PRZYCZYNY KAMICY ŻÓŁCIOWEJ
Do kamicy żółciowej prowadzi zastój żółci w drogach żółciowych z powodu nieprawidłowego składu żółci. Żółć składa się z cholesterolu, kwasów żółciowych i lecytyny. Przy właściwym stosunku tych składników cholesterol rozpuszcza się w żółci o żółć przez drogi żółciowe dostaje się do dwunastnicy. Przy nieprawidłowym składzie żółci kryształki cholesterolu łączą się z solami wapnia i powstają złogi w pęcherzu żółciowym lub w drogach żółciowych. Niekiedy kamienie żółciowe, zwłaszcza pojedyncze cholesterolowe, nie sprawiają dolegliwości, najczęściej jednak dołączają zmiany zapalne i objawy w postaci napadów bólowych. Zatkanie dróg żółciowych kamieniem może wywołać żółtaczkę.
Do tworzenia się kamieni żółciowych usposabia otyłość. Otyłość neuropatii cukrzycowej występują zaburzenia w obkurczaniu się pęcherzyka żółciowego, zalegania w nim żółci, co jest także przyczyną kamicy.
Nadmierna ilość cukru, słodyczy, miodu w diecie, oraz zbyt mała ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych powoduje zmniejszanie ilość lecytyny w żółci i gorsze rozpuszczanie się cholesterolu do żółci. Mała ilość błonnika pokarmowego pokarmowego diecie upośledza sprawne obkurczanie się pęcherzyka żółciowego. Hiperlipidemie (triglicerydemie) zaburzają składniki żółci, co sprzyja kamicy żółciowej. Kamica żółciowa ma zwykle charakter przewlekłej choroby przebiegającej z zaostrzeniami, bardzo często po błędach dietetycznych w postaci spożycia tłustych pokarmów
Długotrwałe błędy żywieniowe (nieregularne spożywanie posiłków, niedobór błonnika w diecie, nadmiar tłuszczów zwierzęcych) sprzyjają kamicy żółciowej.
Istnieje kilka rodzajów kamieni żółciowych:
Cholesterolowe
Barwnikowe
Mieszane
Kamienie żółciowe najczęściej powstają w przypadku:
stosowania nieprawidłowej diety, opartej głównie na tłustych potrawach
zwiększonego stężenia cholesterolu we krwi,
zmniejszenia syntezy kwasów żółciowych, co zaburza skład żółci i powoduje wytrącanie się kamieni,
zaburzeń motoryki, czyli zaburzeń czynności pęcherzyka żółciowego, który nie potrafi skutecznie usuwać żółci, dając możliwość tworzenia się kamieniom
Powstawaniu kamieni żółciowych sprzyjają:
płeć żeńska
podeszły wiek
otyłość
cukrzyca
czynniki genetyczne - kamica częsta w rodzinie
wzrost wartości trójglicerydów we krwi - hipertriglicerydemia
przyjmowanie estrogenów
mukowiscydoza
Kamica pęcherzyka (woreczka) żółciowego może być bezobjawowa tak długo, jak długo kamienie nie zatykają przewodów żółciowych. Osoby z kamicą mogą przez wiele lat nie wiedzieć nawet, że mają taką dolegliwość. W momencie przesunięcia kamienia w kierunku przewodu żółciowego, następuje przytkanie przewodów, wzrost ciśnienia w pęcherzyku żółciowym i wystąpienie bólów. Właśnie ból jest jednym z podstawowych objawów kamicy.
Ból pojawia się często po spożyciu tłustego posiłku, może występować nawet kilka godzin, z reguły umiejscowiony jest w prawym podżebrzu. Ból zwiększa się przy ucisku, ma charakter kolkowy, napadowy
Nudności i wymioty - objawy często współistniejące z bólem
Zgaga, uczucie pełności w nadbrzuszu
Żółtaczka
Gorączka i dreszcze - jeżeli współwystępują, może to oznaczać, że pojawiło się zapalenie dróg żółciowych (wymagające pilnej interwencji lekarza)
OBJAWY KAMICY ŻÓŁCIOWEJ
Choroba może przebiegać bezobjawowo do chwili ataku kolki żółciowej. Mogą wystąpić ostre ataki, wymioty, silne wzdęcia, zatrzymania gazów lub/i stolca. Napady kolki wywołane są błędami dietetycznymi, stresami, wysiłkiem fizycznym, wstrząsami, kaszlem.
ZALECENIA ŻYWIENIOWE
Dieta powinna być łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu. Osoby mające kamicę bezobjawową, bez zaburzeń czynności przewodu pokarmowego nie wymagają ograniczeń dietetycznych. Dietetycznych tym przypadku dieta powinna zawierać pokarmy bogate w błonnik pokarmowy. Dieta z większą ilością błonnika zwiększa pasa jelit, jest mniejszy kontakt pokarmu z bakteriami jelitowymi, przez co zmniejsza się ilość soli żółciowych, powstających w jelicie. W wątrobie zwiększa się produkcja kwasów żółciowych, zwłaszcza kwasu chenodeoksycholowego o właściwościach rozpuszczania złogów cholesterolu.
Surówki z warzyw i owoców wzbogacane w otręby, pszenne kiełki, zarodki świeże powinny być 2-3 razy w codziennym jadłospisie. Pokarmy należy spożywać świeże, nie przechowywane długo w lodówkach, nieodmrażane kilkakrotnie, aby niedopuścić do infekcji pokarmowych biegunek. W czasie biegunki występuje utrata soli żółciowych w niedoboru ich w żółci, przez co częściej dochodzi do wytrącenia się złogów cholesterolu
Najwłaściwszym sposobem leczenia kamicy żółciowej jest zabieg operacyjny, polegający na usunięciu pęcherzyka żółciowego wraz ze złogami.
Obecność kamieni w pęcherzyku żółciowym i w drogach żółciowych można stwierdzić wykonująć podstawowe badania:
Rentgenowskie-choleocystografię- zdjęcie rentgenowskie pęcherzyka żółciowego
Ultrasonografie
Postępowanie dietetyczne przed:
Ultrasonografie
2 dni dieta łatwo strawna
w dniu przed badaniem obiad łatwo strawny np. zupa+ pulpet
o godz. 18 bułka z herbatą( nie podaje się innych pokarmów, aby nie było wzdęć i gazów, ponieważ utrudniają badanie
rano na czczo badanie USG
jeżeli badanie wykonywane jest w godzinach popołudniowych pacjent przez 6-8 godzin powstrzymuje się od przyjmowania pokarmu, śniadanie powinno być wtedy bardzo lekkie (bułka+herbata)
cholecystografią:
prze 2-3 dni dieta łatwo strawna
w dniu pred badaniem ostatni posiłek około godziny 17, posiłek bardzo lekki
rano na czczo- pierwsze zdjęcie
drugie zdjęcie po pół godzinie po zjedzeniu pół tabliczki gorzkiej czekolady lub dwóch żółtek jaj.
DIETA PRZY KAMICY ŻÓŁCIOWEJ
Prawidłowa dieta przy kamicy żółciowej powinna ograniczać nadmierne skurcze pęcherzyka, występujące po tłustych i ciężkostrawnych posiłkach. Po prostu tłuste pokarmy zwiększają wydzielanie hormonu cholecystokininy, który powoduje skurcze woreczka. Szczególnie źle wchłaniany i trawiony jest tłuszcz zwierzęcy, zawierający nasycone kwasy tłuszczowe. "Wątrobiarze" powinni więc wykluczyć ze swego jadłospisu: smalec, słoninę, boczek, tłuste mięso i wędliny (np. pasztety, parówki), skórkę z drobiu, tłuste mleko, tłuste sery. Szczególnie niebezpieczny jest tłuszcz smażony, który pod wpływem tlenu, pary wodnej oraz wysokiej temperatury zmienia się w bardzo toksyczne dla organizmu związki.
Dla osób z kamicą żółciową najzdrowszy jest tłuszcz jadany na surowo, np. oliwa z oliwek, oleje roślinne używane do surówek lub świeże masło, którym smarujemy pieczywo. Ten rodzaj tłuszczu nie wysyca nadmiernie żółci cholesterolem. A więc nie przyczynia się do tworzenia kamieni (nie znaczy to jednak, że możemy spożywać go bez ograniczeń). Norma dzienna nie powinna przekraczać 50 g (z uwzględnieniem tego zawartego w gotowych produktach). Chorzy powinni także unikać tzw. bomb cholesterolowych, do których należą żółtka jajek kurzych oraz podroby.
W diecie ograniczającej powstawanie kamieni żółciowych źródłem energii powinny być produkty białkowe podawane przy każdym posiłku. Możemy w ciągu doby zjadać białko w ilości 1 g na 1 kg masy ciała, czyli przeciętnie 60-80 g. Przy stanie zapalnym wątroby lekarze zalecają zwiększenie jego spożycia nawet do 90-100 g. Dieta uboga w białko stosowana przez dłuższy czas przyspiesza stłuszczanie wątroby. Głównym źródłem tego o wysokiej wartości biologicznej są chude mleko i sery twarogowe. A także chude mięso (cielęcina, kurczak, indyk), chude ryby, które powinny być gotowane lub pieczone w folii, na ruszcie albo duszone bez tłuszczu.
Uzupełniając zapotrzebowanie na energię, chorzy powinni zjadać 300-400 g węglowodanów (jasne pieczywo pszenne, drobne kasze, ryż, makaron). Najłatwiej przyswajalnym i najzdrowszym dla nich "słodzikiem" jest miód. Tego produktu, szczególnie dobrze tolerowanego przez wątrobę, mogą spożywać nawet 30-50 g dziennie. Nadaje się on do słodzenia herbaty oraz jako dodatek do chleba, twarogu, owoców. W diecie chorego powinno znaleźć się dużo warzyw i owoców (najlepiej gotowanych w wodzie). W postaci surowej można jadać drobno startą marchew, sałatę, pomidory. Świeże owoce też jeść w ilościach umiarkowanych. Korzystniejsze są soki, przeciery, kompoty.
Pamiętaj o śniadaniu!
Długotrwałe pozostawanie bez posiłku, a także rezygnacja ze śniadania, może sprzyjać powstawaniu kamicy żółciowej. Dłuższy post bez stymulacji pokarmem, powoduje, że pęcherzyk żółciowy nie otrzymuje wystarczającej porcji kwasów żółciowych, zapobiegających tworzeniu się kłopotliwych kamieni.
Najlepiej zjadać 5-6 niewielkich posiłków. Potrawy muszą być ciepłe, sporządzane ze świeżych produktów, spożywanych bezpośrednio po przygotowaniu. Zupy oraz sosy należy gotować tylko z wywarów warzywnych, bez ostrych przypraw, zagęszczać zawiesiną z mąki i chudego mleka. Z jadłospisu powinny zniknąć: prawdziwa kawa, mocna herbata, prawdziwe kakao, a także alkohol. Systematyczne picie alkoholu w ilości przekraczającej 80 gramów na dobę zawsze wywołuje uszkodzenie komórek wątroby. Ciągły rausz nie wychodzi temu delikatnemu narządowi na dobre. Jednym ze skutków jest niewydolność wątroby i zwiększona podatność na odkładanie się złogów, czyli kamieni żółciowych.