Czym jest rozumienie według M. Heideggera? (M) (ZAGADNIENIE 8)
Za twórcę dwudziestowiecznej, antyepistemologicznej filozofii hermeneutycznej uważa się Martina Heideggera. W Byciu i czasie zakwestionował tezę o metodologicznym charakterze rozumienia i przeniósł je w obszar codzienności. Rozumienie, argumentował, nie jest sposobem poznania, lecz sposobem istnienia, albowiem człowiek (Heidegger mówił - Dasain, jestestwo), zanim przekształci się w podmiot teoretyczny, egzystuje w świecie, który go obchodzi, i dlatego wymaga odeń zrozumienia. Dla autora Bycia i czasu rozumienie związane jest z nieuchronnym zanurzeniem człowieka w świecie. Rozumiem świat, bo jestem jego częścią i potrafię w nim żyć. To swojskie zadomowienie w świecie Heidegger nazywa byciem-w-świecie (in-der-Welt-sein). Rozumienie nie należy do wiedzy teoretycznej, która wsparta jest na dystansie wobec świata, lecz do wiedzy praktycznej (Gadamer będzie w tym kontekście mówił o phronesis przeciwstawionej theoria), dzięki której przedmioty mojego świata są mi bliskie i tworzą moje bezpośrednie otoczenie. Świat jest tuż obok, przy mnie nie naprzeciwko mnie, i dlatego go rozumiem, świat okazuje mi swoją przychylność i mogę się w nim czuć swojsko jak w domu (podoba mi się to:)gdybym miała facebooka napisałabym Lubię to!). Ta pierwotna, rozumiejąca przynależność do świata, prze-stawienie (Ver-stehen) ze światem, który odkrywa się człowiekowi, jest podstawowym rysem hermeneutyki nowoczesnej.
Heidegger jednak dość szybko przeszedł od badania egzystencjalnych warunków rozumienia świata, a więc od tego, co jest, do medytacji nad tym, co stanowi podstawowy warunek istnienia tego, co jest, ale samo nie "jest".Tym czymś, stwierdził, jest Bycie (Sein), które starannie należy odróżnić od wszelkiego bytu (Seiende). O ile o bycie można mówić, że jest, o tyle do Bycia nie należy stosować w ogóle języka orzekającego. Jeśli jakikolwiek byt można pomyśleć i przedstawić za pomocą pojęć, to Bycie wymyka się logice przedstawinia i zmusza do stosowania dyskursu apofatycznego: można mówić o tym czym bycie nie jest, ale nie sposób powiedzieć czym jest. W ten sposób Heidegger postępuje podobnie do teologów negatywnych, którzy o Bogu nie chcą niczego orzekać, bo wówczas traktowaliby Go jak każdą rzecz, każdy byt. Bóg jednak - argumentują - nie mieści się w żadnym porządku bytu, więc nie można o nim niczego powiedzieć. Cztery właściwości bycia:
- jedyność
- nieprzedstawialność
- osobliwość
- skrywanie się.
Poezja jest językiem najmniej opresywnym wobec Bycia, natomiast poeci sa "pasterzami Bycia"
Filozof medytujący na wierszami nie powinien ich objaśniać, bo mowa komentująca należy do języka przedstawiającego, który nie jest w stanie odsłonić prawdziwego głosu Bycia.Powinien zadowolić się tym co jest, tym samym podporządkowując sobie i uprzedmiatawiając prawdziwy sens, który płynie "stamtąd", ze sfery nieprzedstawialnej, a więc z samego Bycia. Interpretator nie powinien próbować przedstawić go za pomocą własnych wyobrażeń (pojęć, idei, przeżyć), powinien pokazywać jedynie jak należy obchodzić się z wierszem, żeby nie zagłuszyć własną mową jego "czystego istnienia", i ostatecznie "usunąć sie w cień z objaśnieniami".
Według Heidegger poezja nie korzysta z mowy, lecz ją umożliwia, To rozumienie różni sie od koncepcji formalistyczny (poezja jako mowa udziwniona), jak i kulturowych (poezja jako ślad rzeczywistości). Poezja poprzedza mowę w ten sposób, że mowa odnosi sie do tego co jest,zaś poezja jest "stanowieniem Bycia", czyli odsyła do tego, co warunkuje każdy byt, lecz samo bytem nie jest. Poezja jest warunkiem zjawiania się świata, poeta, tym, który czuwa nad Byciem, a interpretator tym, kto temu zjawianiu się, rozbłyskiwaniu się świata asystuje, maksymalnie zacierając swoją subiektywność. W koncepcji tej pojawia się hieratyczna koncepcja języka poetyckiego, pozbawionego związku z codzienną komunikacją i przechowującego w sobie pamięć obcowania z tym, co święte.
Dasain - (dosłownie tubycie) termin używany na określenie egzystującej w świecie jednostki. Dasain jest w świecie i odnosi się doń rozumiejąco i z troską, co oznacza, że się w tym świecie potrafi znaleźć i zachować. Rozumienie, powiada Heidegger, jest sposobem egzystencji Dasain, co oznacza, że rozumienie nie jest już sposobem poznawania świata, lecz istnienia w nim.