POSTAWIENIE PROBLEMU:

W pewnym kamieniołomie powstawały w przeszłości odpady po przeróbce bazaltu. Można z nich uzyskać kruszywo bazaltowe w wyniku przeróbki na mokro. Przeróbka odpadów możliwa jest w najbliższej żwirowni, odległej od kamieniołomu o kilkanaście km; tam przewiduje się umiejscowić przewoźny układ przeróbczy. Kamieniołom i żwirownia są oddziałami jednego przedsiębiorcy górniczego.

Założenia wyjściowe:

Prognozowane nakłady inwestycyjne wg analizy ofert 1 300 000,00 zł

Stawka amortyzacyjna 12 %

Wydajność przewoźnego układu przeróbczego: - 80 ÷ 100 t/h, średnio 90 t/h

Organizacyjny system pracy: - 180 dni w roku

Liczba zmian na dobę - 1

Czas trwania zmiany roboczej: - 8 h

Efektywność wykorzystania czasu pracy: - 0,75 %

Zdolność produkcyjna układu przeróbczego:

90 t/h x 180 dni/rok x 8 h x 0,75 = ~ 100 000 t/rok

Z tej masy powstanie odpad płynny do załadowania wyrobiska poeksploatacyjnego żwirowni;

jest to frakcja < 0,063 mm; stanowi ona 20 % całości, czyli, tj. 20 000 t/rok

stąd ilość produktów końcowych: 80 000 t/rok

Rachunek kosztów można przeprowadzić w układzie kalkulacyjnym (zmodyfikowanym dla celów dydaktycznych):

1. Materiały bezpośrednie wraz z kosztami zakupu to :

pozyskanie surowca odpadowego loco żwirownia wraz z ewentualnym przewozem gotowych produktów i frakcji > 16 mm z powrotem do kamieniołomu.

2. Paliwo i energia technologiczna - rozumiane jako koszt zużycie energii elektrycznej przez układ przeróbczy.

3. Wynagrodzenia bezpośrednie wraz z ich narzutami.

4. Koszty wydziałowe - rozumiane jako koszty amortyzacji układu przeróbczego.

5. Inne koszty bezpośrednie - koszty krążników, sit, zsypów, łożysk, smarów, usług serwisowych i remontowych oraz koszty załadunku nadawy i produktów handlowych w miejscu lokalizacji układu przeróbczego w żwirowni.

6. Koszty ogólnego zarządu.

7. Koszty sprzedaży - rozumiane jako koszty obsługi etatowej sprzedaży.

1. Materiały bezpośrednie wraz z kosztami ich zakupu

Dotyczy to pozyskanie surowca odpadowego loco żwirownia wraz z ewentualnym przewozem półproduktu do dalszej przeróbki - frakcji > 16 mm i produktów gotowych z powrotem do kamieniołomu. Realizacja w formie usługi transportowej odrębnej jednostki organizacyjnej

Przyjęta do obliczeń ilość transportowanych mas 100 000 t/rok,

przy zryczałtowanej cenie przewozu na trasie o: kamieniołom - żwirownia - 25 km oraz żwirownia - kamieniołom 25 km 5,00 zł/t

Koszt materiałów bezpośrednich: 100 000 t x 5,00 zł/t = 500 000 zł

Jednostkowy koszt materiałów bezpośrednich: 500 000 zł : 80 000 t = 6,25 zł/t

2. Paliwo i energia technologiczna

Na podstawie danych sprawozdawczych firmy przyjęto średnie zużycie energii na jednostkę produkcji w skali roku.

Jednostkowe zużycie energii na jednostkę produkcji

wg danych firmy - 2,5 kWh/t

Cena energii - 0,30 zł/kWh

Jednostkowy koszt energii 2,5 kWh/t x 0,30zł/kWh = 0,75 zł/t

Koszt energii odniesiony do ilości mas poddanych przeróbce:

0,75 zł/t x 100 000 t = 75 000 zł

3. Wynagrodzenia bezpośrednie wraz z narzutami

Przewiduje się 1 etat bezpośrednio produkcyjny - tj. operator ładowarki

Uposażenie + ZUS + pozostałe świadczenia 2 000 zł/osobę ⋅m-c

Koszt wynagrodzeń: 1 osoba x 2 000 x 12 mies. = 24 000 zł/rok

Jednostkowy koszt wynagrodzeń: 24 000 zł/rok : 80 000 t/rok = 0,30 zł/t

4. Koszty amortyzacji układu technologicznego

Prognozowane nakłady inwestycyjne 1 300 000 zł

Przyjęta stawka amortyzacyjna ~ 12 %

Koszt amortyzacji: 1 300 000 zł x 0,12 = 156 000 zł/t

Jednostkowy koszt amortyzacji: 156 000 zł : 80 000 t = 1,95 zł/t

5. Inne koszty bezpośrednie

Stanowią je koszty zużywających się w procesie produkcji krążników, sit, zsypów, łożysk, smarów, usług serwisowych i remontowych oraz koszty załadunku nadawy do układu przeróbczego i produktów handlowych w żwirowni w formie wynajmu ładowarki typu Ł - 34 lub podobnej.

Materiałów bezpośrednie - szacunek w skali roku: 50 000 zł

Ładowarka:

Organizacyjny system pracy: 180 dni w roku

Czas pracy ładowarki na zmianę: 8 h

Koszt maszynogodziny: 80 zł/h

Wartość innych kosztów bezpośrednich:

50 000 zł + 180 dni x 8 h x 80 zł/h = 165 200 zł

Koszt jednostki produkcji wynosi: 165 200 zł : 80 000 t = 2,06 zł/t

6. Koszty ogólnego zarządu

Przyjęto w wysokości kosztów wynagrodzeń bezpośrednich i kosztów obsługi sprzedaży

Koszt wynagrodzeń: 48 000 zł/rok

Jednostkowy koszt wynagrodzeń: 48 000 zł/rok : 80 000 t/rok = 0,60 zł/t

7. Koszty sprzedaży

Przez koszty sprzedaży rozumie się etatową obsługę sprzedaży.

Uposażenie + ZUS + pozostałe świadczenia 2 000 zł/osobę ⋅m-c

1 osoba x 2 000 x 12 mies. = 24 000 zł/rok

Jednostkowy koszt sprzedaży: 24 000 zł/rok : 80 000 t/rok = 0,30 zł/t

Pozycje kosztów transportu asortymentów handlowych do głównego punktu dystrybucji firmy w kamieniołomie wraz z przewozem nadziarna > 16 mm do dalszej przeróbki, realizowanej w formie usługi odrębnej jednostki organizacyjnej uwzględniono w przyjętej zryczałtowanej taryfie przewozowej pkt. 1. w wysokości 5,00 zł/t, obejmującej kursy ładowne na trasie kamieniołom - żwirownia - kamieniołom.

8. Wnioskowanie dotyczące oceny przedsięwzięcia

Wyniki obliczeń prognozy kosztów zestawiono w tab. 1 i 2.

Tabela 1.

Koszty przedsięwzięcia w układzie kalkulacyjnym

Lp. kosztu	Wyszczególnienie	Wartości Kosztów zł	Koszty jednostkowe zł/t
1.	Materiały bezpośrednie wraz kosztami zakupu	500 000	6,25
2.	Paliwo i energia technologiczna	75 000	0,75
3.	Wynagrodzenia bezpośrednie wraz z narzutami	24 000	0,30
4.	Koszty amortyzacji układu technologicznego	156 000	1,95
5.	Inne koszty bezpośrednie	165 200	2,06
6.	Koszty ogólnego zarządu	48 000	0,60
7.	Koszty sprzedaży	24 000	0,30
Koszty całkowite produkcji:		992 200	-
w tym koszty stałe (pkt. 3 + 4 + 7)		204 000	-
Koszt jednostkowy całkowity			12,21
w tym: jednostkowe koszty zmienne (pkt. 1 + 2 + 5 + 6)			9,66
jednostkowe koszty stałe			2,55

Tabela 2.

Produkty końcowe, ich ceny, koszty, wskaźniki i próg rentowności

Produkt mm	Cena zł/t	Udział w produkcji %	Wielkość produkcji t	Wartość produkcji zł
0 - 2	5,00	20	16 000	80 000 zł
2 - 8	19,00	75	60 000	1 140 000 zł
8 - 16
> 16	- *)	5	4 000	-
Razem:			80 000	-
Wartość produkcji w roku Średnia cena produktu (odniesiona do 80 000 t) Koszty całkowite produkcji Jednostkowe koszty całkowite Koszty stałe Jednostkowe koszty zmienne Jednostkowe koszty stałe Marża brutto (średnia cena produktu - jedn. koszty stale) Zysk brutto				1 220 000 zł
								15,25 zł/t
								992 200 zł
								12,21 zł/t
								204 000 zł
								9,66 zł/t
								2,55 zł/t
								12,70 zł/t
								227 800 zł
Wskaźnik poziomu kosztów				81,33 %
Wskaźnik zyskowności (brutto)				18,67 %
Ilościowy próg rentowności				24 000 t/rok
*) - półprodukt; powrót do kamieniołomu

Obliczone koszty oraz wskaźniki (tab. 1 i 2) świadczą o zadawalającej efektywności ekonomicznej rozpatrywanego przedsięwzięcia

2

3

---