Rynek pracy jako kategoria ekonomiczna jest pojęciem syntetycznym obrazującym kształtowanie się relacji pomiędzy podażą zasobów siły roboczej , a popytem na nie. Odzwierciedla całokształt stosunków wymiennych zachodzących pomiędzy pracobiorcami (podaż zasobów siły roboczej), a pracodawcami (popyt na zasoby siły roboczej) w związku z wymianą przez pierwszych ich zdolności do pracy na płace świadczoną przez drugich.
Rynek pracy można traktować jako:
Relację, w której z jednej strony istnieją osoby pragnące sprzedać swą siłę roboczą, a z drugiej stron y istnieją pracodawcy zainteresowani nabyciem tejże siły,
Serię zjawisk związków oraz zależności popytu i podaży pracy jak również relacje elementów systemu zachodzących zarówno między podmiotami, jaki i instytucjami,
Stan, w którym maja miejsce ekonomiczne transakcje z jednej strony najmowane, czyli angażowanie do pracy, a z drugiej strony - sprzedaż przez nich swojej pracy.
Regionalny rynek pracy to obszar geograficzny wyróżniający się określoną specyfika, zdeterminowaną przestrzennymi możliwościami zatrudnienia dostępnym dla pracownika bez potrzeby zmiany miejsca zamieszkania, gdzie:
Codzienne dojazdy do pracy spoza regionu mają niewielkie znaczenie,
Koszty dojazdów do pracy wewnątrz regionu są znacznie niższe od kosztów dojazdu do pracy poza granicami regionu,
Koszty poszukiwania pracy wewnątrz regionu są znacznie niższe od kosztów poszukiwania poza obszarem regionu.
Lokalny rynek pracy to:
Obszar obejmujący jedną lub kilka gmin i na ogół nie mniejszy niż zasięg działania rejonowych urzędów pracy. Jako kryterium jego delimitacji proponuje się najczęściej obszar o zasięgu dogodnych dojazdów do pracy,
Przestrzeń społeczna mająca wyraźne centra miejskie umożliwiające odbycie podróży do pracy i z pracy w czasie zwyczajowo akceptowanym i w której miejsca pracy są przedmiotem wolnych decyzji pracowników,
Pewien wyodrębniony przestrzennie obszar lokalizujący przedsiębiorstwo charakteryzujące się określoną strukturą branżową oraz liczbą zatrudnionych w nich pracowników, sygnalizujących gotowość przyjęcia do pracy osób z odpowiednimi klasyfikacjami na wolne stanowiska robocze. Na takim obszarze występuje zjawisko wzajemnego kontaktowania się pracodawców reprezentujących przedsiębiorstwa z osobami bezrobotnymi.
Dla osób poszukujących pracy to obszar, wewnątrz którego możliwe jest jej znalezienie bez zmiany miejsca zamieszkania. Z perspektywy pracownicy obszar obejmuje potencjalne zasoby osób ubiegających się o pracę, dla których dana firma może być atrakcyjna.
Rodzaje lokalnych rynków pracy:
Rynek o dominującej roli przedsiębiorstw dużych cechuje się dużym zakresem wpływu na siły ekonomiczne i polityczne społeczności lokalnej. Pracodawcy zgłaszają zapotrzebowanie na pracowników o wysokich kwalifikacjach, co rodzi konieczność ich intensywnego szkolenia w zamian oferując duży dostęp do ścieżek awansu piniowego w przedsiębiorstwie i wysokich pensji,
Lokalny rynek pracy o dominującej roli średnich przedsiębiorstw charakteryzuje się silną konkurencją między firmami o niskich marżach i wysokimi stosunku kosztów pracy do kosztów ogólnych. Pracownicy legitymujący się najczęściej wykształceniem zawodowym i niewielkimi kwalifikacjami otrzymują niskie wynagrodzenia wzajemnego mają niewielkie szanse awansu w strukturze przedsiębiorstwa,
Lokalny rynek pracy z dominującą rolą małych przedsiębiorstw charakteryzują się wysokim poziomem zatrudnienia osób o niskich kwalifikacjach, przy niewielkich płacach, dużej płynności pracowników i zatrudnienia „na czarno”. Cecha charakterystyczną jest brak poczucia bezpieczeństwa związanego z częstym pozostawaniem przez dłuższy czas bez pracy.
Czynniki określające charakter rynku pracy:
Zasoby ludzkie zlokalizowane nie tylko gospodarczo, lecz także życiowo na danym terenie
Zasoby naturalne t.j. przyrodnicze lub kulturowe stanowiące rzeczywisty lub potencjalny przedmiot eksploatacji gospodarczej na danym terenie
Zasoby wytwórcze wykorzystywane w procesie działalności gospodarczej na danym terenie,
Uwarunkowania społeczne przejawiające się w zwyczajach, obyczajach, więzach społecznych i kulturowych, tradycji stosunków pracy itp.
Sytuacje na rynku pracy:
Względna równowaga dynamiczna pomiędzy podażą realnych zasobów siły roboczej a ich absorpcję przez gospodarkę narodową (występuje wówczas stan pełnego zatrudnienia).
Bark równowagi dynamicznej pomiędzy tymi wielkościami.
Pełne zatrudnienie to taki: „[…] szczególny stan równowagi rynku pracy lub taki poziom zatrudnienia w gospodarce, który wyklucza bezrobocie jako zjawisko trwałe i strukturalne nie wyklucza natomiast bezrobocia fikcyjnego i przejściowego”.
Zachwianie równowagi na rynku pracy ma miejsce wówczas, gdy:
- podaż zasobów siły roboczej przewyższa popyt,
- popyt na siłę roboczą przewyższa jej podaż.
Zasoby siły roboczej - liczba osób fizycznych będących w wieku zdolności do pracy i mających fizyczną i umysłową zdolność do jej wykonania.
Fizyczne rozmiary zasobów każdego kraju, zależą od:
Liczby ludności,
Struktury ludności według wieku, płci i wykształcenia,
Wielkości współczynników aktywności zawodowej oznacza wykonanie lub gotowość do wykonania pracy w zamian za odpowiedni ekwiwalent w postaci płacy, czy też innej formy wynagrodzenia.
Aktywność zawodowa = czynni zawodowo/cała populacja
Aktywność zawodowa = czynni zawodowo w wieku zdolności do pracy w wieku produkcyjnym /ludność ogółem w tym wieku.
Czynniki, które wpływają na aktywność ekonomiczną:
Ekonomiczne
Efektywny popyt na zasoby siły roboczej,
Realny poziom płac,
Pozapłacowe źródła dochodów gospodarstw domowych.
Społeczne
Wzory konsumpcji,
Postawy wobec pracy,
Preferowany model rodziny,
Tradycje pracy zawodowej,
Demograficzne
Liczebność populacji podejmująca aktywność zawodową
Zmiany liczebności poszczególnych regionów w skali kraju i w poszczególnych regionów,
Formalno - prawne
Unormowania prawne dotyczące miedzy innymi wieku zatrudnienia, przejścia na emeryturę,
Szczególnej ochrony zatrudnienia poszczególnych subpopulacji np: młodocianych, pomocy społecznej.
Potencjalne zasoby siły roboczej, zwane też ogólnie zasobami siły roboczej (a także zasoby siły roboczej brutto) obejmują:
Ludność w wieku zdolności do pracy (t.j. ludność w wieku produkcyjnym), którą określa przyjęta umownie dolna i górna granica wieku produkcyjnego, pomniejszona o liczb ę osób trwale niezdolnych do pracy w tej grupie wieku,
Ludność pracująca, która nie osiągnęła jeszcze lub przekroczyła umowne granice wieku produkcyjnego.
Ludność aktywna zawodowo (realne zasoby siły roboczej) to ludność czynna (pracująca) powiększona o liczbę ludności zdolną do podjęcia pracy w krótkim okresie oraz o zarejestrowanych poszukujących pracy (bezrobotnych).
Bierni zawodowo to osoby pozostające poza rynkiem pracy tzn. niepracujące i nieposzukujące pracy, utrzymujące się wyłącznie z niezarobkowych źródeł lub pozostające na czyimś utrzymaniu.
W skali mikro na spadek podaży zasobów siły roboczej wpływać może:
Absencja pracy, przestoje i czas stracony, elastyczne formy organizacji czasu pracy, a na wzrost praca w godzinach nadliczbowych czy wykonywanie dodatkowej pracy zarobkowej.
W skali makro na zmiany (spadek i wzrost) podaży wpływają:
Regulacje prawne w zakresie ustawowego czasu pracy wieku emerytalnego, urlopu wychowawczego,
Decyzje w zakresie przedłużania lub skracania czasu kształcenia.
Popyt na siłę roboczą, ( czyli zapotrzebowanie ilościowe i jakościowe na pracowników) to liczba wszystkich miejsc pracy istniejących w gospodarce narodowej. Obejmuje zarówno obsadzone przez pracowników miejsca pracy, jaki i wolne miejsca pracy.
Czynniki kształtujące popyt na pracę:
Czynniki strukturalne (struktura produkcji),
Czynniki techniczne ( preferowany typ postępu technicznego),
Stopa i struktura inwestycji,
Organizacja pracy
Koszty pracy
Czynniki społeczne i polityczne.
Funkcjonowanie rynku pracy w warunkach gospodarki rynkowej wymaga prognozowania przyszłych potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych jako podstawy wytyczania kierunków i struktury kształcenia oraz szkolenia i przekwalifikowania, prognozowanie musi kompleksowo obejmować wzajemną współzależność na rynku pracodawców zmian w obrębie szkolnictwa zawodowego oraz zmian w strukturze demograficzno-zawodowej bezrobotnych. Makrogospodarcza prognoza potrzeb kadrowych w wymiarze kwalifikacyjnym i przestrzennym pozwala na zbudowanie modelu zapotrzebowania gospodarki lokalnej na pracę ludzką.
Cele działań na rzecz prognoz popytu na prace:
Analiza stanu i dynamiki rozwoju rynku pracy, kształtowania się zatrudnienia i bezrobocia na danym lokalnym rynku pracy,
Prognoza kierunków kształcenia zgodnie z wymogami rynku pracodawców,
Prognoza potrzeb kadrowych według zawodów weryfikowaną z wolnymi zasobami pracy według zawodów,
Przygotowanie stałej prezentacji internetowej i aktualizowanie rezultatów analiz i prognoz lokalnego rynku pracy.
Wskaźniki charakteryzujące lokalny rynek pracodawców:
Wskaźnik napływu i odpływu pracowników za pomocą, którego określa się wielkość pobierania lub oddawania pracowników firmy,
Procentowy wskaźnik przekształcania się małych przedsiębiorstw w średnie i średnie w duże. Oznacza on poziom dynamiki rozwoju danego otoczenia wytwórczego,
Rodzaj działalności gospodarczej prowadzonej przez podmioty gospodarcze. Dzięki niemu można określić sektor gospodarki dominujący na lokalnym rynku pracy. Przewaga działalności produkcyjnej nad innymi sektorami gospodarki świadczy o tradycyjnym obrazie rynku, gdzie najbardziej poszukiwani są pracownicy w zawodach technicznych, przewaga usług - obrazuje dynamizm rynku pracy,
Wskaźnik wzrostu sprzedaży przedsiębiorstw - stanowiący podstawe określania stanu rozwoju lub regresji danego rynku oraz wzrostu możliwości konsumpcyjnej lokalnej społeczności,
Stopień otwartości lokalnego rynku pracy - wielkość udziału zewnętrznych spółek z kapitałem zagranicznym czy krajowym świadczy z jednej strony o dostępności danego rynku pracy dla inwestorów zewnętrznych, a z drugie strony o dopasowaniu struktury demograficzno - zawodowej bezrobotnym pracodawców zewnętrznych.
Wskaźniki, dzięki którym można zbadać dopasowanie szkolnictwa zawodowego do wymagań rynku pracy:
Udział bezrobotnych absolwentów w ogólnej liczbie bezrobotnych,
Stopień atrakcyjności zawodów młodych bezrobotnych.
Kompleksowa koncepcja koordynacji edukacji zawodowej i rynku pracy obejmuje:
Koordynację bieżącą
Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych (nadwyżkowych skali całego kraju oraz regionalnych i lokalnych rynków, czego wynikiem powinny być propozycje zmian dostosowawczych edukacji do lokalnych potrzeb rynku pracy),
Trójstronne i dwustronne umowy szkoleniowe,
Dwustronne umowy między szkołami i zakładami pracy na lokalnych rynkach pracy,
Badanie i monitoring losów absolwentów szkół i kursów dokształcania.
Koordynację perspektywiczną
Prowadzenie stałych studiów na perspektywiczna ewolucją zawodów i ich strukturą,
Opracowanie perspektywicznej prognozy zapotrzebowania NA KADRY W PRZEKROJACH REGIONALNYCH.
Prognozy opracowane przez Międzyresortowy Zespół do Prognozowania Popytu na Pracę obejmują:
Szacunek zapotrzebowania na główne grupy zawodów do 2010,
Wielowariantową, średniookresową prognozę na pracę najemną w Polsce w przekroju 369 grup zawodowych.
STRONA PODAŻOWA:
Zatrudnienie to „[…] aktywność zawodowa wyrażająca się w ekwiwalentnym zaangażowaniu sił i umiejętności ludzkich w procesie pracy w wyniku, której powstają dobra i usługi zaspakajające potrzeby społeczeństwa. Ekwiwalent występuje w postaci dochodów, a w przypadku wykonywania pracy podporządkowanej, pozostawaniu w stosunku pracy przyjmuje on z reguły postać płacy i uprawnień do świadczeń socjalnych dla pracującego i jego rodziny”.
Funkcje zatrudnienia
EKONOMICZNA - jest czynnikiem wzrostu i pomnażania produktu społecznego,
DOCHODOWA - jest środkiem uzyskiwania dochodów z pracy, a więc środkiem zaspokajania potrzeb,
SPOŁECZNA - jest środkiem zaspokajania swoistej potrzeby pracy.
Wskaźniki pomocne przy badaniu zasobów pracy na lokalnym rynku pracy:
Współczynnik aktywności zawodowej,
Wskaźnik zatrudnienia,
Liczba niepracujących na 1000 osób pracujących, wskazujący obciążenie pracujących osobami, które trzeba utrzymać,
Struktura pracujących według sektorów własności, określający stopień dopasowania zasobów pracy do wymagań rynkowych,
Wskaźnik odsetka pracujących w niepełnym wymiarze z przyczyn ekonomicznych, wskazujący tendencję kryzysu na lokalnym rynku pracy.
Wolne zasoby pracy:
Wskaźniki wykorzystywane do analizy wolnych zasobów pracy:
Stopa bezrobocia liczona jako:
Iloraz liczby osób bezrobotnych i liczby ludności aktywnej zawodowo (t.j. ludność pracująca i bezrobotna),
Stosunek liczby osób poszukujących pracy (bezrobotnych do zatrudnionych w gospodarce poza rolnictwem indywidualnym),
Przeciętny czas poszukiwania pracy,
Odsetek gospodarstw domowych, z co najmniej jedną osobą bezrobotną,
Zwolnień grupowo w relacji do ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych,
Udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych,
Liczba bezrobotnych przypadających na jedna ofertę pracy,
Stopa wolnych miejsc pracy określona jako iloraz wolnych miejsc pracy i zatrudnienia ogółem,
Relacja liczby bezrobotnych do liczby wolnych miejsc pracy,
Wskaźnik napływu bezrobotnych jako stosunek liczby bezrobotnych napływających z zasobu bezrobotnych do liczby bezrobotnych ogółem,
Stosunek liczby bezrobotnych do zasobów siły roboczej brutto, czyli ludność w wieku produkcyjnym,
Wskaźnik płynności rynku pracy wyrażający stosunek liczby bezrobotnych, którzy podjęli pracę w danym okresie do liczby nowo zarejestrowanych.
Bezrobocie definiuje się „[…] jako sytuację, w której popyt na siłę roboczą jest mniejszy od jej podaży innymi słowy: na rynku pracy występuje wolna siła robocza, nieznajdująca możliwości zatrudnienia.
Osoba bezrobotna to jednostka zdolna do pracy, a jednocześnie pozostająca przymusowo w bezczynności zawodowej, niemogąca w określonym czasie znaleźć pracy odpowiadającej jej kwalifikacjom zawodowym. Bezrobocie jest, więc dla osób utrzymujących się z pracy podporządkowanej równoznacznie z całkowitym lub całkowitym brakiem możliwości zarobkowania.
Bezrobocie „[…] polega na tym, że większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i poszukujących pracy nie znajduje zatrudnienia […] bezrobocie ma charakter przymusowy, a nie dobrowolny.
Analiza jakościowa bezrobotnych uwzględnia takie zmienne jak: płeć, wiek, wykształcenie, czas pozostawania bez pracy.
Analizy strumieniowe stóp bezrobotnych wymagają posługiwania się relatywnymi wielkościami strumieni tzw. stopami przepływów, stosunek wielkości odpowiedniego strumienia w danym okresie do wielkości zasobu, z którego ten strumień wypływa na koniec poprzedniego okresu.
Jakość struktury zawodowej bezrobotnych na danym lokalnym rynku pracy oznacza stopień wykorzystania tej struktury przez bazę wytwórczą na danym rynku pracy. Jakość bezrobotnych to konfiguracja optymalnych cech bezrobocia wynikająca z zapotrzebowania pracodawców.
Indywidualne koszty bezrobocia to koszty, które ponosi bezpośrednio osoba bezrobotna (i jej rodzina) w związku z utratą pracy. Najogólniej można je podzielić na koszty związane z utratą dochodów z pracy, natury psychospołecznej oraz zdrowotne.
Strategie przeciwdziałania
Model prozatrudnieniowej polityki gospodarczej - wywieranie wpływu na stronę popytową rynku pracy w kierunku zwiększenia chłonności zatrudnieniowej gospodarki,
Model polityki rynku pracy - działania zmniejszające podaż siły roboczej i przystosowującej jej jakościową strukturę do zmieniającego się popytu.
ŹRÓDŁO |
MODEL POLITYKI RYNKU PRACY Nurt neoklasyczny |
MODEL PROZATRUDNIENIOWY Doktryna keynesowska |
Przyczyny bezrobocia |
Niska aktywność osób bezrobotnych, niesprawne funkcjonowanie urzędów pracy, |
Deficyt miejsc pracy |
Sposoby wpływania na nierównowagę na rynku pracy |
Substytucja rola polityki rynku pracy, względem polityki gospodarczej |
Komplementarna rola polityki rynku pracy, zintegrowane z prozatrudnieniową polityką gospodarczą państwa |
Główne cele |
Łagodzenie skutków bezrobocia, |
Dążenie do wzrostu produktywnego zatrudnienia i ograniczenie ekonomicznych przyczyn bezrobocia. |
ŚRODKI REALIZACJI CELÓW POLITYKI RYNKU PRACY:
ŚRODKI AKTYWNE
Usługi politycznych służb zatrudnieniowych:
Badanie rynku pracy i zawodowe,
Pośrednictwo pracy,
Poradnictwo zawodowe,
Promocja ruchliwości pracowniczej,
Doradztwo w poszukiwaniu pracy i szkolenia.
Szkolenia zawodowe
Szkolenia i przekwalifikowania zawodowe bezrobotnych oraz pracobiorców zagrożonych bezrobociem,
Doskonalenie zawodowe pracujących.
Programy dla młodzieży (przechodzącej ze szkoły do pracy)
Środki dla osób bezrobotnych znajdujących się w niekorzystnej sytuacji przeznaczone na przygotowanie zawodowe,
Pomoc finansową dla młodzieży, uczestniczącej w kursach przygotowania zawodowego.
Subwencjonowanie zatrudnienia
Dotacje do płac w celu regularnego zatrudnienia w przedsiębiorstwie prywatnym,
Wspieranie podejmowania działalności gospodarczej przez bezrobotnych w formie przedłużonego okresu pobierania zasiłku, grantu lub pożyczki,
Bezpośrednie tworzenie miejsc pracy w sektorze publicznym i organizacjach niezorientowanych na zysk (non-profit).
Środki dla inwalidów
Zasiłki dla bezrobotnych,
Tworzenie miejsc pracy dla inwalidów.
ŚRODKI PASYWNE
Zasiłki dla bezrobotnych
Wcześniejsze emerytury spowodowane sytuacja na rynku pracy.
Makroekonomiczne elementy pozatrudnieniowe polityki gospodarczej
Pobudzenie procesów gospodarczych przez nieinflacyjny wzrost popytu efektywnego,
Lepsze wykorzystanie zdolności wytwórczych
Stymulowanie inwestycji,
Optymalna polityka współpracy gospodarczej z zagranicą i zwiększenie konkurencyjności polskich produktów,
Rozwój budownictwa mieszkaniowego,
Stymulowanie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstwem,
Wzrost zatrudnienia przez zmniejszanie jego opodatkowania.
Strategie oddziaływania na koniunkturę gospodarczą:
Strategia STABILIZOWANA popytu przy użyciu specyficznych instrumentów właściwych polityce strukturalnej to jest selektywne obniżenie obciążeń podatkowych służące wspieraniu inwestycji, obniżenie stopy podatkowej od osób fizycznych, mające na celu osiągnięcie wzrostu popytu konsumpcyjnego, utrzymanie (lub wzrost) transferów pieniężnych dla zwiększenia popytu zgłaszanego przez korzystające z nich grupy społeczne, inwestycje publiczne.
Strategia STABILIZOWANA popytu przez wykorzystanie instrumentów sterowania makroekonomicznego za pomocą polityki pieniężnej w zakresie regulowania podaży i popytu na pieniądz pod kątem zwiększenia popytu globalnego oraz polityki budżetowej szczególnie w obszarze zmniejszenia globalnych obciążeń podatkowych.
Strategie oparte na aktywnej polityce kształcenia polegają na:
Bieżącym dopasowaniu struktury kwalifikacyjnej podaży i popytu na siłę roboczą (co osiąga się poprzez propagowanie kształcenia ustawicznego w formie LIFE-LONG-LEARNING oraz wzmocnieniu roli dokształcania i wszelkich form przekwalifikowania się i kształcenia zawodowego);
Długofalowych działaniach na rzecz dopasowywania struktury kwalifikacyjnej podazy i popytu na siłę roboczą.
Działania długofalowe polegają na wdrażaniu zintegrowanego i zróżnicowanego systemu kształcenia zawodowego, rozwoju różnych form kształcenia w zawodach związanych z sektorem usługowym, a także wspieraniu autonomii instytucji i prowadzących kształcenie przekwalifikowanie się i dokształcanie zawodowe - szczególnie w wymiarze spotrzebowania.
Narzędzia oddziaływania samorządów na proces tworzenia i utrzymania miejsc pracy w gminach, obejmuje:
Przyjęcie długookresowego planu rozwoju gminy,
Opracowanie planu przestrzennego zagospodarowania gminy,
Wyznaczenie terminów dla inwestorów na cele działalności gospodarczej lub budownictwo mieszkaniowe oraz wyposażenie ich w odpowiednią infrastrukturę techniczną,
Przedstawienie ofert sprzedaży lub wynajmu budynków komunalnych na cele gospodarcze lub mieszkaniowe,
Realizacja inwestycji infrastrukturalnych umożliwiających powstanie nowych miejsc pracy,
Tworzenie okresowych miejsc pracy dla bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych robót publicznych,
Przeciwdziałanie grupowym zwolnieniom pracowników,
Polityka podatkowa względem podmiotów gospodarczych,
Przekwalifikowanie zawodowe osób bezrobotnych oraz zmiany w kierunkach kształcenia,
Promocja przyrodniczych, infrastrukturalnych, lokalizacyjnych lokalizacyjnych społecznych walorów gminy.
Rozwój lokalny najczęściej traktowany jest jako:
Wyraz solidarności lokalnej tworzącej nowe stosunki społeczne i oznacza wolę mieszkańców mikroregionu odnośnie do waloryzacji bogactw lokalnych, co razem kreuje rozwój gospodarczy,
Proces dywersyfikacji i wzbogacenia działalności gospodarczej, społecznej danego terytorium mającej swe źródło w mobilizacji i koordynacji jego zasobów i energii. Jest on rezultatem wysiłku mieszkańców, wiąże się z istnieniem projektu rozwoju integrującego elementy ekonomiczne, społeczne i kulturalne, czyni z przestrzeni sąsiadujących ze sobą przestrzeń aktywnej solidarności,
Proces, poprzez który ludność zdobywa większą autonimię w definiowaniu i zaspokajaniu własnych potrzeb, rozwiązywaniu własnych problemów i określaniu swojego losu. Jest on efektem wykształcenia się zbiorowej dynamiki, w której wymiar ekonomiczny, społeczny, kulturalny i terytorialny nakładają się i w który łączą się inicjatywy lokalne z działaniami i zasobami ponadlokalnymi.
Cykl działań w ramach lokalnych akcji rozwoju obejmuje 4 etapy:
Działania doraźne - na rzecz dostosowania lokalnego rynku pracy w krótkim okresie czasu niemające u swoich podstaw rozwiązań kompleksowych.
Działania bardziej uporządkowane - nastawione na dłuższy okres:
Bardziej spójna polityka szkoleniowa,
Restrukturyzacja kluczowych sektorów gospodarki,
Tworzenie instytucji wspomagających małe i średnie przedsiębiorstwa,
Przyśpieszenie transferu technologii i rozpowszechniania innowacji,
Tworzenie ośrodków poradnictwa, gromadzenia i przepływu informacji.
Budowa kompleksowego, zintegrowanego systemu strategii rozwoju lokalnego:
Tworzenie programu rozwoju,
Funkcjonowanie instytucji zajmujących się doradztwem, gromadzeniem, przetwarzaniem i rozpowszechnianiem informacji,
Tworzenie sieci lokalnego wspierania przedsiębiorczości,
Powstawanie infrastruktury technicznej na potrzeby inwestorów,
Tworzenie odpowiedniego systemu zachęt dla inwestorów.
Podjęcie wcześniej działania - stwarzają szansę zahamowania procesu regresu gospodarczego i towarzyszącemu mu wzrostu bezrobocia i daje szansę rozpoczęcia procesu rozwoju gospodarczego.
Wybrane programy przeciwdziałania bezrobocia na lokalnym rynku pracy:
Program PHARE-STRUDER, którego celem jest rekonwersja i rozój regionów szczególnie dotkniętych kosztami restrukturyzacji gospodarki,
Program LEDA - Inicjatywy lokalne na Rzecz Rozwoju Zatrudnienia, który działa w rejonach o wysokim stanie bezrobocia to jest podupadające tereny przemysłowe, tereny wiejskie, wielkie aglomeracje itp.
KLUBY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI prowadzone przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej skupiające właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw,
Fundacja Inicjatyw Społeczno - ekonomicznych(FISE) powołana w 1990 a mająca na celu aktywizację społeczności lokalnej i pomoc w samoorganizowaniu się społeczeństwa,
Pracownia projektów lokalnych zajmująca się doradztwem w dziedzinie opracowywania i praktycznej realizacji wzorcowych strategii rozwoju lokalnego,
Kluby pracy i inkubatory przedsiębiorczości.
Instrumenty polityki rozwoju gospodarczego:
Programowanie rozwoju regionalnego wkomponowane w strategię rozwoju społeczno - gospodarczego kraju,
Finansowe wspieranie rozwoju regionalnego za pomocą instrumentów finansowych służących lokalizacji i rozwoju podmiotów gospodarczych w regionach problemowych przede wszystkim za pomocą kredytów oprocentowanych poniżej stopy rynkowej, ulg podatkowych, subsydiowanie miejsc pracy itp.,
Rozwój infrastruktury technicznej i niematerialne instrumenty służące poprawie jakości środowiska biznesowego w regionach problemowych ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia dla rozwoju infrastruktury lokalnej i rozwijania strategicznej infrastruktury technicznej w wymiarze krajowym i europejskim,
Niematerialne instrumenty wspierania rozwoju regionalnego to jest udostępnienie informacji i usług doradczych, szkolenia, edukacji wspieranie badań naukowych i rozwoju technologii.
Bariery ograniczające gminy w szerszych działaniach na rzecz bezrobocia:
1. Bariera KONCEPCYJNA - brak koncepcji działania w gminie
W kontekście ponadgminnym (brak programu restrukturyzacji województwa, brak rzeczywistych działań rządu w kierunku tworzenia warunków do powstania i tworzenia nowych miejsc pracy, bark strategii rozwoju rynku pracy),
W odniesieniu do gmin (brak programów restrukturyzacji gminy, brak koncepcji działania w gminie, brak jednolitej dla wszystkich instytucji w gminie koncepcji przeciwdziałania bezrobocia).
2. Bariera ORGANIZACYJNA
Brak skoordynowanego działania gmin,
Brak w gminie koordynatora robót publicznych,
Brak systematycznej współpracy między instytucjami, które mogłyby wspomóc ograniczenie bezrobocia a władzami lokalnymi.
3. Bariera FINANSOWA
Brak środków finansowych przeznaczonych na konkretne przedsięwzięcie,
Ograniczone fundusze na aktywne formy przeciwdziałania bezrobocia,
Bark funduszy na działalność inwestycyjną w sferze budownictwa mieszkaniowego i infrastrukturę komunalną stwarzającą miejsca pracy,
Brak funduszy na uzbrojenie terenu,
Brak wsparcia finansowego na podejmowanie działalności gospodarczej,
Brak funduszy na popieranie rozwoju samodzielnej działalności gospodarczej przez bezrobotnych (brak dotacji, kredytów, pożyczek),
Braki dostępu do środków finansowych,
Brak dostępu do kredytów bankowych na rozpoczęcie działalności gospodarczej w związku niemożnością jego zabezpieczenia,
Brak powiązań środków finansowych Funduszu Pracy z budżetem gminy,
Brak preferencji i ulg finansowych dla nowych podmiotów gospodarzcych.
4. Bariera INWESTOWANIA
Niski poziom inwestycji na terenie gminy,
Brak znaczących funduszy przeznaczonych na inwestycje,
Brak inwestorów lokalizujących swoje przedsięwzięcie na terenie gminy.
Bariera AKTYWNOŚCI - postawy zachowawcze bezrobotnych, obawa przed ryzykiem, brak umiejętności aktywnego poszukiwania zatrudnienia, niewielkie zainteresowanie możliwościami przekwalifikowania się.
Bariera BRAKU INSTYTUCJI OBSŁUGUJĄCEJ LOKALNY RYNEK PRACY
Praca na czarno jako efekt braku nadzoru nad bezrobotnymi,
Brak kompetencji do kontrolowania pseudobezrobotnych,
Nieprawność i nieelastyczność działania instytucji obsługujących rynek pracy.
Bariera PRAWNA - brak uregulowania prawnych stwarzających trwale mechanizmy umożliwiające tworzenie nowych miejsc pracy.
Bariera NIEUSTABILIZOWANEGO BUDŻETU GMINY wynikające między innymi z zadłużenia np.: kopalń.
Bariera WYKSZTAŁCENIA - niski poziom wykształcenia zarejestrowanych bezrobotnych.
Bariera ZMIANY KIERUNKÓW KSZTAŁCENIA MŁODZIEŻY, niedopasowanie kierunków kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy, brak większego wpływu gminy na kierunki kształcenia.
Bariera PSYCHOLOGICZNA
Bariera OSOBOWOŚCI.
Deregulacja rynku pracy oznacza zwiększenie swobody podmiotów gospodarczych i mniej państwowej regulacji w dziedzinie zbiorowych stosunków pracy. Jej istotę można sprowadzić do hasła „więcej rynku na rynku pracy”.
Elastyczne formy zatrudnienia to sposób wykorzystania ludzkiej aktywności w procesie pracy stwarzający obu stronom (pracodawcy i pracownikowi) możliwości uregulowania formy stosunku pracy odrębnego od obowiązującego powszechnie w sposób ułatwiający godzenie obowiązków związanych z zatrudnieniem i uzasadnionych interesów indywidualnych osób wykonujących pracę.
KONCEPCJA PRZEJŚCIOWYCH RYNKÓW PRACY TABOUR
Markets ma na celu ograniczenie rozmiarów bezrobocia bez znacznego pogłębiania różnic w dochodach pomiędzy poszczególnymi grupami ludności.
Rynki przejściowe to wspierane przez instrumenty polityki rynku pracy, kombinacje płatnego i niepłatnego zatrudnienia, przejściowa praca w niepełnym wymiarze godzin mub okresowo skróconym czasie pracy.