ŹRÓDŁA PRAWA ( fons iuris )
W piśmiennictwie prawniczym najczęściej rozróżnia się:
1. źródła poznania prawa ( fontes iuris cegnoscendi ),- wszelkie czynności mogące dostarczać informacji o prawie, o tym, które kiedyś obowiązywało lub obowiązuje obecnie. Źródła takie powinny być pierwotne, autentyczne i autorytatywne. Prawodawca sam stwarza źródła informacji o prawie ( Dziennik Ustaw, Monitor Polski ).
2. źródła powstawania prawa ( fontes iuris oriundi )- oznaczenie wszystkich czynników wpływających na ukształtowanie się takiej, a nie innej treści przepisów prawnych ( znaczenie materialne- przyczyna warunkująca treść prawa ), a nie kiedy na oznaczenie działań organów prawotwórczych czy też efektów tej działalności ( znaczenie formalne- przyczyna prawnego obowiązywania ).
3. źródła obowiązywania prawa- czynniki, które powodują, że reguła zachowania zyskuje moc prawną, zdaniem jednych podstawą są materialne warunki życia społecznego, innych- państwo, które czyni reguły prawem.
Źródłami prawa bywają też nazywane autorytety prawotwórcze, np. parlament;
Termin „źródło prawa” jest jak widać bardzo wieloznaczny. Definicje są bardzo różne: „ pierwotna, ogólna przyczyna powstania norm prawnych”, „rożne zjawiska społeczne wpływające na powstanie i treść poszczególnych norm prawnych”, „formy powstawania norm prawnych”, :materiały historyczne związane z ustanowieniem norm prawnych”, „materiały, z których można poznać treść norm prawnych”, „zdarzenia, z którymi z mocy obowiązujących norm prawnych łączy się powstanie i nabycie praw i obowiązków”.
Koncepcja źródeł prawa współczesnego systemu prawnego składa się z następujących części:
- określająca polityczne podstawy systemu prawnego,
- określająca kompetencje normodawcze organów państwowych,
- dotycząca prawotwórczej roli zwyczaju i precedensów,
- określająca dopuszczane w danym systemie dyrektywy interpretacji,
- określająca dopuszczane w danym systemie reguły wnioskowania,
- dotycząca zasad rozstrzygania kolizji norm systemu.
Tak więc możemy mówić o źródłach prawa w znaczeniu:
a) normodawczym,- wskazuje podmiot, który wydał dany akt normatywny
b) faktycznym ( funkcjonalnym )- czynniki, które mają wpływ na treść aktu normatywnego
- prawne ( system prawa obowiązującego, praktyka sądowa, doktryna prawna, interpretacja ),
- pozaprawne ( ekonomika, kultura, opinia społeczna )
c) walidacyjnym, ( obowiązującym )-który akt normatywny staje się podstawą obowiązywania danego aktu?
d) decyzyjnym,- wszystko to, co ma wpływ na decyzję prawotwórczą bądź decyzje stosowania prawa, co mogło skłonić parlament do wydania danego aktu?
e) informacyjnym- wszystko to co niesie informacje o prawie obowiązującym
- oficjalne ( Dz. U., MP ),
- nieoficjalne ( radio, telewizja, prasa ).