Ruchowe zajęcia rekreacyjne osób niepełnosprawnych stanowią ważną rolę w:
-rehabilitacji
-integracji społecznej
-podniesieniu jakości życia
Najlepszym sposobem dostosowania do osobistych potrzeb i społecznych możliwości osoby niepełnosprawnej jest model funkcjonalny, czyli dynamiczny, nieustanny proces interakcji.
Brak jest strategii włączania niepełnosprawnych do rekreacji i specjaliści Rady Europy wskazują na:
Staranne przygotowanie osób niepełnosprawnych w zakresie wiedzy, postaw i umiejętności do uczestnictwa w rekreacji
Przygotowanie środowiska do zaakceptowania uczestnictwa osób niepełnosprawnych w rekreacji
Profesjonalne kierowanie
Eliminowanie wszelkich środowiskowych barier i odpowiednie dobór zajęć
Głównym motywem rekreacji osób niepełnosprawnych jest:
Osiągnięcie poprawy samopoczucia psychicznego
Pokonywanie długotrwałego wpływu urazu lub choroby
Przywracanie niezbędnych funkcji psychospołecznych i organizacyjnych
Wyposażenie w umiejętności kreatywnego spędzania czasu wolnego
FORMY ORGANIZACYJNO-METODYCZNE w rekreacji osób niepełnosprawnych.:
Rekreacja indywidualna w rodzinie wspomagana przez poradnictwo sił fachowych
Zajęcia grupowe lun indywidualne w placówkach specjalistycznych
Zajęcia grupowe lub indywidualne w placówkach i organizacjach powszechnych
Zajęcia integracyjne
Włączenie się osób niepełnosprawnych do zajęć otwartych
Imprezy sportowo rekreacyjne dla osób niepełnosprawnych z udziałem wolontariuszy
Zajęcia i imprezy organizowane przez niepełnosprawnych
Obozy i turnusy sportowo-rehabilitacyjne dla grup mieszanych np. dla rodzin
Poradnictwo i instruowanie osób niepełnosprawnych i ich rodzin
Usługi odpłatne sektora prywatnego w zakresie rekreacji ruchowej
Podstawowe wymogi bezpieczeństwa i dostępności działań rekreacyjnych:
Opieka medyczna, kwalfikacja do zajęć, okreslenie wskazań i przeciwskazań.
Zapewnienie profesjonalnej pomocy(orgranizator, kadra, wolontariusze)
Wyposażenie uczestnioków w sprzęt ułatwiający funkcjonowanie w odmiennym środowisku, dobór bezpiecznego sprzętu.
Rozpowszechnianie informacji o zajeciach i imprezach.
Popularyzacja wiedzy z zakresu walorów zdrowotnych rekreacji ruchowej, profilaktyki.
- Zalecenia dotyczące aktywności ruchowej w prewencji pierwotnej i wtórnej w bólach kręgosłupa
Rozluźnienie przykurczeń mięśni grzbietu
Zwiększenie siły i napięcia mięśni okołokręgosłupowych, brzucha, zginaczy goleni, prostowników biodra.
Nauka rozluźniania i relaksacji
Poprawa ogólnej wydolności organizmu
- Zalecenia dotyczące aktywności ruchowej w prewencji pierwotnej i wtórnej w chorobach reumatycznych
Rozluźnienie przykurczów mięśni
Uwolnienie złogów metabolitowych z tkanki mięśniowej
Pobudzenie ukrwienia, tym samym ożywienie przemiany materii
Wzmocnienie i ujędrnienie mięśni - przywrócenie zdolności ustabilizowania stawów
Poprawa sprawności, ruchomości stawów
Utrzymanie ogólnej kondycji.
- Zalecenia dotyczące aktywności ruchowej w prewencji pierwotnej i wtórnej w chorobach układu krążenia
Utrzymanie i poprawa poziomu wydolności - ćwiczenia wytrzymałościowe o umiarkowanej intensywności (40-50%)
Elementy ćwiczeń siłowych i gibkościowych (15-20% objętości czasowej zajęć)
Systematyczna kontrola masy ciała
- Zalecenia dotyczące aktywności ruchowej w prewencji pierwotnej i wtórnej w nadwadze i cukrzycy II stopnia
Zwiększenie wydatku energetycznego i ekonomizacja przemiany materii
Zmniejszenie tłuszczowej masy ciała
Poprawa tolerancji glukozy
Poprawa sprawności układu krążenia i zdolności wysiłkowej - umiarkowana intensywność wysiłku (40-60%)
Poprawa ogólnej sprawności
- Zalecenia dotyczące aktywności ruchowej w prewencji pierwotnej i wtórnej w stresie
Poprawa samopoczucia
Zmniejszenie lęku i czynnościowych objawów stresu
Poprawa wydolności i sprawności fizycznej - ćwiczenia relaksacyjne, oddechowe, ćwiczenia z zastosowaniem zmieniających się bodźców
Kameralne warunki
Przyjazna atmosfera
TRENING ZDROWOTNY
świadomie kierowany proces polegający na celowym wykorzystaniu ściśle określonych ćwiczeń fizycznych dla uzyskania efektów psychicznych i fizycznych przeciwdziałających obniżaniu się możliwości przystosowawczych organizmu.
Uzyskane efekty fizjologiczne mogą być też ważnym czynnikiem w zapobieganiu lub zmniejszaniu tempa rozwoju szeregu chorób.
CEL TRENINGU ZDROWOTNEGO :
1. Kreacja zdrowia.
2. Zapobieganie powstawaniu chorób cywilizacyjnych poprzez:
- poprawę sprawności układu krążenia
- występowanie u osób trenujących skłonności do higienicznego żywienia
3. Rehabilitacja i leczenie chorób m.in.:
- narządu krążenia
- narządu ruchu
- nerwic
- metabolicznych
Stadia treningu zdrowotnego:
I okres- ćwiczeń początkowych ( stadium wdrażające do systematycznego treningu )
II okres - ćwiczeń entuzjastycznych ( stadium przejściowe, „młodzieńcze”)
III okres - ćwiczeń racjonalnych ( stadium dojrzałe )
Zmniejszenie urazów zależy od:
- czynników zewnętrznych, do których należą:
- dobór wygodnego i elastycznego obuwia o właściwościach amortyzacyjnych,
- wybieranie tras o miękkim, elastycznym podłożu
- czynników wewnętrznych, do których należą:
- stosownie podczas biegu kroku najbardziej naturalnego.
Rodzaj ćwiczeń występujących w rekreacji osób niepełnosprawnych:
Ćwiczenia Fizyczne- celowo dobrane, struktualizowane, powtarzane w sposób zamierzony akty ruchowe, których głównym celem jest rozwijanie lub podtrzymywanie komponentów sprawności fizycznej lub funkcjonalnej (Wolańska)
Rekreacja ruchowa- ćwiczenia fizyczne podejmowane dobrowolnie, w czasie wolnym, dla przyjemności, rozrywki, wypoczynku, samokształcenia
Ćwiczenia Aerobowe- podstawa kształtowania wydolności tlenowej. Najbardziej korzystne dla organizmów pod względem zdrowia, sprawności, kondycji.
10% podczas wysiłku do 30s
50% podczas wysiłku do 3min
90% podczas wysiłków dłuższych niż 15min
(maxymalne zużycie tlenu VO2max)
Celem jest doskonalenie wydolności fizycznej, układu krążenia i oddychania, kształtowania sylwetki, doskonalenie układu stawowo mięśniowego.
Najskuteczniejszą metodą jest metoda ciągła.
- Badania udowodniły oddziaływanie tej formy na obniżenie masy ciała i zmniejszenie zawartości tkanki tłuszczowej, zwiększenie masy mięśniowej oraz uwodnienie ciała oraz podniesienie wydolności fizycznej.
- Wpływ na hartowanie organizmu formy ruchu:
(marsze, biegi, biegi na nartach, pływanie, jazda na rowerze, taniec, ćw. gimnastyczne).
- Intensywność- dobiera się indywidualnie dla każdego uczestnika zajęć (miarą jest pomiar tętna)
Zakres 40-50%
Lub 60-85% (max wydolności tlenowej uczestnika)
Różne wyliczenia: Cooper, Kuński- 100%HR wysiłkowego=220-wiek; 200-wiek
Karvohen HR wysiłkowe= (220-wiek-HRspocz)x %wydolności tlenowej+ HRspocz.
Sneider's HR wysiłkowe= HRspocz. x 1/2Hrspocz (?!?!?!?!?!?!?!?!)
Skok Borga- oceniająca subiektywną ocenę ciężkości wykonanej pracy
w punktach od 6 do 20 (x10= HR wysiłkowe)
Ćwiczenia Siłowe
Siłę mięśniową jako jedną z cech charakteryzujących możliwości fizyczne człowieka definiuje się jako:
- zdolność do pokonania oporu zew. lub przeciwstawianie się mu kosztem wysiłku mięśniowego.
- Wielkość momentu siły rozwijanego przez mięsień .... w pojedynczym, maksymalnym, izometrycznym skurczom.....
W świetle najnowszych badań właściwie dobrane i systematycznie wykonywane ćwiczenia siłowe są najlepszym antidotum w walce z niepełnosprawnością aparatu ruchu oraz starzeniem się organizmu człowieka, gdyż mogą spełnić istotną rolę w utrzymywaniu, a nawet podtrzymywaniu. Gwarantują samodzielność i niezależność.
Siła mięśniowa ma różne cechy zgodnie z modyfikacją Trzeskomy. Są to: siła, moc, masa mięśniowa, lokalna wytrzymałość siłowa.
Przy programowaniu ćwiczeń należy ustalić jaka cecha bądź zespół cech ma być polepszany i kształtowany.
Ważny jest też cel działania, np. w przypadku ludzi starszych:
a)profilaktyczny:
- minimalizacja ryzyka kontuzji, np. przy wykonywaniu codziennych czynności ruchowych, działań rekreacyjnych czy podczas upadków.
- znaczenie wzrostu siły mięśni w profilaktyce chorób takich jak: osteoporoza, bóle kręgosłupa, otyłość, cukrzyca.
b)przygotowawczy, dotyczy podniesienia jakości życia poprzez:
- sprawniejsze wykonywanie codziennych czynności życiowych, a co za tym idzie większą samodzielność
- umożliwienie korzystania z innych form ruchu (przygotowanie siłowe)
Liczba proponowanych serii wynosi 1-2, liczba powtórzeń w serii 4-16 razy w zależności od możliwości ćwiczących, złożoności ruchu czy fazy zajęć, w której była wykonywana.
30 sekundowe przerwy stosowane po serii ćw. siłowych mają charakter ćw. oddechowych, rozluźniających czy zwiększających obszerność ruchu mięśni niepracujących podczas tego ćw.
Ciężar maksymalny - największy ciężar możliwy do podniesienia w jednym powtórzeniu danego ćw.
Ćwiczenia Gibkościowe.
Gibkość to cecha motoryczna umożliwiająca osiągnięcie dużej amplitudy ruchów w stawie kończyn i tułowia podczas wykonywania ćw. fizycznych.
Amplituda ruchów człowieka uzależniona jest głównie od budowy stawów, elastyczności ścięgien, mięśni i więzadeł.
Ćw. tez są istotne w zapobieganie urazom - wyższa elastyczność mięśni zmniejsza urazy w sporcie o 40%.
Podział:
a) aktywność ćwiczącego - ćw. aktywne i pasywne
b)charakter pracy mięśni
- ćw. dynamiczne (skłony, krążenia, wymachy)
-ćw. statyczne (wytrzymania krótkotrwałe powodujące utrzymanie długości mięśnia, w których zatrzymanie długości mięśnia trwa 6-10s oraz długotrwałe - 20-30s)
Prowadzenie całych zajęć o jednakowym charakterze np. stretching i joga
Serie różnych ćw. rozciągających wykonywanych podczas każdych zajęć ruchowych (najlepiej po rozgrzewce i na zakończenie zajęć).
Istotna jest tu samokontrola:
- ćw. nie mogą sprawiać bólu, najpierw rozciągniecie mięśni zginających a następnie prostujących
- poprawa stanu psychicznego
- kontrola oddechu
Ćwiczenia koordynacyjne, równoważne.
Koordynacja ruchowa to zdolność do wykonywania złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach.
Powinna obejmować:
- sprzęganie ruchów
- orientację przestrzenną
- różnicowanie ruchów
- równowagę
- szybkie i właściwe reagowanie
- dostosowanie i przestawienie ruchów
- dobór i utrzymanie właściwego rytmu ruchu
W kształtowaniu równowagi czynnikiem zwiększającym trudność wykonywania ćw. jest:
- zmniejszenie płaszczyzny podporu
- wykonywanie dodatkowych ruchów (z całej stopy na śródstopie)
- zmiana powierzchni z twardej na niestabilną
- zmiana ułożenia głowy
- wyeliminowanie wzroku (zamkniecie oczu)
- wskazana indywidualizacja zadań ruchowych
Ćwiczenia relaksacyjne.
Ćwiczeniami relaksacyjnymi nazywane są czynności ruchowe ułatwiające opanowanie umiejętności świadomej kontroli napięcia mięśniowego oraz powolnego i równomiernego oddychania; umożliwiają odprężenie emocjonalne, przyspieszając tym samym proces odnowy biologicznej - restytucji.
Najważniejszym celem jest umiejętne rozluźnienie mięśni. Powinny być włączone w każdą formę aktywności.
Relaksację należy rozpocząć od ćw. oddechowych, następnie poprzez sugestię główną doprowadzić do rozluźnienia mięśni. Rozpoczynając od rąk, następnie nóg, tułowia, obręczy barkowej, szyi, głowy, doprowadzić do odczucia ciężkości i bezwładności ciała. Wizualizacja może być następnym etapem relaksacji. Należy stosować w niej miłą symbolikę odnoszącą się najczęściej do opisu przyrody, bądź wykorzystując poezję.
Polski Komitet Paraolimpijski (PKPar) - powołany 26.08.1998
Zadania:
propagowanie idei paraolimpizmu
współudział w organizacji i inspirowaniu sporu paraolimpijskiego w Polsce oraz reprezentowanie go na arenie międzynarodowej
zgłaszanie i zabezpieczanie uczestnictwa polskiej reprezentacji narodowej w igrzyskach paraolimpijskich
pozyskiwanie środków finansowych dla prowadzenia działalności statutowej
1948r. - zawody lekkoatletyczne w Anglii
1960r. - Igrzyska Paraolimpijskie w Rzymie
Logo komitetu to trzy łezki w kolorach zielonym czerwonym i niebieskim
(są też znakiem Międzynarodowego komitetu Paraolimpijskiego
Członkowie:
a) Sportowe Stowarzyszenie inwalidów „Start”
Związek funkcjonuje od 1952r.
Cele:
Szkolenie sportowe w różnych dyscyplinach dla osób niepełnosprawnych
Organizowanie zawodów sportowych, obozów i wakacji zimowych i letnich dla młodzieży
Org. Turnusów rehabilitacyjnych i imprez turystycznych
W jej ramach działa 171 sekcji: lekka atletyka, pływanie, tenis stołowy, łucznictwo, podnoszenie ciężarów itp. Uczestniczą w stałych zespołach 4194 osoby.
Głównymi kierunkami programowymi są:
Prowadzanie treningów w różnych dyscyplinach dla niewidomych, niedowidzących oraz dla ludzi z uszkodzeniami aparatu ruchu
Organizacja Mistrzostw Polski
Przygotowanie reprezentacji Polski do zawodów różnych
Szkolenie i dokształcanie trenerów, instruktorów, sędziów
Promocja nowych dyscyplin sportowych
b) Polskie Towarzystwo Społeczno-Sportowe „Sprawni Razem
Głównym celem działalności jest promocja i szeroka popularyzacja sportu jako ważnego elementu aktywnego wypoczynku wśród dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie czyli wśród uczniów oraz absolwentów szkół specjalnych
Organizuje atrakcyjne zajęcia i imprezy sportowe w dyscyplinach:
Lekka atletyka, Piłka nożna, Tenis, Kolarstwo, Żeglarstwo, Narciarstwo biegowe i zjazdowe
Org. Posiada 34 oddziały terenowe, 16 oddziałów wojewódzkich PTSS „Sprawni Razem”, 23 uczniowskich klubów sportowych
- W 2002 r. na Mistrzostwach Świata i Europy 68 medali w tym 33 złote
- w 1999 r. Mistrzostwa Europy w koszykówce w Polsce
- w piłce nożnej w 2001 r.
- tenis stołowy 2002r.
- w biegach przełajowych 2002r.
- w 2003r. w Spale II Halowe Lekkoatletyczne Mistrzostwa Świata
c) CROSS - powstało w 1991 roku.
Zrzesza 2500 członków w 31 klubach na terenie całej Polski
Głównym celem CROSS jest rozwijanie i szerzenie sportu w środowisku niewidomych i słabowidzących, zarówno dorosłych jak i dzieci
Cel ten realizowany jest poprzez imprezy sportowe w różnych dyscyplinach:
Szachy, kolarstwo terenowe, taniec sportowy, kręgle, brydż, warcaby, lekkoatletyka, żeglarstwo, narciarstwo, pływanie, kajakarstwo
najważniejsza impreza w tym roku organizowana przez CROSS to Mistrzostwa Europy Niewidomych i Słabowidzących w kręglech
prowadzi również szkolenia oraz organizuje obozy dla dzieci i młodzieży a także ogólno usprawniające obozy dla dorosłych
najważniejsza praca w klubach, regularne zajęcia i treningi
d) Polski Związek Sportowy Głuchych
Historia
Powstał w 1927r., zarejestrowany w 1992 jako stowarzyszenie. Liczy ok. 4 tyś członków, zrzesza 46 klubów sportowych skupionych w 4 regionach
Jest współzałożycielem Międzynarodowego Komitetu Sportu Niesłyszących (CISS), Międzynarodowego Komitetu Szachów Głuchych. (ISCS)
Jest członkiem Europejskiej Organizacji Sportowej Głuchych oraz Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego
Cel, misja:
Upowszechnienie kultury fizycznej i sportu
Podnoszenie sprawności fizycznej i polepszanie stanu zdrowotnego osób niesłyszących
Rozwijanie sportu wyczynowego wśród osób niesłyszących
Przygotowanie polskich reprezentacji niesłyszących do uczestniczenia w Igrzyskach Sportowych, Mistrzostwach Świata i Europy.
Propagowanie i popieranie różnych form rehabilitacji i rekreacji ruchowej osób niesłyszących
Działanie
Obejmowanie działalnością sportowo-rekreacyjną młodzieży z wadą słuchu.
Powoływanie klubów Uczniowskich i Szkolnych oraz klubów Sportowych Głuchych
Organizowanie: obozów, zgrupowań sportowych i rehabilitacyjnych, zawodów
Przygotowywanie reprezentacji
Zapewnienie klubom i sportowcom sprzętu sportowego i rehabilitacyjnego
Poszukiwanie pracy dla głuchych sportowców
Najważniejsze pole działań
Sport, turystyka, rekreacja, hobby
Edukacja i wychowanie
Ochrona zdrowia
Usługi socjalne, pomoc społeczna
Ad.1 Prowadzenie zajęć w zakresie amatorskiej kultury fizycznej, organizowanie zawodów, prowadzenie obiektów sportowych
Organizowanie imprez turystycznych i rekreacyjnych, prowadzenie obiektów służących turystyce i rekreacji
Działalność hobbystyczna, kluby i koła zainteresowań
e) Polski Związek Tenisa na Wózkach (PZTW)
Związek opiera swoją działalność na pracy społecznej członków i działaczy
Związek współpracuje z władzami państwowymi, stowarzyszeniami kultury fizycznej, szczególnie z PZTenisowym i PZSN”Start”, oraz z organizacjami działającymi na rzecz niepełnosprawnych.
Cel
Aktywizacja środowisk osób niepełnosprawnych
Popularyzacja gry w tenisa na wózkach (szczególnie wśród dzieci niepełnosprawnych)
Realizuje cele poprzez:
Zrzeszanie osób prowadzących działalność w zakresie gry w tenisa na wózkach
Opracowywanie kierunków rozwoju tej dyscypliny sportu oraz czuwanie nad ich realizacją
Opracowywanie planów sportowych, organizacja szkoleń
Organizowanie zawodów sportowych, pokazów i turniejów
Sprawowanie opieki wychowawczej nad członkami
Znajdywanie finansów (sponsorów)
f) Integracyjny Klub Sportowy w Warszawie
Zajęcia na których oferowana jest:
pomoc fachowej kadry trenerów i instruktorów
opieka fizjoterapeutów
miła atmosfera
życzliwość i wsparcie tych, których już się …(ucięte)
Celem zajęć jest: (a zobaczysz, że sport pomoże ci)
Odzyskanie wiary w siebie
Wzmocnienie własnych sił
Poznanie nowych ludzi
Zawodnicy IKS biorą udział w:
Wyjazdach na zawody
Pokazach i programach promujących sport
Konsultacjach szkoleniowych
Obozach sportowych oraz sportowo-rehabilitacyjnych
g) FAR - Fundacja Aktywnej Rehabilitacji
powstała w 1996r. działa na rzecz osób na wózkach
kierunki działania:
rekrutacja (pozyskiwanie np. szpitale, przychodnie)
wprowadzenie (obozy)
kontynuacja (systematyczna działalność w różnych sekcjach klubowych)
Rehabilitacja poprzez sport