Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej powstał na mocy Rozporządzenia nr 25 z 1962 r. o finansowaniu wspólnej polityki rolnej. Jego głównym zadaniem jest wspomaganie przekształceń struktur rolnictwa i wspieranie rozwoju regionów wiejskich.
Środki FEOGA pochodzą z:
budżetu UE,
opłat nakładanych na importowane produkty rolne pochodzące spoza obszaru Wspólnoty,
opłat wnoszonych przez rolników uprawiających buraki cukrowe i właścicieli cukrowni, jeśli chcą pozbyć się nadwyżek.
Fundusz podzielony jest na Sekcję Orientacji, która zaliczana jest do funduszy strukturalnych i Sekcję Gwarancji, która zaangażowana jest w finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej poprzez instrumenty rynkowe. Podział funduszu na dwie części wyróżnia go spośród innych funduszy strukturalnych, które w całości działają w zakresie interwencji strukturalnych.
Wydatki związane ze wsparciem rynków rolnych mają charakter obligatoryjny i są w całości finansowane w ramach Sekcji Gwarancji, natomiast wydatki na działania strukturalne są współfinansowane przez państwa członkowskie. Ponadto Sekcja Orientacji nie jest poddana tak rygorystycznej dyscyplinie budżetowej tak jak Sekcja Gwarancji (zgodnie z przyjętymi ustaleniami wydatków nie mogą przekraczać wyznaczonej „linii kierunkowej”, czyli 75% rocznego przyrostu PKB).
Do mechanizmów WPR, finansowanych ze środków Sekcji Gwarancji, należą refundacje eksportowe, dopłaty do magazynowania części produktów, dotacje produkcyjne i konsumpcyjne oraz skup interwencyjny.
Pewnego rodzaju nowością jest finansowanie przez Sekcję Gwarancji wydatków na rozwój wsi, należących do tzw. instrumentów towarzyszących, oraz instrumenty rozwoju obszarów nienależących do celu nr 1, czyli związane z ochroną środowiska, zalesianiem, opłatami wyrównawczymi dla terenów słabo rozwiniętych, wcześniejszymi emeryturami dla rolników, inwestycjami w gospodarstwach rolnych, szkoleniami oraz transformacją obszarów wiejskich.
W ramach Sekcji Orientacji EAGGF realizuje się następujące zadania:
rozwój i modernizacja terenów wiejskich,
wspieranie inicjatyw służących zmianom struktury zawodowej na wsi (a zwłaszcza kształcenia zawodowego rolników i ich przekwalifikowania do innych zawodów),
działania mające na celu zwiększenie konkurencyjności produktów rolnych,
restrukturyzacja oraz dostosowanie potencjału produkcyjnego gospodarstw do wymogów rynku,
pomoc przy osiedlaniu się młodych rolników,
wspieranie rozwoju ruchu turystycznego i rzemiosła,
rozwój i eksploatacja terenów leśnych,
inwestycje w ochronę środowiska,
wyrównywanie szans gospodarstw położonych na terenach górzystych i terenach dotkniętych kataklizmami.
Budżet Sekcji Orientacji stanowi około 10% całego Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Z Sekcji Orientacji pokrywa się również wydatki programu LEADER+. Działanie Pilotażowy Program Leader + ma na celu pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i ich zaangażowanie w tworzenie oraz realizację lokalnych strategii rozwoju obszarów wiejskich.
Funduszem zarządza Komisja Europejska, która współpracuje z dwoma komitetami o charakterze doradczym: Komitetem Funduszu i Stałym Komitetem ds. Struktur Rolnych.
W skład Komitetu Funduszu wchodzą przedstawiciele państw członkowskich w liczbie nie przekraczającej pięciu. Funkcję przewodniczącego pełni reprezentant Komisji Europejskiej. Komitet jest głosem doradczym w sprawach związanych z polityką rynkową i strukturalną. Opiniuje zamierzenia podejmowane przez sekcje Gwarancji i Orientacji pod kątem skutków finansowych dla UE. Podobny kształt posiada Stały Komitet ds. Struktur Rolnych. Komisja Europejska zasięga opinii Komitetu w sprawach polityki strukturalnej.
Za bieżące administrowanie środkami FEOGA odpowiedzialność ponoszą władze krajowe, które muszą zagwarantować, że fundusze krajowych agencji interwencyjnych przeznaczane są wyłącznie na realizację Wspólnej Polityki Rolnej.
Dystrybucją wydatków z Sekcji Gwarancji zajmują się tzw. agencje płatnicze. Poza agencją płatniczą funkcjonuje jednostka audytu wewnętrznego - sprawdzająca efektywność działania systemu kontroli wewnętrznej agencji i jednostka techniczna, która zajmuje się weryfikacją faktów dotyczących płatności.
Państwa członkowskie realizują cele określone w Rozporządzeniu na podstawie szczegółowych dokumentów programowych. Polska realizuje je m.in. na podstawie Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, ustalonego na lata 2004-2006 oraz Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego.
Projekt KE dotyczący WPR przewiduje utworzenie jednolitego instrumentu wydatkowania funduszy na lata 2007-2013, a co za tym idzie - zniesienie podziału na Sekcję Gwarancji i Orientacji.