PPR-partia polityczna utworzona 05.01.1942 w Wa-wie z inicjatywy przybyłych z ZSRR polskich komunistów. W listopadzie '43 na jej czele stanął Władysław Gomółka. Program szczegółowy przedstawiono XI '43 w broszurce autorstwa Gomółki pt „O co walczymy” - zapowiadał on sojusz z ZSRR, granice zachodnią Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej, zaś wschodnią na Bugu; reformę rolną i nacjonalizację wielkiego przemysłu, banków i transportu; likwidacje bezrobocia i wprowadzenie pełnego zatrudnienia, bezpłatne kształcenie oraz wprowadzenie do gospodarki elementów planowania i uprzemysłowienie kraju, utworzenie Milicji Obywatelskiej. Zapowiedziano utworzenie Rządu Tymczasowego po wyzwoleniu z okupacji hitlerowskiej. Głównymi działaczami byli: M.Nowotko, B.Mołejec, P.Finder, W.Gomułka, B.Bierut

PZPR-partia komunistyczna, sprawująca dyktatorskie rządy w Polsce Ludowej '48-'89. Realizowała program marksizmu-lenizmu. Zgodnie z założeniami ideowymi stanowiła awangardę rządzącej klasy robotniczej. Od stycznia '90 kiedy jej upadek był pewny, w całym kraju rozpoczęły się społeczne okupacja budynków partyjnych, które miały na celu uniemożliwienie rozkradania mienia partyjnego oraz niszczenia lub wynoszenia archiwów. 29.01.'90 odbył się XI zjazd PZPR, na którym miało dojść do przeobrażenia partii ostatecznie doszło do samorozwiązania a część działaczy podjęła decyzję o założeniu partii socjaldemokratycznych.

ZMP-organizacja młodzieżowa utworzona 08.'48 w wyniku połączenia Organizacji Młodzieży Towarszywsta Uniwersytetu Robotniczego; Związku Młodzieży Demokratycznej; Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczpospolitej Polskiej „Wici”, Związku Walki Młodych. Organizacja ideowo, politycznie i organizacyjnie podporządkowana była PPR, następnie PZPR. Powołana do realizowania polityki partii wobec młodzieży. Podczas październikowego przesilenia politycznego w '56 nastąpił rozpad ZMP, w styczniu '57 organizację rozwiązano.

KRN-powstała w noc sylwestrową `43/'44 z inicjatywy komunistycznej Polskiej Partii Robotniczej. Miała być wg deklaracji „szeroką reprezentacją antyfaszystowskich nurtów demokratycznych” polskiego społeczeństwa, w praktyce była forum zdominowanym przez prosowiecko i prokomunistycznie nastawioną część działaczy różnych partii. Oprócz komunistów zasiadali w niej członkowie PPS, PSL, SL, SD, SP, działacze niezależni oraz posłowie żydowscy. żydowscy skład Prezydium weszli B.Bierut, E. Osóbka-Morawski, W.Kowalski, M.Rola-Żymierski. 28.06 '45 Prezydium poszerzono o W.Witosa i S.Grabskiego

PPS-partia o charakterze socjalistycznym i robotniczym (lewicowa), założona 11 1892, podczas tzw. Zjazdu paryskiego jako Związek Zagraniczny Socjalistów Polskich, jedna z najważniejszych w Polsce sił politycznych do '48. W czasach PRL jako samodzielna partia działała jedynie na emigracji. Od '87 reaktywowanie PPS w Polsce. Po '89 kilkakrotnie miała niewielką reprezentację w parlamencie, obecnie ma nikłe poparcie społeczne. Do tradycji odwołują się: Młodzi Socjaliści, Nowa Lewica. Znani PPS: T.Arciszewski, L.Ciołkoszowa, I.Daszyński, B.Limanowski, P.Ikonowicz, J.Oraczewski, J.Mulak, J.Piłsudski

ZSL-Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, chłopska partia w Polsce powstała 27.11. '49 z połączenia „lubelskiego” Stronnictwa Ludowego z resztkami rozbitego przez komunistów PSL „mikołajczykowskiego” Realizowała politykę PZPR wobec wsi, na kongresie 27-29.11'89 rozwiązano ZSL i powołano PSL „Odrodzenie”, które w maju '90 połączyło się z PSL „wilanowskie” tworząc Polskie Stronnictwo Ludowe

PSL-głowni działacze: W.Witos, S.Mikołajczyk, W.Kiernik, J.Niećko - kontynuacja przedwojennego SL, dodano przymiotniki polskie, aby odróżnić się od współpracującego z komunistami SL. Główne pkt programu: uczynienie z PL kraju demokratycznego, agraryzm zakładający, że podstawą gospodarki powinno być rolnictwo, wzmocnienie średniej i drobnej własności ziemskiej, zaprzestanie parcelacji użytków rolnych mających poniżej 100ha,

AWS-Akcja Wyborcza Solidarność to kolacyjne ugrupowanie polityczne sprawujące władzę w PL `97-'01, założycielem był M.Krzaklewski, premierem M.Buzek, AWS do 04.06.2000 towrzyła tworzyła Unią Wolności koalicję rządową - po wystąpieniu UW z koalicji - rząd mniejszościowy

SLD-Sojusz Lewicy Demokratycznej- Lewicowa partia założona 15.04.'99 przez działaczy większości organizacji wchodzących w skład koalicji SLD. Popiera zachowanie większości funcki socjalnych państwa, opowiada za społeczną gospodarka rynkową, sprzeciwia się wprowadzeniu podatku liniowego, legalizacji eutanazji; narkotykó `miękkich”, natychmiastowemu zniesieniu poboru do wojska i wprowadzeniu armii zawodowej, przywróceniu kary śmierci, lustracji. W.Olejniczak, G.Napieralski, J.Senyszyn, A.Ryński, J.Szmajdziński

NSZZ „Solidarność” Niezależny Samorządny Związek Zawodowy - ogólno polski zw.zawodowy, który od '89 pełni rolę masowego ruchu oporu przeciw rządom komunistycznym w okresie Polski Ludowej. W III RP zw. Nadal obecny, znacznie wykracza poza ramy zw.zawodowego. Najważniejszym osiągnięciem utworzenie koalicji Akcja Wyborcza Solidarność, która w latach 97-01 sprawowała władzę. Powstała na bazie licznych komitetów strajkowych , które z czasem przekształciły się w komisje założycielskie NSZZ „Solidarność:, zarejestrowana 10.11.'80

PIS- prawicowa partia, zarejestrowana 13.06.2001, założona na fali popularności L.Kaczyńskiego jako ministra sprawiedliwości. Działacze wywodzą się z dawnej AWS (PC, SKL, ZChN) oraz ROP. Pis chce zaostrzenia kar za przestępstwa przeciw życiu, zdrowiu, mieniu. Postuluje zdecydowaną walkę z korupcją, usprawnianie działań instytucji państwowych, sprzeciwia się: aborcji, legalizacji eutanazji, narkotyków, rejestracji zw.homoseksualnych, natychmiastowemu wycofania wojsk z Iraku. Postuluje: przywrócenie kary śmieri, utrzymanie bezpłatnej edukacji, bezpłatnej służby zdrowia, upublicznienie wszystkich nazwisk służb specjalnych PRL, w gospodarce - centrolewicowe poglądy, opowiada za gwarantowanie bezpieczeństwa socjalnego obywatelom

PO-centroprawicowa, założona 199.o1.2001, zarejestrowana 05.03.2002 przez Andrzeja Olechowskiego, Macieja Płażyńskiego z AWS, D.Tuska z UW, po przegranej Tuska w wyborach na przewodniczącego UW - przegrał z B.Geremkiem. W jej szereg wstąpiła część działaczy UW, AWS, oraz inni o charakterze chrześcijańsko-demokratycznym, demokratyczno-liberalnym, konserwatywno-liberalnym. Program opiera się na hasłach liberalizmu gospodarczego gospodarczego demokracji. Likwidacja etatyzmu, ograniczenie ingerencji państwa w gospodarkę, chce podatku liniowego, chcą wyborów większościowych, likwidacji Senatu, sprzeciwia się legalizacji eutanazji zmianom w prawie dotyczących usuwania ciąży, rejestracji zw.homoseksualnych, legalizacji narkotyków. Postuluje: tzw „tanie państwo”, szerszą współpracę gosp z USA, uproszczenie i zmniejszenie podatków, prywatyzację niektórych przedsiębiorstw, wprowadzenie armii zawodowej, opłatę za studia,

Samoobrona - zarejestrowana 12.06.1992, założona 10.01.1992 z inicjatywy działaczy ZZR$ „Samoobrona”, do 17.01 pod nazwą Przymierze Samoobrona, postuluje większe dofinansowania rolnictwa, zwiększenie wydatków socjalnych, uszczelnienie systemu podatkowego - podatek obrotowy (redukcja VAT), likwidację niepotrzebnych agencji, fundacji, funduszy, zmniejszenie rezerwy walutowej NBP. Sprzeciw eutanazji, aborci, narkotykom, podatkowi liniowemu, prywatyzacji majątku państwowego. Postuluje wycofanie wojsk z Iraku, armię zawodową, bezpłatną edukacje i służbę zdrowia, upublicznienie teczek PRL

LPR-powstała 04.2001, zarejestrowana 30.05.2001 zjednoczyła szereg ugrupowań katolicko-narodowych: Stronnictwo Narodowe, Ruch Katolicko-narodowy, porozumienie Polskie, Przymierze dla Polski. Początkowo nawiązywała do myśli Dmowskiego, ma charakter konserwatywny, akcentując charakter katolicki, program gospodarczy- socjalny, protekcjonistyczny, ochrona rynku PL,

Rząd Tymczasowy RP- powołany przez KRN 31.12.'41 na miejsce PKWN. Przemiana miała znaczny ciężar gatunkowy. Polscy komuniści działający pod patronatem ZSRR oficjalnie powołali swój własny rząd, niezależny od emigracyjnego rządu londyńskiego i przejmujący władzę nad zajmowanymi przez Armię Czerwoną ziemiami polskimi leżącymi na zachód od Lini Curzona. Premier - Edward Osóbka-Morawski, wicepremier: W.Gomułka, S.Janusz,

ministrem obrony narodowej - M.Rola-Żymierski, ministrem bezpieczeństwa publicznego: publicznego.Radkiewicz, rząd uznany przez ZSRR, Francję, Jugosławię, Czechosłowację. 1 lutego '45 przeniósł się z Lublina do Warszawy, specjalnym nadzorcą ze strony ZSRR został gen. Iwan Sierow, Rząd londyński wydał deklarację, że ZSRR dokonał zamachu na suwerenne prawa narodu polskiego, protesty przeciw ZSRR złożył W. Churchill, F.D.Roosvelt i przede wszystkim opinia publiczna Anglii i USA.

TRJN - tymczasowy rząd jedności narodowej (28.06) E.Osóbka-Morawski, wicepremier: W.Gomułka, S.Mikołajczyk. Większość ministrów reprezentowała ko0munistów. komunistów sierpniu '45 powrócił Kardynał J.Hlond, jednocześnie TRJN wypowiedział Watykanowi konkordat. Po powstaniu TRJN władze radzieckie osłabiły terror wobec żołnierzy i działaczy polskiego państwa podziemnego. Wprowadzono amnestie dla jeszcze nieujawnionych. Skład polityczny rządu: PPR, PSL, SL, PSL, SD. 05.07.1945 TRJN uznany przez USA i przez inne państwa koalicji antyhitlerowskiej, nie uznawany przez Watykan i Hiszpanię. 16.10.'45 podpisał Kartę Narodów Zjedn, Polska członkiem ONZ, delegacja TRJN uczestniczył 07.'45 w konferencji poczdamskiej, w sierpniu zawarł umowę ze Zw.Radzieckim uznając nieco zmienioną linię Curzona za wsch.granicę PL. TRJN skończył działalność po wyborach do Sejmu w `47

Konferencja w Poczdamie: 17.07.-2.08 '45 H.Truman, J.Stalin, W.Churchill, - sprawa Niemiec, uzgodniona podział Niemiec na 4 strefy okupacyjne, zasada 4xD - demilitaryzacja, demokratyzacja, denazyfikacja, dekartelizacja. Zarządzono przesiedlenie Niemców z PL, Czechosłowacji i Węgier, Zw.Radz otrzymał Prusy Wsch na północ od lini Gołdap-Braniewo, na południe od tej linii ziemie włączono do PL, granica zach PL biegła na Nysie Łużyckiej i Odrze.

Wydarzenia kwietniowe- 19/04.51 godz 19 na ul. Boh.Getta Wa-kiego pijany radziecki porucznik Daniła Nieczułej zastrzelił Polaka Mariana Szulca, nastepnie zaczął uciekać. Świadkowie zajścia i 2 milicjantów zaczęli pościg, na pl. Zgody Nieczułej postrzelił dalsze 5 osób. MO go złapało, tłum domagał się samosądu, budynek na ul. Św. Wojciecha, gdzie byli funkcjonariusze, został sforsowany przez tłum, a Nieczułej Pobity, następnie wywieziono go do siedziby WUBP, manifestacje antyradzieckie „UB chroni mordercę” „Sowieci mordują Polaków”

Trzymamy straż nad Odrą - 13-14/04/46 - Sz-in, wielki zlot młodzieży pod hasłem „trzymamy straż nad Odrą” - celem było wyrażenie poparcia dla nowych granic PL i władz, spopularyzowanie Sz-ina jako miasta idealnego do osadnictwa. Uczestniczyli: Prezydent Karjowej Rady Naradowej Bieru, Premier Osóbka-Morawski, harcerze krzyczeli „mikołajczyk” co uznano za zniewagę dla rządu, harcerzy nie puszczono w pochodzie następonego dnia, wielkie wydarzenie o charakterze komunistycznym

Bitwa o handel- wydarzenia z przełomu 46-49, z inicjatywy H.Mnca na kwietniowym plenum KC PPR '46, cel- ograniczenie i wyeliminowanie ektora prywatnego jako realnego zagrożenia dla odrodzenia się kapitalizmu, uchwalono 3 podstawy prawne *o obywatelskich komisjach podatkowych i lustratorach społ *o zezwoleniach na prowadzenie przedsiębiorstw handlowych budowlanych

Referendum 30/06/46 Pyt: Czy jesteś za zniesieniem Senatu? Czy jesteś za utrwaleniem reform społeczno-gosp? Czy chcesz utrwalenia granicy zach PL na Odrze i Nysie Łużyckiej? Komuniści nawoływali do odp 3xTak, PSL 1 pytanie - Nie, NSZ i SN - 3xNie

Wybory - 19/01/47 wg oficjalnych wyników głosowało 90%, na Blok Stronnictw Demokratycznych głosowało 80,1%, co dawała 394 miejsc w parlamencie, na PSL 10,3% = 28 mandatów, SP 4,7% = 12 mand, 3,5% na PSL „nowe wyzwolenie” = 10 mand, wg nieoficjalnych danych na PSL głosowało ponad 74%, w wyniku sfałszowania wyborów komuniści przejęli władzę w PL, opozycja została wykluczona z życia polit, państwa zach nie zareagowały na za złamanie decyzji konferencji w Jałcie, które mówiły o demokratycznych wyborach,

Akcja Wisła - akcja przesiedleńcza ludności (Ukraińców, łemków) z terenów POL poł-wsch, głównie na tzw „ziemie odzyskane” , od 04-07 1947

Wydarzenia w Gryficach - zimą 51 przeprowadzono tzw planowany skup zboża, władza uznała, że wyniki skupu są niewystarczające, w poszukiwaniu zboża w teren wyjechały brygady lekkiej kawalerii ZMP, które przeszukiwały gospodarstwa niszcząc je i kradnąc co się dało. Gdy znaleziono zboże, zabierano wszystko, tak była prowadzona akcja kolektywizacji - spadła produkcja rolna, po uchwale Komitetu Centralnego 16/05/51 potępiające wydarzenia, sytuacja trochę uspokoiła się

Wydarzenia Drawskie - wrzesień, podobnie jak w Gryficach, ale bez nagłośnienia w prsaie i radiu, chciano by kolektywizacja przebiegała zgodnie z założeniami KC PZPR

Powstanie PZPR - grudzień '48 w gmachu politechniki warszawskiej odbył się kongres zjednoczeniowy PPR i PPS, powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, aby budować w PL socjalizm, przewodniczącym - Bierut, Berman, Cyrankiewicz, MInc, Schab, Radkiewicz, Zambrowski

Plan 3letni-zaczął się 47, ustalony przez Centralny Urząd Planowania (kierownik Czesław Bobrowski) odbudowa zniszczonych fabryk, postawiono na max zwiększenie produkcji, dochód narodowy zwiększył się o 80%, przewidywał produkcję artykułów konsumpcyjnych celu podniesienia stopy życiowej społ i scalenia ziem Odzyskanych

Plan 6 letni - lata 50-55, opracowany przez Państwową Komisję Palnowania Gospodarczego (H.Minc), założenia - szybka industrializacja kraju oparta na rozbudowie przemysłu ciężkiego i maszynowego, zwiększenie zatrudnienia kobiet, szkolenie społ wiejskiej, likwidacja bezrobocia, nadwyżka ludności na wsi przeniesiona do miast, niezadowolenie - spadła stopa życiowa

Konstytucja '52 - ukoronowanie stalinizmu w PL było przyjęcie w '52 konstytucji wzorowanej na radzieckiej, POL stała się Polską Rzeczpos. Ludow3ą i krajem demokracji ludowej, w którym władza należała do ludu pracującego, gospodarka PRL opierała się na uspołecznionych środkach produkcji i monopolu państwa w handlu zagranicznym, organami władzy były: sejm wybierany co 4 lata - powoływał rząd, prawa wyborcze powyżej 18 lat, rada państwa łącząca kompetencje władzy ustawodawczej i wykonawczej, rady narodowe były organami administracji państwowej, podlegały radzie Państwa, zadaniem sądów była ochrona ustroju, tekst konstytucji nie był sprecyzowany - dawało to możliwość manipulacji i naginania prawa

Konstytucja III RP - 2/04/97 - przyjęta przez Zgromadzenie Narodowe, 25 maja referendum, naród 52,71% za przyjęciem konstytucji, 17/10/97 weszła w życie - republikańska forma rządów, jednolitość państwa, zwierzchnictwo narodu, zasada demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego sprawiedliwość społeczną, wolność tworzenia i funkcjonowania partii politycznych oraz zrzeszania się w organizacjach społecznych, szeroki samorząd terytorialny, obszerne prawa i wolność obywateli

Afera J.Światło- 09/54 za pośrednictwem RWE audycje byłego wice-dyr. Departamentu MBP ujawnione w tych audycjach relacje o przywilejach trybie władzy PRL zależności od ZSRR, praktyki „bezpieki” - te relacje spowodowały wstrząs, poważne konsekwencje polityczne. Na radzie aktywu PZPR kierownictwo partii zostało skrytykowane, wysunięto sprawe tortur i nadużyć władzy przez bezpiekę, napiętnowano masowe aresztowania - więzenie Gomółki, niezadowolenia z planu 6letniego

Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego - Potocznie nazywane Urzędem Bezpieczeństwa UB, - organ bezpieczeństwa wewn, powstało 1/1/45 na basie funkcjonującego od 44 Resortu Bezpieczeństwa Publicznego przy polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego (RB PKWN) Sprawowało nadzór nad Milicją Obywatelską, więźniami, obozami pracy, Korpusem Bezpieczeństwa Wewn, zlikwidowane w 54 - jego kompetencje przejęło Min Spraw Wewn i Komitet do Spraw Bezp Publicznego przy Radzie Mini

Układ warszawski - był związkiem wojskowym państw Europy środkowej i wschodniej pozostających pod wpływem Zw.Radze, jego formalne zasady zostały określone w 55 przez I sekretarza KPZR Nikitę Chruszczowa, był to pakt o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy, Podpisany 14/5/55 w Wa-wie, istniał do 1/7/91, ustanowiono wspolne dowództwo Układu w Moskwie, członkowie: Zw.Radziecki, Albania, Bułgaria, Rumunia, NRD, Węgierska Rep Ludowoa, Pol Rzezc Lud, Czechosłowacja

XX zjazd KPZPR 14-25/02/56 Moskwa, przełom dla ruchu komunistycznego, odczytany przy zamkniętych drzwiach, obnażył istotę tzw „kultu jednostki”, ujawnił rozmaite formy represji stalinowskich, podważył stalinowską teorię nasielnia walki klas w warunkach budowy socjalizmu, w trakcie debaty zatwierdzono koncepcje wielu dróg i sposobów dojścia do socjalizmu.

Październik 56 - Polacy wiązali nadzieje z W.Gomułką, nowym sekretarzem KC, liczono na liberalizacją systemu, zwiększenie wolności obyczajowej, na zaniechanie terroru - Po październiku 56 nastąpiła destalinizacja, eliminacja patologii, obecnych za czasów Stalina, na wieść o liberalizacji systemu N. Chruszczow złożył wizytę w Wawie, zagroził, że w razie potrzeby ZSRR będzie interweniował zbrojnie

Wydarzenia poznańskie - w zakładach im. H. Cegielskiego wybuch niezadowolenia, robotnicy zdobyli więzienie i budynki KW PZPR i KW MO, okien Urzędu Bezpieczeństwa do robotników oddano strzały, władze odcięły Poznań od kraju, skierowano tam wojska, uliczne walki z użyciem czołgów, 28/06 władze opanowały sytuację, zginęło 70 osób, ponad 800 rannych, premier Cyrankiewicz nazwał ich agentami imperialistycznymi, jednak Gomółka twierdził, że to było słuszne, społeczeństwo straciło zaufanie do władz co przyspieszyło zmiany, Gomółka zaczął odgrywać decydującą rolę

VII Plenum - Plenarne posiedzenie Komitetu centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej 6-7/02/71 - przewodniczył E.Gierek, temat: ocena wydarzeń grudniowych '70, aktualne zadania partii, sprawy organizacyjne, przygotowanie VI zjazdu PZPR,

Diecezja Szczecińsko Kamieńska - powołana bullą Episcoprum Polniae Jana Pawła II 22/06.72, Szczecin-siedziba diecezji, Kamień Pomorski - rezydencja biskupów katolickich, diecezja to 12754 km kwadratowe i prawie milion mieszkańców, pierwszy ordynariusz bp Jerzy Stroba, drugi bp Kazimierz Majdański, 25/03/92 diecezje podniesiono do rangi archidiecezji i otrzymała status metropolii

Archidiecezja - jedna z 14 archidiecezji obrządku łacińskiego łacińskiego polskim Kościele Katolickim, ustanowiona jako diecezja pomorska w 1140, przemianowana na diecezje kamieńska w 1186 (przetrwała do sekularyzacji w 1545), przywrócona jako diecezja szcze-kamie w 1972, ustanowiona archidiecezją przez papieża Jana Pawła II 24/03/1992 byllą Totus tubus Poloniae Populus, biskupi: arcybiskup metropolita: od 1999 abp Zygm. Kamińsk, od 1974 bspk Jan Gałecki,

---