SEMESTR I PRAWO ADMINISTRACYJNE

TEMAT : POJĘCIE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

I. Pojęcie prawa administracyjnego
1. Prawo administracyjne

Dział prawa, który obejmuje ogół norm regulujących stosunki społeczne związane z administracyjną działalnością organów państwowych i innych podmiotów wykonujących funkcje administracji publicznej. Jest więc rozwinięciem i skonkretyzowaniem prawa konstytucyjnego w warunkach codziennej działalności państwa.
2. W nauce prawa pojęcie prawa administracyjnego ma dwa znaczenie:
2.1 Znaczenie szerokie gdzie przez prawo administracyjne rozumie się normy prawne regulujące organizację i zachowanie się administracji państwowej jako części aparatu państwowego, a także zachowanie się osób fizycznych i innych podmiotów w zakresie nie unormowanym przez przepisy należące do innych gałęzi prawa. W tym znaczeniu prawo administracyjne dzieli się na trzy części:
2.1.1 prawo o ustroju administracji państwowej, które normalizuje zasady funkcjonowania oraz organizację aparatu państwowego powołanego do wykonywania zadań państwowych w formach uznanych za właściwe dla administracji państwowej. Zawierające następujące przepisy prawne:
a) stanowiące podstawę dla określenia zadań poszczególnych organów administracji państwowej i ich systemu, a także form i metod ich wykonania

b) tworzące podział terytorialny kraju dla potrzeb administracji państwowej

c) tworzące podmioty administracji państwowej i określające ich strukturę organizacyjną oraz zakres działania
d) określające strukturę systemu podmiotów administracji państwowej oraz zachodzące w nim procesy (w tym kierowania, nadzoru, kontroli, koordynacji, informacji itp.)
2.1.2 prawo materialne, które zawiera normy konkretyzujące wzajemne uprawnienia i obowiązki organów administracji państwowej i podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji państwowej jako części aparatu państwowego. Każdemu uprawnieniu organu administracji państwowej odpowiada określony obowiązek podmiotu organizacyjnie mu nie podporządkowanego. I odwrotnie, każdemu obowiązkowi administracji państwowej odpowiada stosowne uprawnienie podmiotu znajdującego się na zewnątrz administracji państwowej.
2.1.3 prawo proceduralne zawiera normy, które ustalają postępowanie mające na celu urzeczywistnienie norm prawa ustrojowego i materialnego. Dokonuje się to z reguły bądź przez ich konkretyzację i powiązanie z indywidualnie oznaczonymi podmiotami, bądź przez doprowadzenie do wykonania obowiązków wynikających bezpośrednio przepisów prawa albo z decyzji lub postanowień administracyjnych, bądź też przez kontrolę przestrzegania przepisów prawnych i nadzór nad aktami stanowienia i stosowania prawa, a także przez orzekanie o sankcjach za naruszenie zakazów albo nakazów zawartych w przepisach regulujących działalność administracji albo związanych z wykonywaniem przez administrację jej zadań.

2.1.3.1 Zależnie od funkcji spełnianych przez omawiane normy prawo proceduralne dziali się na:
a) prawo o ogólnym postępowaniu administracyjnym i postępowaniach szczególnych
b) prawo o postępowaniu w sprawach skarg i wniosków
c) prawo o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i innych postępowaniach wykonawczych

d) prawo o postępowaniu porządkowym i dyscyplinarnym
e) prawo o trybie kontroli przestrzegania przepisów prawnych przez podmioty administracji państwowej oraz obywateli i organizacje społeczne
f) prawo o postępowaniu karno-administracyjnym (postępowaniu w sprawach o wykroczenia)
g) prawo o postępowaniu legislacyjnym
2.2. W znaczeniu wąskim do prawa administracyjnego zalicza się na ogół tylko normy dwustronnie wiążące, ustanawiające bezpośrednio lub poprzez odpowiednie akty prawne określone uprawnienia i obowiązki organów administracji państwowej oraz podmiotów nie podporządkowanych im organizacyjnie.

2.2. 1 Do prawa administracyjnego w tym znaczeniu należą zatem przede wszystkim następujące przepisy prawne:
a) ustanawiające uprawnienia lub obowiązki, wyznaczające wprost zachowanie się każdego, kto znajdzie się w określonej sytuacji czy posiada określone rzeczy lub prowadzi określoną działalność
b) ustanawiające dla organów administracji państwowej kompetencje do nałożenia na podmioty znajdujące się na zewnątrz administracji państwowej określonych obowiązków; wymagalność takich obowiązków zależy od ich przypisania danemu podmiotowi w określonym trybie i przy zachowaniu przewidzianej formy
c) przyznające podmiotom usytuowanym na zewnątrz administracji państwowej prawo domagania się od organów administracji państwowej spełnienia określonych w przepisach prawnych świadczeń, udostępnienia dóbr, wydania pozwolenia na prowadzenie określonej działalności, przekroczenia granicy państwowej itd.

PYTANIA :

1. Podaj pojęcie prawa administracyjnego w znaczeniu szerokim ?

2. Podaj pojęcie prawa administracyjnego w znaczeniu wąskim ?

3. Wymień na jakie części dzieli się prawo administracyjne w znaczeniu szerokim ?

TEMAT : ŻRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

I. Z punktu widzenia sfer działania administracji ( zewnętrznej i wewnętrznej) wyróżnić można:
1. źródła prawa powszechnie obowiązującego
1.1. Konstytucja
Konstytucja jest w hierarchii źródeł prawa najważniejszym aktem ustawowym, stąd przyjęte jest w doktrynie określenie-ustawa zasadnicza. Wszystkie inne źródła muszą pozostawać w pełnej zgodności z Konstytucją. Jako źródło prawa administracyjnego Konstytucja zasługuje na uwagę z kilku względów. Zgodnie z art. 7 Konstytucji Organy administracji nie mogą podejmować żadnych działań czy rozstrzygnięć, które w jakikolwiek sposób naruszałyby postanowienia Konstytucji. Konstytucja ponadto określa pozycję prawną, strukturę, zakres kompetencji i wzajemne relacje między poszczególnymi organami administracji z jednej strony, z drugiej zaś- między organami administracji a władzą ustawodawczą. Rozdział VII zawiera postanowienia odnoszące się do samorządu terytorialnego. Konstytucja upoważnia terenowe organy administracji rządowej i organy jednostek samorządu terytorialnego do wydawania aktów prawa miejscowego obowiązujących w poszczególnych jednostkach podziału terytorialnego państwa.

1.2 Ustawy

Ustawy regulują wszystkie sprawy związane z funkcjonowaniem administracji, a także określają prawa i obowiązki obywateli w stosunku do administracji. Dlatego zajmują one najważniejsze miejsce w systemie źródeł prawa administracyjnego. Stanowią one podstawę prawną do bezpośredniej władczej ingerencji administracji w różne sfery życia społecznego, co może być dokonywane w formie indywidualnego aktu administracyjnego bądź w formie aktu prawnego ogólnie obowiązującego.
1.3 Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Podmiotami umów międzynarodowych są państwa, które wykonują ich treść poprzez działanie upoważnionych do tego organów. Umowy są ratyfikowane (zatwierdzane) przez uprawniony organ państwowy i oznacza to ostateczną zgodę na związanie się państwa umową międzynarodową. Organem uprawnionym do ratyfikowania umów międzynarodowych w Polsce jest Prezydent RP. Jeżeli jednak umowy dotyczą
* pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

* wolności praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
* członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
* znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
* spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy
to ratyfikacja tych umów wymaga uprzedniej zgody Sejmu. Ratyfikowane umowy międzynarodowe są źródłem powszechnie obowiązującego prawa, a zatem znajdują się w określonej Konstytucji hierarchii źródeł każdej gałęzi prawa w tym prawa administracyjnego.

1.4 Rozporządzenia

Rozporządzenia wydawane są przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji w tym zakresie innemu organowi (art. 92 Konstytucji). Należy także wspomnieć o rozporządzeniach z mocą ustawy. Jest to akt normatywny wydawany przez organ władzy wykonawczej zastępujący ustawę. Konstytucja nie przewiduje możliwości wydawania przez Radę Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy, takie upoważnienie daje Prezydentowi RP. Zgodnie z art. 234, jeżeli a czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent, na wniosek Rady Ministrów, wydaje rozporządzenia z mocą ustawy określające zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego, a także podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z tych ograniczeń. Rozporządzenia te charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa.
1.5 Akty prawa miejscowego

Przez akty prawa miejscowego rozumieć należy przepisy prawne powszechnie obowiązujące na oznaczonej części terytorium państwa wydane na podstawie upoważnienia ustawowego przez uprawnione do tego organy. Organami tymi są: sejmik województwa, wojewoda, organy administracji niezespolonej, rada gminy.

2. źródła prawa wewnętrznego

Przepisy prawa o charakterze wewnętrznym skierowane są do jednostek organizacyjnie podległych organowi wydającemu te akty. Do tych źródeł Konstytucja zalicza uchwały Rady Ministrów oraz Prezesa Rady Ministrów i ministrów, a także zarządzenia Prezydenta RP. Akty te wydawane są wyłącznie przez organy konstytucyjne określone w zakresie przyznanych im kompetencji. Z uwagi na ich charakter nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów. Poza wymienionymi w Konstytucji organami upoważnionymi do wydawania zarządzeń, akty te wydają również organy centralne administracji rządowej- na podstawie upoważnienia szczególnego zawartego w ustawach lub na podstawie przepisów kompetencyjnych. Z uwagi na specyfikę działania administracji zakres wewnętrznych źródeł prawa administracyjnego jest szerszy aniżeli źródła prawa określone w Konstytucji, które odnoszą się do każdej gałęzi prawa. Źródłami prawa administracyjnego będą także regulaminy, instrukcje, okólniki, wytyczne oraz statuty . Mają one charakter wewnętrzny i muszą być zgodne ze źródłami powszechnie obowiązującego prawa. Regulaminy określają wewnętrzną strukturę organizacyjną organu administracji oraz zasady organizacji pracy urzędów. Pozostałe (instrukcje, okólniki, wytyczne) zawierają zazwyczaj treść informacyjną lub interpersonalną przepisów prawa, a ich celem jest ujednolicenie działań administracji publicznej.
Nieco inny charakter mają statuty. Niekiedy bowiem mają one charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa, np. statut gminy, a niekiedy są źródłem wewnętrznego, np. statut urzędu wojewódzkiego.

PYTANIA :

1. Wymień i scharakteryzuj co najmniej 2 źródła powszechnie obowiązującego prawa będące źródłami prawa administracyjnego.

2. Scharakteryzuj wewnętrzne źródła prawa administracyjnego
   

TEMAT : STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY

I. Definicja :

Stosunek prawny jest unormowaną prawem relacją zachodzącą pomiędzy co najmniej dwoma podmiotami, gdzie zachowanie jednego podmiotu implikuje zachowanie drugiego. Stosunek administracyjnoprawny jest to stosunek prawny zachodzący pomiędzy podmiotem administrującym, dysponującym i posługującym się kompeten­cją normodawczą, ewentualnie kompetencją do aktualizowania przez swoje działanie czyjegoś zachowania a podmiotem podległym tej kompetencji.

II. Cechy stosunku administracyjno - prawnego

Stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje się kilkoma cechami, które decydują o jego odmienności od innych rodzajów stosunków prawnych. Jedną ze stron stosunku jest zawsze organ administracji państwowej wyposażony w uprawnienia władcze, czyli tzw. imperium ( drugą stroną jest obywatel, przedsiębiorstwo, inny organ administracyjny itd.). Stosunek administracyjnoprawny jest więc - stosunkiem nierównorzędnych partnerów. Przedmiotem stosunku administracyjnego są jedynie sprawy należące do kompetencji organów administracji państwowej. Stosunki administracyjnoprawne powstają najczęściej z mocy aktów administracyjnych pomiędzy organem wydającym akt i adresatem aktu. Stanowiąca istotną cechę stosunków administracyjnoprawnych ich jednostronność nazywana jest władztwem administracyjnym. Oznacza ono, że zgodnie z obowiązującym prawem organ administracji publicznej może kształtować sytuację drugiego podmiotu niezależnie od jego woli.

PYTANIA :

1. Podaj definicję stosunku administracyjno prawnego ?

2. Podaj cechy odróżniające stosunek administracyjnoprawnych od innych stosunków prawnych,

3. Wyjaśnij pojęcie władztwa administracyjnego

TEMAT : SYTUACJA ADMINISTRACYJNOPRAWNA

I. Definicja :

Sytuacja społeczna, której elementy składowe zostały w sposób bezpośredni lub pośredni uregulowane przez prawo administracyjne.

II. Podział :

1. Podstawowy podział to :

1. Sytuacje administracyjnoprawne potencjalne - znajduje się w niej podmiot wobec którego nie zrealizowano określonych prawem obowiązków i praw, ale których realizacja z uwagi na jakąś zaistniałą wcześniej sytuację faktyczną lub prawną może lub musi nastąpić ( np. sytuacja prawna osoby oczekującej na przyjęcie na studia )

2. Sytuacja administracyjnoprawna realna, w której w wyniku aktu administracyjnego nastąpiło określenie w sposób konkretny praw lub obowiązków ściśle określonego podmiotu prawnego (np. sytuacja prawna osoby przyjętej na studia)

2. Podział ze względu na wywoływane skutki prawne :

1. Sytuacja administracyjnoprawna zamknięta czyli ukształtowana w sposób ostateczny

2. Sytuacja administracyjnoprawna otwarta czyli ukształtowana w taki sposób , że może następować jej zmiana lub modyfikacja oraz taka która zobowiązuje lub upoważnia do podjęcia czynności wywołujących skutki na gruncie innych dziedzin prawa (np. cywilnoprawny)

3. Podział ze względu na czas trwania :

1. jednorazowa - taka w której uprawnienie lub obowiązek realizowane są jednorazowo nawet jeśli czas ich realizacji jest dłuższy ( np. uiszczanie opłaty rocznej w częściach)

2. okresowe - taka w której uprawnienia lub obowiązki są realizowane w sposób powtarzalny w czasie określonym przez akt administracyjny lub przepis prawny ( np. koncesja, obowiązek szkolny).

3. trwałe o :

• charakterze względnym gdy prawa i obowiązki są ograniczone w czasie lub prawo przewiduje ich odebranie lub anulowanie w określonych warunkach

• charakterze bezwzględnym gdy nie mogą być zgodnie z obowiązującym prawem zmieniane ( np. wydanie komuś dyplomu)

PYTANIA :

1. Podaj definicję sytuacji administracyjnoprawnej ?

2. Wymień rodzaje sytuacji administracyjnoprawnych ?

TEMAT : ORGANY ADMINISTRUJĄCE

ORGAN ADMINISTRUJĄCY - każdy podmiot, któremu prawo przydaje funkcje administrowania lub któremu prawo stwarza podstawy do przydania tej funkcji a przydanie nastąpiło. Zaliczają się do nich miedzy innymi :

• wszystkie organy administracji publicznej

• organy państwowe, które mają kompetencje w sferze realizacji funkcji administracyjnych państwa w sposób i formie właściwej organom administracyjnym,

ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - człowiek lub grupa ludzi znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego powołany (a) w celu realizacji norm prawa administracyjnego w sposób i ze skutkami właściwymi dla tego prawa w granicach przyznanych mu(im) kompetencji.

ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ DZIELĄ SIĘ :

1. ze względu na sposób powołania na :

• organy kreowane w drodze powołania jako decyzji aadministracyjnej (np. Wojewoda)

• organy powoływane w drodze aktu organu władzy (np. Prezes Rady Ministrów)

• organy powołane w drodze wyborów (np. Burmistrz)

• organy powołane w drodze nominacji

2. ze względu na zakres terytorialny działania :

• naczelne i centralne

• terenowe

3. ze względu na sposób podporządkowania :

• podległe hierarchicznie ( organy administracji rządowej )

• zdecentralizowane (organy samorządu terytorialnego)

POJĘCIE „URZĄD” - występuje w 3 znaczeniach :

• wyodrębniony zespół kompetencji (praw i obowiązków) związanych z określonym organem administracji publicznej ( np. urząd wojewody)

• szczególna nazwa organu administracji publicznej np. urząd celny,

• zorganizowany zespół osób przydany organowi administracji publicznej do pomocy w wykonaniu jego funkcji (np.. Urząd Miasta)

KOMPETENCJA - zdolność organu administrującego do skonkretyzowanego aktualizowania w drodze odpowiedniego postępowania potencjalnego obowiązku działania sformułowanego przez prawo. Jej posiadanie jest dla organu administracyjnego warunkiem niezbędnym do rozpoczęcia działań polegających na stosowaniu prawa

PYTANIA :

1. Podaj definicję organu administrującego ?

2. Podaj definicję organu administracji publicznej ?

3. Na jakie organy dzielą się organy administracji ze względu na sposób powołania ?

4. Na jakie organy dzielą się organy administracji publicznej ze względu na zakres terytorialny działania ?

5. Na jakie organy dzielą się organy administracji publicznej ze względu na sposób podporządkowania ?

6. W jakich znaczeniach w prawie administracyjnym występuje pojęcie urząd ?

7. Wyjaśnij pojęcie kompetencji i jego znaczenia dla organu administracji?

TEMAT : ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA

1. NACZELNE ORGANY ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ

Naczelne organy administracji państwowej nie są tak nazwane w Konstytucji RP z 1997 r., ale pojęcie to jest używane powszechnie w polskim prawodawstwie. Dlatego prace nad zdefiniowaniem tego pojęcia podjęła nauka prawa stwierdzając, że jedynym możliwym kryterium wyodrębnienia naczelnych organów administracji państwowej wśród pozostałych organów administracji publicznej jest wskazanie ich wspólnych cech.

CECHY WSPÓLNE ODRÓŻNIAJĄCE JE OD POZOSTAŁYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ :

• są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio lub po uprzednim wyborze przez Sejm,

• są organami zwierzchnimi wobec pozostałych organów i innych podmiotów państwowych w strukturze administracji państwowej.

CECHY WSPÓLNE ODRÓŻNIAJĄCE JE OD CENTRALNYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ ORAZ ORGANÓW ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ W TERENIE :

• powoływane są przez Prezydenta lub Sejm a ich właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa,

• są organami zwierzchnimi dla pozostałych organów w strukturze administracji rządowej, których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa

A. PREZYDENT RP JAKO NACZELNY ORGAN ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ

Funkcja administracyjnoprawna wynika z uregulowań konstytucyjnych, które w art. 10 Konstytucji zaliczają go do władzy wykonawczej.

KOMPETENCJE PREZYDENTA :

• w sferze stosunków zagranicznych posiada wyłączną kompetencję co do ratyfikacji i wypowiadania umów międzynarodowych

• w sferze prawodawstwa nadzwyczajnego ma kompetencję do wprowadzania stanu wyjątkowego i wojennego,

• w sferze prawodawstwa zwykłego ma kompetencję do wydawania rozporządzeń, ale wyłącznie w przypadku udzielenia mu do tego upoważnienia przez Sejm w drodze delegacji ustawowej; wydaje także zarządzenia, ale nie mogą one regulować praw i obowiązków obywateli oraz tych podmiotów w strukturach administracyjnych , które mu nie podlegają.

• w sferze obsadzania stanowisk ma kompetencję do powoływania Rady Ministrów wybranej przez Sejm, Szefa Sztabu Generalnego członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rady Polityki Pieniężnej, Rady Bezpieczeństwa Narodowego Prezesa i Wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego Pierwszego Prezesa i Prezesów Sądu Najwyższego Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego

• w sferze uprawnień decyzyjno - organizacyjnych : zwoływanie i przewodniczenie Radzie Ministrów, nadawanie i zwalnianie z obywatelstwa; nadawanie orderów i odznaczeń; stosowanie prawa łaski

B. RADA MINISTRÓW

Składa się z Prezesa Rady Ministrów (przewodniczący), Wiceprezesów Rady Ministrów, ministrowie oraz przewodniczący wskazanych w ustawach komitetów.

KOMPETENCJE RADY MINISTRÓW określa :

1. Rozdział VI Konstytucji RP a w szczególności art. 147, w którym wskazano, że Rada Ministrów :

• zapewnia wykonanie ustaw

• wydaje rozporządzenia,

• koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

• chroni interesy Skarbu Państwa,

• uchwala projekt budżetu państwa,

• kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,

• zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

• zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

• zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,

• określa organizację i tryb swojej pracy.

2.Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz zakresie działania ministrów ( DZ. U Nr 106 poz. 492) oraz poszczególne akty normatywne.

DOMNIEMANIE KOMPETENCJI - Konstytucja upoważnia Radę Ministrów do rozstrzygania wszystkich spraw z zakresu państwa nie zastrzeżonych dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

C. PREZES RADY MINISTRÓW

Pozycję i kompetencje określa art. 148 Konstytucji a uregulowanie to uzupełniają liczne ustawy. Art. 148 Konstytucji określa , że Prezes Rady Ministrów:

1. reprezentuje Radę Ministrów,

2. kieruje pracami Rady Ministrów,

3. wydaje rozporządzenia,

4. zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

5. koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,

6. sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,

7. jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.

KOMPETENCJE TE MOŻNA UMIEŚCIĆ W 5 GRUPACH :

1. z zakresu zwierzchności osobowej :

• wnioskuje o powołanie i odwołanie członków Rady Ministrów,

• powołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu,

• powołuje centralne organy administracji państwowej

• powołuje i odwołuje wojewodów i wicewojewodów,

2. z zakresu zwierzchności służbowej

• ustalanie zakresu działania wicepremierów

• kieruje i organizuje pracę Rady Ministrów

• koordynuje i kontroluje pracę ministrów

• nadzoruje terenowe organy administracji rządowej

• wydaje wytyczne, polecenia służbowe

• nadaje statuty

1. z zakresu nadzoru nad podmiotami niepodporządkowanymi :

• czynności nadzorcze przewidziane względem organów samorządu terytorialnego

1. normotwórcze :

• wydaje rozporządzenia w stanie wojennym zarządzenia porządkowe

• wydaje zarządzenia

1. organizacyjno - porządkowe

• tworzenie rad i zespołów jako organów pomocniczych i opiniodawczo-doradczych

• podpisywanie protokołów posiedzeń Rady Ministrów

D. MINISTROWIE :

Zgodnie z art. 149 ust.1 Konstytucji Minister jest powołany do kierowania określonym działem administracji rządowej lub dla wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów.

MINISTER ZAJMUJE JEDNOCZEŚNIE DWIE POZYCJE :

• członka kolegialnego organu administracji państwowej ( Rady Ministrów),

• organu kierującego określonym działem administracji państwowej.

Urząd Ministra jest tworzony zawsze w drodze ustawy, choć konstytucja nakłada jedynie obowiązek określenia ustawą jedynie zakresu działania ministra kierującego działem administracji rządowej.

KOMPETENCJE I ZADANIA MINISTRA OKREŚLAJĄ :

• akt powołania urzędu ministra,

• akt określający szczegółowy zakres działania ministra ( tj. ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz zakresie działania ministrów ( DZ. U Nr 106 poz. 492))

• ustawy i niższe akty normatywne

FUNKCJE MINISTRA :

1. prawotwórcze (wydawanie rozporządzeń i zarządzeń)

2. wydawanie decyzji administracyjnych

3. kierowanie resortem

4. szczególne wynikające z specjalnego statusu ministra w określonej sferze.

2. CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ

Nie są uregulowane w Konstytucji. Nie wchodzą w skład Rządu poza wyjątkami określonymi w ustawach. Nie są też organami terenowymi, ponieważ ich właściwość terytorialna rozciąga się na obszar całego kraju. Są tworzone ustawą a bardzo wyjątkowo aktem niższego rzędu. Ich tworzenie i znoszenie jest procesem ciągłym toteż ich lista nie jest stała. Są powoływane przez Prezesa Rady Ministrów lub Prezydenta. W odróżnieniu od naczelnych organów administracji państwowej mają organy zwierzchnie, którymi są Prezes Rady Ministrów oraz poszczególni ministrowie. Organy zwierzchnie posiadają także uprawnienia nadzorcze. Centralne organy administracji państwowej są organami zwierzchnimi terytorialnych organów administracji, z którymi tworzą tzw. quasi resorty, ale nie stanowi to reguły.

PRZYKŁADY :

PODLEGŁE SEJMOWI : GŁOWNY INSPEKTOR PRACY, GŁÓWNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH

PODLEGŁE RADZIE MINISTRÓW : PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

PODLEGŁE PREZESOWI RADY MINISTRÓW : PREZES AGENCJI DO SPRAW INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH, PREZES GŁOWNEGO URZĘDU STATYTSTYCZNEGO, POLSKI KOMITET NORMALIZACYJNY, PREZES URZĘDU PATENTOWEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ, PREZES URZĘDU ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

PYTANIA :

1. Wymień naczelne organy administracji państwowej ?

2. Wymień cechy wyróżniające naczelne organy administracji państwowej od innych organów?

3. Jakie są kompetencje Prezydenta jako naczelnego organu administracji państwowej ?

4. Wymień zadania i kompetencje Rady Ministrów określone w art. 147 Konstytucji ?

5. Co oznacza domniemanie kompetencji Rady Ministrów?

6. Jakie są kompetencje Prezesa Rady Ministrów z zakresu zwierzchności osobowej ?

7. Jakie są kompetencje Prezesa Rady Ministrów z zakresu zwierzchności służbowej

8. Jakie dwie pozycje zajmuje jednocześnie minister ?

9. Gdzie są określone kompetencje i zadania ministra ?

10. Jakie funkcje wypełnia minister ?

11. Scharakteryzuj centralne organy administracji państwowej i podaj ich przykłady (przynajmniej 3) ?

TEMAT : ADMINISTRACJA RZĄDOWA W WOJEWÓDZTWIE

1. Podstawą prawną organizacji administracji rządowej w województwie jest ustawa z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie ( Dz. U 2001 Nr 80 poz. 872)

2. ADMINISTRACJĘ RZĄDOWĄ W WOJEWÓDZTWIE WYKONUJĄ :

2.1. WOJEWODA - organ powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Podlega nadzorowi Prezesa Rady Ministrów. Jest wyposażony w kompetencje prawotwórcze wydaje rozporządzenia wykonawcze i porządkowe.

ZADANIA WOJEWODY :

• jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie

• jest zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej

• jest organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego

• jest organem wyższego stopnia w rozumieniu kpa

• reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach

ZADANIA WOJEWODY JAKO REPREZENTANTA RADY MINISTRÓW :

• koordynuje wykonywanie zadań przez organy administracji rządowej

• kontroluje wykonywanie przez samorządy terytorialne i inne podmioty zadań z zakresu administracji rządowej

• zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej na terenie województwa oraz kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniom życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniu środowiska, zapewnienia bezpieczeństwa państwa, utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków.

2.2 WOJEWÓDZKA ADMINISTRACJA ZESPOLONA - tworzy ją Wojewoda i działający pod jego zwierzchnictwem kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży. Kierownicy ci mają określone w ustawach kompetencje i zadania, które wykonują bądź w imieniu wojewody z ustawowego upoważnienia lub w imieniu własnym jeżeli ustawy tak stanowią.

W zakresie swojego zwierzchnictwa nad administracją zespoloną Wojewoda kieruje nią i koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania, ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działalności. Jako przykłady należy tu wskazać : Służbę Ochrony Zabytków, Inspekcję Sanitarną, Policję, Inspekcję Ochrony Środowiska, Państwowa Straż Pożarna, Inspekcja Budowlana

2.3 RZĄDOWA ADMINISTRACJA NIEZESPOLONA - jest to grupa zróżnicowanych organów administrujących, które od początku swego istnienia funkcjonowały poza granicami administracji samorządowej i rządowej ogólnej. Od czasów reformy z 1998 r. ich liczba jest ograniczona. Tworzą je działające na terenie województwa organy administracyjne skarbowe, wojskowe, górnicze, miernicze, probiercze, celne, wodne, morskie, statystyczne, leśne, dozoru technicznego, straż graniczna oraz Agencja Rynku Rolnego.

PYTANIA :

1. Kto tworzy administrację rządową w województwie ?

2. Kto powołuje, odwołuje i sprawuje nadzór nad Wojewodą ?

3. Wymienić zadania Wojewody

4. Wymienić zadania Wojewody jako przedstawiciela Rady Ministrów ?

5. Co to jest Wojewódzka Administracja Zespolona i kto wchodzi w jej skład ?

6. Co to jest rządowa administracja niezespolona i kto wchodzi w jej skład ?

TEMAT : SAMORZĄD TERYTORIALNY

1. TEORIE SAMORZĄDU :

NATURALISTYCZNA - wywodzi się z doktryny prawa naturalnego wg której gmina jest korporacją publiczną prawną posiadającą sferę spraw uchwałodawczych i wykonawczych realizowanych przez organy gminy pochodzące z wyboru. Wynikać to miało z faktu, że nie jest wytworem prawa stanowionego przez państwo, ale powstała na długo przed jego powstaniem.

PANSTWOWA - była wynikiem krytyki teorii naturalistycznej, zakładała, że w sferze prawa publicznego oprócz państwa nie mogą istnieć równorzędne z nim podmioty. Jej zwolennicy uznali, że samorząd jest częścią administracji publicznej wykonywaną przez lokalne organy, ale niepodlegającą hierarchicznie innym organom i samodzielna w granicach ustawy.

POLITYCZNA - była wynikiem unikatowych doświadczeń angielskich w zakresie rozwoju administracji na poziomie lokalnym. Jej zwolennicy dowodzili, że samorząd nie jest kategorią prawną ale polityczną. Gminie bowiem charakter samorządowy nadaje nie określona przepisami prawa hierarchiczna niezależność od władzy centralnej, lecz udział w jej organach urzędników honorowych, bo tylko tacy urzędnicy są na tyle niezależni od centralnej władzy by skutecznie bronić interesów społeczności lokalnej.

2. ISTOTNE CECHY SAMORZĄDU :

1. jego prawo do zarządzania „swoimi” sprawami zabezpieczają przepisy prawne

2. grupy go tworzące uczestniczą w wykonywaniu samorządu obligatoryjnie z mocy prawa

3. wykonuje zadania należące do administracji publicznej,

4. ingerencja w jego działalność następuje wyłącznie w formach przewidzianych ustawą i nienaruszający jego samodzielności

3. FORMY SAMORZĄDU zależą od podstawy wyodrębnienia tworzącej go grupy, można więc wymienić :

• terytorialny gdy grupę wyróżnia więź terytorialna

• gospodarczy gdy grupę wyróżnia więź gospodarcza

• zawodowy gdy grupę wyróżnia wspólnie wykonywany zawód

4. ZADANIA - cele, które powinien osiągnąć samorząd w swej działalności aby zrealizować sprawy do niego należące. W Polsce wyróżniamy następujące rodzaje zadań :

• zadania własne - realizowane są z własnych dochodów w swoim własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, które dzielą się na obligatoryjne (nie można się uchylić od ich wykonania) lub fakultatywne (można uchylić się od ich wykonywania)

• zadania zlecone - zadania z zakresu administracji rządowej zlecone do realizacji jednostkom samorządu z uwagi na uzasadnione potrzeby państwa (przekazane bądź z mocy ustawy bądź na drodze porozumienia

5. KOMPETENCJE - to formy prawne realizacji zadań samorządu, które w Polsce dzielą się na :

• prawo miejscowe (akty normatywne powszechnie obowiązujące) stanowione przez organ uchwałodawczy i podlegające opublikowaniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym obejmujące :

• akty normatywne typu rozporządzeń wykonawczych o znaczeniu lokalnym stanowione na podstawie delegacji ustawowej

• przepisy porządkowe czyli akty powszechnie obowiązujące stanowione na podstawie upoważnienia generalnego; stanowią swoistego rodzaju ustawy lokalne wydawanych w przypadkach „niezbędnych” w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach jeżeli ich przedmiotem będzie ochrona życia lub zdrowia, zapewnienie porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Ich cechą szczególną jest możliwość nakładania grzywny za nie wykonywanie ustanowionych w nich zakazów i nakazów

• przepisy wewnętrzne, które obejmują przepisy dotyczące ustroju jednostki samorządu (np. statut), jej jednostek organizacyjnych ( np. regulaminy organizacyjne)

• akty planowania - tworzone na podstawie ustawy ( plan zagospodarowania przestrzennego) lub wewnętrznie na potrzeby samorządu (np. plan rozwoju lokalnego

• akty administracyjne indywidualne w postaci decyzji administracyjnej lub skierowane do podmiotów znajdujących się w strukturze samorządu

• porozumienia administracyjne - zwane też umową administracyjną powstają poprzez zgodne oświadczenie woli dwóch podmiotów wykonujących funkcje administracji publicznej nie powiązanych ze sobą zależnością organizacyjną

• formy prawa cywilnego tj. głownie umowy)

PYTANIA :

1. Wymień teorie samorządu i opisz je ?

2. Wymień istotne cechy samorządu ?

3. Co to są zadania samorządu i jakie ich rodzaje rozróżniamy w Polsce ?

4. Wymień formy samorządu i podstawę ich wyodrębnienia ?

5. Wymień kompetencje samorządu występujące w Polsce ?

6. Jakie akty normatywne obejmuje prawo miejscowe ?

7. Scharakteryzuj przepisy porządkowe ?

8. W jakim organie są publikowane akty normatywne należące do prawa miejscowego ?

18

---