 Le Corbusier został zaangażowany do projektu.

Architektura i plan miasta

Przejmując projekt po Albercie Meyerze, Le Corbusier zdecydował się na plan miasta zgodny z modernistycznymi wytycznymi CIAM w zakresie podziału urbanistycznych funkcji, antropomoficznej formy planu oraz hierarchii dróg w systemie komunikacyjnym.

Wizja miasta, formułowana na niezliczonych mapach i szkicach na desce kreślarskiej, łącznie z towarzyszącymi notatkami i komentarzami, musiała zostać wcielona w życie za pomocą cegły i zaprawy murarskiej. Corbusier zachował wiele z kluczowych pomysłów Meyera i Nowickiego, przede wszystkim ogólne ramy projektu i jego podstawowe składniki, jak kompleks Kapitolu, uniwersytet, wyznaczone centrum miasta oraz tereny przemysłowe. Najpoważniejsza zmiana to szachownicowy układ prostokątnych sektorów, który zastąpił planowany przez Meyera i Nowickiego układ przypominający żyłkowanie liścia, gdzie ulice przebiegały po łuku. Innowacją Corbusiera było również położenie nacisku na prostotę materiału i jemu właściwy charakter. Wyeksponowana została surowa cegła i robota kamieniarska, nieopracowane powierzchnie betonu tworzą geometryczne struktury bliskie abstrakcji. Otoczone przez zieleń i starannie zaprojektowane ogrody, owe architektoniczne formy stały się znakiem rozpoznawczym Czandigarhu.

Wyjściowo plan był podzielony na dwa etapy: pierwszy przewidywał budowę miasta dla 150 000, drugi - dla 500 000 mieszkańców. Układ ulic jest kratownicowy. Corbusier podzielił miasto na tak zwane sektory, o wymiarach 800 na 1200 m (wyjątek stanowią nieco mniejsze reprezentacyjne sektory 1 do 6). Każdy z nich funkcjonuje jako teoretycznie niezależna jednostka, z wyznaczoną przestrzenią na mieszkania, pracę i odpoczynek. Stąd każdy z nich posiada własny rynek, park, świątynie i szkoły - wszystko to w odległości około 10 minut pieszo z jakiegokolwiek punktu wewnątrz sektoru. Pierwotne dwa etapy projektu przewidywały budowę sektorów od 1 do 47, z pominięciem 13.

Miasto miało zostać otoczone przez szeroki na 16 km pas zieleni, który nie dopuszczałby żadnej rozbudowy w bezpośredniej bliskości miasta, eliminując problem przedmieść i niekontrolowanego rozrostu miasta.

Pozostawiając ciężar projektowania zabudowy architektonicznej innym członkom swojego zespołu, Le Corbusier skoncentrował się na rozwiązaniach tyczących się ogólnego planu miasta oraz kilku najważniejszych budynkach, jak siedziba Sądu Najwyższego i Zgromadzenia, Sekretariat, Muzeum i Galeria Sztuki, Szkoła Sztuk Pięknych oraz Lake Club. Najbardziej znaczącym dziełem Corbusiera jest budynek Sądu, na który składa się Sąd Najwyższy, faktycznie dominujący nad niższymi zabudowaniami ośmiu sądów niższych. Większa część pozostałych projektów jest autorstwa kuzyna Le Corbusiera, Pierre'a Jeannereta, oraz angielskiego małżeństwa Jane Drew i Maxwella Frya, jak również zespołu dziewięciu architektów indyjskich (M. N. Sharma, A. Ar. Prabhawalkar, B. P. Mathur, Piloo Moody, U. E. Chowdhury, N. S. Lamba, J. L. Malhotra, J. S. Dethe i Aditya Prakash).

Czandigarh w swojej ostatecznej postaci, choć nie przypomina wcześniejszych projektów Corbusiera, jak Ville Contemporaine czy Ville Radieuse, jest jednak istotną realizacją w historii miast planowanych od podstaw. Pozostaje też przedmiotem niesłabnącego zainteresowania architektów, urbanistów, historyków i socjologów.

Sektor usług

Chandigarh IT Park (zwany też: Chandigarh Technology Park), nowoczesna dzielnica przeszklonych biurowców położona na obrzeżach miasta, jest próbą wypromowania Czandigarhu w świecie IT. Dobrze rozwinięta infrastruktura, bliskość Delhi, Pendżabu i Haryany oraz zaplecze informatycznych talentów czynią je lokacją bardzo atrakcyjną dla biznesu. Największe indyjskie firmy oraz takie korporacje międzynarodowe jak Quark, Infosys i Dell, posiadają swoje biura w mieście.

Transport

Czandigarh posiada dobrze rozwiniętą sieć komunikacji miejskiej, obsługiwaną przez Chandigarh Transport Undertaking (CTU), podlegające pod administrację miasta. Większą popularnością cieszy się transport prywatny, w tym szczególnie liczne skutery i motory. Czandigarh posiada najwyższy wskaźnik liczby pojazdów przypadających na jednego mieszkańca. Szerokie, stosunkowo dobrze utrzymane drogi oraz dostateczna liczba miejsc parkingowych ułatwiają poruszanie się po mieście na własną rękę.

Riksze są popularne na krótkich dystansach, szczególnie wśród kobiet, osób starszych oraz dzieci udających się do szkoły. Autoriksze nie są zbyt liczne i zwykle kursują na trasach rozpoczynających się na dworcu autobusowym (Inter State Bus Terminus, ISBT). Ulice najbardziej obciążone ruchem samochodowym posiadają dodatkowe pasy dla rowerów i riksz.

Czandigarh jest połączony z resztą kraju poprzez dwie główne autostrady narodowe (National Highways): NH 22 (Ambala - Kalka - Shimla - Kinnaur) oraz NH 21 (Czandigarh - Leh). W mieście znajdują się dwa dworce autobusowe. Pierwszy, w sektorze 17, obsługuje połączenia na północ, wschód i południe, czyli do większości dużych miast w Haryanie, Himachal Pradesh, i Uttarakhand, jak również do odległego o 240 km Delhi. Z dworca w sektorze 43 autobusy odjeżdżają na zachód, czyli głównie do Pendżabu, niektórych miast w Himachal Pradesh, oraz Dżammu i Kaszmir.

Niewielka stacja kolejowa znajduje się około 7 km od ISBT. Pociągi kursują do stolicy oraz licznych stacji przesiadkowych jak: Kalka, Ambala, Amritsar, Bhiwani, Howrah i Sri Ganganagar. Czandigarh posiada również port lotniczy, około 12 km od centrum miasta. Jet Airways, Air Deccan oraz Indian Airlines obsługują regularne połączenia do Delhi i Dżammu.

80.        Wymień nazwy ośrodków funkcjonalnych występujących w osiedlach wiejskich . Podaj skład ośrodka mieszkaniowego .

6 podstawowych ośrodków funkcjonalnych:

1. ośrodek mieszkaniowy

2. ośrodek usługowy

3. ośrodek techniczno gospodarczy

4. ośrodek produkcyjny

5. strukturę komunikacji

6. rekreację, sport i tereny zielone

Ośrodek mieszkaniowy -współcześnie obserwowany ciągły rozwój

- zabudowa jednorodzinna: wolnostojąca, bliźniacza, szeregowa

- mieszkaniówka rolnicza zagrodowa -produkcyjna i dworkowa

- budynki piętrowe wielorodzinne -pozostałość po PGR

- szkoła i przedszkole -są to ośrodki oświaty, ale są one związane bardzo ściśle z zabudową

mieszkaniową

81.        Zespoły usługowe osiedla wiejskiego. Przedstaw i omów kilka ideogramów przestrzennych.

Na wsi wyróżniamy 6 podstawowych ośrodków funkcjonalnych:

• ośrodek mieszkaniowy

• ośrodek usługowy

• ośrodek techniczno gospodarczy

• ośrodek produkcyjny

• strukturę komunikacji

• rekreację, sport i tereny zielone

1. Ośrodek mieszkaniowy -współcześnie obserwowany ciągły rozwój

• zabudowa jednorodzinna: wolnostojąca, bliźniacza, szeregowa

• mieszkaniówka rolnicza zagrodowa -produkcyjna

• budynki piętrowe -pozostałość po PGR

2. Ośrodek usługowy

• usługi administracyjne

• usługi kulturalne: kościół, kultura

• usługi handlu, gastronomii, rzemiosła

• usługi turystyczne: zajazdy, motele, schroniska

• usługi zdrowia: żłobek, przychodnia

3. Ośrodek techniczno-gospodarczy

• zanikający, skupy, składy, magazyny

4. Ośrodek produkcyjny

• zanikający, młyny, gorzelnie, tartaki, cegielnie

5. Ośrodek komunikacji

kościec, kręgosłup wsi. Wokół komunikacji wszystko się

rozwija.

• obwodnicowe

• tranzytowe

• osiedlowe

• mieszkaniowe

• gospodarcze

• polne gruntowe

6. Tereny zieleni, sport i rekreacja

• turystyka: stoki narciarskie, ścieżki turystyczne, szlaki piesze, kąpieliska, paralotniarstwo,

wspinaczka, itd.

• usługi turystyczne: schroniska, punkty informacji, punkty widokowe

Położenie

• Ośrodek produkcyjny powinien być położony tak, aby nie zanieczyszczać wsi i nie przeszkadzać

mieszkańcom:

- na zewnątrz wsi

- po stronie zawietrznej

- w najniższym punkcie

- dobrze skomunikowany z polami (zaopatrzenie)

• Ośrodek mieszkaniowy ściśle powiązany z ośrodkiem usługowym. Mieszkaniówka ułożona

wokół usług dla wygody mieszkańców.

• Ośrodek usługowy jest centrotwórczy.

Ideogramy:









82.        Jakie rodzaje zabudowy mieszkaniowej rozróżniamy w osiedlu wiejskim. Omów zabudowę jednorodzinną .Podaj wielkości działek domów  wolnostojących i bliźniaczych .

zabudowa jednorodzinna - budynki użytkowane przez jedną rodzinę, lub często są to domy wielopokoleniowe :

• wolnostojące - wielkoś działki cieżka do oszacowania ale można założyć od 1000-2500m2 (częściej)

• bliźniak - min 1000-1200m2 na działkę

• szeregówka (rzadko na terenach wiejskich) - min 150-500m2

• zabudowa zagrodowa(folwarczna)

• zabudowa dworkowa - zazwyczaj stare budynki działka od 1500m2 do kilku hektarów

zabudowa wielorodzinna - budynki powstałe w latach 60 - 70 XX na terenie PGR-ów

• wielorodzinna (czworaki) - budynki jednoklatkowe z czterema mieszkaniami dwa na parterze i dwa na pierwszym pietrze dla każedego mieszkania działka 100-200m2

• wielorodzinna wieloklatkowa - budynki również powstałe w latach 60-70 XX max do 3 kondygnacji.

83.        Czy uwarunkowania fizjograficzne wpływają na wybór lokalizacji wiejskich zespołów osiedleńczych?

Głównym celem badań fizjograficznych (zgodnie z ustawą o planowaniu przestrzennym) jest stworzenie podstaw przyrodniczych dla planu przestrzennego, umożliwiających osiągnięcie prawidłowości planu z przyrodniczego punktu widzenia. Podstawowymi kryteriami są:

• dążenie do uzyskania optymalnych warunków ekologicznych dla człowieka

• zabezpieczenie w planie warunków dla właściwej gospodarki zasobami i siłami wytwórczymi przyrody

• zabezpieczenie w planie efektów ekonomicznych przy realizacji i eksploatacji planowanych inwestycji na drodze: max wykorzystania przyrodniczych walorów terenu i min uniknięcia kolizji planu zagospodarowania z warunkami przyrodniczymi

opracowanie fizjograficzne (wstępne, ogólne lub szczegółowe) określa się w nich sposoby użytkowania ziemi, wskazuje tereny wymagające regulacji stosunków wodnych, ochrony przed erozją, zalesień, pasów wiatrochronnych, określają tereny dla których konieczne jest opracowanie prac problemowych

opracowanie problemowe studia specjalistyczne w zakresie jednego lub zespołu elementów

te elementy to:

• Ukształtowanie powierzchni

• Stosunki wodne

• Warunki geologiczne

• Warunki klimatu lokalnego i agroklimatu

• Biocenozy siedlisk roślinnych

Zwykle bada się większy obszar, niż tylko ten jaki mamy do zaprojektowania. Badanie składa się z części graficznej i opisowej. Na podstawie wyników badań sporządza się tzw. mapę klasyfikacyjną.

Pokazuje ona:

• Gdzie nie występują trudności w realizowaniu koncepcji przestrzennej od strony warunków naturalnych

• Jakie tereny i z jakich powodów wymagają pogłębionych studiów

• Które elementy środowiska ułatwiają a które utrudniają zabudowę

Ustala się 3 elementy środowiska mające wpływ na przydatność konkretnego obszaru pod względem budowlanym (st. wodno-budowlane, st. gruntowo-budowlane i ukształtowanie terenu). Dzieli się je na 4 klasy. I nadaje kryterium przydatności od I do IV.

Na konkretny budynek:

• Budowa geologiczna gruntu- sposób posadowienia np. grunty na obszarze bagiennym-posadowienie na palach, gliny morenowe mogą służyć jako bezpośrednie podłoże dla fundamentu, spadki terenu-niekorzystne >15%

• Wpływ na zaopatrzenie ludności w wodę, warunki powodziowe, warunki budowlane-erozja wodna, agresja wody w stos. do el. Konstrukcyjnych - stosowanie izolacji

• Gleby - przydatność rolnicza

• Warunki klimatu

- promieniowanie słoneczne, bilans cieplny ulic i placów, czas usłonecznienia, północne nachylenie stoku niekorzystne dla mieszkaniówki

-opady atmosferyczne- tymczasowe cieki wodne, wpływ na lokalizację, wpływ na izolację i geometrię dachu, wpływ na konstrukcje- obciążenie śniegiem

-wiatry-przepływ powietrza wokół budynków, położenie w dolinie niekorzystne, obciążenie wiatrem-wpływ na konstrukcje budynków, erozja wietrzna

• Środowisko biotyczne

- oddziaływanie zbiorowisk roślinnych na zdrowie np. las-zapewnia ochronę wodochronną, glebochronna, wiatrochronną, zdrowotną, społeczno-kulturową

-wpływ na lokalizację arch.-wycinka drzew

• Klimat akustyczny środowiska- bliskość lotnisk, obszarów przemysłowych-niekorzystna, stosowanie elementów akustycznych wykopów i nasypów

84.        Proces rewitalizacji obszarów wiejskich.

Kompleksowe działania, które mają doprowadzić przestrzeń do lepszego stanu (niekoniecznie pierwotnego). Ma ona polegać na „przywróceniu życia” danej przestrzeni i charakterystycznych dla niej cech. W procesie rewitalizacji są brane pod uwagę rozmaite aspekty: społeczne, ekonomiczne, ekologiczne, architektoniczno - urabanistyczne oraz techniczne.

Rewitalizacja obszarów wiejskich dotyczy:

• zmiany (poprawy) struktury władania i użytkowania,

• rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej (w tym również układu komunikacyjnego),

• uporządkowanie przestrzeni rolniczej i leśnej,

• odnowy siedlisk wiejskich (odnowa historycznych układów osadniczych, poprawa zagospodarowania i funkcjonalności zagród wiejskich).

Etapy programu rewitalizacji powinny przebiegać według następującego schematu:

1. Rozpoznanie obszarów kryzysowych (określenie przyczyn zaistniałego stanu).

2. Opracowanie założeń programu rewitalizacji.

3. Określenie zasięgu oraz zakresu prac rewitalizacyjnych.

4. Weryfikacja finansowa założeń programu rewitalizacji (wskazanie źródeł finansowania).

5. Opracowanie programu rewitalizacji z uwzględnieniem cech charakterystycznych obszaru objętego programem rewitalizacji.

6. Przygotowanie i wdrażanie projektu rewitalizacji.

Proces rewitalizacji potrzebny jest przede wszystkim w gminach charakteryzujących się niskim poziomem społeczno - gospodarczym.

Przy okazji rewitalizacji nie można dopuścić do zatracenia wartości kulturowych oraz regionalizmu. Tereny wiejskie postrzegane są często jako zacofane, jednocześnie charakteryzują się głęboko zakorzenioną tożsamością kulturową. W procesie rewitalizacji czynnie powinna uczestniczyć społeczność lokalna, bardzo ważna jest akceptacja przez nią planowanych działań.

1. Czy istniejąca zieleń i cieki wodne wpływają na zmiany w zagospodarowaniu osiedli wiejskich.

tak.

 

Zestaw pytań z zakresu konstrukcji i budownictwa - „C”( 86-112)

86.        Proszę wymienić podstawowe rodzaje systemów konstrukcyjnych stosowanych w budynkach mieszkalnych oraz użyteczności publicznej. Proszę podać zasady zapewnienia sztywności przestrzennej tych obiektów.   (2009 nr 19)

87.        Ochrona akustyczna budynków mieszkalnych. Proszę podać przykłady konkretnych rozwiązań.  (2009 nr 20), Płyta i tarcza - proszę scharakteryzować te dwa elementy konstrukcyjne. Jakie są pomiędzy nimi podobieństwa i różnice? Proszę podać przykłady.  (2009 nr 21)

PŁYTY

-to płaski dźwigar powierzchniowy , obciążony siłami prostopadłymi do powierzchni śrokowej , przy czym przez pow. Śrokowa rozumiemy te pow. , która dzieli grubośc płyty na dwie połowy

-praca statyczna: płyta podparta na obwodzie i obciążona prostopadle ulega zginaniu w dwóch kierunkach ( w przeciwieństwie o belki zginanej jednokierunkowo)

-ekonomiczne gdyż zużywa się mniej materiał niż w elementach zgianych jednokierunkowo

--płyta obciążona i swobodnie oparta na obwodzie przekazuje to obciążenie na lnie podparcia , z wyjątkiem naroży , które w wyniku deformacji całej płyty sa unoszone ku górze

gdy płyta podparta na jest na 2 krawedziach to zginanie jest jednokierunkowe,

-płyty wykonuje się z żelbetu , rzadko stali lub innych materiałów grubość płyt od 4 do 20cm wiecej nie ekonomiczne za Duży ciężar własny i zużycie materiału

Tarczownice

-element płaski , podobny geometrycznie do płyty , lecz obciążony w jego płaszczyźnie , nazywamy tarczą lub niekiedy belką-ścianą (przy budynkach obciążonych bocznym parciem wiatru tarcze spełniają ważną funkcję elementów usztywniających


-porównując płyte do kartki papieru podpartej na jednej krawędzi , widzimy że nie jest w stanie się ona utrzymać pod własnym ciężarem . Jeśli jednak te samą kartke zegniemy to powstanie system zdolny przenieść bardzo duże obciążenia - tarczownice to systemy złożone z płyt sfałdowanych

-fukcje podpór spełniaja przepony (pełnościenne , azurowe)

-przy oparciu na przeponach płyty tarczownicy w strefie górnej są ściskane, a w dolnej rozciągane podobnie jak w belce

-w zależności od wielkości i rodzaju fałd oraz sposobu poparcia nośność tarczownicy się zwiększa ( zwiekszono nośnośćuzyskano nie poprzez zwiększenie ilości materiału a zmiane formy co spowodowało korzystna zmianę kierunków sił wewnętrznych.

Różnice:

- inaczej pracują ,

- tarczownice bardziej wytrzymałe

można je stosować jako elementy pionowe

-tarczownice można poeprzeć na 2 krawędziach, płyty muszą być podparte na 4

Podobieństwa:

Tarczownica to system złożony z płyt ???

88.        Elementarne właściwości fizyczne drewna stosowanego w budownictwie.  (2009 nr 22)

Drewno - to surowiec otrzymywany ze ci tych drzew i formowany przez obróbk w ró nego

rodzaju sortymenty. Zajmuje przestrze pomi dzy rdzeniem, a warstw yka i kory.

Drewno nale y do najstarszych materia ów u ywanych przez cz owieka. W Polsce, w grodzie

Biskupin wszystkie domy, urz dzenia obronne i wiele przedmiotów wyposa enia i codziennego

u ytku by o wykonane z drewna. Przez tysi clecia budowano z drewna ciany, stropy i

dachy. Drewna u ywano do wykonania narz dzi, naczy a tak e do ogrzewania i o wietlania

pomieszcze ( uczywo).

Obecnie drewno znajduje zastosowanie jako materia na pod ogi, boazerie, do wykonania

wi b dachowych, ogrodze i pergoli, mebli i zabawek. W Ameryce Pó nocnej (USA i

Kanada), drewno jest ci gle wa nym materia em budowlanym i u ywa si go do budowy

wi kszo ci niskich zabudowa mieszkalnych. Odpady powsta e przy produkcji ró nych sor-

tymentów drewna s wykorzystywane do produkcji p yt pil niowych i wiórowych, które tak e

s materia em do wykonywania wielu przedmiotów codziennego u ytku.

Wady i zalety drewna

Wady:

s kato

z e u o enie w ókien (skr t w ókien)

sinienie, grzybienie

kurczenie

p cznienie

zgnilizna

wielordzenno

Zalety:

atwe w obróbce (gatunki mi kkie)

izoluje termicznie i elektrycznie

materia ekologiczny

W a ciwo ci fizyczne drewna

barwa drewna krajowego nie odznacza si tak du intensywno ci , jak niektórych

gatunków egzotycznych (maho , palisander). Drewno z drzew krajowych ma barw

od jasno ó tej do br zowej.

rysunek drewna - ró ni si w zale no ci od przekroju, barwy drewna, wielko ci przyrostów,

s ków itp.

po ysk - zwi zany jest z twardo ci drewna i g adko ci powierzchni. Po ysk najbardziej

jest widoczny w przekroju promieniowym

g sto pozorna drewna - zale y od jego wilgotno ci, rodzaju drzewa z którego jest

otrzymane. Przy wilgotno ci 15% waha si przyk adowo od 470 - 480 kg/m3 dla

wierku do 810-830 kg/m3 dla grabu. (Warto ci przyk adowe dla innych gatunków:

sosna 540-550 kg/m3, d b 700-710 kg/m3, buk 720-730 kg/m3, jesion 740-750 kg/m3).

higroskopijno - to sk onno materia u do wch aniania wilgoci z powietrza. Drewno

zawsze wch ania wilgo lub oddaje j do pomieszczenia tak d ugo, a osi gnie stan

równowagi pomi dzy w asn wilgotno ci a wilgotno ci otoczenia. Drewno stosowane

w miejscach o du ej wilgotno ci powinno by zabezpieczone przed jej wch anianiem.

przewodno cieplna - drewno le przewodzi ciep o, zatem jest dobrym izolatorem.

Oczywi cie wspó czynniki przewodno ci cieplnej zale od rodzaju drzewa i stopnia

wilgotno ci drewna.

skurcz i p cznienie - drewno wilgotne podczas suszenia zawsze kurczy si , podczas

nasi kania wod p cznieje. Podczas skurczu drewno p ka i paczy si . Dlatego konstrukcje

drewniane (wi by, ramy okienne, listwy boazeryjne itp.) powinny by przygotowywane

z drewna ju wysuszonego, do takiej wilgotno ci, w jakiej b dzie ono

u ytkowane. (Najcz ciej u ywa si do wykonania elementów konstrukcyjnych drewna

w stanie powietrzno-suchym).

63

wilgotno - zale y od warunków w jakich drewno si znajduje i ma znaczny wp yw

na pozosta e w a ciwo ci drewna. Bezpo rednio po ci ciu wilgotno drewna wynosi

ponad 35%, ale mo e by znacznie wi ksza. Drewno w stanie okre lanym jako powietrzno-

suche (wyschni te na wolnym powietrzu) ma wilgotno oko o 15 - 20%,

przechowywane w suchych pomieszczeniach - ma wilgotno 8 - 13%. Du a wilgotno

drewna bywa powodem paczenia si wyrobów, stwarza warunki sprzyjaj ce

rozwojowi grzyba. Gdyby drewno zosta o wysuszone do wilgotno ci 0% sta oby si

materia em atwo p kaj cym i kruchym. Praktycznie nie by oby mo na wykona z takiego

drewna adnej konstrukcji czy przedmiotów u ytkowych.

zapach - ka dy gatunek drewna ma swój specyficzny zapach. Pochodzi on od znajduj

cych si w drewnie ywic, olejków eterycznych, garbników itp. Z biegiem lat, drewno

traci zapach.

W a ciwo ci mechaniczne

drewno jest materia em anizotropowym, jego wytrzyma o na ciskanie, rozci ganie,

zginanie zale y od kierunku dzia ania si w stosunku do w ókien. Drewno znacznie atwiej

przenosi si y (ma wi ksz wytrzyma o ) dzia aj ce wzd u w ókien; wraz ze

wzrostem k ta odchylenia tych si od kierunku w ókien wytrzyma o drewna zmniejsza

si . W zale no ci od osi ganej minimalnej warto ci wytrzyma o ci mechanicznej

drewno dzieli si na klasy. Przyk adowe warto ci wytrzyma o ci drewna na ciskanie

w zale no ci od klasy:

o ciskanie wzd u w ókien - 16 MPa - 26 MPa (gatunki li ciaste) i 23 - 34 MPa

(gatunki iglaste)

o ciskanie w poprzek w ókien od 4,3 - 6,3 MPa (gatunki li ciaste) i 8,0 - 13,5

MPa (gatunki iglaste)

twardo - jest mierzona oporem stawianym przez drewno podczas wciskania stalowej

kulki o ci le okre lonej wielko ci. Twardo zale y od gatunku drzewa, z którego

drewno pochodzi. Do gatunków twardych nale mi dzy innymi: modrzew, robinia

akacjowa czyli grochodrzew (nazywany b dnie akacj ), buk, d b, grab, jesion, jawor,

wi z. Do najbardziej mi kkich: lipa, olcha, osika, topola. Drewno mi kkie jest znacznie

atwiejsze w obróbce, st d cz sto jest u ywane przez rze biarzy (np. o tarz w

ko ciele Mariackim w Krakowie jest wyrze biony z lipy). Przyk adowa twardo mierzona

metod Janki (przy pomocy kulki metalowej o przekroju 1 cm2) przy 15 % wilgotnosci

surowca, dla niektórych gatunków drewna wynosi:

krajowych: osika 20 MPa, topola 27 MPa, wierk 28 MPa, sosna 28-30 MPa, lipa 30

MPa, jod a 31 MPa, modrzew 40 MPa, olcha 43 MPa, brzoza 48 MPa, jawor 63 MPa,

d b 66-67 MPa, orzech 72 MPa, wi z 73 MPa, klon 73 MPa, jesion 74-76 MPa, buk

78 MPa, grusza 79 MPa, robinia akacjowa 88 MPa, grab 89 MPa

egzotycznych: Ochroma spp. (balsa) 4 MPa, Tectona spp. (teak) 46 MPa, Hevea spp.

(hevea) ok. 59 MPa, Khaya spp. (maho , rózne gatunki) 58-65 MPa, Afzelia spp. (doussie)

76 MPa, Koompassia spp. (kempas) ok. 78 MPa, Tristania spp. (badi) ok. 78

MPa, Carya spp (orzesznik czyli hikora) 83 MPa, Hymenaea spp. (jatoba) ok. 85

MPa, Intsia spp. (merbau) ok. 85 MPa, Cantleya spp. (daru-daru) ok. 88 MPa, Eusideroxylon

spp. (ulin) ok. 91 MPa, Buxus spp (bukszpan) 133 MPa, Diospyros spp.

(heban) 171 MPa, Guaiacum spp. (gwajak) 197 MPa.

cieralno - drewna twarde s najcz ciej najodporniejsze na cieranie. Ta cecha ma

du e znaczenie przy wyborze drewna jako materia u do wykonania np. pod óg.

64

Wady drewna zawsze powoduj obni enie jego warto ci i mog spowodowa jego dyskwalifikacj

jako materia u. Zale od ró nych czynników:

zwi zane ze wzrostem drzewa to - s ki, rdzenie po o one mimo rodowo, rdzenie podwójne,

zawoje, skr t w ókien, p kni cia np. mrozowe itp..

zwi zane z procesami gnilnymi, zagrzybieniem podczas wzrostu drzewa albo po jego

ci ciu, powoduj zmian zabarwienia, sinizn , zgnilizn czyli mursz. Przyk ady

grzybów rozwijaj cych si na drewnie:

o grzyby powoduj ce szybki rozk ad drewna na du ych powierzchniach: grzyb

domowy w a ciwy stroczek domowy (Merulius lacrimans), grzyb domowy

bia y porzyca inspektowa (Poria vaporaria), grzyb piwniczny gnilica mózgowata

(Coniophora cerebella), grzyb kopalniany krowiak ykowaty (Paxillus

acheruntius);

o grzyby wyst puj ce "gniazdowo": grzyb podk adowy twardziak uskowaty

(Neolentinus lepideus), grzyb s upowy siatkowiec p otowy (Lensites sepiaria)

zwi zane z erowaniem owadów na drzewie lub drewnie

Wymienione grzyby, owady, ma e s paso ytami drewna. Do szkodników eruj cych na

drzewie nale y te obj ty ochron gatunkow kozioróg d bosz. Do ochrony drewna,

zw aszcza w budownictwie, nale takie przedsi wzi cia jak:

nie u ywanie drewna pochodz cego z rozbiórki starych domów

nie malowanie drewna farbami olejnymi przed jego wysuszeniem

wietrzenie pomieszcze , w których drewno jest zastosowane

wykonanie poprawnej izolacji przeciwwilgociowej

wykonanie impregnacji preparatami grzybo- i ple nobójczymi

wykonanie zabezpieczenia przeciwogniowego

89.        Konstrukcje sprężone - idea, zasady konstruowania, podstawowe rodzaje, przykłady zastosowań.  (2009 nr 23)

Konstrukcja sprężona - konstrukcja, w której w sposób celowy i kontrolowany wprowadza się siły wewnętrzne przeciwdziałające efektom obciążeń - siłom i odkształceniom. Do wprowadzenia sił służą cięgna sprężające, materiały ekspansywne lub siłowniki. Najczęściej spotykane są konstrukcje sprężone z betonu zbrojonego cięgnami jako strunobeton lub kablobeton. Spotykane są także konstrukcje stalowe sprężane kablami. Do wykonywania takich konstrukcji stosuje się betony o wysokiej wytrzymałości na ściskanie (betony wysokich klas).

Strunobeton charakteryzuje się naciągiem cięgna sprężającego przed zabiegiem betonowania oraz przekazaniem siły sprężającej z cięgna na beton przez przyczepność. Polska nazwa technologii pochodzi od zarzuconego już w praktyce stosowania jako cięgien stosunkowo cienkich (do 3 mm) drutów. Obecnie do sprężania konstrukcji strunobetonowych stosuje się sploty wielodrutowe oraz pręty sprężające.

Do wykonania strunobetonu używa się materiałów (betonu i stali) o wysokiej wytrzymałości mechanicznej. Są to zazwyczaj elementy prefabrykowane.

Podczas produkcji elementów strunobetonowych, w przygotowane wcześniej formie układa się cięgna. Po zakotwieniu ich w zewnętrznych elementach oporowych na torze naciągowym a następnie wprowadzeniu siły sprężającej wypełnia się formy betonem. Naciąg zewnętrzny cięgien usuwa się po uzyskaniu przez beton wymaganej wytrzymałości na ściskanie.

Uzyskana konstrukcja ma większą wytrzymałość, sztywność i rysoodporność przy zginaniu niż tradycyjny beton zbrojony (żelbet).

Moment osiągnięcia wytrzymałości przez beton można przyśpieszyć przez zastosowanie odpowiedniego składu mieszanki betonowej (np. z dodatkiem środków chemicznych przyśpieszających wiązanie) albo przez naparzanie elementów. Tor ułożenia cięgien w strunobetonie przebiega wzdłuż linii prostych (w kablobetonie jest możliwość wytrasowania toru po łuku), aczkolwiek obecnie często uzyskuje się trasy łamane poprzez odginanie cięgien przy użyciu traconych dewiatorów.

Do naciągu strun używa się naciągarek umieszczonych pomiędzy czołem formy a ramą, do której struny są przymocowane.

Produkcja może się odbywać na długich torach pozwalających na jednoczesne formowanie kilku podobnych elementów, np. belek lub w pojedynczych formach.

Konstrukcje strunobetonowe stosowane są do wykonywania przekryć o dużych rozpiętościach (ograniczonych w zasadzie warunkami transportowymi, czyli do ok.25m) (np. w halach przemysłowych, widowiskowych itp. mostach, wiaduktach, do produkcji słupów energetycznych, podkładów kolejowych, stropów typu "Filigran", belek podsuwnicowych, dźwigarów itp.

Kablobeton charakteryzuje się wprowadzeniem siły sprężającej po częściowym lub całkowitym stwardnieniu mieszanki betonowej oraz przekazywaniem jej na konstrukcję głównie przez docisk za pomocą specjalnych systemów zakotwień. Cięgno sprężające prowadzi się w kanale umieszczonym w elemencie przed zabetonowaniem lub poza elementem. Trasa przebiegu cięgien sprężających jest projektowana w taki sposób, aby możliwie racjonalnie wykorzystać wytrzymałość elementu w każdym jego przekroju. Sprężać można konstrukcje betonowe wykonywane bezpośrednio na placu budowy jak również prefabrykaty. Obecnie często stosuje się zewnętrznie prowadzone cięgna do remontu lub zwiększania nośności istniejących konstrukcji żelbetowych (zbiorników, mostów). Do naciągu cięgien stosuje się specjalne lewary (prasy naciągowe). W przypadku użycia cięgna z przewidzianą przyczepnością po zakotwieniu naprężonego cięgna przestrzeń pomiędzy nim a ściankami tunelu wypełnia się materiałem iniekcyjnym (np. zaczynem cementowo-wodnym) o odpowiedniej wytrzymałości. Iniekt spełnia rolę ochronną dla wrażliwego na korozję cięgna, jak również uczestniczy w przekazywaniu sił sprężających na konstrukcję.

Konstrukcje kablobetonowe stosowane są do wykonywania przekryć o dużych (na ogół powyżej 18,0 m) rozpiętościach (np. w halach przemysłowych, widowiskowych itp. mostach, wiaduktach oraz niezgłębionych zbiornikach.

Podczas projektowania konstrukcji sprężonych należy obliczyć wartość sił sprężających. Jako podstawową zasadę przyjmuje się, że wielkość wprowadzonych ich działaniem naprężeń ściskających jest równoważona naprężeniami rozciągającymi spowodowanymi ciężarem własnym konstrukcji i innymi obciążeniami stałymi (tzn. po zamontowaniu konstrukcji stan naprężeń wewnętrznych w poszczególnych przekrojach elementów konstrukcyjnych poddanych działaniu sił sprężających i naprężeń wywołanych obciążeniami stałymi oraz odkształcenia nimi spowodowane powinny mieć wartości zbliżone). Zazwyczaj to równoważenie dotyczy strefy rozciąganej przekroju podczas zginania od obciążeń zewnętrznych. Projektant musi uwzględnić także stan naprężeń i odkształceń wywołanych siłami sprężającymi przed obciążeniem konstrukcji (siły sprężające nie mogą spowodować zniszczenia elementu konstrukcji).

Podczas projektowania elementów sprężonych należy także brać pod uwagę straty naprężeń w cięgnach sprężających spowodowane:

• tarciem kabli o ścianki kanału i poślizgiem w zakotwieniu,

• straty reologiczne spowodowane relaksacją stali oraz skurczem i pełzaniem betonu.

W elementach betonowych, wstępne sprężanie zabezpiecza konstrukcję przed pojawieniem się rys. (Beton należy do materiałów o stosunkowo niskiej wytrzymałości na rozciąganie. Naprężenia rozciągające od sił podłużnych i momentów zginających powodują zarysowanie elementów w strefie rozciągania). Spotykane są także konstrukcje częściowo sprężone, czyli żelbetowe z dodatkowym zbrojeniem z postaci cięgien sprężających zabezpieczających konstrukcję przed pojawieniem się rys większych niż 0,1 mm.

90.        Proszę zaproponować trzy różne sposoby rozwiązania konstrukcji dużych nadwieszeń wspornikowych (ponad 6 m wysięgu) w budynkach o lekkich ścianach osłonowych.  (2009 nr 24)

Rozwiązania o lekkich ścianach osłonowych wiążą się z systemem ramowo-szkieletowym. Rozwiązań takich jest sporo ale opiszę tylko 3 podstawowe:

A) wysunięta belka o konstrukcji lekkiej lub nawet w postaci belki żelbetowej wysuniętej wspornikowo ze stropu. Podtrzymywana jest dodatkowo przez cięgna . takie rozwiązanie pozwala na zwiększenie wspornika nawet o 1 długość.







B) BELKA WYSUNIĘTA WSPORNIKOWO o konstrukcji stalowe( dwuteowniki lub małe kratownice). Takie rozwiązanie wiąże się z dużymi przekrojami takich belek w porównami z rozwiązaniem A




C) KRATOWNICA O WYSOKOŚCI KONDYGNACJI . takie rozwiązanie wydaje się najstabilniejsze . Przy takim rozwiązaniu wymaga się ,aby wysunięta wspornikowo kratownica o wysokości kondygnacji miała stabilny trzon do którego może być przytwierdzona.








91.        Ściana osłonowa - idea, konstrukcja, wykonanie - montaż, ogólna charakterystyka. (2009 nr 35)

Ściana osłonowa - ściana kurtynowa

Ściana kurtynowa - elewacja budynku nie posiadająca funkcji konstrukcyjnej, stanowiąca

jedynie przegrodę klimatyczną i funkcjonalną (ściana osłonowa).

Konstrukcja ściany jest zamocowana na konstrukcji stropów budynku lub konstrukcyjnych

ścian poprzecznych i przenosi jedynie ciężar własny, parcie wiatru itp., nie biorąc udziału w

odprowadzaniu obciążeń z zasadniczej części budynku. Nazwa wywodzi się z analogii do

przesłaniającej powierzchnię zawieszonej kurtyny.

Ściany kurtynowe posiadają najczęściej konstrukcję lekką w postaci ortogonalnego rusztu ze

specjalnych profili aluminiowych, czasem z innych materiałów (brąz, niegdyś stal). Konstrukcja

wypełniona jest panelami z przezroczystego lub matowego szkła, metalowymi kasetonami

itp. Spotyka się też ściany kurtynowe wykonane całkowicie z elementów żelbetowych.













92.        Proszę omówić zasady konstruowania stropów i dachów w obiektach użyteczności publicznej. Proszę podać przykłady rozwiązań - podkreślić różnice.  (2009 nr 26)

1. Stropy zespolone

Stropy zespolone typu filigran

Strop zespolony typu FILIGRAN jest konstrukcją zespoloną, złożoną z płyty betonowej zbrojonej - wykonanej w warunkach fabrycznych - i warstwy betonu "lanego" na budowie (nadbetonu). Płyta stropowa wzmocniona jest podłużnymi kratownicami ze stali zbrojeniowej, które usztywniają ją w fazie rozformowania, montażu i betonowania, a po związaniu nadbetonu zabezpieczają strop przed rozwarstwieniem. Jedynie zbrojenie styków i ewentualnie podpór wykonywane jest na budowie.

Strop zespolony łączy zalety stropu prefabrykowanego i monolitycznego

• brak konieczności szalowania i deskowania,

• mały ciężar własny płyt pozwala jednorazowo przewieźć 150 - 200 m2 stropu

• prosty i szybki montaż,

• idealnie gładka powierzchnia dolnej płyty,

• możliwość wykonania dowolnych kształtów z uwzględnieniem niezbędnych wycięć i

• otworów przewidzianych w dokumentacji,

• nośność płyt ustalana indywidualnie zgodnie z warunkami użytkowania danego stropu,

• zmniejszenie kosztów budowy,

• skrócenie cyklu inwestycji.

Zalety:

- skrócenie czasu wykonywania stropu na budowie; na budowę przywozi się gotowe prefabrykaty, w których znajduje się zbrojenie dolne stropu; na miejscu układa się tylko zbrojenie na styku płyt, miejscowe zbrojenie górne oraz układa warstwę betonu monolitycznego; strop powierzchni 300 m2 można ułożyć w dwa dni;
- eliminacja deskowania; warstwę betonu układa się na płytach prefabrykowanych, które będąc elementem konstrukcji są jednocześnie deskowaniem traconym;
- nieskomplikowany montaż; konstrukcja stropu nie wymaga wykonywania żeber rozdzielczych, a ewentualne wzmocnienie stropu (na przykład pod cięższą ściankę działową) można wykonać już w zakładzie produkcyjnym, zagęszczając zbrojenie (kratownice);
- ograniczenie ilości prac wykończeniowych; powierzchnia płyt od strony sufitu jest bardzo gładka; nie wymaga wyrównywania i tradycyjnego tynkowania; specjalnie ukształtowane styki płyt wystarczy zaszpachlować, a powierzchnię płyt pomalować farbą lub położyć tapetę; w płytach prefabrykowanych już w zakładzie produkcyjnym można umieścić puszki elektryczne, a przed ułożeniem warstwy nadbetonu na powierzchni płyt rozłożyć kable elektryczne;
- bardzo duże możliwości konstrukcyjne: duże rozpiętości - nawet do 12 m, oparcie stropu bezpośrednio na słupach, wykonanie belek ukrytych w grubości stropu i w efekcie otrzymanie gładkiej płaszczyzny sufitu; projektanci wybierają najbardziej korzystny schemat pracy konstrukcji i optymalnie dobierają zbrojenie stropu oraz jego grubość; projektowanie stropu i jego optymalizację najlepiej rozpocząć już na etapie wykonywania projektu architektonicznego;
- dowolny kształt stropu; cały strop - łącznie z płytami balkonowymi - można wykonać w jednej technologii; praktycznie nie ma ograniczeń wynikających z kształtu stropu.




2. Stropy prefabrykowane

płyty Cobiax

Cobiax jest dostępny jako elementy modułowe (prefabrykaty) składające się z koszy stalowych z umieszczonymi w nich kulami.

Puste plastikowe kule umieszczone są pomiędzy dolnym i górnym zbrojeniem płyty żelbetowej. Umieszczone są one w obszarach, gdzie nie ma żadnej konstrukcyjnej korzyści użycia betonu. Wynikiem tego jest zredukowanie masy stropu do 35%, w porównaniu do masywnych stropów o tych samych parametrach. ·Duże rozpiętości można osiągnąć przez redukcję masy bez obniżania nośności stropu. ·W konsekwencji można projektować stropy do rozpiętości 20 m. Grubość płyty sięga od 27 cm do więcej niż 60 cm.

• W zależności od średnicy kul minimalna grubość płyty jest w zakresie od 27 do 60 cm

• Technologia Cobiax może być używana z innymi konstrukcjami.

Cobiax może być zaadaptowany do jakiegokolwiek układu. Rozmieszczenie kul i rozmiar określone są przez projekt.



Projektowanie stropów Cobiax
Projekt konstrukcyjny i wykonawczy przedstawiający szczegółowo detale jest podobny jak w masywnych stropach..

• Cobiax płaska płyta ma taką samą nośność jak konwencjonalne masywne płyty.

• Normy , i standardy projektowe są w technologii Cobiax takie jak w żelbecie.

• Połączenia i szczegóły są podobne do tradycyjnych żelbetowych rozwiązań.

• Elementy takie jak kanały napowietrzania , elektryczny osprzęt, hydraulika i inne mogą być łatwo zintegrowane i połączone z pustymi kulami Cobiax.

Dla wykonania projektu obecność pustych rdzeni jest istotna podczas projektowania. Dotyczy to szczególnie rozważenia:
· Nośności użytecznej.
· Sztywności płyty
· Maksymalnych sił tnących.

Cobiax płaska płyta może być wykonana w tradycyjny sposób, albo przy zastosowaniu elementów prefabrykowanych, znacznie przyspieszających czas realizacji budowy.


Zmniejszony ciężar własny płyty Cobiax pozwala osiągnąć rozpiętość do 20 m. Z powodu jego lekkości i dwuosiowej pracy płaska płyta Cobiax może być wykonana bez belek.
Technologia Cobiax pozwala uzyskać płaską i gładką powierzchnię płyty, bez przeszkód nadającą się do malowania.
Eliminacja belek korzystnie wpływa na ograniczenie kosztów (mechanicznych, elektrycznych, hydraulicznych) oraz materiałów i kosztów montażu budynku.




3. Stropy monolityczne, (budowa)

• wymaga pełnego deskowania;

• to najcięższy strop żelbetowy - 1 m² waży od 220 do 450 kg, zależnie od grubości płyty;

• ma dobrą izolacyjność akustyczną - płyta grubości 14 cm całkowicie tłumi drgania;

• prace powinno się prowadzić bez przestojów. Po ułożeniu deskowania i zbrojenia należy przystąpić do betonowania - w przeciwnym razie wiatr może nanieść na nie liście, szyszki i inne zanieczyszczenia, które przed betonowaniem bezwzględnie trzeba usunąć;

W stropie monolitycznym maksymalna rozpiętość zależy od grubości i zbrojenia płyty - im strop grubszy i mocniej zbrojony, tym może być szerszy.

Swedeck (Galeria Mokotów)

System deskowania traconego - SWEDECK

W skład systemu SWEDECK wchodzą: blachy główne, krańcowe, denne ze zbrojeniem żeber oraz podkładki dystansowe. Deskowanie główne jest wykonane z profilowanych blach grubości 0,7 mm.

Strop Swedeck został zaprojektowany do jednokierunkowej pracy, bo tylko w takim przypadku można osiągnąć bardzo niską pracochłonność wykonywania zbrojenia. Nie występuje tutaj trudne przeplatanie zbrojenia głównego, jakie ma miejsce przy płytach krzyżowo zbrojonych w kasetonach. Dlatego rekomenduje się układy o stosunku boków 2:1 lub więcej.

Rozpiętość i grubość: przy zastosowaniu grubości płyty 16 cm otrzymamy strop o wysokości konstrukcyjnej 106 cm co pozwala na skonstruowanie stropów o rozpiętości powyżej 20m. Jednakże ze względów architektonicznych, rozpiętości większe niż 20m nie były realizowane w Polsce. Największa rozpiętość zastosowana w polskich projektach wynosi 19,2 m przy obciążeniu 8 kN/m2. Stropy powyżej 18m wymagają zastosowania specjalnych łączników do zbrojenia głównego oraz przedłużenia blach dennych szalunku poprzez nitowanie lub spawanie na budowie.

Szalunek Swedeck jest szalunkiem traconym to znaczy, że pozostaje w fazie eksploatacji budynku zamocowany do konstrukcji.


Deskowanie tracone typu Swedeck służy do budowy żebrowych stropów żelbetowych o rozpiętości od 6 do 18 m bez podpór pośrednich. Można je stosować w obiektach takich jak: parkingi, hale widowiskowo-sportowe, domy towarowe, centra wystawowe, banki.





4. stropy gęstożebrowe

Terriva (pustaki ceramiczne) / gdzie indziej

Stropodach- dach wykonany bezpośrednio na stropie ostatniej kondygnacji, bez pozostawienia przestrzeni użytkowej (strychu, poddasza), oprócz funkcji dachu (konstrukcyjnej) pełni funkcję przegrody termicznej.

Ze względu na rodzaj konstrukcji, układ warstw, wartości użytkowe i eksploatacyjne stropodachy dzieli się na :

1. pełne- niewentylowane (opracowane w pyt. nr 37): wszystkie warstwy szczelnie do siebie przylegają i nie ma w nich żadnych szczelin lub kanalików umożliwiających przepływ powietrza

• o tradycyjnym układzie warstw

• o odwróconym układzie warstw

2. odpowietrzane: odmiana stropodachow pełnych, w których pod pokryciem papowym założona jest np. perforowana papa podkładowa, dzięki jej perforacjom likwidowane jest powstające nadciśnienie powietrza i pary wodnej, a tym samym pęcherze w pokryciu papowym

3. wentylowane:

• dwudzielne: przełazowe i nieprzełazowe; z niską przestrzenią przełazową, utworzoną między dachem z pokryciem a stropem, na którym rozłożona jest termoizolacja, pod wzgl. konstrukcji przypominają poddasza nieużytkowe w dachach skośnych; konstrukcja górnej połaci tego stropodachu może być wykonana z płyt korytkowych ułożonych na ceglanych ściankach ażurowych lub w postaci lekkiej konstrukcji drewnianej bądź stalowej z poszyciem sklejką wodoodporną

• szczelinowe: nad materiałem termoizolacyjnym tworzy się szczeliny przez rozdzielenie płyt dachowych i termoizolacji np. z ułożonych bezpośrednio nad termoizolacją betonowych płyt korytkowych

• kanalikowe: nad materiałem termoizolacyjnym wykonane są kanaliki (np. poprzez blachę fałdową jako podkład pod wylewkę wierzchnią); wentylacja takich stropodachow wymaga stosowania kanałów zbiorczych, dzięki którym powietrze może dostać się do wszystkich kanalików

ze wzgl. na spadki rozróżnia się:

• stropodachy płaskie o spadku do 20%

• stropodachy strome o spadku > 20%

ze wzgl. na sposób odwadniania:

• z odwodnieniem zewnętrznym (odwodnienie zewnętrzne powinno być sprowadzone do rynny, zawieszonej na małym gzymsie lub nad małym gzymsem lub bez gzymsu- na ścianie dla lekkich przekryć i ścian)

• z odwodnieniem wewnętrznym (odwodnienie powinno być typu kopertowego, unikając korytowego, koryta nie wolno sytuować wzdłuż ścianek; wpusty dachowe przy odwodnieniu wew. powinny być odsunięte o co najmniej 50 cm od ścianek, inaczej musza być one ocieplone)

W zależności od typu stropodachu (rodz. konstrukcji, spadku i rodz. odwodnienia) mogą występować następujące możliwości zakończenia ściany budynku (o rzucie prostokatnym):

• ściana attykowa (z 3 lub 4 stron), zakończona obróbką blacharską lub betonowym elem. prefabrykowanych

• ściana kolankowa (?- przy stropodachach dwudzielnych)

• betonowy profil krawędziowy lub osłona aluminiowa bądź inne rozwiązanie, zasłaniające połączenie ściany i stropodachu

• gzyms

• brak gzymsu- proste zakończenie ściany (np. obróbka blacharską lub rynna) przy lekkich konstrukcjach

Ważne czynniki przy wyborze stropodachu i materiałów konstrukcyjnych:

• warunki cieplno- wilgotnościowe w pomieszczeniu pod stropodachem (dyfuzja pary przez stropodach)

• wymagania eksploatacyjne (oświetlenie i higiena)

• wymagania akustyczne

• wymagania ochrony przeciwpożarowej

Niektóre warunki, jakie powinny spełniać stropodachy:

• izolacyjność cieplna w każdym miejscu stropodachu musi być duża, by nie dochodziło do skraplania się pary wodnej

• do ocieplenia stropodachu niewentylowanego należy stosować tylko materiały suche (nie lekki beton ale styropian)> patrz pytanie nr 37

• należy zapewnić właściwy system odwadniania

• obróbka blacharska przy styku stropodachu ze ścianą powinna zapewnić szczelność przy ruchach termicznych

• stropodachy pełne można stosowa nad pomieszczeniami suchymi o ciśnieniu pary wodnej do 12 hPa, przy większym ciśnieniu należy stosować stropodachy odpowietrzane lub wentylowane

• konstrukcja powinna być odpowiednio zaprojektowana na zaleganie śniegu, powinna być również zapewniona możliwość wejścia na dach i usunięcia śniegu

• dylatacja (obwodowa i pośrednia przy dł. płyty > 12m) przy stropodachach żelbetowych ze względu na odkształcenia termiczne, mogące powodować niszczenie ścianek osłaniających lub podpierających

• dylatacja- w gzymsach na konstr. szkieletowych: 24m, przy ściankach kolankowych i attykowych murowanych 24m, przy ściankach kolankowych i attykowych prefabrykowanych- 12m

• stropodach z ociepleniem styropianowym nad pomieszczeniami mokrymi powinien być wentylowany

• stropodach wentylowany za pomocą ciągłych szczelin h= 8cm należy izolować materiałami niegnijącymi

Warstwy typowe w stropodachu:

1. konstrukcyjna- dowolny strop lub dyle gazobetonowe ze zbrojeniem zabezpieczonym przed wilgocią (nie nad pomieszczeniami o 55% wilgotności)

2. paroizolacja (np. 1- 2 warstwy papy na lepiku)

3. izolacja termiczna na całej powierzchni

4. warstwa kształtująca spadek (poprzez nachylenie stropów lub betonów lekkich lub gładź cementowa)-może być po warstwie nr 1

5. pokrycie dachowe- np. papy bitumiczne lub asfaltowe modyfikowane polimerami

6. warstwa ochronna- obciążająca np. grubości 5 cm ze żwiru- nie zawsze występuje







Pytanie:

Proszę omówić zasady konstruowania stropów i dachów w obiektach użyteczności publicznej. Proszę podać przykłady rozwiązań - podkreślić różnice.

Odpowiedz:

Zasady konstrułowania stropów i dachów różnią się w zależności przeznaczenia budynku. Np. w biurowcach, czy obiektach handlowych strosuje się przede wszystkim stropy o konstrukcji żelbetowej opartych na siatkach słupów. Zaletą takich systemów jest łatwość wykonania, duże mozliwości nośne oraz dobra ognioodporność. W przypadku np. sal sportowych czy basenów stosuje się konstrukcje stalowe, bądz z drewna klejonego. Takie rozwiązania bardzo dobrze sprawdzaja się przy duzych rozpiętościach w budynku.

Kazdy w Was pewnie doda cos od siebie, ale głównie o to chodzi.

93.        Zasady dobierania układu warstw w przegrodach zewnętrznych wentylowanych i niewentylowanych. Proszę podać przykłady konkretnych rozwiązań.  (2009 nr 27)

1. Funkcje i budowa ścian zewnętrznych

Podstawową funkcją ścian zewnętrznych jest ochrona budynku i jego wnętrza przed:
- wychłodzeniem i przed bezpośrednim działaniem wiatru
- przegrzewaniem
- opadami atmosferycznymi
- hałasem zewnetrznym
- pożarem działającym od zewnątrz.
Jednocześnie też ściany zewnetrzne spełniają zwykle funkcje konstrukcyjne. Zależnie od przyjętego schematu statycznego, przenoszą bowiem obciążenia pionowe i poziome, a także pełnią rolę usztywniającą konstrukcję budynku.

Z wszystkich tych funkcji jakie muszą spełniac przegrody zewnętrzne wynikają ich konkretne warstwy:

Budowa ściany zewnętrznej

1. Ściany jednowarstwowe,
w których wszystkie funkcje ochronne i konstrukcyjne są jednocześnie spełniane przez jeden rodzaj materiału, z którego zbudowana jest ta ściana (np. mur ceglany spoinowany lub pokrywany tynkiem zewnetrznym rys. 6.1.1/1).
współczynnik przenikania ciepła U dla Umin 0.5 W/(m²K). np. bloczki z betonu komórkowego klejone cienką warstwą kleju lub murowane na specjalnej zaprawie ciepłochronnej
Grubość ścian jednowarstwowych zależy od przewodności cieplnej materiału i stawianych wymagań, może wynosić od 30 do nawet 50 cm,

2. Ściany wielowarstwowe,
w których poszczególne funkcje są przejmowane przez warstwy wykonane z odpowiednich materiałów, np.
- warstwa nośna jest wykonana z materiału o dużej wytrzymałości na ściskanie (mur ceglany lub betonowy, żelbet itp.) i dzięki temu minimalnej koniecznej grubości
- warstwa izolacji termicznej, umieszczana na zewnątrz, w środku, ale także po wewnętrznej stronie ściany (rys. 6.1.1/2)
- warstwa ochronna, która osłania materiał izolacyjny przed uszkodzeniem mechanicznym i zawilgoceniem i w efekcie chroni go przed obniżeniem jego właściwości izolacyjnych i ew. destrukcją.
Warstwa chroniąca ścianę przed zawilgoceniem może być umieszczona:
- bezpośrednio na materiale termoizolacyjnym w formie tynku lub dostawiona w postaci osłonowej ścianki ceglanej
- z odstępem, tworząc w ten sposób szczelinę powietrzną między izolacją termiczną, a np. ścianką osłonową lub okładziną zewnętrzną.

Dodatkowo więc można wprowadzić podział ścian wielowarstwowych ze względu na ochronę przed oddziaływaniem deszczu i wiatru na:
- izolowane w jednej płaszczyźnie, wszystkie warstwy ułożone jedna na drugiej i zamocowane do muru konstrukcyjnego, warstwa zewnętrzna pełni tu rolę ochrony zarówno przed deszczem jak i przed wiatrem (rys. 6.1.1/3)
- izolowane w różnych płaszczyznach, w których osłona zewnętrzna wraz z warstwą powietrzną chroni przegrodę i wnętrze przed deszczem, natomiast warstwy pozostałe, tj. izolacja termiczna i warstwa konstrukcyjna osłaniają wnętrze przed wiatrem (rys. 6.1.1/3).









2 zasady projektowania i wykonywania

Miejsce izolacji termicznej w przegrodzie

Ze względu na całkowitą izolacyjność termiczną przegrody, a także temperatury na jej powierzchniach, miejsce izolacji termicznej w przegrodzie warstwowej nie ma wpływu na jej właściwości. Niezależnie od tego, jakie materiały zostaną użyte do konstruowania przegrody, jeśli tylko całkowity opór w poszczególnych rozwiązaniach będzie taki sam, to właściwości izolacyjne będą również takie same)
Przegrody będą się jednak różnić innymi właściwościami z zakresu fizyki budowli.
rozwiązanie z izolacja termiczna od wewnątrz sa stosowane raczej tylko w obiektach zabytkowych.

2.1 Bezspoinowy system ocieplania

Zasady projektowania i wykonywania

System bezspoinowego ocieplania stosowany był początkowo tylko do poprawiania izolacyjności termicznej istniejących ścian, kiedy straty ciepła były zbyt duże lub też temperatura na powierzchni ścian była zbyt niska.
Warstwy izolacyjne w tym systemie są mocowane bezpośrednio do ściany lub warstwy konstrukcyjnej, tj. bez wentylowanej szczeliny powietrznej (rys. 6.2.1/1).
Oprócz termomodernizacji substancji istniejącej, system bezspoinowego zewnętrznego izolowania jest też obecnie coraz częściej stosowany w nowych konstrukcjach. W obydwu przypadkach należy przed zastosowaniem tego systemu sprawdzić wytrzymałość podłoża, do którego mocowane jest docieplenie.


Poprawne funkcjonowanie tynków ma miejsce pod warunkiem, że woda z opadów nie przedostaje się za tynk i warstwę zbrojonego kleju poprzez np.:
- rysy i szczeliny w tych warstwach
- nieszczelności w miejscach połączeń różnych elementów lub osadzenia stolarki.

Układ warstw, ich funkcje i materiały (od wnętrza na zewnątrz) 

Ściana z izolacją i szczeliną powietrzną (rys. 6.3.1/14)

(1) warstwa konstrukcyjna
Warstwa ta, oprócz innych obciążeń, przenosi także siły poziome od muru osłonowego.
Stosowane najczęściej materiały to:

- różnego rodzaju mury
- żelbet
(2) izolacja termiczna
Warstwa ta nadaje przegrodzie wymaganą izolacyjność cieplną, a w przypadku styropianu, dodatkowo ogranicza dyfuzję pary wodnej i ewentualną kondensację Używane są płyty styropianowe, z krawędziami frezowanymi lub innym kształtem połączenia, odmiany:

(3) szczelina powietrzna
d >40 mm
Jej funkcją jest obniżenie ciśnienia i odprowadzenie na zewnątrz pary wodnej, która dyfunduje z pomieszczenia przez warstwę konstrukcyjną (otwory wentylacyjne pełnią jednocześnie funkcje odwadniającą)d <10 mm. Konieczna jest tu jedynie cienka szczelina, aby możliwe było murowanie ściany osłonowej i chwyt ręką poszczególnych cegieł
(4) warstwa osłonowa
Funkcje:

-elewacja budynku
- ochrona izolacji
Materiały:
mrozoodporne cegły i bloki
- cegła ceramiczna i klinkier
- cegła wapienno-piaskowa
- specjalne bloczki betonowe

2.2 Ściany z lekką warstwą osłonową

2.2.1 Wentylowana okładzina zewnętrzna

Zasady projektowania i wykonywania

Wentylowane okładziny
Wentylowane okładziny to lekkie osłony, odporne na oddziaływania środowiskowe, zawieszone
- za pośrednictwem konstrukcji wsporczych i poprzez izolację termiczną
- na warstwie konstrukcyjnej ściany. Jedynie okładziny kamienne, ze względu na swój duży ciężar, są zawieszone, każdy element osobno, bezpośrednio na murze konstrukcyjnym na specjalnych systemach kotwiących (rys. 6.4.1/7). Okładzina spełnia funkcje ochronne w stosunku do izolacji cieplnej i warstwy konstrukcyjnej. Wentylowana szczelina powietrzna służy głównie do obniżenia ciśnienia dyfundującej z pomieszczenia pa-ry wodnej poprzez odprowadzenie jej do powietrza zewnętrznego. Konieczne są więc otwory w okładzinie, umożliwiające ruch powietrza w szczelinie. 1.Okładzina drewniana
Okładzina drewniana jest realizowana w postaci:
- pionowo lub poziomo ułożonych de-sek, przybitych do drewnianego rusztu (rys. 6.4.1/1+2) lub
- gontów na łatach drewnianych lub de-skowaniu oszczędnym (rys. 6.4.1/3).






2. Okładzina metalowa
Tradycyjna wersja okładziny metalowej to powłoka ze stalowej blachy ocynkowanej, miedzianej lub ołowianej na deskowaniu warstwie papy bitumicznej, jako warstwie rozdzielczej. Pasma blachy są łączone między sobą na tzw. Podwójny rąbek stojący lub w bardziej skomplikowany sposób przez obróbkę na drewnianej listwie rys. 6.4.1/4). Nowsze sposoby realizacji okładziny metalowej to:
- blachy profilowane (trapezowe lub fałdowe rys. 6.4.1/5) 
gięte elementy blaszane (np. blachy kasetonowe), w których dwie lub cztery krawędzie są wygięte w taki sposób, aby wykształcić zamki łączące poszczególne elementy (rys. 6.4.1/6).
Jako materiał stosuje się tu ocynkowaną blachę stalową lub aluminiową z dodat-kowymi powłokami ochronnymi i kolorystycznymi. Okładziny tego typu są zazwyczaj mocowane do stalowej konstrukcji nośnej.






3. Naturalne okładziny kamienne
Okładziny kamienne są wykonywane z różnych rodzajów skał, pociętych na płaskie elementy i mocowanych każda oddzielnie przy użyciu specjalnych systemów kotwiących (rys. 6.4.1/7)

4. Okładziny ceramiczne
Ceramiczne okładziny mogą mieć postać:
- małowymiarowych, otworowych elementów ceglanych, zawieszonych na metalowej konstrukcji wsporczej (rys. 6.4.1/8) lub
- płaskich, tłoczonych płyt ceramicznych, o wymiarach od 40 x 40 cm do 120 x 120 cm, również na metalowej konstrukcji wsporczej (rys. 6.4.1/9).






94.        Proszę omówić różnice pomiędzy sposobem przenoszenia obciążeń przez więźbę o układzie jętkowym oraz więźbę płatwiowo-kleszczową. Jaki wpływ ma wybór jednego z tych rozwiązań na możliwość wykorzystania poddasza?  (2009 nr 28)

Wiązary rozporowe: krokwiowy, jętkowy, wieszarowy
Wiązary bezrozporowe: płatwiowo-kleszczowy

WIĘŹBA JĘTKOWA:

• rozporowa - krokwie opierają się na ścianach zewnętrznych bądź na belce stropowej działając siłą ukośną -> ROZPÓR, który musi zostać przeniesiony przez połączenie końców krokwi z belką -> odpowiednie połączenie

• rozpiętość 6-8 m, nawet do 11 (różnie podają)

• możliwość zastosowania więźby nad budynkiem jednotraktowym, bez podpór pośrednich (przy ograniczonej rozpiętości)

• elementy więźby i jak pracują, połączenia:

- krokwie - zginane i ściskane siłą osiową;

połączenie z belką stropową (tramem) na wrąb, czasem przy lekkiej więźbie kotwione z belkami stropowymi;

- jętki - belki poziome łączące krokwie, stanowiące dla nich podporę, umożliwiają zastosowanie dłuższych krokwi (przy większej rozpiętości) niż w więźbie krokwiowej; pracują na ściskanie;

połączenie jętki z krokwią: współczesne - na nakładkę, tradycyjnie - na jaskółczy ogon, na czop;

- usztywnienie wiązarów w kierunku podłużnym (ze wzgl. na parcie wiatru):

krawędziaki podłużne lub łaty w kalenicy - współcześnie

lub ukośne wiatrownice przybite od spodniej strony krokwi - tradycyjnie

• w celu zmniejszenia długości wyboczeniowej jętki - rama stolcowa pojedyncza lub podwójna (uwaga na przeniesienie sił skupionych od słupów); składa się z:

- oczepu - belka podpierająca wzdłużnie jętki

- słupów - pod oczepem

- podwalin - pod słupami

- mieczy - stężających ramę w kierunku podłużnym, pracują naprzemiennie na ściskanie i rozciąganie w zależności od kierunku wiatru;

• rama stolcowa dodatkowo usztywnia wiązary w kierunku podłużnym (II do kalenicy)

• istotne jest oddalenie ram od złącza jętki z krokwią

Więźba jętkowa:




WIĘŹBA PŁATWIOWO-KLESZCZOWA

• bezrozporowa - krokwie spoczywają swobodnie na podporze, nie potrzeba ściągów -> można tu zastosować łagodniejsze nachylenia

• rozpiętość…

• należy konstruować nad przestrzeniami z podporami pośrednimi -> przejęcie sił skupionych od słupów

• konstrukcja ogólna: krokwie + stolec pojedynczy lub podwójny, nawet potrójny, ale o innej konstrukcji niż przy w. jętkowej , tu taki „prawdziwy” ;)

• wiązarem pełnym nazywamy parę krokwi w płaszczyźnie których występuje więcej elementów stolca;

• elementy ramy stolcowej:

- płatwie - podpora dla krokwi (dzielą je na odcinki 0,4 i 0,6 długości), II do kalenicy, oparte na słupach w wiązarach pełnych, płatew pośrednia i płatew stopowa, tzw. murłata

- słupy

- podwaliny - pod słupami

- pary kleszczy - obejmują słup tuż pod płatwią, przedłużone obejmują także krokwie wiązarów pełnych, pracują na rozciąganie przejęte od górnego odcinka krokwi, oraz na ściskanie od wiatru; zapewniają geometryczną niezmienność

- miecze - usztywniają więźbę w kierunku podłużnym, zmniejszają rozpiętość płatwi

- przy większej rozpiętości do usztywnienia więźby w kierunku poprzecznym można stosować dodatkowo zastrzały między słupem a belką stropową lub miecze w płaszczyźnie wiązara (między słupem a kleszczami)

4. kleszcze wraz z krokwią i słupem tworzą sztywny węzeł przestrzenny







95.        Podać definicję belki, ramy, łuku i kratownicy. Omówić podstawowe własności tych systemów konstrukcyjnych. (2009 nr 29 trochę zmienione)

_ Belka - element konstrukcyjny poziomy lub ukośny, z reguły z drewna, stali, żelbetu, rzadziej

z kamienia. Przejmuje obciążenia pionowe i przenosi je na podpory. Belka oparta na więcej

ni>

dwóch podporach - belka ciągłą. Belki proste, połączone ze sobą przegubami, tworzą belkę

wieloprzęsłowa przegubowa (nazywana równie> belka Gerbera). Przeguby w belkach

wieloprzęsłowych umieszcza się tak, aby dana belkę można było zawsze sprowadzić do układu

belek jednoprzęsłowych, a cały układ był geometrycznie niezmienny. W przęsłach skrajnych,

gdy koniec belki oparty jest przegubowo, można wprowadzić tylko jeden przegub,

a w przęsłach pośrednich nie może być więcej niż dwa przeguby.

_ Rama - płaski układ prętów, z których poziome (rygle) i pionowe (słupy) powiązane są

ze sobą w sposób ciągły (pręty sztywno połączone w węzłach). W wyniku działania sił

odkształcają się pręty, połączenia nie odkształcaja sie. Sztywność węzłów ramy wyklucza

wzajemny obrót tych prętów w węźle. W zależnosci od przeznaczenia, ramy mogą mieć różne

kształty (jednonawowe, wspornikowe, o konturze zamkniętym i in). W przekrojach pretów

ram

wystepują: siły podłużne (N), siły poprzeczne (T) i momenty zginające (M). Ramy mogą

tworzyć układy przestrzenne.

_ Łuk - pręt zakrzywiony (w stanie nie odkształconym) podparty w sposób zapewniający

nieprzesuwnosc podpór (wezłów). Szczególna własnością łuków, wyróżniająca je spośród

innych konstrukcji jest, że nawet przy obciażeniach tylko pionowych na podporach pojawia

sie

siła pozioma zwana rozporem. Konstrukcje, które nie maja siły poziomej nie sa łukami (to

pręty

96.        Omówić elementarne właściwości fizyczne stali i jej podstawowych gatunków stosowanych w konstrukcjach budowlanych. Przedstawić ogólnie podstawowe rodzaje wyrobów stalowych wraz z zasadami ich stosowania w budownictwie. Omówić elementarne właściwości fizyczne drewna stosowanego w konstrukcjach budowlanych.   (2009 nr 31)

97.        Omówić elementarne właściwości fizyczne betonu oraz stali stosowanych w konstrukcjach żelbetowych. Podać ogólną zasadę współpracy betonu i stali w przekroju zbrojonym pojedynczo, podwójnie i w przekroju tzw. teowym. Scharakteryzować ogólnie stan naprężeń w powłoce żelbetowej - stan błonowy.  (2009 nr 32)

Ogólna zasada współpracy betonu i stali w przekroju zbrojonym pojedynczo i podwójnie i

przekroju teowym. Ogólna charakterystyka stanów naprężeń w powłoce żelbetowej - stan

błonowy.

BETON - cechy wytrzymałościowe betonu zależą od wielu czynników; do najważniejszych

zalicza się: jakośc i proporcje składników (cement, kruszywo,woda), jakośc wykonania betonu

oraz sposób jego pielęgnowania, zwłaszcza w ciągu kilku dni bezpośrednio po uformowaniu.

Na właściwości wytrzymałościowe betonu oraz jego zachowanie się w czasie duży

wpływ mają również czynniki środowiska, w którym przebywa konstrukcja żelbetowa, przy

czym należą do nich między innymi: warunki wilgotnościowe i termiczne środowiska, stopień

agresywności chemicznej oraz specyficzne dla każdej konstrukcji lub budowli warunki

pracy.

Żelbet (żelazobeton) - beton wzmocniony wkładkami stalowymi, materiał stosowany powszechnie

w budownictwie. Beton jest materiałem doskonale przenoszącym siły (naprężenia)

ściskające. Jednak jego wytrzymałość na siły (naprężenia) rozciągające jest bardzo mała. Za`

65

stosowaniu wzmocnienia stalą, która znakomicie przenosi siły rozciągające otrzymano materiał,

z którego można budować konstrukcje różnego typu. Do wzmacniania betonu stosuje się

wkładki w postaci prętów, lin i strun, siatek. Można spotkać także konstrukcje z „sztywnym

zbrojeniem”, tzn. takie, w których elementy stalowe o dużych przekrojach (np. dwuteowniki,

ceowniki) są wykorzystane jako rdzeń w np. słupie z betonu. Zadaniem tzw. prętów nośnych

jest współpraca z betonem w celu przenoszenia wszelkiego typu sił wewnętrznych występujących

podczas pracy konstrukcji. Jest ono również stosowane tam , gdzie występują niekorzystne

dla konstrukcji żelbetowych zbyt duże naprężenia wywołane wpływem skurczu betonu

i zmianami temperatury.

Do zalet żelbetu, jako materiału konstrukcyjnego, należą: ogniotrwałość, odporność na znaczne

obciążenia statyczne i dynamiczne, swoboda w kształtowaniu elementów, duża odporność

na korozję (przy zachowaniu właściwej otuliny wkładek stalowych i poprawnego zagęszczenia

układanego betonu). Odporność na wpływy atmosferyczne można łatwo podnieść wykonując

stosunkowo tanie zabepieczenie powłokowe. Zabezpieczenia te stosuje się przede

wszystkim w konstrukcjach mostów i wiaduktów.

Ze względu na sposób współpracy wkładek stalowych z betonem rozróżnia się:

żelbet - szkielet z prętów stalowych lub siatki układa się w deskowaniu (szalunku) na miejscu

wbudowania elementu (na budowie) lub formie (w wytwórni prefabrykatów) i zalewa mieszanką

betonową. Po uzyskaniu przez beton wymaganej wytrzymałości otrzymuje się element,

w którym stal przejmuje naprężenia rozciągające a beton ściskające. Współpraca tych

materiałów opiera się na przyczepności betonu do stali i zbliżonej wartości rozszerzalności

cieplnej.

• beton sprężony - zbrojenie wykonuje się z stali o wysokiej wytrzymałości na rozciąganie

(stale wysokogatukowe). Do elementu betonowego wprowadza się wstępne naprężania

ściskające przez rozciągnięcie zbrojenia przed zabetonowaniem.

Wprowadzone naprężenia są przeciwne do naprężeń powstających od naprężeń

użytkowych. Zatem część obciążeń równoważy naprężenia wstępne. Ze względu na

sposób wprowadzenia naprężeń sprężających rozróżnia się:

o strunobeton - struny (pojedyncze druty lub ich wiązki złożone z kilku strun)

napręża się w formie i stabilizuje na naciągu. Po zalaniu formowanego elementu

i uzyskaniu przez beton przynajmniej 70% wymaganej wytrzymałości naciąg

jest zwalniany. Stal wprowadza do betonu naprężenia ściskające - w ten

sposób uzyskujemy beton sprężony.

o kablobeton - w formie układa się kanały wzdłuż tras przebiegu kabli sprężających.

Formę wypełnia się betonem. Po uzyskaniu przez beton min. 70% wartości

wymaganej wytrzymałości wprowadza się kable do kanałów i naciąga się

je. Kable są mocowane na końcach a kanały wypełniane zawiesiną - zaczynem

cementowo - wodnym. Po związaniu zaczynu otrzymuje się element monolityczny,

w którym beton i stal współpracują ze sobą. Elementy kablobetonowe

można sprężać w miejscu ich wbudowania.

Współpraca stali i betonu odbywa się dzięki ich przyczepności. Na przyczepnośc

betonu do stali składa się wiele czynników: a/ tarcie stali o beton spowodowane skurczem

zaciskającym pręt w betonie, b/ opór przeciwko ścinaniu betonu wywołany nierównościami

powierzchni pręta, c/”przyklejanie się” betonu do stali. Zwiększenie zawartości cementu oraz

zmniejszenie ilości wody w betonie zwiększa przyczepnośc; rośnie ona wraz ze wzrostem

66

klasy betonu. Przyczepnośc zwiększa się w miarę wzrastanie wieku betonu, co da się wytłumaczyc

wzrostem jego wytrzymałości na ścinanie oraz zwiększeniem się skurczu. Przyczepnośc

zależy także od stanu powierzchni prętów - pręty oszlifowane czy smarowane maja

mniejszą przyczepnośc od tych z lekka pokrytych szorstkim nalotem rdzy, nie łuszczącej się i

nie odpadającej.

Przekrój zbrojony pojedynczo:





naprężenia ściskające przejmuje beton , natomiast

wszystkie naprężenia rozciągające przenoszą pręty stalowe.

Wypadkowa D bryły naprężeń ściskających i wypadkowa

Z naprężeń rozciągających, rozłożonych na przekroju

prętów stalowych, są sobie liczbowo równe.

ilustr.a/ belki zbrojone dołem

lustr.b/ belki zbrojone górą - tam jest rozciąganie które

lepiej przenosi stal

Przekrój zbrojony podwójnie: należy stosowac wówczas, gdy ściskana strefa betonu ma

niedostateczną nośnośc. Przekroje podwójnie zbrojone mogą występowac również w przypadku

dostatecznej nośności strefy ściskanej betonu, gdy konieczne jest zastosowanie zbrojenia

konstrukcyjnego lub nośnego na moment znaku przeciwnego w stosunku do zasadniczego

momentu obliczeniowego. Zbrojenie usytuowane w strefie ściskanej betonu osiąga w stanie

granicznym nośności wytrzymałośc obliczeniową na ściskanie (np. słupy).

Przekroje teowe: ogólnie pracują podobnie do przekrojów prostokątnych; gdy oś obojętna

przechodzi przez półkę to nośnośc sprawdza się jak dla elementu prostokątnego - przekroje

pozornie teowe. W przypadku zbrojenia podwójnego również można mieć do czynienia z

przekrojem pozornie teowym i rzeczywiście teowym. Podwójne zbrojenie w przekroju teowym

występuje gdy potrzebne jest ze względów konstrukcyjnych w strefie ściskanej (np. belki

stropów gęstożebrowych , słupy) lub gdy częśc ściskana betonu ma za małą nośnośc.




67

Systemy powierzchniowe, których powierzchnia środkowa jest zakrzywiona, nazywamy

powłokami . Siły wewnętrzne w powłoce są przeważnie rozłożone równomiernie na

grubości ścianki i są równoległe do powierzchni środkowej. Nie ma wówczas zginania. Ten

stan nazywamy błonowym lub bezmomentowym. Występuje on wówczas, gdy spełnione są

następujące warunki: grubość powłoki jest mała w stosunku do pozostałych wymiarów i nie

zmienia się skokami, powierzchnia środkowa jest zakrzywiona w sposób ciągły, obciążenia są

rozłożone w sposób ciągły, na brzegach w miejscach podparcia siły są skierowane stycznie do

powierzchni środkowej. Ostatni warunek nie zawsze jest możliwy do spełnienia. Następuje

wówczas zakłócenie stanu błonowego i na pewnym obszarze, oprócz sił błonowych, występują

naprężenia normalne od zginania.




rodzaje powłok:

-kopuły kuliste

-paraboloida hiperboliczna

-paraboloida eliptyczna

-powłoki walcowe

Stan błonowy lub zbliżony do błonowego, w którym dominującą rolę odgrywają siły styczne

do płaszczyzny środkowej, powstaje w powłoce dzięki jej zakrzywieniu . Zakrzywienie to

powoduje skierowanie strumieni sił wewnętrznych w taki sposób, że siły te wywołują ściskanie,

rozciąganie lub ścinanie powłoki w jej płaszczyźnie. Stan taki jest bardzo korzystny, gdyż

jak wiadomo, elementy ściskane lub rozciągane wymagają znacznie mniejszych wymiarów

przekrojów niż elementy zginane. Dlatego bardzo cienkie powłoki mogą być stosowane do

przekryć o dużych rozpiętościach i przenieść znaczne obciążenia.

* Wybór optymalnego kształtu powłoki jest związany z procesem projektowania architektonicznego.

W bogactwie różnych form dąży się do wyboru powłoki zdefiniowanej matematycznie,

gdyż wyznaczenie sił wewnętrznych może być wówczas przeprowadzone na drodze

rachunkowej. Powłoka powinna mieć również taki kształt, aby była łatwa do zbudowania.

*W wielu powłokach, stosowanych w konstrukcjach architektonicznych, wystarczy uwzględnić

jedynie naprężenia σx, σy i τxy = τyx (rys. 20-1) odpowiadające stanowi błonowemu,

68

gdyż ewentualne naprężenia normalne pochodzące od zginania mają wpływ drugorzędny.

Analiza statyczna takich powłok jest wtedy uproszczona. W dalszym ciągu rozpatrzymy kilka

charakterystycznych powłok, w których stan naprężenia odpowiada stanowi błonowemu.

98.        Przedstawić ogólne cechy systemów konstrukcyjnych statycznie wyznaczalnych i statycznie niewyznaczalnych. Omówić podstawowe różnice pomiędzy tymi systemami.   (2009 nr 33)

Belki: Aby wyznaczyć siły wewnętrzne w belkach statycznie wyznaczalnych w przypadku ściskania , rozciągania lub skręcania wychodzimy z założenia, że cały pręt znajduje się w równowadze co z tym idzie jego siły wewnętrzne muszą spełnić warunki równowagi.

Kratownica: Aby zaprojektować przekroje prętów kratownicy trzeba znać siły wewnętrzne występujące w tych prętach. Siły te wyznaczamy za pomocą warunków równowagi analitycznych lub wykreślnych. Jeśli kratownica obciążona siłami zewnętrznymi jest w równowadze, to dowolnie wycięte myślowo elementy kratownicy obciążone zarówno siłami zewnętrznymi jak i wewnętrznymi muszą być również w równowadze.




Ramy: Rozwiązanie ram statycznie wyznaczalnych, obejmuje obliczenie momentów zginających i sił poprzecznych, przebiega tak samo jak belek. Oprócz momentów zginających i sił poprzecznych w prętach ramy występuje jeszcze siła podłużna, która w dowolnym przekroju jest równa sumie wszystkich sił położonych po jednej stronie przekroju i równoległych do osi pręta.

PODSUMOWUJĄC: Systemy statycznie wyznaczalne posiadają najwyżej trzy niewiadome które możemy obliczyć korzystając z trzech warunków równowagi.

Możemy zastosować metodę graficzną lub rachunkową.

Metoda graficzna:





Płaski zbieżny układ sił znajduje się w równowadze, gdy wielobok sił jest zamknięty.

Dwie siły są w równowadze, jeśli działają wzdłuż tej samej prostej, mają jednakowe wartości liczbowe, a zwroty przeciwne.

Trzy siły są w równowadze wówczas, gdy na planie sił przechodzą przez jeden punkt , a wielobok sił zamyka się.

Metoda rachunkowa:

Jeśli działający na ciało układ sił redukuje się do wypadkowej lub inaczej- jeśli istnieje wypadkowa to ciało znajduje się w ruchu. Spoczynek, czyli równowaga nastąpi gdy układ sił zredukuje się do zera, a wiec gdy wypadkowa będzie równa zeru. Wypadkowa W będzie równa zeru jeśli jej składowe Wx i Wy będą równe zeru jednocześnie.

Gdzie Wx= P1x + P2x + P3x + P4x Wx= Σ Pix

Wy= P1y +P2y + P3y + P4y Wy=Σ Piy

Czyli: warunki równowagi płaskiego zbieżnego układu sił to:

Σ Pix = 0

Σ Piy = 0

Σ Mi = 0

Płaski zbieżny układ sił jest w równowadze wtedy, gdy suma rzutów wszystkich sił na oś x jest równa zeru, gdy suma rzutów wszystkich sił na oś y jest równa zeru oraz gdy suma momentów wszystkich sił względem dowolnie obranego punktu musi być równa zeru.

Ogólne cechy systemów statycznie niewyznaczalnych:

Belki: Do belek jednoprzęsłowych statycznie niewyznaczalnych należą belki na jednym końcu utwierdzone, a na drugim podparte przegubowo-przesuwnie lub belki utwierdzone na obu końcach. W pierwszym przypadku liczba niewiadomych podporowych jest równa 4 co oznacza, że belka ta jest jednokrotnie statycznie niewyznaczalna, w drugim zaś belka jest trzykrotnie statycznie niewyznaczalna, gdyż liczba niewiadomych podporowych jest równa 6, a liczba warunków równowagi 3. Przy symetrii obciążenia liczba niewiadomych podporowych może się zmniejszyć.

Niewiadome podporowe, które przekraczają liczbę warunków równowagi, nazywamy niewiadomymi nadliczbowymi. Określenie, która z niewiadomych podporowych jest nadliczbowa jest dowolne.

Belki jednoprzęsłowe statycznie niewyznaczalne można łatwo rozwiązać znając ugięcia i kąty obrotu belki wolno podpartej lub wspornika.

Ramy o węzłach nieprzesuwnych: Mają taki sam przebieg jak rozwiązywanie belek. Różnica może polegać na tym , że na podporach belek zbiegają się dwa pręty przęseł sąsiadujących, a w węzłach ram mogą się zbiegać dwa trzy lub cztery pręty, przy czym węzły należy traktować tak jak podpory w belkach.




Ramy o węzłach przesuwnych: Przy dowolnym obciążeniu, symetrycznym i niesymetrycznym, nastąpi obrót i przesuw węzłów. Ramę taką rozwiązujemy sposobem Crossa w dwóch etapach.

PODSTAWOWE RÓŻNICE:

W systemach statycznie wyznaczalnych do obliczania sił wewnętrznych korzystamy z trzech warunków równowagi bo systemy te posiadają do trzech niewiadomych. W systemach statycznie wyznaczalnych niewiadomych do wyznaczenia sił jest więcej niż trzy dlatego też musimy korzystać z innych sposobów obliczenia tych niewiadomych.

99.    Stropy gęstożebrowe - idea, zastosowanie, sposób oparcia na ścianach nośnych. Omówić dwa wybrane stropy gęstożebrowe.   (2009 nr 34)

100.    Scharakteryzować dwa wybrane rodzaje drewnianych, tradycyjnych konstrukcji więźb dachowych.   (2009 nr 36)

102.    Typy stropodachów i ich wymogi oraz ich wpływ na rozwiązanie zakończenia ściany budynku.  (podobne 2009 też nr 37)

103.    Od czego zależy izolacyjność cieplna przegród budowlanych.

Izolacyjność ścian wielowarstwowych zależy przede wszystkim od grubości warstwy ocieplenia

W ścianach mogą występować miejsca, których izolacyjność cieplna jest zdecydowanie gorsza niż sąsiednich fragmentów przegrody. Nazywa się je mostkami cieplnymi (termicznymi). Mostki termiczne zwiększają straty ciepła, ponadto w tych miejscach ściana może przemarzać, wykrapla się tam wilgoć zawarta w powietrzu, co z kolei może doprowadzić nawet do zagrzybienia ścian. Izolacyjność termiczna ściany oblicza się sumując opór cieplny (R) jej poszczególnych warstw.

104.    Jaka forma budynku jest najbardziej optymalna pod kątem energooszczędności . Jakie należy stosować materiały w celu uzyskania energooszczędnego budynku .




Kształt domu - pod wpływem słońca
Typowe zadanie na oszczędzanie to minimalizacja stosunku powierzchni przegród zewnętrznych domu do jego kubatury - im więcej ścian zewnętrznych, tym więcej strat ciepła i więcej możliwych mostków cieplnych. W aspekcie ekologicznym dom powinien jak kwiat kierować się w stronę słońca. Chodzi o wystawienie jak największej powierzchni elewacji na stronę południową i minimalizowanie elewacji od północy. Jaka reguła pozostaje niezmieniona? Ekologiczny dom jest w sam raz - nie jest większy, niż wymagają tego racjonalne potrzeby rodziny. Najlepiej mały, czyli tańszy w budowie i utrzymaniu. Teza, że można zbudować duży dom i dobrze go ocieplić, może zawieść za kilka lat, gdy energia stanie się dobrem luksusowym.

 Liczba kondygnacji bez komplikacji
Który z domów o tej samej powierzchni potrzebuje więcej energii - parterowy czy piętrowy? Aż o 17% więcej energii zużyje rozłożysty dom parterowy, bo ciepło ucieka w nim przez dach. Domy z pełnym piętrem są bardziej odporne na przegrzewanie (mają izolowany strop i nie mają okien dachowych). W domach z poddaszem użytkowym trzeba ułożyć grubą izolację poddasza oraz sensownie usytuować okna dachowe - jeśli nie chcemy korzystać z energochłonnych klimatyzatorów. Prostym, ale skutecznym sposobem pozbywania się nadmiaru ciepła jest wietrzenie poddasza. Można na przykład zaprojektować okno połaciowe w korytarzu na piętrze, by wietrzyć dom bez konieczności otwierania okien w pokojach. Przeciąg bez zakłócania życia domowników i narażania ich na przeziębienie.

 


105.    Od czego zależy komfort akustyczny pomieszczenia i izolacyjność akustyczna przegród.

Komfort akustyczny pomieszczeń zależy od doboru materiałów z jakich jest wykonana np. ścianka działowa. Sćainy zewnętrzne mają nie tylko za zadanie osłonięcie przed elementami zewnętrznymi jak wiatr, śnieg, przegrzanie i nagrzanie pomieszczeń promieniami słonecznymi ale również wytłumienie zewnętrznych źródeł dźwięku.

Ponieważ poziom ciśnienia wytwarzany przez dźwięki normalnej mowy wynosi ok. 50 dB(A), poziom hałasu rzędu 35 dB(A) i więcej zakłóca wyraźne rozumienie mowy w mniejszych pomieszczeniach. Wśród osób szczególnie wrażliwych, konieczne jest zachowanie nawet niższych poziomów hałasu przenoszonego w tle, a także czasu odbicia dźwięku poniżej 0,6 sekundy, nawet w cichym otoczeniu.

Izolacyjność akustyczna przegród jest zależna od:

Grubości przegrody - grubsza lepsza

Porowatości przegrody - powierzchnia porowata rozbija fale dźwiękowe, dlatego w studiach nagraniowych są ściany o wypustkach pionowych i poziomych.

Niejednorodność przegrody - chodzi o to, że jednorodna przegroda przenosi więcej drgań, wynika to z fizyki - rozchodzenie się dźwięku w ciałach stałych jest najwyższe, następnie są ciecze a na końcu gazy.

Stosowanym elementem konstrukcyjnym wyciszającym jest tz "strop pływający", ogólna zasada działania to odizolowanie podłogi od stropu uszczelkami i podkładami amortyzującymi - przez co przenoszą mniej drgań.

Pływająca izolacja




Najczęstszym i najlepszym sposobem zabezpieczania stropów międzypiętrowych jest podłoga pływająca. Zainstalowanie takiej konstrukcji powoduje wzrost izolacyjności stropu nie tylko od dźwięków uderzeniowych, ale także powietrznych. Podłoga pływająca jest oddzielona od wszystkich elementów konstrukcyjnych, co pozwala na minimalizację przenoszenia drgań. Materiał izolacyjny układany na paroizolacji lub bezpośrednio na podłożu dociska się płytą betonową grubości 4-5 cm. Jako materiał tłumiący wykorzystuje się najczęściej styropian elastyczny lub półtwardą wełnę mineralną, które to materiały przykrywa się folią ochronną. Wszystkie warstwy podłogi pływającej muszą być oddzielone od ścian i innych elementów budynku, co zapobiega przenoszeniu dźwięków z posadzki na konstrukcję ścian. Aby izolacja przeciwuderzeniowa funkcjonowała dobrze, konieczne jest unikanie mostków akustycznych, mogących powstać pomiędzy wylewką, a ścianą. Aby to uzyskać, należy zrezygnować z jakichkolwiek trwałych połączeń między jastrychem, a ścianami. Na takiej podłodze można ułożyć dowolną warstwę wierzchnią: parkiet, panele, płytki ceramiczne, czy - dodatkowo tłumiącą - wykładzinę. Często zamiast wylewanej na mokro dociskającej warstwy betonowej, układa się płyty z suchego jastrychu, dzięki czemu eliminuje się prace mokre i skraca czas instalacji podłogi.

106.    W jaki sposób można zmienić warunki oświetlenia światłem dziennym we wnętrzu (istniejącego pomieszczenia).

Zakładając, że nie zmieniamy otworów okiennych w danym pomieszczeniu, zmiany w warunkach oświetlenia możemy uzyskać na różne sposoby, niezależnie czy chcemy "rozjaśnić" czy "ściemnić" pomieszczenie.

Podstawowe metody to barwy:

• Barwy jasne odbijają więcej światła, barwy ciemne odwrotnie.

• Połyskliwość powierzchni odbija dość znacznie promienie słoneczne (nie stosuje się tego typu zabiegu na powierzchniach pracy), matowe powierzchnie odwrotnie. (życiowy przykład - szklana a matowa matryca laptopa)

• Przysłony zewnętrzne:

a) stałe, montowane w różnych miejscach budynku, zazwyczaj nad linią okien lub bezpośrednio przed nimi, stałe są dość prostym zabezpieczeniem, gdyż niezależnie jak jest pora dnia czy roku, będą rzucać różny (ruch słońca) cień, a co za tym idzie tak naprawdę nie dostosowują się do oświetlenia.

b) ruchome (inteligentne)

w tym przypadku regulacja konta nachylenia (poziom) lub obrotu (pion), może odbywać się za pomocą prostej aparatury zaprogramowanej według ruchu słońca oraz kątem nachylenia do pow. Ziemi. oraz systemie bardziej zaawansowany opierający się na czujnikach natężenia światła (ulokowanych na danych powierzchniach) które zaprogramowane dają sygnał do mechanizmu regulującego nachylenie lub obrót przysłony w celu uzyskania wymaganego warunku natężenia światła.

• Przysłony wewnętrzne:

w tym przypadku rzadko mam do czynienia z inteligentnym systemem programowym, najczęściej czynnikiem zmieniającym jest sam człowiek, elementy wewnętrzne to standardowe żaluzje pionowe i poziome oraz przysłony okienne sterowane zdalnie lub ręcznie.

• Szkło: można tu dokonać 2 zabiegów:

a) jeśli pomieszczenie będzie miało zmienione docelowo warunki oświetlenia na długi czas (5lat),można wprowadzić szkło matowe, lub przydymione, mleczne lub odwrotnie szkło przeźroczyste.

b) stosowanie szyb elektrochromowych które pod wpływem zmiany niewielkiego napięcia prądu zmieniają przepuszczalność świetlną, od idealnie przeźroczystych po nieprzepuszczających światło. Występuje tu kilka technologii: gaz pomiędzy 2 warstwami szkła - cząsteczki się elektryzują i przyczepiają do warstwy szkła, mikro żaluzje ulegające przymknięciu lub otwarciu itd.

107.    Czy w stropodachu „zielonym, odwróconym” o grubości warstwy organicznej 50 cm konstrukcja stropu powinna być inna niż w stropodachu    „ odwróconym” ( bez warstwy organicznej ) . Omów kolejność warstw w w/w stropodachach.

Dach odwrócony

Jest to rodzaj stropodachu niewentylowanego. Jednak układ warstw w dachu został tutaj odwrócony

- stąd jego nazwa. Najpierw na stropie układa się izolację przeciwwilgociową, a dopiero

na niej izolację termiczną z polistyrenu ekstrudowanego - materiału całkowicie odpornego

na wilgoć. Całość przykrywa się żwirem, który jest ochroną przed opadami atmosferycznymi.

Warstwa żwiru powoduje, że zwiększa się powierzchnia parowania i nawet gdy

dach całkowicie jest zalany wodą izolacja cieplna pozostaje sucha. Dach odwrócony jest podstawą

do założenia zielonego dachu.

Jeśli zbudujemy dach płaski zgodnie z wszystkimi obowiązującymi zasadami i nie będziemy

oszczędzać na materiałach to uzyskamy doskonałą ochronę przed wiatrem, deszczem i śniegiem

na długie lata.

Dachy płaskie mają jeszcze jedną zaletę - konstruowanie ich zapewnia pionowe ściany na

wszystkich kondygnacjach i co za tym idzie całkowite wykorzystanie pomieszczeń znajdujących

się na ostatnim piętrze.










108.    Omów kilka sposobów ( z jakich elementów) wykonywania nadproży nad otworami okiennymi i drzwiowymi.




Innym sposobem wykonania nadproży jest wykonanie go przy zastosowaniu kształtek U. Kształtki te stanowią szalunek tracony dla elementu żelbetowego wylewanego w kształtkach U. Są przydatne w miejscu, gdzie zastosowanie nadproży zbrojonych jest niemożliwe, czyli w przekryciu szerokich otworów (np. bram garażowych).

Można w nich wykonywać wieńce opuszczone lub inne belki żelbetowe.

Jeśli chcemy zapewnić jednolitość koloru i wiązania cegieł na całej elewacji budynku, najlepiej zdecydować się na wykonanie nadproży murowanych i zbrojonych na budowie. W ten sposób otwory okienne zostaną wykonane z tych samych cegieł co cała fasada i idealnie ukryją się w elewacji.




109.    Jaki powinien być minimalny poziom posadowienia budynku. Czy można posadowić budynek na warstwie gruntu, która została wcześniej nasypana. Odpowiedź uzasadnij.

Głębokość posadownienia fundamentów zależy od głębokości przemarzania gruntu.
Jesli poziom posadowienia bedzie mniejszy niż głębokość przemarzaania, to po
kilku sezonach beton konstrukcyjny fundamentu zostanie zniszczony przez cykle
zamarzania i odmarzania. normy POSADOWIENIE BEZPOŚREDNIE BUDYNKÓW, gdzie jest
podana mapka minimalnych poziomów posadowien w zależności od częsci kraju.

110.    Z jakich zasadniczych elementów składa się strop i jaką pełni funkcję w budynku.

poziomy element konstrukcyjny oddzielający poszczególne kondygnacje budynku. Strop przenosi obciążenia na pionowe elementy (ściany lub słupy). Na górnej powierzchni stropu układana jest podłoga, a dolną powierzchnię najczęściej pokrywa się tynkiem, tworząc sufit.

Najważniejszymi funkcjami stropu są:

• przenieść obciążenia stałe - ciężar własny, ciężar ścianek działowych, na poddaszu również częściowo ciężar więźby dachowej,

• przenieść obciążenia użytkowe - ciężar umeblowania, wyposażenia pomieszczenia, składowanych towarów i przebywających w nim osób, jednocześnie konstrukcja stropu musi mieć sztywność, wystarczającą na zachowanie wymaganych warunków użytkowych (ugięcie stropu pod wpływem obciążeń nie może przekraczać wartości dopuszczalnych),

• zwiększyć sztywność budynku,

• chronić pomieszczenia na poszczególnych kondygnacjach przed przenikaniem dźwięku, ciepła,

• stworzyć podłoże dla posadzek i podłóg,

• ograniczyć rozprzestrzenianie się ognia.

• strop belkowy - elementem nośnym są belki ułożone równolegle do siebie, na których opierają się elementy wypełniające i warstwy podłogowe. Belki mogą być drewniane, stalowe lub żelbetowe. Wypełnienie mogą stanowić elementy drewniane, ceramiczne, betonowe np. w stropie Kleina płyty ceramiczne z cegły.

• strop płytowy - elementem nośnym jest płyta żelbetowa prefabrykowana lub monolityczna. W przypadku płyty monolitycznej, niezbędne jest pełne deskowanie od spodu płyty. Mogą być zbrojone krzyżowo lub jednokierunkowo. Zaletą tego typu stropów jest uzyskanie równej powierzchni z góry i z dołu płyty. Płyty oparte są bezpośrednio na ścianach.

• strop płytowo-żebrowy - elementem nośnym jest płyta oparta na żebrach (lekkie belki) równoległych do siebie i opartych na ścianach lub płyta oparta na ruszcie z żeber. Strop taki wykonuje się bezpośrednio na budowie na pełnym deskowaniu. Na wykonanie potrzeba więcej betonu niż w przypadku stropów gęstożebrowych.

• strop gęstożebrowy - elementem nośnym są żebra oparte na podporach (np. ścianach), przestrzeń między belkami wypełnia się pustakami ceramicznymi, betonowymi, gipsowymi lub trocino-cementowymi itd. i całość wypełnia się mieszanką betonową. Beton wypełnia przestrzeń między pustakami, tworzy żebra oraz warstwę tzw. nadbetonu.

111.    Co to jest „ mostek termiczny”.

Są to miejsca ściany, stropu lub dachu, w których - z powodu gorszych własności termoizolacyjnych - następuje wzmożona ucieczka ciepła. Mostki cieplne powstają w wyniku wad projektowych lub niestarannego wykonawstwa.

Szczególnie często mogą występować w ścianach jednowarstwowych w wyniku m.in. użycia niewłaściwej zaprawy do murowania, wad wykonania wieńców i nadproży, pozostawienia bruzd instalacyjnych bez ocieplenia. Mostki termiczne mogą również powstawać przy budowie ścian trójwarstwowych i ocieplanych, w wyniku niestarannego dopasowania płyt izolacyjnych.

Niekiedy ze względów konstrukcyjnych całkowite wyeliminowanie mostków nie jest możliwe, np. w miejscach osadzenia balkonu, ale przez odpowiednią ich budowę można znacznie ograniczyć ucieczkę ciepła w tych miejscach.

Mostek termiczny lub mostek cieplny - negatywne zjawisko w budownictwie polegające na istnieniu miejsc w przegrodzie cieplnej budynku, których przewodnictwo cieplne jest znacznie większe niż przegrody. W miejscach mostków oraz w ich pobliżu obserwuje się niższą temperaturę powierzchni wewnętrznej. Jego przyczyną jest błędne zaprojektowanie lub wadliwe wykonanie detali budynku, co prowadzi do powiększonych strat ciepła, zawilgocenia wnętrz i powstawania pleśni.

Główne typy mostków termicznych:

• punktowe - w niewielkim obszarze występuje wyższa przewodność cieplna np. przebicie termoizolacji

• liniowe - powstają, gdy na pewnym obszarze brakuje termoizolacji lub ma ona zmniejszoną grubość, albo w przypadku jej nieciągłości

112. Wyjaśnij pojęcie „ stropodach odwrócony”. Przedstaw ideę rozwiązania.

Dach odwrócony

Jest to rodzaj stropodachu niewentylowanego. Jednak układ warstw w dachu został tutaj odwrócony

- stąd jego nazwa. Najpierw na stropie układa się izolację przeciwwilgociową, a dopiero

na niej izolację termiczną z polistyrenu ekstrudowanego - materiału całkowicie odpornego

na wilgoć. Całość przykrywa się żwirem, który jest ochroną przed opadami atmosferycznymi.

Warstwa żwiru powoduje, że zwiększa się powierzchnia parowania i nawet gdy

dach całkowicie jest zalany wodą izolacja cieplna pozostaje sucha. Dach odwrócony jest podstawą

do założenia zielonego dachu.

Jeśli zbudujemy dach płaski zgodnie z wszystkimi obowiązującymi zasadami i nie będziemy

oszczędzać na materiałach to uzyskamy doskonałą ochronę przed wiatrem, deszczem i śniegiem

na długie lata.

Dachy płaskie mają jeszcze jedną zaletę - konstruowanie ich zapewnia pionowe ściany na

wszystkich kondygnacjach i co za tym idzie całkowite wykorzystanie pomieszczeń znajdujących

się na ostatnim piętrze.

METODY DZIAŁANIA	DZIAŁANIA
		konserwatorskie	utylitarne
STARA NOWA	ochrona bierna oczyszczenie reintegracja rekompozycja adaptacja odbudowa z indywidualną zabudową o architekturze zintegrowanej z zabytkową	sanacja dobudowa - rozbudowa przekształcenie modernizacja przebudowa z typową zab. blokową
FORMY DZIAŁANIA	rewaloryzacja	ochrona, rekonstrukcja

---