Priony- drobnoustroje zbudowane jedynie z białek, nie poddaje się proteolizie, są magazynowane w cytoplazmie, niszczą komórki nerwowe, wykazują cechy komórek zakaźnych np. ch wściekłych krów, Krolzweida Jakoba ( na świecie jest kilka% dorosłego społeczeństwa zarażonych tą chorobą, nie wiemy jak jej zapobiec, badamy jedynie krowy przeznaczone na spożycie na obecność prionów. U ludzi diagnostyka polega na obserwacjach klinicznych; nie ma specjalistycznej diagnostyki. Nie mamy żadnych leków na tą chorobę). Są to choroby degeneracyjne ośrodkowego układu nerwowego, jedyna metoda walki z prionami to profilaktyka, źródłami chorób prionowych są owce i krowy. WIRUSY- są to cząsteczki które można zobaczyć w mikroskopie elektronowym, wirus ma kilka enzymów, żyje kosztem komórki gospodarza. Wstrzykuje do jego organizmu swoje RNA. Są to bezwzględne pasożyty. Wśród zakażeń wirusowych wyróżniamy *zakażenia utajone( np. opryszczki pospolitej, różyczki) *zakażenia przewlekłe które powodują rozwój nowotworów( np. zapalenia wątroby, rak szyjki macicy) mamy mało leków przeciw wirusowych, ale z większością wirusów które atakują nasz organizm możemy sobie poradzić, jednakże są wirusy na które nie wynaleziono leku( wścieklizny, HIV, zapalenia wątroby typC, żółtej febry) Wirus zespołu nabytego braku odporności, HIV (ang. human immunodeficiency virus) - wirus z rodzaju lentiwirusów, z rodziny retrowirusów. Atakuje głównie limfocyty T-pomocnicze (limfocyty Th). Wiriony mają budowę kulistą i otoczone są otoczką lipidową, zawierającą liczne białka. Pod osłonką znajduje się płaszcz białkowy czyli kapsyd, kryjący materiał genetyczny wirusa. Wywołuje AIDS. Dotychczas poznano 2 typy wirusa:HIV-1 HIV-2 HIV należy obecnie do najlepiej poznanych wirusów, ale charakteryzuje się dużą zmiennością, która może się objawiać nawet u jednego pacjenta (w różnych okresach rozwoju choroby). HIV wykazuje tropizm w stosunku do komórek posiadających na swojej powierzchni antygeny CD4 czyli do limfocytów T pomocniczych, makrofagów i komórek mikrogleju. Przy zakażeniu drogą płciową infekcji ulegają najpierw makrofagi. Przy zakażeniu poprzez krew infekcji ulegają jako pierwsze limfocyty T, co skutkuje ostrzejszym przebiegiem choroby. Może być przenoszony drogą płciową (przez stosunek z zakażoną osobą), lub poprzez transfuzję zakażonej krwi, używanie igieł zanieczyszczonych krwią zakażonych osób (narkomani) oraz łożysko lub krew w trakcie porodu (zakażenie okołoporodowe), a także z mlekiem matki. Okres inkubacji wynosi od 0,5 do 3 lub nawet więcej lat. Swoiste przeciwciała pojawiają się już po 3-8 tygodniach, niekiedy dużo później. Są one wykorzystywane do diagnozowania AIDS i nosicielstwa HIV. Wirus papilloma typu ludzkiego (HPV) jest małym wirusem zbudowanym z dwóch nici DNA, który zakaża komórki nabłonka i wywołuje w nim zmiany o charakterze rozrostowym (proliferacji). Powoduje powstawanie brodawek na skórze i tak zwanych kłykcin na błonach śluzowych. Do zakażenia dochodzi przez uszkodzoną skórę lub błony śluzowe. HPV może wywołać złuszczanie i dysplazję błony śluzowej lub szyjki macicy. W przypadku stwierdzenia cytologicznych oznak zakażenia HPV ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy jest 16 razy większe. Opierając się na tych danych, Amerykańskie Towarzystwo Ginekologów i Położników wydało zalecenie wykonywania badań cytologicznych już od 18. roku życia i powtarzania ich systematycznie, w zależności od wyniku, nawet w odstępach 6-miesięcznych. Istnieją testy immunologiczne, które w próbce krwi wykrywają zakażenie HPV. Różyczka wirusowa choroba przenoszona drogą kropelkową. W 2-3 tygodnie po kontakcie z chorym pojawia się lekka gorączka, gorsze samopoczucie i wysypka - drobne bladoróżowe plamki, które w ciągu 24 godzin rozprzestrzeniają się na całym ciele. Charakterystyczne dla różyczki jest powiększenie się i bolesność węzłów chłonnych za uszami, na karku i potylicy. Po 3 dniach wysypka znika, nie pozostawiając śladów, gorączka ustępuje. Powiększenie węzłów chłonnych utrzymuje się nieco dłużej. Różyczka u dzieci przebiega zwykle łagodnie i raz przebyta daje odporność na całe życie. Dziecko chore na różyczkę zaraża otoczenie na tydzień przed wystąpieniem wysypki i tydzień po jej pojawieniu się. Wirus różyczki jest niebezpieczny dla kobiety w pierwszym trymestrze ciąży, która na różyczkę nie chorowała i nie była przeciw niej szczepiona. Może spowodować u płodu poważne wady. Żeby zapobiec tym powikłaniom, wszystkie dziewczynki są obowiązkowo szczepione przeciw różyczce w 13. roku życia. Przebycie różyczki w dzieciństwie nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia. Grypa to ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana zakażeniem wirusem grypy. W większości przypadków zachorowanie na grypę powoduje obłożną chorobę, w części przypadków mogą występować powikłania i zdarzają się też zgony, szczególnie u dzieci, osób starszych i obciążonych innymi, dodatkowymi poważnymi chorobami. Grypa przenosi się pomiędzy ludźmi drogą kropelkową (np. podczas kichania). Choroba rozprzestrzenia się podczas sezonowych epidemii powodując ostre objawy uniemożliwiające pracę osobom czynnym zawodowo. Epidemie grypy powodują znaczne koszty społeczne. Wirus A przechowuje swój genom w postaci ośmiu niezależnych liniowych odcinków odwrotnego RNA. Każdy z nich zawiera jeden gen, ale dwa z nich zawierają więcej niż jeden punkt startowy. Podczas transkrypcji RNA geny te mogą być odczytywane przez rybosom na dwa sposoby co daje po dwie odmiany białek. Dzięki podziałowi na segmenty możliwa jest wymiana genów pomiędzy dwoma wirusami pasożytującymi na tej samej komórce. Przypomina to trochę mieszanie się genów u organizmów wyższych podczas rozmnażania płciowego. Jednak takie krzyżowanie się genów występuje bardzo rzadko. Szczególnie nieprawdopodobne jest spotkanie się w tej samej komórce wirusa potrafiącego zarażać ludzi oraz innego przenoszonego przez zwierzęta. W takiej sytuacji może powstać zupełnie nowy szczep zdolny do wywołania pandemii. Aby doszło do tej mało prawdopodobnej sytuacji człowiek lub zwierzę (np. świnia) musi się zarazić ludzkim oraz zwierzęcym wirusem w tym samym momencie. Wirus zapalenia wątroby typu C, HCV (z ang. Hepatitis C Virus) - otoczkowy ssRNA-wirus z rodziny Flaviviridae, rodzaju Hepacivirus. Jego średnica wynosi około 60-70 nm. HCV jest przyczyną wirusowego zapalenia wątroby typu C. Uznaje się go za przyczynę raka i marskości wątroby. Wirus HCV jest zdolny do wywołania nosicielstwa. Wykazuje dużą wrażliwość na środki i metody dezynfekcyjne, większą niż HBV, mniejszą niż HIV. Szacuje się, że w Polsce jest prawie 900 000 zarażonych wirusem HCV. Stanowi to zatem bardzo poważny problem społeczny. Z farmakoekonomicznego punktu widzenia należałoby rozważyć celowość prowadzenia terapii - cały budżet NFZ nie wystarczyłby na leczenie wszystkich zakażonych. Leczenie jednego chorego to kwota 18-37 tysięcy złotych za terapię. Skuteczność leczenia przy najczęściej w Polsce spotykanym genotypie jest zwykle poniżej 50%. Obniżenie ceny interferonu o połowę przez producentów leków (Schering-Plough, Roche) rozwiązałoby problem dostępności leczenia dla najbardziej potrzebujących pacjentów, bez rujnowania budżetu NFZ, zaś cena leku zbliżyłaby się do poziomu z innych krajów. Wirus zapalenia wątroby typu B, HBV (ang. Hepatitis B Virus) - otoczkowy DNA wirus z rodziny hepadnawirusów. HBV jest przyczyną wirusowego zapalenia wątroby, zwanego kiedyś żółtaczką wszczepienną. Wirus HBV w dużych mianach występuje we krwi. Replikacja przebiega w komórkach wątroby - stąd schorzenia jakie wywołuje są różnymi postaciami zapalenia wątroby. v\ożemy wyróżnić: zakażenia bezobjawowe, z pełnym wyleczeniem i nabyciem odporności (80%)
słabo wyrażone zakażenia objawowe z pełnym wyzdrowieniem ostre zapalenie wątroby, często z żółtaczką (mały % przypadków!) piorunujące zapalenie wątroby z wysoką śmiertelnością (0,1% przypadków) różnie wyrażone przewlekłe zapalenia wątroby (z replikacją wirusa), jako niekorzystne zejścia poprzednich rodzajów zakażeń (u dorosłych 7% przypadków, im młodszy wiek zarażenia tym więcej % przypadków przewlekłych) zarażenia z wysoką replikacją, bez serokonwersji HBe (HBe+) zarażenia z niską replikacją z przeciwciałami AntyHBe (HBe-) tzw. nosicielstwo HBs, bez replikacji wirusa i cech zapalenia wątroby, jako następstwo długotrwałego procesu przewlekłego (wskutek integracji wirusa z genami gospodarza) późne następstwa: marskość wątroby i jej powikłania (wodobrzusze, encefalopatia wątrobowa, zespół nerkowo-wątrobowy, krwotoki z żylaków przełyku, rak pierwotny wątroby - prowadzące ostatecznie do śmierci) piorunujące zapalenie wątroby przy nadkażeniu wirusem C lub D. Okres wylęgania wynosi od 6 tygodni do 6 miesięcy, po którym następuje mniej lub bardziej wyrażona faza ostra. W 80% przypadków brak jest żółtaczki i objawów, które mogłyby być skojarzone z chorobą wątroby - chorzy nie są świadomi, że przeszli zapalenie wątroby. Szczególnie skąpoobjawowe są zarażenia ze słabą odpowiedzią immunologiczną, które najprawdopodobniej przejdą w fazę przewlekłą. W 90-95% przypadków zakażenie kończy się samoistnym wyleczeniem. W 10% przypadków chorzy mają typowe, żółtaczkowe objawy i podlegają kilkutygodniowej hospitalizacji i kilkumiesięcznej rekonwalescencji. Taki przebieg zazwyczaj nie pozostawia żadnych skutków ubocznych i daje pełne wyleczenie, bez stanu przewlekłego i nosicielstwa. W znikomej ilości przypadków (0,1-0,5%) zakażenie rozwija się w nadostre zapalenie wątroby, z masywną martwicą hepatocytów, powodującą niewydolność wątroby (przeżywalność 20-30%). Zapalenie piorunujące może się rozwinąć u przewlekłego nosiciela wskutek nadkażenia wirusem Delta (HDV) lub HCV. Wścieklizna- Przyczyną wścieklizny jest wirus rhabdowirus - obecny w płynie rdzeniowym chorych zwierząt, a w końcowym stadium choroby - w ślinie, którą zwierzę zakaża ludzi. Do zakażenia człowieka dochodzi najczęściej wskutek ugryzienia (pokąsania), podczas którego wniknięcie wirusa ze śliny do tkanek ludzkich następuje w miejscu skaleczenia, zadrapania. Wirus wścieklizny przechodzi drogą śliny do tkanki mięśniowej ugryzionego przez zwierzę. Następnie poprzez tkankę nerwową wędruje do mózgu lub rdzenia kręgowego, gdzie następnie rozmnaża się wywołując zmiany chorobowe. Atakuje system nerwowy powodując porażenie mięśni oddechowych. W przeciwieństwie do innych wirusów, nie pojawia się w krwi. Istnieją również szczepionki podawane profilaktycznie przed możliwym zakażeniem wirusem wścieklizny. Przeznaczone są głównie dla osób narażonych zawodowo na kontakt z chorymi na wściekliznę zwierzętami. Należą do nich: weterynarze, strażnicy leśni, speleolodzy, hodowcy zwierząt futerkowych, itp. Kleszczowe zapalenie mózgu, wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego przenoszona przez kleszcze. Czynnikiem etiologicznym są wirusy z rodziny Flaviviridae. Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993 roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181 do 267 przypadków. Nie ma leczenia przyczynowego kleszczowego zapalenia mózgu. Leczy się tylko objawy wywołane wirusem. Objawy zwykle ustępują po 2-3 tygodniach i pacjent zdrowieje. Choroba może przebiegać ciężko, gdy wystąpią objawy mózgowe, móżdżkowe lub rdzeniowe, rzadko ma przebieg śmiertelny, czasem stwierdza się następstwa pochorobowe pod postacią niedowładów, depresji, zaniku mięśni lub stałych bólów głowy. Dla zapewnienia odpowiedniego zabezpieczenia niezbędne jest uodpornienie podstawowe przez podanie szczepionki. Żeby szczepionka działała pewnie i długoczasowo, pobudza się układ obronny organizmu do tworzenia przeciwciał obronnych przez trzy etapowe szczepienie. Później podawane jest szczepienie przypominające. Ospa prawdziwa, czarna ospa (łac. Variola vera, ICD-10 = B03) to wirusowa choroba zakaźna o ostrym przebiegu wywoływana przez wirus ospy prawdziwej. Okres inkubacji: 7-17 dni, średnio 12-14 dni. Chorobę cechuje bardzo duża śmiertelność: u osób szczepionych - 7-10%, a u nieszczepionych średnio 30% (istnieją postacie choroby o śmiertelności do 98%). Nie należy mylić ospy prawdziwej ze znacznie mniej groźną ospą wietrzną. Ospę prawdziwą wywołuje duży dsDNA-wirus z rodziny Poxviridae, rodzaju Orthopoxvirus - wirus ospy prawdziwej Variola virus (VARV). W obrębie rodziny występuje nieznaczna różnorodność antygenowa. Nie jest on spokrewniony z wirusem ospy wietrznej. Szczepienia przeciw ospie obarczone są pewnym ryzykiem powikłań. W wyniku badań nad kolejnymi szczepami "szczepionkowego" wirusa krowianki stają się one coraz mniejsze. W wyniku powikłań wystąpić może wtórne ropne zapalenie skóry i zmiany w narządach wywołane zakażeniem bakteryjnym, a w ciężkich przypadkach krowianka posocznicowa, zapalenie jąder i mózgu oraz zaburzenia krążenia.