GRZYBY
107. Morfologia grzybów- Grzyby są zbudowane z jednej komórki lub składają się z grzybni , która stanowi skupiska rozgałęzionych nici zwanych strzępkami. Grzyby mają jądro z błoną jądrową i zaliczane są do królestwa Eucaryotae. W skład ściany komórkowej wchodzą polisacharydy : chityna-chitozan, chityna-B-glukan, mannan-B-glukan, chityna-mannan, lub polimery galaktozaminy oraz białka i lipidy. Grzyby mają bogaty układ enzymatyczny, który umożliwia im trawienie, jak również syntezę np. toksyn lub antybiotyków. Są to organizmy tlenowe i rosną w temp. od 0 do 50 stopni C, optimum to 20-37 stopni. Dobrze rosną w środowisku wilgotnym , natomiast przy braku wody mogą wytwarzać formy przetrwalnikowe , których typowym przykładem mogą być chlamydospory lub skleroty. Grzybnia może być także zbudowana z pojedynczej komórki lub z wydłużonych komórek przylegających jedna do drugiej , ale nie komunikujących się , tworzących strukturę o nazwie pseudomycelium. Pseudomycelium może tworzyć długie i czasem rozgałęzione łańcuchy , jednak poszczególne komórki nie przylegają do siebie w sposób trwały, przez co pseudostrzepki łatwo się rozpadają na pojedyncze elementy.
Rozmnażanie płciowe (mejoza) - Jest to połączenie się dwóch komórek , w wyniku czego powstaje zygota , która przekształca się w pewną liczbę jednokomórkowych spor , zawierających jądro otoczone cytoplazmą (oospory lub zygospory). Jeżeli spory powstają na zewnątrz na cienkich szypułach zwanych basidium , to zwane są basidiosporami. Rozmnażanie bezpłciowe (mitoza) - Może ono zachodzić poprzez wytwarzanie następujących zarodników: Artrospory - tworzone są poprzez fragmentację strzępek . Uwalniające się fragmenty są początkowo prostokątne , później stają się zaokrąglone. Blastospory - powstają przez pączkowanie komórek. Po pączkowaniu odrywają się lub mogą pozostawać związane z komórka macierzystą i pączkować dalej , w wyniku czego powstają rozgałęzione pseudomycelia. Chlamydospory - powstają wtedy , gdy krótki odcinek strzępki lub pseudostrzępki ulegnie zgrubieniu , nazywane są wówczas interkalarnymi. Aleurospory - powstają na specjalnych strukturach utworzonych przez pęczki strzępek. Makrokonidia - rozwijają się w taki sam sposób jak mikrokonidia. Są dużych rozmiarów. Diktiospory - są wielokomórkowymi strukturami o sferycznym krztałcie. Adiaspory - dużych rozmiarów spory , które powiększają się bez podziałów
108. Klasyfikacja grzybów:
Typ I Zygomycota - Należą tu grzyby , które są nazywane pleśniakami. Grzybnia pleśniaków jest zbudowana z niepodzielnego mycelium. Pleśniaki rozmnażają się płciowo tworzą spory , nazywane zygosporami , i bezpłciowo - tworząc spory w sporangium lub jako sporangiola. Typ II Ascomycota - Należą tu grzyby jednokomórkowe lub rozgałęzione. Grzybnia jest złożona z podzielonych strzępek. Cechą charakterystyczną jest obecność worków zawierających askospory (workowce). Typ III Basidiomycota - należą tu grzyby jednokomórkowe lub rozgałęzione. Grzybnia zawiera przegrody połączone lub niepołączone. Cechą charakterystyczną rozmnażania płciowego jest występowanie basidiów i basidiosporów. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się przez konidia. (polska nazwa - podstawczaki). Typ IV Deuteromycota - Należą tu grzyby jednokomórkowe lub rozgałęzione. Grzybnia zawiera przegrody. Grzyby te nazywane są grzybami
niedoskonałymi lub anamorficznymi.
109.Dermatofity: stanowią gru mogą uzyskiwać substancje odżywcze z keratyna zarówno in vitro, jak i in vivo Naturalnpę grzybów charakteryzujących się następującymi cechami : mogą adaptować się do bardzo różnych środowisk i warunków otoczenia , są chorobotwórcze dla człowieka i zwierząt,ym rezerwuarem dermatofidów jest gleba oraz zawarta w niej keratyna, w tym środowisku żyją one jako saprofity. Wyróżnia się 3 typy dermatofitów : zoofile , geofilne i antropofilne. Gatuki z grupy zoofilych i reofilnych są częściej chorobotwórcze dla człowieka niż gatunki z grupy antropofilnej. Wywołują one schorzenia zapalne, dobrze rosną na podłożach sztucznych.
Klasyfikacja Dermatofitów - Dermatofity przez długi okres czasu uważane były za grzyby niedoskonałe (rozmnażające się bezpłciowo). Jednak u niektórych opisano formy płciowe, przez co zalicza się je Ascomycota. 1)Nannizzia (microsporum) - powszechnie znana jest nazwa formy niedoskonałej Microsporum. Strzępki grzybni występują zazwyczaj w łodydze włosa , natomiast zarodniki na zewnątrz włosa. W hodowlach wytwarzają makrokonidia o kształcie łódkowatym z przegrodami, pałeczkowate lub gruszkowate. U niektórych gatunków (M. Lengeronii , M. Auduinii) makrokonidia mogą nie być obecne.
2) Arthroderma (Trichophyton) - grzyby należące do tego rodzaju pasożytują na włosach głowy lub całego ciała. Zarodniki układające się w łańcuchy występują wewnątrz włosów lub na zewnątrz. Liczne mikrokonidia mogą mieć kształt gruszkowaty, owalny, mogą być zaokrąglone, układać się wzdłuż strzępek lub tworzyć skupienia przypominające grona. Makrokonidia widoczne w młodych hodowlach mają wiele przegród, a ich kształt jest cylindryczny, owalny lub nieregularny.
3)Epidermophyton - w rodzaju tym znajduje się 1 gatunek E.floccosum nigdy nie wywołuje grzybicy skóry owłosionej . W hodowli na podłożu sztucznym szczepy tego gatunku wytwarzają makrokonidia o maczugowatym lub pałeczkowatym kształcie, tworzące skupiska lub przypominające wiązki bananów. W starszych hodowlach występują chlamydospory lub artrospory, często dużej liczbie. Kliniczna klasyfikacja zakażeń dermatofitami: Zakażenia powierzchowne - obejmują grzybice włosów (grzybica skóry owłosionej wywołana przez Microsporumi Trichophyton ), grzybice skóry nieowłosionej , jak również paznokci. Epidermofytoza ( E. floccosum) jest grzybicą naskórkową , często z lokalizacją w pachwinach i między palcami.
Zakażenia głębokie - dermatofitami mogą nieć przebieg ostry i ropny w formie grzybicy strzygącej głębokiej lub figówki oraz mogą mieć przebieg przewlekły
110.Drożdżaki i grzyby drożdżopodobne: Drożdżakami określane są jednokomórkowe grzyby , rozmnażające się przez pączkowanie lub podział. Pączkujące komórki drożdżaków w cyklu życiowym mogą być w stadium grzybów wielokomórkowych. Większość drożdżaków należy do saprofitów bytujących w środowisku zewnętrznym , niektóre z nich mogą być patogenne dla człowieka. Najważniejszy gatunek spośród drożdżaków , tzn. Candida albicans bytuje u człowieka w przewodzie pokarmowym i pochwie.
110a. Rodzaj CANDIDA-Komórki nie wytwarzają worków nasiennych , układają się w pseudostrzępki. Mogą tworzyć prawdziwe strzępki. Rozmnażają się przez paczkowanie. Rozkładają niektóre cukry, mogą asymilować azot. Nie tworzą silnego kwasu z glukozy. Nie wytwarzają barwników karoteinowych. Na podłożu Sabourauda występują wilgotne , błyszczące kolonie o szarobiaławym zabarwieniu. Opisanych jest prawie 200 gatunków, z których co najmniej 15 może być chorobotwórczych dla człowieka. Właściwości fizjologiczne drożdżaków z rodzaju Candida , zwłaszcza zdolność lub niezdolność do asymilacji różnych substancji organicznych wykorzystywanie węglowodanów jako jedynego źródła węgla. Do różnicowania antygenów C. albicans wykorzystywane są testy aglutynacyjne, precypitacyjne, immunofluorescencyjne, , a także EIA, RIA, oraz Western blot. Głównym składnikiem antygenowym ściany komórkowej u Candida jest polisacharyd - mannan. Główne patogenne gatunki z rodzaju Candida : C.albicans( typ A, B), C.glabrata, C.kefyr, C.krusei, C., tropicalis, C. parapsilosis, C.guilliermondii. Kandydiaza -lub kandydioza są to synonimy używane dla określenia schorzeń błony śluzowej , skóry , tkanki podskórnej, przydatków skórnych, narządów wew. oraz układowych chorób i posocznic, wywołanych przez drożdżaki z rodzaju Candida. Z próbek materiałów od chorych najczęściej izolowane są C.albicans, C.krusei, C. tropicalis. W prawidłowych warunkach gatunki z rodzaju candida są saprofitami bytującymi w środowisku naturalnym oraz kolonizującymi błony śluzowe i skórę ludzi i zwierząt. Nie wywołują choroby u ludzi zdrowych, zaliczane są do grzybów oportunistycznych. W zależności od lokalizacji objawowego zakażenia wywołanego przez drożdżaki z rodzaju Candida, można wyróżnić następujące kliniczne postacie kandydiazy: Skóra - przewlekłe ropne zapalenie skóry lub mieszków włosowych , zapalenie skóry około wargowe. Układu oddechowego - ostre pierwotne zapalenie płuc , wtórne zapalenie płuc , zapalenie oskrzeli. Układu moczowego - zapalenie pęcherza , zapalenie nerek. Przewodu pokarmowego - jamy ustnej , przełyku , żołądka , jelita grubego . grzybicze zapalenie otrzewnej , pęcherza żółciowego. Ośrodkowego układu nerwowego, Układu kostno - stawowego - zapalenie szpiku i kości , zapalenie mięśni, Kandydiaza oka, Zapalenie wsierdzia, Posocznica.
Kandydiaza uogólniona (posocznica) - Drożdżaki przedostające się do krwi i w niej się namnażające wywołują posocznicę. Objawy są zazwyczaj lżejsze niż w posocznicy bakteryjnej, jedynym stałym objawem jest gorączka38-40st. C. Istnieją dwie drogi rozwoju posocznicy : 1. - drożdżaki Candida mogą przedostawać się do strumienia krwi z miejscowych zmian w błonie śluzowej 2. - drobnoustroje mogą przedostawać się do krwi w czasie wykonywania iniekcji niejałowa igłą. Posocznica najczęściej rozwija się u pacjentów hospitalizowanych , którzy przez dłuższy okres mają założony cewnik. W przypadku podejrzanym o posocznicę grzybiczą materiał do badań mykologicznych stanowi nie tylko krew , lecz również mocz , wymaz z odbytu , wydzielina oskrzelowa. Jeżeli występują objawy neurologiczne , należy przeprowadzić badanie płynu mózgowo - rdzeniowego.
Torulopsioza - W niektórych klasyfikacjach zakażenia wywołane przez gatunki z rodzaju Torulopsis , zwłaszcza dotyczy to T. Glabrata są określane jako Torulopsis mycosis. U pacjentów z przewlekłymi zakażeniami układu moczowego bezskutecznie leczonych antybiotykami przeciw bakteryjnymi często występuje kandydiaza tego układu. Gatunek T. glabrata spotykany jest u zdrowych ludzi w jamie ustnej, ukl.oddechowym, w pochwie i moczu. Jest drugim po C. albicans czynnikiem odpowiedzialnym za zakażenia ukl.moczowego.
110b. Rodzaj CRYPTOCOCCUS Są to drożdżaki nie mające worków nasiennych wytwarzające blastospory. Rozmnażają się przez wielobiegunowe pączkowanie. Nie wytwarzają pseudostrzępek, niektóre mogą mieć słabo rozwinięte pseudostrzępki nazywane szczątkowymi. Większość szczepów na komórki otoczkowe. Drożdżaki z rodzaju Cryptococcus nie fermentują węglowodanów , asymilują azot lub go nie asymilują , wszystkie gatunki asymilują inozytol , wytwarzają ureazę. Kolonie na podłozu Sabourauda mają kolor kremowy i zazwyczaj śluzowy wygląd. Są 1ialitowe, ale niektóre gatunki mogą być zabarwione na czerwono-pomarańczowo, co jest wywołane barwnikami karotenowymi. Opisanych zostało 19 gatunków, z których do niedawna za chorobotwórczy uważano tylko jeden : Cryptococcus neoformans. Ostatnio z próbek od pacjentów izolowane są również: C.uniguttulatus, C.albidus var.albidus, C.laurentii, C.terreus, C.gastricus. (otoczkowe), C.luteolus, C.albidus var.diffluens (bezotoczkowe).
Kryptokokoza- zakażenie objawowe wywołane przez drożdżaki z gatunku Cryptococcus neoformans. Szczególnie często dotyczy dużych miast, gdzie są gołębie( wydaliny gołębi są siedliskiem C. neoformans). Zakażenie obejmuje ludzi z obniżonąodpornością. Wrota zakażenia dla C.neoformans stanowi bł.śluzowa ukł.oddech. lub uszkodzona skóra. Postacie kliniczne: kryptokokoza ukl .oddech., k .skórna, kryptokokoza OUN.
3) Rodzaj Rhodotorula Są to drożdżaki bardzo podobne do rodzaju Cryptococcus. Są pączkujące , mogą wytwarzać pseudomycelium lub prawdziwe mycelium. Są niefermentujące, asymilują azot lub nie, wytwarzają ureazę. 4) Rodzaj Pityrosporum- komórki nie zawierają worków nasiennych, rozmnażają się przez pączkowanie, nie rokładają żadnego cukru, są lipolityczne. Do rodzaju należą 3 gatunki: P.ovale, P. orbiculare, P. pachedermatidis. 5) Rodzaj Trichosporon- nie wytwarzają askospor, natomiast mają prawdziwą grzybnię, która roznaża się przez pączkowanie, jak również artrospory. Trichosoron cutaneum wywołuje grzybicę włosów. 6) Rodzaj Endomyces i Geotrichum- tworzą one strzępki przerywane, utworzone z artrospor. Typowym gatunkiem jest Geotrichum candidum. Geotrychoza-grzyby z rodz.Geotrichum spotykane są w środowisku naturalnym, u zwierząt oraz w kale u ludzi zdrowych. Są izolowane z przypadków zakażeń objawowych , głównie ukł.oddech.
111. Grzyby Dimorficzne i Grzybice
111a. Dimorfizm jest to zdolnośc niektórych gatunków grzybów do wzrostu w dwóch postaciach , w zależności od warunków środowiska: 1. jako pleśniaki, gdy wzrastają w temp. 25-30 st.C 2.Jako drożdżaki,gdy temp. Wynosi od 35 do 37 st.C Posta plesniowa nie jest zakaźna. Zakażenia objawowe wywołane są przez postać drożdżową. Dimorficzne pleśniaki patogenne dla człowieka należą do następujących 5 gatunków: * Blastomyces dermatitidis * Histoplasma capsulatum * Coccidioides immitis * Sporothrix schenckii * Paracoccidioides brasilensis * Grzyby te charakteryzują się powolnym wzrostem na podłożach sztucznych .
111b. Blastomykoza - przewlekłe, ziarniniakowe, ropne zakażenie wywołane przez Blastomyces dermatitidis. Występuje głównie w Ameryce Płn. I Afryce. Głównym rezerwuarem są rośliny, izolowane są też z gleby. Zarodniki dostają się do organizmu drogą oddechową lub przez skórę.
111c. Histoplazmoza- jest to ziarniniakowa grzybica układowa wywołana przez Histoplasma capsulatum , który wykazuje powinowactwo do układu siateczkowo-śródbłonkowego. Do zakażenia dochodzi na skutek wdychanie zarodników. Wyróżnia się 2 postacie objawowe : pierwotną postać płucną oraz postać uogólnioną.
111d. Sporotrychoza - jest to podostra lub przewlekła grzybica występująca u zwierząt i człowieka , wywołana przez dimorficzny grzyb Sporothrix schenckii. Wyróżnia się trzy postacie kliniczne: skórną , kostno-stawową i narządową. Choroba występuje częściej u dorosłych niż u dzieci.
111e. Parakokcydioidomykoza- głęboka grzybica, wywołana przez Paracoccidioides brasilensis, który wykazuje powinowactwo do skóry, bł.śluz., węzłów chłonnych, układu oddechowego, ale może atakować każdy narząd i tkankę. Wyróżnia się trzy postacie kliniczne: śluzowo-skórną, limfatyczną i narządową. Może występować w każdym wieku, u obu płci. Nie przenosi się między ludźmi, nie leczona prowadzi do śmierci.
114. Grzyby i grzybice oportunistyczne
Grzyby nazywane oportunistycznymi, stanowią florę fizjologiczną, jednak w pewnych warunkach stają się chorobotwórcze. Istnieje wiele czynników , które sprawiają , że grzyby niechorobotwórcze wywołują objawowe zakażenia u ludzi. Spośród nich do najważniejszych należą: * Inhibitory owulacji * Zaburzenia metaboliczne * Antybiotyki przeciwbakteryjne * Kortykosteroidy * leki immunosupresyjne * czynniki jatrogenne * itp. * Grzyby oportunistyczne mogą być endogenne, jak Candida albicans, który powszechnie występuje w przewodzie pokarmowym i pochwie, lub egzogenne, które bytują w środowisku naturalnym jako saprofity, np. Aspergillus, Mucor. Istnieją także grzyby jednocześnie endo i egzogenne jak np. C.tropicalis. Do rozwoju grzybic szczególnie predysponują niektóre zabieg chirurgiczne, np. na otwartym sercu, przeszczepy narządów.
Do grzybów oportunistycznych zaliczane są drożdżaki i grzyby drożdżopodobne (Candida, Cryptococcus,Torulopsis) oraz grzyby pleśniowe, określane jako grzyby nitkowate lub rozgałęzione.
115. Grzyby Nitkowate
Wyróżnia się 3 grupy grzybów nitkowatych : Zygomycetes , grzyby ciemne i grzyby hialinowe. Grzyby te rosną na powierzchni podłoża agarowego w postaci kolonii bez ograniczonego brzegu. Należą tu następujące rodzaje: Rhizopus, Mucom, Absidia, Circinella, Syncephalastrum, Cunnighamella, Saksenaea, Basidiobolus, Conidiobolus.
115a. Zygomykoza (fikomykoza) są to zakażenia wywołane przez Zygomycetes. Mogą być ograniczone do skóry lub tkanki podskórnej, a także są układowe. U pacjentów z cukrzycą i kwasicą mukormykoza może przebiegać gwałtownie ze zmianami martwiczymi w postaci nosowo-mózgowej. U pacjentów z obniżoną odpornością obserwowane są postacie płucne i rozsiane.
115b. Grzyby ciemne Ta grupa grzybów charakteryzuje się tworzeniem na podłożu stałym kolonii zabarwionych na ciemnobrązowo lub czarno. Strzępki wykazują wyraźne przegrody i są zabarwione na żółtobrązowo. Wśród grzybów ciemnych wyróżnia się dwie podgrupy: 1. Czynniki etiologiczne feohyfomykozy 2. Czynniki etiologiczne chromoblastomykozy i stopy madurskiej.
115c. Grzyby hialitowe Strzępki ich są podzielone, przezroczyste i może być widok szklisty. Najczęściej są izolowane z próbek od chorych: 1) tworzące konidia łańcuchowe - Aspergillus, Penicillium 2) tworzące konidia groniaste - Gliocladium, Trichoderma.
116. Grzybice Oportunistyczne
Do grzybic oportunistycznych należą : kandydiaza (Candida albicans, Candida spp.) geotrychoza (Geotrichum candidum) zygomykozy (Rhizopus spp. Mucor spp. Absidia spp.) hialohyfomykozy (Acremonium spp., Fusarium spp.) oraz :Aspergiloza-grzybica kropidlakowa- okresla wszystkie zakażenia wywołane przez grzyby z rodzaju Aspergillus. Najczęściej występującym gatunkiem jest A. fumigatus.(A.flavus, A.niger). Zakażenie przez Aspergillus najczęściej dotyczy układu oddechowego. Zakażenia płuc wywołane przez Aspergillus są wynikiem zaburzeń funkcji makrofagów pęcherzykowych. Wyróżnia się następujące postacie kliniczne aspergilozy: * grzybniak kropidlakowy płuc * aspergiloza alergiczna oskrzelowo-płucna * aspergiloza inwazyjna. Feohyfomykoza- jest to podskórne zakażenie wywołane przez grzyby z różnych gatunków i rodzajów określanych jako grzyby ciemne (Alternaria spp. Curvularia spp. Drechslera spp. Wangiella spp. ). Do zakażenia dochodzi w następstwie urazu skóry. Ogniska choroby mają postać guzków zlokalizowanych pod skórą, które mogą ulegać zwapnieniu.
117. Mykotoksyny
Znane jako aflatoksyny, które były odkryte ponad 20 lat temu u Aspergllius flavus. Są toksycznym czynnikiem wytwrzanym przez liczne szczepy grzybów pleśniowych, takich jak: A.flavus i A.fumigatus. Aflatoksyny wykazują działanie w stosunku do wątroby i innych narządów wewnętrznych. Mają też silne właściwości rakotwórcze już w bardzo małych dawkach. Aflatoksyny są ciepłostabilne, gotowanie pokarmów nie stanowi zabezpieczenia. Są wytwarzane w temp. 25 - 30 st. C. Toksykozy mogą być również wywoływane przez inne grzyby, takie jak toksynogenne Fusarium. Są one obecne w glebie, jako pasożyty roślin i czynniki wywołujące toksykozy u ludzi i zwierząt. Toksykozy wywołane przez Fusarium można różnicować na : 1) choroby występujące po spożyciu ziarna zakażonego Fusarium 2) pokarmowa toksyczna aleukia wywołana przez gatunki z rodzaju Sporotrichiella 3) zatrucie nazywane „ akakabia”, którego czynnikami wywołującymi są F.graminearum i F.nivale 4) zakażenia skóry, paznokci i oczu wywołane przez różne gatunki Fusarium, objawy alergiczne różnego typu.
118. Diagnostyka zakażeń grzybiczych
118a. Próbki materiałów do badań: Jeśli jest to możliwe, materiał do badań powinien być uzyskany bezpośrednio z miejsc, gdzie toczy się proces chorobowy. O wyborze materiału decyduje lokalizacja zakażenia. Materiał pobrany do jałowych naczyń powinien być jak najszybciej dostarczony do laboratorium. W diagnostyce laboratoryjnej grzybic wyróżnia się następujące typy badań 1) Bezpośrednie badania mikroskopowe 2) Badania immunologiczne 3) hodowla w celu wyosobnienia, identyfikacji i określenia liczby grzybów w badanej próbce, niekiedy też do określenia wrażliwości na chemioterapeutyki.
118b. Bezpośrednie badania mikroskopowe: Badania takie należą do szybkich i prostych metod , ale mają tylko znaczenie orientacyjne i są postępowaniem wstępnym do dalszych badań. Plwocina - badania powinny być wykonywane ze świeżo pobranej plwociny uzyskanej przez odkrztuszenie z dolnych dróg oddechowych lub przez pobranie próbki za pomocą aspiracji przeztchawiczej. Po dokananiu oceny makroskopowej sporządza się preparat bezpośredni świeży , z dodatkiem 10% KOH. Mocz - mocz powinien być pobrany w warunkach jałowych ze środkowego strumienia lub przez nakłucie nadłonowe pęcherza moczowego. Próbki moczu pobierane przez cewniki często zawierają małe liczby grzybów , co wynika z zanieczyszczenia cewników. Próbki moczu powinny być pobierane wielokrotnie, tak jak plwocina. Kał - Występowanie grzybów w próbkach kału jest powszechne , tylko wielokrotne badania , które wykażą więcej niż 104 kolonii grzyba na gram kału , ma wartość diagnostyczną. Treść żołądkowa , dwunastnicza i żółć - Soki żołądkowy i dwunastniczy oraz żółć pobierane są za pomocą endoskopów mogą być zanieczyszczone grzybami. Płyn mózgowo-rdzeniowy - Preparat w tuszu , wykazujący obecność białego miejsca wokół drożdżaka , które odpowiada śluzowej otoczce , jest przydatny do odróżnienia od limfocytów. W każdym przypadku zalecane jest bezpośrednie badanie osadu płynu. Skóra, paznokcie i włosy - zeskrobiny skórne powinny być pobierane w kilku miejscach za pomocą skalpela. Przy zmianach w paznokciach pobierany jest materiał spod paznokci, z płytki paznokciowej.
118c. Hodowla grzybów - Hodowle powinny być przeprowadzane we wszystkich przypadkach, zakończone przeprowadzeniem oznaczenia wrażliwości, które jest niezbędne w monitorowanej chemioterapii grzybic układowych. Do hodowli grzybów wykorzystywane są różne podłoża. Najczęściej jest to podłoże Sabourauda, zawierające 4% glukozę z dodatkiem chloramfenikolu lub cykloheksymidu w celu eliminacji bakterii i różnych grzybów. Innym podłożem jest podłoże kukurydziane, jak również podłoże ziemniaczano - marchwiowe. Dla grzybów trudno hodowlanych mogą być stosowane podłoża płynne z Sabourauda lub BHI z dodatkiem glukozy. Wiele selektywnych podłoży stałych jest stosowanych dla określonych rodzajów lub gatunków oraz dla badań niektórych właściwości morfologicznych czy metabolicznych grzybów (np. podłoże Czapka dla Aspergillus, podłoże Neckersona na chlamydospory). Z hodowli grzybów na podłożach stałych sporządzane są preparaty barwione, które wykorzystywane są do oceny morfologii komórek grzybów w mikroskopie świetlnym. Test kiełkowania- jest to szybki test używany w celu określenia zdolności do tworzenia kiełków z komórki drożdżowej. Są obserwowane w preparacie natywnym , w mikroskopie w jasnym bądź ciemnym polu widzenia już po 1-3 h inkubacji w temp.37st. C badanej kolonii z surowicą króliczą lub ludzką.
118d. Badania immunologiczne - obecność grzybów w organizmie człowieka może doprowadzić do wywołanie odpowiedzi immunologicznej. Stosuje się metody do wykrywania przeciwciał, jak również do wykrywania antygenów. Równolegle z bezpośrednim badaniem próbek od pacjentów powinny być wykonywane badanie serologiczne zmierzające do wykrycia obecności swoistych przeciwciał antygrzybiczych w surowicy pacjenta. Wykorzystywane są klasyczne odczyny serologiczne takie jak: aglutynacja, precypitacja, różne odmiany metod immunodyfuzyjnych łącznie z CIE, odczyn wiązania dopełniacza, immunofluorescencja pośrednia. Ostatnio wprowadzone są również różne odmiany technik immunoenzymatycznych( EIA , ELISA). Rzadko wykorzystywane są metody RIA, głownie dotyczy to badania IgE w anafilaktycznych postaciach aspergilozy i kandydiazy atopowej. Metody te zastępowane są metodami EIA z wykorztaniem fazy stałej. Metody aglutynacji bezpośredniej ustępują miejsca metodom pośrednim, wykorzystującym jako nośniki antygenów krwinki czerwone (hemaglutynacja pośrednia) lub cząsteczki lateksu ( aglutynacja lateksowa).
119. Chemioterapia zakażeń grzybiczych : W leczeniu powierzchownych i skórnych dermatofitoz ma zastosowanie dość duża liczba preparatów (maści, zasypki, zawiesiny), zawierających w swoim składzie organiczne związki rtęci lub chloru, jod, pochodne fenolu, kwas salicylowy i jego chlorowcopochodne, aromatyczne siarczki i sulfoniany, barwniki, mydła inwertowane i inne. Do głównych grup chemioterapeutyków przeciwgrzybicznych należą antybiotyki przeciwgrzybiczne oraz syntetyczne chemioterapeutyki z grupy imidazoli.
119a. antybiotyki makrolidowe polienowe - są to biologiczne produkty metabolizmu promieniowców (streptomyces). Wykazują działanie grzybobójcze w stosunku do większości grzybów patogennych dla człowieka, zwierząt, roślin oraz odmian saprofitycznych. Dotyczy to dermatofitów, drożdżaków i grzybów drożdżopodobnych, grzybów bimorficznych, pleśniaków. Niektóre z nich wykazują także działanie pierwotniakobójcze (trychomycyna, natamycyna) oraz takie działanie wobec wyższych alg i wobec bakterii z rodzaju Mycoplasma, wzrastających w środowisku steroli. Antybiotyki polienowe działają na błony komórkowe zawierające sterole. Podstawą farmakologicznego działania są różnice w ich powinowactwie do błon kom. zawierających ergosterol, charakterystycznych dla drobnoustrojów eukariotycznych (grzyby) i błon komórek zwierzęcych zawierających cholesterol. Dzięki temu, że wrażliwość na antybiotyki polienowe grzybów zawierających ergosterol jest wyższa niż komórek zwierzęcych zawierających cholesterol, możliwe jest w ogóle stosowanie tych związków jako leków. W lecznictwie zastosowanie znalazły : nystatyna, polifungina, natamycyna(duża aktywność wobec drożdżaków i grzybów drożdżopodobnych, pleśniaków, dermatofitów) , amfoterycyna B. Amfoterycyna B. jest najważniejszym antybiotykiem przeciwgrzybiczym;ma najszerszy zakres działania. W połączeniu z deoksycholanem sodu jako preparat Fungizone znalazła zastosowanie do leczenia grzybic układowych i uogólnionych. Wszystkie wymienione wyżej antybiotyki poilenowe są nierozpuszczalne w wodzie i nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, a zatem są przeznaczone do stosowania miejscowego (grzybice powierzchowne bł.śluz. jamy ustnej, pochwy, skóry, grzybica przewodu pokarmowego. Jedynie preparat Fungizone jest przeznaczony do wlewów dożylnych oraz do podawania dokanałowego.
119b. antybiotyki niepolienowe- związki o niejednolitej grupie strukturalnej. W lecznictwie zastosowanie znalazła głównie gryzeofulwina oraz aktydion jako czynnik selektywny dodawany do podłoży. Gryzeofulwina zawiera w swojej cząsteczce chlor. Zaburza syntezę chityny(składnika ściany komórek grzybów). Stosowana jest miejscowo i doustnie. Imidazole- syntetyczne związki chemiczne. Należą do nich: metronidazol, tynidazol, nirydazol, tiabendazol, mebendazol, lewamizol, które wykazują aktywność przeciwpierwotniakową i przeciwrobaczą. Metronidazol znany jest również ze swej przeciwbakteryjnej aktywności wobec licznych bakterii szczególnie bakterii bezwzględnie beztlenowych. Imidazole nie działają na bakterie Gram (-). Mechanizm działania imidazoli polega na oddziaływaniu na błonę komórkową. Większość związków z tej grupy jest przeznaczona do miejscowego leczenia grzybic, tylko niektóre wchłaniane są do krwiobiegu i uzyskują stężenia terapeutyczne: ketokonazol, flukonazol, itrakonazol. Związki te wykorzystywane są do leczenia grzybic układowych i uogólnionych. Flucytozyna- związek syntetyczny, znany jako 5-fluorocytozyna. Wykazuje wysoką aktywność przeciwgrzybiczą wobec drożdżaków i grzybów drożdżopodobnych, a także wobec pleśniaków Aspergillus, Phialophora, Cladosporium i innych. Związek ten jest antymetabolitem. W komórce grzyba ulega dezaminacji do 5-fluorouracylu, który zostaje wbudowany do RNA w miejsce uracylu. Zablokowana zostaje synteza białek w rybosomach. Jest przeznaczona do ogólnoustrojowego podania, co ma istotne znaczenie w leczeniu grzybic układowych. Wykazuje synergistyczny efekt skojarzonego działania amfoterycyną B. Taka skojarzona terapia często ratuje życie pacjentom z grzybicami układowymi i posocznicami.
120. Metody badania wrażliwości grzybów na chemioterapeutyki
1)metody ilościowe- określanie najmniejszego stężenia związku hamującego wzrost badanych szczepów grzybów(MIC w mg/l) lub najmniejszego stężenia grzybobójczego (MFC w mg/l). Stosowane są w tym celu metody rozcieńczeniowe w podłożu stałym lub płynnym. Inną metodą techniczną jest metoda dyfuzyjna otworków w agarze. Wartość MIC związków oblicza się z krzywej uwzględniającej zależność pomiędzy strefą zahamowania wzrostu wokół otworka i logarytmem stężenia leku w postaci liniowej. 2) Metody półilościowe - wykorzystują wybrane wartości stężeń tzw. krytycznych do podziału szczepów na grupy wrażliwe lub oporne ( ewentualnie średnio wrażliwe). Wykorzystuje się zestawy ręczne, półautomatyczne lub automatyczne. 3) Metody jakościowe- dyfuzyjne z użyciem krążków bibułowych. Głównie dotyczy to badania rutynowego wrażliwości na flucytozynę oraz na niektóre imidazole. Dla antybiotyków polienowych najczęściej używana jest metoda jakościowa - dyfuzyjna cylinderkowa lub otworów w agarze.
121. WIRUSY - Charakterystyka: 1 małe cząstki ( jednostki, twory) zawierające własny materiał genetyczny ( DNA, RNA), który po dostaniu się do komórki gospodarza, zachowuje się jak część składowa 2-duża i heterogenna grupa czynników zakaźnych - zakaźna forma zewnątrzkomórkowa wirusa 3 -nie stanowią żadnych struktur komórkowych 4 - nie mają aktywności metabolicznej, niezależnej od komórki gospodarza, w której się namnażaja 5 - replikacja i bytowanie całkowicie zależne od żywych komórek eukariotycznych bądź prokariotycznych 6 - niektóre wirusy mają własne enzymy, takie jak polimeraza DNA lub RNA, enzymy te jednak nie mogą samodzielnie powielać i odtwarzać informacji zawartej w genomach wirusów 7 -mają składnik - białko wiążące receptor - służący do przyłączania się komórek, co jest warunkiem uczynienia z nich “fabryk wytwarzających wirusy”.
Budowa wirusów: Kwasy nukleinowe: wirusy zawierają jedno- lub dwuniciowy DNA lub RNA. Kolisty lub niciowy. Nigdy nie mają 2 typów kwasów jednocześnie. Genom wirusa zawiera informacje dla syntezy białek rdzenia, kodujące białka kapsydu, białka osłonki zewn., oraz geny stanowiące sekwencje końcowe genomu wirusa. Występują również geny regulujące zakaźność, niezbędne do transkrypcji, regulujące translację produktów genów strukturalnych wirusa i hamujących replikację wirusa. Białka: kwas nukleinowy otoczony jest płaszczem białkowym - kapsydem. Utworzony jest przez kapsomery - polipeptydy lub ich agregaty. Kapsyd wraz z nukleoidem tworzy kompletne zakaźne cząstki lub wiriony. Wirusy mogą mieć kształt kulisty, cylindryczny, sześcienny, kubiczny. Niektóre wirusy nie mają wyraźnego kapsydu, lecz wiele płaszczy białkowych - jest to struktura złożona. Białka stanowią 40-96% winionu, zawierają aminokwasy występujące w białkach komórki gospodarza, w której wirusy się namnażają. Skład strukturalny białek wirusa zawiera jednak odmienną kompozycję, co pozwala na antygenowe zróżnicowanie z białkami komórkowymi. Funkcje białek wirusowych: 1.budują kapsyd(niewrażliwy na enzymy proteolityczne)2.sa oporne na działanie czynników fiz. i chem.3.chronią genom przed działaniem nukleaz 4.przytwierdzają wirusa do komórki gospodarza 5.odpowiedzialne za symetrię wirionu 6.określają właściwości antygenowe winionu 7.jako antygeny są wykorzystywane w diagnostyce 8.do produkcji szczepionek 9.do immunoterapii i immunoprofilaktyki. Lipidy: u niektórych wirusów na zewnątrz kapsydu występuje osłonka lipidowa. Wiroidy bez takiej osłonki nazywane są nagimi. Winiony z osłonką są wrażliwe na eter, chloroform, sole żółci, detergenty. Bez otoczki - wirusy nagie. Występują głównie w postaci fosfolipidów i stanowią 5-54% winionu. Przykłady: wirus opryszczki (Hermes simplex), wirus grypy (Influenzavirus). Wirusy z osłonkami mogą zawierać również węglowodany w postaci glikoproteidów. Cukry mają wpływ na swoistość antygenową wirusów.
121a. Rozpoznawanie przez wirusy kom. „docelowej” 1)Wszystkie wirusy mają na swojej powierzchni białko, którego miejsce wiążące receptor, często w postaci kieszonki lub wypukłości, reaguje swoiście z odpowiednim receptorem powierzchniowym komórki są to precyzyjne oddziaływanie wzajemne typu “klucz - zamek”, pewne wirusy zakażają tylko jednego określonego gospodarza, a w organizmie gospodarza - tylko poszczególne tkanki 2)Receptory komórkowe są glikoproteinami albo glikolipidami
122. Replikacja wirusów wirus przyłącza się do komórki ( adhezja), kilka minut później wnika do jej wnętrza po czym “odpłaszcza się” tzn traci swą osłonkę białkową. Następnie DNA jest przepisywane na różnorodne mRNA, kodujące albo “wczesne” albo “późne” białka - oba typy białek są syntetyzowane na rybosomach komórki, - późne mRNA są transkrybowane z potomnych cząsteczek DNA ,- białka “wczesne” mogą spełniać różne funkcje ( niektóre są polimerazami katalizującymi syntezę nowych cząsteczek DNA, inne - aktywatorami transkrypcji; późne białka są przeważnie polipeptydami strukturalnymi, które łączą się z nowo powstałymi cząsteczkami DNA tworząc potomne wirusy uwalniane następnie z komórki. Cały proces trwa 6-8h. Nowe zakaźne wiriony atakują sąsiednie komórki i cały proces się powtarza.
123. Uwalnianie wirusów z komórki Wirus jest już blisko procesowi dojrzewania i uwalniania zsyntetyzowane białka strukturalne przez komórkę - komórka pozostaje prawie niezmieniona i komórka nieodwracalnie uszkodzona. Niektóre białka wbudowane do zewnętrznej błony cytoplazmatycznej są to wirusy pączkujące. Pozostałe białka strukturalne również migrują do wewnętrznej powierzchni błony komórkowej. Białka i kwas nukleinowy łączą się tworząc nukleokapsyd, który pączkuje, wysuwając się przez błonę cytoplazmatyczną. Pączek odrywa się i tak powstaje nowy wirus np. wirus grypy, odry. Wiriony potomne uwalniane w sposób ciągły ( kilka lat); 6h - 10 000 wirusów. Wirus jest podatny na działanie systemu nadzoru immunologicznego - uwalnianie przez pory łączące błony komórkowe lub na skutek fuzji błon cytoplazmatycznych.
124. Cząstki defektywne: wirusy, które nie zawierają kompletnego kwasu nukleinowego. Nie zawierają informacji o replikacji. Brak ten może być uzupełniony innym wirusem. Defektywne wirusy stwierdza się wśród adenowirusów.
125. Ciałka wtrętowe: jest to mieszanina nukleoproteid (DNA lub RNA) i wirionów tworzących agregaty. W zakażeniach wirusami DNA ciałka lokalizuja się w jądrze komórki, w zak. RNA - w cytoplazmie. Oba typy występują w przebiegu odry. (wirus RNA).
126. Zakażenia wirusowe u ludzi (wybrane) :Ogólne objawy określa się mianem choroby przeziębiennej (podwyższona temp.ciała, dreszcze, bóle mięśniowe, zle samopoczucie). Niektóre wirusy wywołują inne, specyficzne objawy, co wiąże się z tropizmem wirusa tylko do określonych komórek, zjadliwością wirusa, odpornością pacjenta. ukł.oddechowy: zapalenie gardła (Adenowirus, HSV, Enterovirus, EBV) zap.oskrzeli (Prainfluenza 3, RSV) zap. Płuc (Influenza A, RSV, Parainfluenza 3, Adenowirus, CMV) coryza(?) (Rhinovirus, coronavirus, adenowirus, parainfluezna 3) OUN aseptyczne zap opon mózgowych (Echovirus, Coxackievirus A, B, Mumps Virus) przewód pokarmowy: biegunka niemowlęta(Rotavirus, Adenovirus 40-41), biegunka dorośli (Norwalk-like virus) zap.wątroby (HAV, HBV, HCV, HDV, HEV) skóra: (HSV, VZV, Echovirus, Coxackievirus) serce: zap. mięśnia, osierdzia ( Coxackievirus A, B, Echovirus) oko: (HSV, VZV)
127. Diagnostyka zakażeń wirusowych: Podstawową metodą diagnostyczną w przypadku większości zakażeń wirusowych jest izolacja i identyfikacja wirusa. Inną grupę stanowią metody pośrednie, wykazujące obecność przeciwciał przeciwwirusowych u chorych. Materiałem do badań są: krew, płyn mózgowo-rdzeniowy, wydzieliny układu oddechowego, mocz lub kał lub wymazy z odbytu, materiał ze zmian skórnych. Próbki świeże powinny być natychmiast wykorzystywane do posiewów, mogą być zamrażane, a przy dłuższym transporcie zaleca się stosowanie podłoży transportowych, często z dodatkiem antybiotyków,które hamują wzrost bakterii. Wyizolowanie wirusa polega na pobraniu odpowiedniego materiału i wstrzyknieciu wrażliwemu zwierzęciu lub zakażeniu zarodka kurzego, czy też hodowli tkankowej. W narządach lub tkankach zakażonych zwierząt, zarodka kurzego lub w hodowlach tkankowych po określonym czasie obserwowane są zmiany- efekty cytopatyczne zakażonych komórek. Dla ostatecznej identyfikacji wirusów w hodowlach tkankowych lub w zarodku kurzym stosuje się swoiste grupowo lub typowo surowice odpornościowe. Wykorzystywane są odczyny serologiczne: 1)odczyn neutralizacji wirusa 2) odczyn wiązania dopełniacza 3) odczyn zahamowania hemaglutynacji czynnej 4)odczyn zahamowania hemadsorpcji 5)immunofuorescencja bezpośrednia. Bezpośrednie wykazanie wirusów w próbkach materiałów odbywa się za pomocą: mikroskop świetlny, m. luminescencyjny, m. elektronowy, metody immunologiczne do wykazania antygenów wirusowych( metody immuno-enzymatyczne, aglutynacja lateksowa, immunoelektroforeza przeciwprądowa, western blot, techniki molekularne( hybrydyzacja, sondy molekularne, metody PCR) .
128. Chemioterapia zakażeń wirusowych Największa grupa leków to inhibitory syntezy kwasów nukleinowych (5-bromouracyl, 5-fluorouracyl, arabinozyd cytozyny, inne). Odpowiedniki nukleozydów mogą hamować funkcje enzymów, blokować syntezę kwasów nukleinowych przez wbudowanie się do cząsteczki kwasu. Praktyczne zastosowanie mają: idioksurydyna, widarabina, triflurydyna, rybawiryna, acyklowir, gancyklowir, zydowudyna. Acyklowir: kompetetywny inhibitor polimerazy DNA-wirusa opryszczki (HSV) i wirusa półpaśca (VZV). W zakażonych komórkach jest aktywowany przez kinazę tymidynową wirusa. Ulega fosforylacji do monofosforanu, z którego powstaje trójfosforan. Hamuje wybiorczo nukleotydylotransferazę DNA-wirusa zapobiegając jego namnażaniu.. Wirusy HSV mogą być oporne na acyklowir. Stosowany w leczeniu opryszczki wargowej, opryszczki narządów płciowych, w leczeniu ospy wietrznej, półpaśca. Gancyklowir: swoisty inhibitor polimerazy wirusa cytomegalii (CMV). Wykazuje skuteczność w leczeniu zakażeń p. pokarmowego, zap.płuc, oraz objawów mononukleozy zakaźnej. Ze względu na wysoką toksyczność jego zastosowanie jest ograniczone do leczenia przypadków zagrażających życiu. Zydowudyna: jest odpowiednikiem tymidyny, który ulega fosforylacji do trójfosforanu (aktywna zydowudyna). Aktywna zydowudyna jest wbudowywana za pomocą aktywnej transkryptazy w miejsce trójfosforany tymidyny DNA retrowirusów. Pomimo dużej toksyczności lek jest stosowany w zakażeniach HIV.
129. Oporność w zakażeniach wirusowych:. Interferony: odgrywają decydującą rolę w zwalczaniu zakażenia wirusowego. Wytwarzane są przez komórkę gospodarza w odpowiedzi na wiele czynników, m.in. wirusy. W prawidłowych warunkach geny odpowiedzialne za wytwarzanie IFNsą zahamowane. Wtargnięcie wirusa powoduje indukcję (inaktywację represora) wytwarzania IFN Interferon może wydostawać się poza komórkę, przenikać do sąsiednich dzięki czemu są one niewrażliwe na zakażenia wirusowe. Interferon nie jest czynnikiem przeciwwirusowym, jedynie indukuje wytwarzanie substancji o takim działaniu. Interferon indukuje syntezę białka przeciwwirusowego (AVP), które wiąże się z polimerazą RNA co zapobiega transkrypcji wirusowego mRNA. Stosowane w niektórych typach chłoniaków, bialaczek, i innych nowotworów. Organizm ludzki wytwarza 3 interferony: białokrwinkowy (alfa, z leukocytów stymulowanych wirusami), fibroblastów (beta, z tkanki łącznej), odpornościowy (gamma, z aktywowanych limfocytów). Limfokiny i działanie cytotoksyczne: limfocyty pobudzone przez wirusy mogą produkowac limfokiny, które są mediatorami w odporności przeciwwirusowej. INFgamma wytwarzany przez Th, IFNalfa wytwarzany przez limf.B i makrofagi. Makrofagi fagocytują wirusy, które mogą się w nich namnażać lub nie. Granulocyty również fagocytuja i wytwarzają IFN. IFNgamma poza działaniem hamującym na replikacje wirusa i cytotoksycznym indukuje ekspresją MHC II na powierzchni monocytów, limf.T i makrofagów. Wykazuje działanie chemotaktyczne zwiększając migracje limfocytów do skóry. Obok interferonów w zakażeniach wirusowych biorą również udział interleukiny 1-12 i peptydowe czynniki wzrostu.
130. DNA wirusy: Herpesviridae (pojedyncza cząsteczka linijnego dsDNA) wymiary 120nm, symetria ikozanedralna, osłonka lipidowa -podrodzina: Alphaherpesviridae, typy Herpes simplex virus 1 i 2 (HSV), Variceila -zoster Virus (VZV), podrodzina: Betaherpesviridae, typy Cytomegalovirus(CMV), Human herpes Virus 6 i 7(HHV 6 i 7), podrodzina Gammaherpesviridae typ Epsteina -Barr virus (EBV),. Wystepuja na calym swiecie u ludzi i zwierzat. Przenoszone przez sline, wydzieline ukl rodnego, krew i lozysko. Wrota zakazenia: ukl odd, skora, naczynia krwionosne, lozysko. Chorobotworczosc: posocznice u noworodkow, zapalenie gardla, przelyku, szyjki macicy, pluc(HSV), zakazenie wrodzone, zapalenie watroby, mononukleoza, zapalenie pluc(CMV), ospa wietrzna, polpasiec(VZV), zapalenie gardla, mononukleoza, zapalenie watroby(EBV). Adenoviridae (linijny dsDNA), wymiary 70-90nm, symetria ikozahedralnaoslonka lipidowa brak: rodz Mastadenovirus (40 serotypow), typ: Adenovirus. Wystepowanie czlowiek i zwierzeta na calym swiecie. Przenoszenie:droga kropelkowa, fekalno-oralna. Wrota zakazenia: przewod pokarmowy, ukl odd. Chorobotworczosc: zapalenia spojowek, rogowki, gardla, tchawicy, oskrzeli, pluc i pecherza. Papoviridae (kolisty dsDNA) -55nm, sym ikozahedralna, oslonka lipidowa brak, rodz Papillomavirustyp: Human ward virus (HWV); rodz Polymavirus, typ BK, JC, LPV, SV 40,-virus. Wystepowanie: czlowiek i zwierzeta- caly swiat. Przenoszenie: kontakt z zakazonymi wydzielinami. Wrota zakazenia: skora, ukl rozrodczy lub odd. Chorobotworczosc: brodawki skorne lub narzadow rodnych (papilloma), postepujaca wieloogniskowaleukoencefalopatia (polyoma). Parvoviridae (pojedyncza czast ssDNA) 18-26 nm, symetria ikozahedralna, oslonka lipidowa brak, rodz: Parvovirus, typ Human parvovirus- like agent(HPLA), B19, RA-1. Wystepowanie:czlowiek, zwierzeta, owady na calym swiecie. Przenoszenie i wrota zakazenia -nieznane.chorobotworczosc:choroba hemolityczna. Hepadnaviridae (kuliste virony, dsDNA), 42nm, symetria nie znana, oslonka obecna, rodz: Hepadnavirus, typ: Hepaitis B virus(HBV), antygeny: powierzchniowy, rdzeniowy, polimeraza DNA. Wystepowanie :czlowiek caly swiat. Przenoszenie zakazone wydzieliny lub krew. Wrota: transfuzja skorna, kontakt bezposredni. Chorobotworczosc: zapalenie, marskosc i rak watroby. Poxviridae (pojedyncz czast dsDNA) ksztalt cegielkowaty, symetria nieznana, oslonka brak. Podrodzina: Chordopoxviridae, rodzaj: Orthopoxvirus, typ Variola virus, rodzaj:Parapoxvirus, typ Orf virus. Ludzie i zwierzeta na calym swiecie. Przenoszenie od chorych ludzi i zwierzat. Wrota: ukl odd. Chorobotworczosc: wrzodziejace zmiany skorne, ospa.
131. RNA Wirusy: ORTHOMYXOVIRIDAE (7-8 kawałków linijnego ssRNA(-),należą wirusy grypy (Influenzavirus A i B)odpowiedzialne za zapalenia dróg oddechowych z różnymi objawami chorobowymi.U małych dzieci mogą dominować objawy ze strony przewodu.Większość przypadków grypy ma charakter sezonowy.W obrębie HA i NA antygenów pojawiają się co pewien czas nowe grupy serologiczne. Spośród różnych typów tylko 3 z nich są odp. Za grypę u ludzi:H1N1, H2N2,H3N2.Zmiany antygenowe wirusa typu B są wolniejsze i rzadziej obserwowane. Typ C wywołuje łagodne zakaż. Dróg oddechowych u dzieci. PARAMYKSOWIRUSY- układ oddechowy 1-4 serotypy. 1-2 wywołują krup. 3 wywoł. Zapalenie oskrzelików, typ 4 zakażenia poronne.MUMPS VIRUS-wywołuje zakażne zapalenia przyusznic i zapal. Opon mózg.-rdzen. , zmiany w trzustce, śledzionie, nerkach, grasicy, gonadach. MEASLES VIRUS- wirus odry- może wywołać przewlekłą postać zapal. Mózgu (SSPE).2) PIKORNAWIRUSY-należą tu: rinowirusy i enterowirusy. Rinowirusy odpow. Za przeziębienia, nie powodują zakaż. Przewodu pok. Jest 113 serotypów. Enterowir. Odp. są za zakaż jelitowe. Do enterowir. Należą też poliowirusy- odp. za chorobę Heinego- Medina.Mogą też powodować zapal. opon mózg.- rdzen.Wśród enterowir. wyst.silne reakcje krzyzowe, które odp. są za nieprzydatną diagnostykę serologiczną.Poprawna diagnostyka jest możliwa na podst. Izolacji wirusa od pacjenta z charakterystycznym obrazem klinicznym.Enterowirusy mogą być wydalane z kałem przez długi czas nie dając objawów chorobowych.INNE RNA-WIRUSY:1) RSV-wyw. Zakaż ukł. oddech., krup, zapal. oskrzeli i oskrzelików i zapal. płuc.2) RHABDOVIRIDAE—Lyssavirus jest czynnikiem etiologicznym wścieklizny.3) FILOVIRIDAE- Wirus Marburg-czynnik etiolog.choroby marburskiej o bardzo ciężkim przebiegu z zajęciem narządów wew.i OUN, choroba ta jest odzwierzęca i zawodowa.Wirus Ebola- przenosi się drogą oddech. I przez kontakt bezpośredni, objawy ze str. przewodu pok.,ukł. oddech. Może być wykrywany w wydzielinach i wydalinach chorego oraz w surowicy w ostrym okresie choroby. 4) ARENAVIRIDAE- wirus limfocytowego zapal. opon i splotów naczyniowych-wyw. zapal. opon mózg.-rdzeń.5) TOGAVIRIDAE- należą tu:Alphavirus, Pestivirus, Rubivirus-jest czynnikiem etiologicznym różyczki.6) FLAVIVIRIDAE: należą tu wirusy: w. Dengue, w. Żółtej gorączki, w. Zapalenia mózgu St. Louis oraz kompleks wirósów kleszczowego zapal. mózgu.7) BUNYAVIRIDAE- należą tu : w. Kalifornińskiego zapal.mózgu7) Retroviridae-zawierają odwrotną transkryptazę, który przepisuje RNA do DNA.Wywołują choroby autoimmunizacyjne, uszkodzenie neuronów ruchowych i wolno postępujące zmiany degeneracyjne.Dzielą się na 3 grupy: Onkoviridae, Lentiviridae, Spumaviridae.
132. Wir.zapl.wątroby/ Hepatitis A,B,C,D,E, Wirusy zapalenia wątroby- HAV- wywoluje zapalenie wątroby z krótkim okresem inkubacji lub zakaźne zapalenie wątroby. Transmisja-jelitowa. Objawy kliniczne występują od 10-50 dni po ekspozycji na HAV- gorączka, zmęczenie, nudności, wymioty, a poprzedzają wystapienie żółtaczki, podwyższenie aktywności transaminaz, powiększenie wątroby. Są też przypadki bezżółtaczkowe. Hav nalezy do rodziny Picornaviridae, grupy enterowirusów o symetrii kubicznej bez osłonki. Komórką docelowa jest hepatocyt, w którym HAV pojawia sięnakilka dni przed wystąpieniem zmnian w wątrobie i wzrostem transaminaz.Z chwilą wystąpienia objawów zmniejsza się ilość wydalanegob wirusa, aż do ustąpienia- 7 dnia objawowej choroby. Cząstki wirionów lub antygeny są wykrywane w surowicy. W kilka dni po wystapieniu objawów w surowicy są p/ciała anty-HAV w klasie IgM, a po upływie 2 tygodni IgG. HEV- cząsteczka kulista, bez osłonki, z 1-niciowym RNA , przenoszony tak jak HAV drogą pokarmowa- jelitową, jest schorzeniem ostrym, dostaje sie do krwi z przewodu pokarmowego, namnaża sięw wątrobie, uwalniany jest z hepatocytów do żółci i ulega wydaleniu z kalem.. Zapalenie wątroby typu E rozwija się głównie u ludzi dorosłych lub w średnim wieku opornych na HAV.. W diagnostyce stosujemy badania serologiczne, odczyny immunofluorescencyjne, Western blot ,Elisa. HBV, HCV, HDV są w przeciwieństwie do HAV i HEV przenoszone parenteralnie. HBV- zapalenie wątroby z długim okresem inkubacji lub surowicze zapalenie wątroby. Początkowy obraz kliniczny zakazenia jest podobny do HAV, wynosi 50-160 dni, ustępowanie objawów jest powolne. HBV ma rdzeń złożony z 2-niciowego kolistego DNA, otoczonego podwójną osłonką. W rdzeniu jest DNA-zależna polimeraza DNA. Nukleoproteina wirusa HBV=cząsteczka Dane'a zawiera 2 Ag: rdzeniowy HbcAgi powierzchniowy HbsAg. Cząstka Dane'a jest zakaźna. HbsAg wytwarzany jest w cytoplazmie hepatocytów, HbcAg syntetyzowany w cytoplazmie skad przenika do jader. Jest jeszcze HbeAg- wczesny. HDV- jako ten wirus sklasyfikowano znany wcześniej czynnik delta. Transmitowany przez skórę, nie jest zakaźny, jest wirusem defektywnym , wspólwystępuje z HBV. HCV- obraz kliniczny jest podobny do hapatitis HBV, o lżejszym przebiegu., rozwija się w przewlekłą chorobę wątroby, doprowadza do marskości a poźniej do raka wątroby.
133. Herpesviridae/EBV- Epsteina-Barr Virus należy do podrodziny Gammaherpesvirinae do rodziny Herpesviridae, mają pojedynczą czast linijnego DNA, który może integrować się z DNA kom gospodarza lub ze zwojami nerwowymi OUN. Inaczej nazywany wirusem mononukleozy zakaźnej, ma zdolność do transformowania limf.B. Wirus izoluje się od ludzi chorych na mononukleoze zakaźną z ich limfocytów oraz z wymazów z jamy nos-gardł. Wirus dostaje się do org drogą oddech, namnaża się w węzłach chłonnych, przechodzi do krwiobiegu i dostaje się do limfB gdzie się namnaża. Wirus może być także przenoszony podczas transfuzji krwi. Chorobotwórczość: mononukleoza zakaźna, zapalenie wątroby, zapalenie gardła, rak jamy nos-gardł skojarzony z mononukleozą.
134. Wirusy onkogenne: HBV i HCV- rak wątroby, HPV- (16, 18, 33, 52 i inne) - rak szyjki macicy, rak sromu, rak prącia, rak odbytu, HPV - (5, 6) - rak skóry (epidermodysplasia verruciformis), EBV (Epstein Barr wirus) - chłoniak Burkitta, HHV- 4 (human Hermes wirus) - chłoniak z limfocytów B: biorcy przeszczepów, chorzy na aIDS, rak jamy nosowo-gardłowej. HTLV - 1 ( Human T- lyphotropic wirus 1)- białaczka ludzi dorosłych z limf. T, HHV- 8 (human Hermes wirus 8) - mięsak Kapossiego.
135. Wirusy grypy - 1)Wywołują zaraźliwą chorobę dróg oddechowych = grypa (influenza) 2)Wirusy grypy zalicza się do jednego trzech typów: A, B lub C; 3)Typ A - atakuje drób, świnie, wieloryby, delfiny i człowieka dzieli się na grupy w zależności od obecności różnych odmian białek na ich powierzchni: hemaglutyniny grupa HA; podtypy H (16 podtypów H: H1-H16), neuraminidazy (grupa NA; podtypy N;9 podtypów N: N1-N9); możliwe 144 kombinacje (16H * 9N) wśród ludzi krążą 3 kombinacje: H1N1, H1N2, H3N2. Pojawiają się co jakiś czas nowe odmienne podtypy wirusa typu A - zjawisko przeskoku antygenowego, - H5N1 pojawił się w Hongkongu w 1997 roku. 1918r. - „Hiszpanka” A1 (H1N1). Początek w USA, wirus przeniesiony do Europy wraz z oddziałami wojskowymi. Z Europy rozprzestrzenia się w kierunku Azji i Afryki. Przebieg choroby bardzo ciężki: zachorowalność 50%, śmiertelność 30%. 1957r. -“Azjatycka” A2 (H2N2). Początek w Chinach, potem rozprzestrzenia się w Azji, Europie i na innych kontynentach. Przebieg choroby ciężki. 1968r. - „Hong Kong” A3 (H3N2). Początek w Hong Kongu, potem rozprzestrzenia się w Azji, Australii, Japonii, USA i w Europie. Przebieg choroby ciężki. 1977r. “Rosjanka” A1 (H1N1). Początek w Chinach, potem rozprzestrzenia się w Azji, Europie i na innych kontynentach. Przebieg choroby łagodny.
136. H5N1, NOWY WIRUS, PTASIA GRYPA - 1997 rok - Hongkong: nowy szczep wirusa grypy typu A: podtyp H5N1- bardzo zaraźliwy dla drobiu: uśmiercił tysiące kurcząt (wybito cały drób w kraju 1,5 mln sztuk) zmarło sześcioro ludzi zakażonych od drobiu - Luty 2003 rok - Hongkong - zgon jednego człowieka - Styczeń 2004 rok: wielka fala zachorowań kurcząt: Korea Południowa, Wietnam, Japonia, Tajlandia - Luty 2004 rok: zakażenie 28 osób od drobiu - 21 z nich umarło - Ptasia grypa pojawia się też w: Kambodży, Chinach, Indonezji i w Laosie - W marcu 2004 roku: 120mln sztuk drobiu padłych lub ubitych 9 z powodu podejrzenia o chorobę) - Lipiec 2004r: następna fala zakażeń wirusem szczepu H5N1 na fermach drobiu w tych samych państwach oraz w Malezji - W wioskach Tajlandii i Wietnamu9 osób zakażonych od drobiu, z których 8 zmarło - Wrzesień 2004r: Tajlandia: zmarła kobieta, która zakaziła się wirusem H5N1 od 11-letniej córki - 30 kwietnia 2005 roku wykryto ognisko wirusa H5N1 u wędrownych dzikich gęsi na jeziorze Qinghai w zachodnich Chinach; do 20 maja choroba rozeszła się na wiele wysp - zginęło ,5 tysiąca ptaków - Według obliczeń WHO do końca września 2005 roku zarejestrowano 116 przypadków ptasiej grypy u ludzi, z których 60 zakończyło się zgonem (tylko jedna osoba, jak dotąd, zakażona od człowieka, pierwszy przypadek zachorowania człowieka na ptasią grypę w Indonezji, w październiku b.r. kolejne przypadki (łącznie 5osób)
- Wirusa H5N1 wykryto również w kilku krajach Europy
137. NOWE CZYNNIKI INFEKCYJNE 1) Satelity: wirusy satelitarne, ssRNA: 500-2000 nukleotydów 2) Wiroidy (viroid; Vd) ssRNA: 200-400 nukleotydów 3) Hepatitis dela virus (HDV) - chimeryczna cząsteczka o cechach wirusów satelitarnych i wiroidów: RNA HDV 4) Priony (PrP): białkowa samoreplikująca się infekcyjna cząsteczka (proteinaceous infections particie) - 1982r - Stanley Prusiner 5) Satelity: małe cząsteczki RNA, których namnażanie się jest całkowicie uzależnione od obecności wirusów „Wirusy mają swoje pasożyty”6) Satelity związane z: wirusami roślin (większość), wirusami zwierząt, bakteriofagami. 7) Dwie klasy satelitów:- wirusy satelitarne kodujące własne białka płaszcza, - cząstki satelitarnego RNA jak „wirusoidy, - wykorzystują białka płaszcza wirusa pomocniczego (helper virus), - Przykład: dependowirusy, które są satelitami adenowirusów.
138. WIROIDY 1) Bardzo małe (200-400 nukleotydów), pałeczkowate cząsteczki RNA o strukturze drugorzędowej wysokiego stopnia - pojedyncza człeczka RNA 2) Nie mają kapsydu i osłonek 3) Różnią się od satelitów 4) Wykazują związek z chorobami roślin 5) Nazwa „viroid” określana jest skrótem Vd (w odróżnieniu od „virus” - V) 6) Wiroidy nie kodują żadnych białek, a ich replikacja przebiega z udziałem polimerazy II RNA komórki gospodarza (prawdopodobnie mechanizm „rolling circle” w połączeniu z autokatalicznym rozcinaniem i samoligacją - dojrzały wiroid) 7) Pierwszym odkrytym i najlepiej poznanym wiroidem jest: wiroid wywołujący zakażenia ziemniaków PSTVd (anagram od: potato spindle tuber viroid) 8) Wiroidy dzielą się na gatunki- poszczególne wiroidy różnią się znacznie sekwencją nukleotydów; różnice te są podstawową arbitralnej klasyfikacji wiroidów, dzielącej je na gatunki 9) Wszystkie wiroidy odznaczają się wspólną cechą- obecność konserwatywnego centralnego regionu, - prawdopodobnie uczestniczy w replikacji
139 HEPATITIS DELTA VIRUS (HDV) Unikalna chimeryczna cząsteczka wykazująca niektóre cechy wirusów satelitarnych i niektóre cechy wiroidów - wywołuje zakażenia u ludzi. Replikacja HDV zachodzi w obecności wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV; Hepatitis B virus). HBV pełni rolę „ wirusa pomocniczego”. HDV przenosi się w taki sam sposób jak HBV - korzysta z ochronnego płaszcza zbudowanego z lipidów i białek HBV. Właściwości typowe dla satelitów:- Wielkość i budowa genu, 1640 nukleotydów (około 4 razy więcej niż wiroidów roślin) - Kolista cząsteczka jednoniciowego RNA (ssRNA) - Zależność replikacji od wirusa hapatitis B (HBV)-RNA HDV jest „opakowany” płaszczem zabudowanym z lipidów i białek kodowanych przez HBV. - HDV koduje jedne polipeptyd, zwany antygenem delta-białko jest jądrową fosfoproteiną, - mogą być dwie odmienne formy białka:delta Ag-S (195 aminokwasów): replikacja HD, delta Ag-L (214 aminokwasów): proces dojrzewania i uwalnianie HDV. Właściwości typowe dla wiroidów - sekwencja homologiczna do konserwatywnego centralnego regionu uczestniczącego w replikacji wiroidu. Infekcje HDV Występują na całym świecie, towarzysząc zakażeniom HBV. HDV nasila patogenne właściwości HBV. Piorunujące zapalenie wątroby, o śmiertelności rzędu 80%, występuje 10 razy częściej, gdy wirusowi HBV towarzyszy HDV - infekcja HBV/HDV. Szczepienia przeciwko HBV chronią przed infekcją HDV ponieważ replikacja HDV zachodzi wyłącznie w obecności HBV.
140. PRIONY Prion jest cząstką białkową nie zawierającą kwasów nukleinowych (PrPsc). PrPsc powstaje na skutek zmiany konformacji białka prionowego występującego w komórce PrPc); powstała w ten sposób nieprawidłowa forma jest wysoce oporna na działanie proteaz. PrPsc po wprowadzeniu do zdrowych komórek może spowodować zmiany konformacyjne w obrębie PrPc. Szybkość procesu przemiany zależy od stopnia homologii pomiędzy patogennym PrPsc i endogennym PrPc. Na skutek reakcji łańcuchowej dochodzi do nagromadzenia się nieprawidłowego białka w komórce. „Replikacja” czynnika scrapie jest przemianą konformacyjną, która w pełni zależy od wytwarzanie komórkowego białka pionowego.
BIOLOGIA MOLEKULARNA PRIONÓW Priony nie są klasycznymi wirusami - zakaźność nie zależy od obecności kwasu nukleinowego. Białko o nazwie PrPsc jest związane z zakaźnością scrapie (choroba prionowa owiec i kóz) - składa się z 254 aminokwasów, - biochemiczne oczyszczanie PrPsc zwiększa zakaźność, - Prusiner (1984) określił sekwencję 15 aminokwasów na końcu oczyszczonej cząsteczki PrPsc(- odkryto, że wszystkie komórki ssaków zawierają gen (Prnp), (który koduje białko identyczne z PrPsc, zawne PrPc), - nie wykryto różnic biochemicznych pomiędzy PrPc i PrPsc, - PrPsc w odróżnieniu od PrPc odznacza się opornością na działanie proteaz). Białko PrPsc oporne na proteazy. Oporny na proteazy fragment zwiera 141 aminokwasów - gromadzi się w zakażonych komórkach w postaci włókienek (pałeczek). Tylko część białka PrP występującego w zakażonej tkance występuje pod postacią PrPsc: - PrPc jest infekcyjną formą, którą można zakazić zwierzęta doświadczalne, - istnieje korelacja pomiędzy dawką PrPsc a czasem inkubacji choroby (podobnie jak w przypadku innych czynników zakaźnych).TSE wykazuje cechy chorób zakaźnych (choroby prionowe) spowodowane są przez endogenne geny/białka.
141. TSE (transmissible spongioform encefalopathies) Zakażenie encefalopatie gąbczaste (TSE) - przewlekłe, postępujące infekcje układu nerwowego, - podobny obraz patologiczny i śmiertelny przebieg, - obraz histopatologiczny przypomina schorzenie charakteryzujące się gromadzeniem amyloidu, takie jak choroba Alzhaimera. Pierwsze opisy TSE pochodzą sprzed kilkuset lat, kiedy to wykryto u owiec chorobę zwaną „scrapie”. W roku 1967 Tikavah Alper jako pierwszy wysunął hipotezę, że czynnik scrapie namnaża się bez udziału kwasów nukleinowych. W roku 1982 Stanley Prusiner wprowadził termin „ prion”.
TSE u zwierząt „Scrapie”: choroba owiec i kóz (ponad 200 lat temu). Zakaźna encefalopatia norek (TME) (147-USA) transmissible mink enecefalopathy). Gąbczasta encefalopatia kotów (FSE) (190-Wielka Brytania) (feline spongioform encefalopathy). Chronic wasting disease (CWD) (1967-USA) jelenie i łosie oraz egzotyczne kopytne kudu, nyala, in.) Encefalopatia gąbczasta bydła (BSE) (185-1986, Wielka Brytania ( bosine spongioform enecfalopathy) - „choroba szalonych krów” (Mead cow disease) brak dowodów na teorię, że BSE jest chorobą scrapie u krów. TSE wykryto u ponad 20 gatunków zwierząt.
TSE U LUDZI Rodzinne: około 10 ludzkich TSE występuje rodzinnie - charakter wrodzony, - choroba dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący. Istnieje kilka mutacji ludzkiego genu PrP - ich obecność powoduje rozwój TSE. Żadne dane nie wskazują na to, że jakakolwiek z ludzkich TSE rozprzestrzeniła się drogą pokarmową, np. poprzez spożywanie mięsa owiec chorych na scrapie. Choroba Creutzfeldta-Jakoba (CJD) gąbczasta encefalopatia mózgu i/lub móżdżku i/lub podkorowej istoty szarej lub encefalopatia z immunoreaktywnością wobec białka prionowego (PrP), - typ płytkowy i/lub synaptyczny rozlany i/lub ogniskowy/okołowodniczkowy. Trzy pastaci: sporadyczna, jatrogenna - znane czynniki ryzyka np. zabiegi neurochirurgiczne, rodzinna - zachorowania wśród krewnych pierwszego stopnia. Sporadycznie: choroba Creutzfelda-Jakoba (CJD), pojawia się samoistnie (1/1000000/rok), średnia wieku pacjentów to ok. 65lat, przeciętny czas trwania choroby ok. 3 miesiące, CJD stanowi 90% wszystkich TSE u ludzi. FFI (Familial fatal insomnia) Degeneracja wzgórza, zmiany gąbczaste w mózgu. Występuje rodzinnie jako następstwo mutacji PrP178 asp-asn. GSS (choroba Gerstmann-Straussler-Scheinkera) Encefalomielopatia z wieloogniskowym odkładaniem się płytek PrP. Występuje w rodzinach z dziedziczoną w sposób dominujący postępującą ataksją i/lub otępienie. Kuru- Duże nagromadzenie płytek amyloidu. Występowanie w populacji plemienia Fore w Nowej Gwinei - związek z rytualnym kanibalizmem (obecnie wyeliminowana).
142. DIAGNOSTYKA CHOROBY WYWOŁYWANEJ PRZEZ PRIONY 1) Kryteria kliniczne i laboratoryjne - upośledzenie funkcji umysłowych i motorycznych, - nieprawidłowość w zapisie EEG 2) Kryteria histopatologiczne - gąbczaste zmiany w OUN, - wakuolizacja neuronów i proliferacja astrocytów w masie szarej, - brak cech zapalenia. 3) Mikroskop elektronowy - tworzenie się płytek amyloidu z białkami prionów, - obecność prionów (pałeczki). 4) Techniki molekularne - wykrycie opornej na działanie proteaz izoformy białka pionowego (-barwienie immunohistochemiczne płytek neuronów, -biopłat z mózgu i przeciwciała poliklonalne przeciwko PrP, - „immunobloting”, - surowica poliklonalna dla PrP, - proteinaza K do odróżnienia opornej formy zakaźnej PrPsc od endogennej PrPc (wrażliwa)), - wykrycie mutacji punktowych ( DNA leukocytów krwi obwodowej, występują u członków wszystkich rodzin z chorobą GSS lub CJD). 5) Metody serologiczne: - wykrycie PrPsc w płynach ustrojowych (krew, surowica, płyn mózgowo-rdzeniowy, inne), - wykrycie przeciwciał dla PrPsc.
143a) AIDS
Wirus HIV nie wywołuje bezpośredniego działania patogennego, lecz różnorodne szerokie spektrum klinicznych objawów wynikających z pogłębiającego się stanu immunosupresji. Dzięki tropizmowi do limfocytów funkcje wspomagające i indukujące odpowiedź immunologiczną związane z tą subpopulacją limfocytów zostają uszkodzone przez HIV co doprowadza do ciężkiego defektu odporności komórkowej. Między zakażeniem wirusem HIV a powstawaniem pełnoobjawowego AIDS upływa co
najmniej kilkanaście miesięcy, a najczęściej kilka lub kilkanaście lat.
W AIDS obserwuje się tzw. historię naturalną rozwoju schorzenia (okreś-
loną dynamikę), która obejmuje następujące etapy:
1) przedostawanie się wirusa HIV do krwiobiegu,
2) okres inkubacji (4-6 tygodni),
3) ostra infekcja retrowirusowa,
samoistnie ustępujący po 2-3 tygodniach, związany z serokonwersją (po-
wstawanie przeciwciał anty-HIV),
4) okres utajenia trwający 1= 5 lat,
5) przetrwałe uogólnione powiększenie węzłów chłonnych = lymfadenopa-
tia (PGL),
6) zespół związany z AIDS (ARC - AIDS Related Complex lub
pre-AIDS),
7) pełnoobjawowy AIDS (zakażenia oportunistyczne, mięsak Kaposiego,
chłoniaki mózgu, objawy neurologiczne).
Występują również zakażenia HIV bezobjawowe, określane jako bezobjawowe nosicielstwo. Odmienną dynamikę rozwoju następstw zakażenia
wirusem HIV można obserwować u dzieci. Dzieci mogą być zakażone od
matki i w czasie ciąży (przez uszkodzone łożysko) lub w czasie porodu, a także
w czasie karmienia (przez mleko). Inną drogą jest przekazanie wirusa w czasie
transfuzji.