1. Wstęp.

Ratowniczy sprzęt hydrauliczny i pneumatyczny jest sprzętem specjalistycznym przeznaczonym do działań ratownictwa technicznego podczas działań przy wypadkach komunikacyjnych, budowlanych, infrastruktury technicznej.

Zasada działania tych urządzeń opiera się na wykorzystaniu prawa Pascala, które mówi, że jeżeli na płyn działają tylko siły zewnętrzne, to w każdym punkcie płynu panuje jednakowe ciśnienie równe ciśnieniu zewnętrznemu. Ciśnienie to równa się stosunkowi siły do pola powierzchni na którą działa ta siła P = F / s. Jednostką ciśnienia jest 1 Pa [N/m²]. Płyn to wspólna nazwa dla cieczy i gazu w zakresie hydrostatyki płynów. Prawo Pascala jest prawdziwe wówczas, gdy możemy pominąć siły grawitacji.

2. Ratowniczy sprzęt hydrauliczny.

W ratowniczym sprzęcie hydraulicznym olej hydrauliczny pod ciśnieniem wytworzonym przez pompę poprzez przewody ciśnieniowe dochodzi do tłoka cylindra roboczego urządzenia hydraulicznego. Tłok pod wpływem ciśnienia wykonuje ruch posuwisty zamieniany poprzez odpowiednie przełożenia i końcówki narzędzia na pracę użyteczną - cięcie, rozpieranie, ściskanie.

Sprzęt ten umożliwia między innymi:

• siłowe otwieranie drzwi,

• rozpychanie elementów,

• gniecenie elementów,

• odciąganie elementów (we współpracy z łańcuchami),

• cięcie konstrukcji i poszyć.

W JRG 1 Słupsk, na wyposażeniu samochodu SLRt (VW T 4) znajduje się zestaw hydraulicznego sprzętu ratowniczego firmy LUKAS.

Ryc. 1 Zestaw sprzętu hydraulicznego.

W skład zestawu wchodzą:

1. pompa GS - 6R - pompa hydrauliczna o napędzie spalinowym, symultaniczna, dwustopniowa z ramą w wersji DIN,

2. zwijadło DSH - 20 zamocowane do ramy pompy - 2 pary węży wysokociśnieniowych (każda para to wąż „gorący” i powrotny) o długości 20 m,

3. rozpieracz LSP 40 EN ,

4. nożyce LS 330 EN ,

5. rozpieracz kolumnowy LTR 6/570 - dwutłokowy.

Zestaw ten pracuje przy ciśnieniu roboczym 63 MPa (630 bar).

Zalety zestawu:

• możliwość równoczesnej pracy dwóch narzędzi,

• dwustopniowość pompy umożliwia szybszy suw narzędzi nie będących pod obciążeniem,

• wykorzystanie szybkozłączy umożliwiających szybkie i szczelne przyłączenie narzędzi do węży ciśnieniowych,

• zastosowanie złączy typu męskiego i żeńskiego na odpowiednich wężach uniemożliwia pomyłkę podczas przyłączania narzędzi,

• różnokolorowe węże ułatwiają rozróżnienie, który wąż jest przyłączony do urządzenia,

• w porównaniu z innymi narzędziami (poprzednio używane) mniejszy ciężar,

• w porównaniu z innymi narzędziami (poprzednio używane) wyższe siły uzyskiwane na narzędziach,

• narzędzia robocze wykonane z materiałów nie iskrzących umożliwiają pracę w strefach zagrożonych wybuchem,

• narzędzia wykonane z materiałów nie korodujących,

• uniwersalność końcówek rozpieracza umożliwia różnorodną pracę bez konieczności wymiany końcówek,

• możliwość rozkrawania blachy rozpieraczem.

Wady zestawu:

• duży ciężar połączonej pompy ze zwijadłem - łącznie 83 kg,

• podczas długotrwałej pracy zmęczenie wynikające z ciężaru narzędzi,

• zastosowana pompa spalinowa uniemożliwia pracę całego zestawu w strefie zagrożenia wybuchem - możliwość taka istnieje tylko z pompą ręczną, nożną , pneumatyczną,

• konieczność przezbrajania narzędzi w przypadku potrzeby równoczesnej pracy 3 narzędzi,

• gabaryty nożyc utrudniają dostęp do niektórych elementów pojazdu (np. pedały sprzęgła),

W opinii użytkowników sprzęt ten sprawdza się w akcjach na terenie działania jednostki.

3. Ratowniczy sprzęt pneumatyczny.

W ratowniczym sprzęcie pneumatycznym powietrze pod ciśnieniem ze zbiornika po zredukowaniu przez reduktor do ciśnienia roboczego zestawu, poprzez sterownik i przewody powietrzne wypełnia poduszkę ciśnieniową wykonującą pracę.

Sprzęt pneumatyczny dzieli się na 2 rodzaje: niskociśnieniowy (ciśnienie robocze 0,05 MPa (0,5 bar) lub 0,1 MPa (1 bar)) oraz wysokociśnieniowy (ciśnienie robocze 0,8 MPa (8 bar)).

a) Na wyposażeniu JRG Słupsk znajduje się zestaw pneumatyczny niskociśnieniowy.

Ryc. 2. Zestaw pneumatyczny niskociśnieniowy

W skład zestawu wchodzą :

1. butla powietrzna - zapas powietrza - poj. 6 l, ciśnienie 30 MPa (300 bar),

2. reduktor - do ciśnienia roboczego 0,05 MPa (0,5 bar),

3. sterownik - umożliwia kontrolę wypełniania poduszek,

4. węże powietrzne - gumowe karbowane o średnicy 19 mm z łącznikami STORTZA,

5. zestaw 2 poduszek niskociśnieniowych - poduszki Vetter typ 0/12

Poduszki niskociśnieniowe muszą zawsze pracować w zestawie 2 poduszek. Parametry dotyczące udźwigu poduszek dotyczą udźwigu zestawu poduszek.

Zalety zestawu niskociśnieniowego:

• niskie ciśnienie robocze umożliwiające zasilanie z różnych źródeł (butle, opony samochodowe, sprężarki, pompy nożne, ręczne itp.

• duża wysokość podnoszenia - do 1,1 m,

• możliwość płynnej regulacji podnoszenia,

• możliwość pracy w strefach zagrożonych wybuchem,

• powłoka zewnętrzna poduszek umożliwia pracę w obecności materiałów niebezpiecznych przy uwzględnieniu tabel określających stopień odporności chemicznej,

• pętle - uchwyty ułatwiające manewrowanie poduszką

Wady zestawu niskociśnieniowego:

• duża pojemność powietrzna poduszek wymagająca dużego zapasu powietrza (pojemność jednej poduszki 1243 l),

• długi czas wypełniania poduszki,

• na powierzchniach śliskich (błoto, śnieg, lód) konieczność zwiększenia przyczepności powierzchni poduszki do podłoża (podsypanie piaskiem, popiołem, podłożenie desek, gałęzi),

• wrażliwość (szczególnie bocznych płaszczyzn) na oddziaływanie ostrych krawędzi (podłożenie desek, mat gumowych),

• brak zaworu zwrotnego w przyłączu poduszki - brak możliwości odłączenia zestawu zasilającego i pozostawienia poduszki wypełnionej - pozostają węże i sterownik,

• konieczność obecności szczeliny ok. 3 cm na wsunięcie poduszki i głębokości min. 90 cm - 75% średnicy poduszki, by nie wyskoczyła spod elementu podnoszonego

Wprawdzie sprzęt ten jest rzadko stosowany, ale w opinii użytkowników sprawdza się.

b) Zestaw pneumatyczny wysokociśnieniowy będący na wyposażeniu JRG PSP Słupsk.

Ryc. 3. Zestaw pneumatyczny wysokociśnieniowy.

W skład zestawu wchodzą:

1. butla powietrzna - zapas powietrza - poj. 6l, ciśnienie 30 MPa (300 bar),

2. reduktor- redukcja ciśnienia powietrza z butli do ciśnienia roboczego 0,8 MPa (8 bar),

3. sterownik - możliwość kontroli wypełniania poduszek,

4. przewody powietrzne ciśnieniowe - przewody z tworzywa sztucznego, średnicy 9 mm zakończone szybkozłączami,

5. zestaw poduszek wysokociśnieniowych podnoszących - poduszki Vetter typu V10, V18, V24, V24L,

6. pasy napinające (nie przedstawione na ryc. 3.).

Zalety zestawu poduszek wysokociśnieniowych:

• duże siły podnoszenia w stosunku do gabarytów,

• niewielka pojemność powietrzna poduszek,

• szybki czas wypełniania,

• łatwość operowania poduszkami (niewielkie wymiary),

• powłoka zewnętrzna poduszek umożliwia pracę w obecności materiałów niebezpiecznych przy uwzględnieniu tabel określających stopień odporności chemicznej,

• antypoślizgowe wykończenie płaszczyzn poduszek,

• w połączeniu z pasami szeroki zakres stosowania (np. odciąganie kolumny kierownicy, uszczelnienie niewielkich wycieków,

Wady

• brak zaworu zwrotnego w przyłączu poduszki - brak możliwości odłączenia zestawu zasilającego i pozostawienia poduszki wypełnionej - pozostają węże i sterownik,

• niewielkie wysokości podnoszenia - chcąc zwiększyć wysokość można zastosować układ maksymalnie 2 poduszek jedna na drugiej,

• konieczność obecności szczeliny ponad 2,5 cm na wsunięcie poduszki,

• brak pętli uchwytów ułatwiających przemieszczanie poduszki

• konieczność stosowania źródeł powietrza o wysokim ciśnieniu.

W opinii użytkowników sprzęt ten sprawdza się lecz zestaw należałoby doposażyć w zawory odcinające umożliwiające pozostawienie poduszki bez zestawu zasilającego.

Literatura.

1. M.Kapela „Wyposażenie techniczne w PSP” skrypt - SP PSP Bydgoszcz 1994 r.,

2. B.Stachowiak „Budowa i wykorzystanie w działalności ratowniczej PSP lekkich samochodów specjalnych ratownictwa drogowego” - SA PSP Poznań 1996 r.

3. prospekty reklamowe sprzętu LUKAS i Vetter,

4. Encyklopedia PWN.pl - encyklopedia internetowa.

5

4

3

2

1

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

---